Lögberg - 02.05.1918, Blaðsíða 6

ff
..OGBERG. FIMTUDAGINN 2. MAf 1918
Fyrir rúmum mánuði síðan
barst ihingað sú fregn að kona
þessi væri þá nýskeð önduð, að
heimili systurdóttur sinnar aust-
ur í Norðampton í Massachu-
setts í Bandaríkjunum. Hún var
amerísk í báðar ættir, en ein af
íslandsvinum, þessarar álfu, með
al hérlendu þjóðarinnar.
Um eitt skeið, nú fyrir fjórð-
ungi aldar síðan, átti hún heima
hér í Winnipeg, á meðal vor fs-
lendinga, og kyntist þá mörgu
fólki er enn mun til hennar
muna og minnast hennar með
hlýjum huga, frá þeim árum.
pað var fremur ótítt á þeirri tíð
að hérlent fólk, karlar eða kon-
ur, tækju sig upp frá sínum til
þess að gjörast eitt af oss, telj-
ast til þjóðar með oss, útlend-
ingunum. Enda vorum vér
lítt á legg komnir þá, þó liðin
væri nær því 20 ár frá því þeir
komu hingað, er fyrstir voru. En
Jennie Elizabeth Pétursson var
ein í þeirra tölu, þessara fáu, og
snertir æfi hennar sögu þjóð-
flokks vors á þessum tíma, á
mjög fagran og einkennilegan
hátt. Hún var þá kona, all-
nokkuð komin yfir miðjan aldur,
er hún kom hingað og settist
hér að.
Fram til þess tíma hafði hún
átt beima í bænum St. Paul í
Minnesota ríkinu, fluttist þang-
að árið 1859 með systur sinni
Mrs. William H. Grant og fólki
hennar. St. Paul var þá lítið
þorp á austurbakka Missisippi-
fljótsins og að byrja að byggj-
ast að heita mátti.
Fyrir og eftir árið 1880 lágu
leiðir íslendinga um St. Paul,
þeirra er áður höfðu staðnæmst
austur í Wisconsín-ríkinu, 'og
annara er að heiman komu og
leituðu sér bólfestu í Minnesota
og Dakota kíkjunum. Munu þeir
hafa orðið kunnir bæjarbúum
og vakið all-nokkra eftirtekt. pá
var orðin all-fjölmenn bygð
Norðmanna, Svía og Dana, í St.
Paul og iþó öllu fremur í ná-
granna bænum Minneapolis,vest-
anvert við fljótið. Meðal þeirra
var helztur leiðtegi, skáldið góð-
fræga, Kristófer Jansen, er and-
aðist heima í Kristjaniu í Noregi
á þessum síðastliðna vetri. Kom-
ust ýmsir íslendingar í kynni við
hann, og meðal annara, fyrver-
andi alþingismaður Bjöm Pét-
ursson prests á Valþjófsstað,
Jónssonar. Var Björn einn þeirra
er hingað kom snemma, — árið
1876. Ritaði hann fyrstur manna
um nýlendustæðið íslenzka í
Dakota — “Rauðárdalinn”. Var
lýsing þessi prentuð og' send til
ísland. Orti þá Páll ólafsson
um hana vísuna: “pú ritar mikið
um Rauðárdalinn o. s. frv.” Voru
þeir vinir miklir Björn og Páll,
og Björn kvæntur systur hans.
Olavíu, er andaðist hér snemma
á árinu. Eru hin gullfögru
minningarljóð Páls um hana, er
hann nefnir “Systurminningu”:
“Fyrir vestan fjöll og höf
fullkomnað er skeiðið;
Systur minni er grafin gröf
gleymist bráðum leiðið”,
Lýsir hann svo yngri árum
þeirra systkina, skilnaði þeirra,
er þau fóru úr foreldra húsum
og trúartrausti hennar:
“Bundum fast í æsku ást,
sem engum tókst að slíta;
hvar sem annað okkar sázt
æ var hitt að líta.
&L
Svo kom móðurmissirinn
minnisstæða sárið;
svo við skildum systkinin
sama dauðans árið.
1
Blessað trúartraustið þitt,
takmarkalaust var það,
hálftrúaða hjartað mitt
til himins jafnan bar það”.
Um það leyti sem þeir kyntust
|Jansen og Björn, var Jansen
prestur við Unitarasöfnuði Norð-
manna í Minniapolis. Hafði hug-
ur Björns lengi hneg^t í frjáls-
lyndisátt, í trúarefnum, og byrj-
aði hann þá nokkru seinna á Un-
itarisku trúboði meðal íslend-
inga hér í bænum, undir umsjón
Ameriska Unitariska kirkjufé-
lagsins. Myn Jansen að ein-
hverju leyti hafa verið hvata-
maður þess, er hann fann hvem-
ig skoðunum Björns var farið og
mentun hans. Sneri Bjöm nú
ýmsum ritum eftir Jansen á ís-
lenzku og voru þau gefin út hér
í bænum, á árunum 1886—89.
Ennfremur flutti hann fyrir-
lestra og messur um þessi efni
bæði hér og í Dakota.
pað mun hafa verið í sambandi
við þetta trúboðsstarf að hann
fyrst kyntist hinni nýlátnu
merkiskonu er hér um getur.
Hún var mjög trúrækin og trú- j
arsterk kona, en afarvíðsýn í
þeim efnum. Hún var ein af
stofnendum Unitarasafnaðarins
í St. Paul, og hafði á hendi um
mörg ár útbreiðslumál safnaðar-
ins ásamt fleirum er að því unnu
Var hún sístarfandi í þarfir þess-
ara skoðana, eftir því, sem oss
hefir sagt Dr. Samuel M. Croth-
ers, er þar var prestur um langt
skeið, en er nú prestur við
Fyrstu Unitara kirkjunni í Cam-
brigde í Mass.
pessi viðkynning dróg til
nánara sambands milli þeirra
er framliðu tímar, unz að þau
giftu sig árið 1890. Mun þá
fyrir henni hafa vakið einnig, að
með þessu móti mundi hún geta
orðið til enn meiri styrktar þess-
ari nývöktu hreyfingu meðal
íslendinga hér. Fór hjónavígsl-
an fram hér í bænum og voru
þau gefin saman af Dr. Jóni
heitnum Bjarnasyni þann 11.
marz. Hér átti hún svo heima
um 4 ára skeið.
Lagði hún nú hina mestu rækt
,við starf manns síns, flutti fyr-
irlestra um þessi efni og hélt
uppi messum í forföllum hans.
Áður en árið var liðið, var mynd-
aður söfnuður, “Hinn fyrsti ís-
lenzki Unitarasöfnuður í Winni-
peg”, er stofnaður var 1. febr.
1891.
pótt að hún væri hérlendrar
þjóðar og margt af hinum fyrstu
félagssystkinum hennar lítt tal-
andi á enska tungu, varð sam-
vinnan samt hin alúðlegasta.
Varð hún brátt elskuð og virt af
öllum sem henni kyntust og það
þó utan þessa litla félagsskapar
væri. Hún var hlý og látlaus í
öllu viðmóti, kurteis og hóglát í
allri framkomu og vakti hver-
vetna traust og tiltrú. Manni
sínum og öllum ættmennum hans
sýndi hún hið' mesta ástríki.
Börn hans voru þá öll komin til
fulltíða aldurs, en einkum voru
það þó tvö systkinin, þau frú
pórunn, kona Stígs kaupm. Thor-
valdsonar á Akra í N. Dak. og
Olafur læknir Bjómsson hér í
bænum er henni urðu nákomn-
ust, enda sýndu þau henni ást
og ræktarsemi í öllu fram til
hins síðasta. Hefir Olafur lækn-
ir farið ótal ferðir austur í ríki
til að finna hana, eftir að hún
fluttist héðan og bréf hafa þeim
á milli farið, allann þenna tíma.
En samvistartími þeirra hjóna
varð skemmri en hún hafði von-
að. Veturinn 1893 veiktist Björn
heitinn og andaðist þá um sum-
arið. Fór útför hans fram frá
kirkju Unitarasafnaðarins hér í
bænum. Yfir honum talaði vin-
ur hans og mágur Jón ritstjóri
ólafsson er þá átti hér heima,
en líkið var flutt suður til
Dakota og jarðsett þar í graf-
reit Víkursafnaðar (Mountain).
Hélt hún nú áfram verki manns
síns með óþreytandi elju og
dugnaði, þangað til vorið eftir,
að hún flutti héðan alfari, fyrst
til St. Paul, og svo þaðan, eftir
þríggja ára veru, til Chelmsford
í Mass., til elztu systir sinnar,
Mrs. Morton, er hún stundaði í
hennar síðustu veikindum. En
hugur hennar var alt af hér,
meðal þeirra vina er hún hafði
eignast og eftirlátið. Frá
Chlemsford fluttist hún til
Northampton til bróður síns og
konu hans og var hjá þeim unz
þau bæði dóu. Fór hún þá til
systur sinnar Mrs. Sarah W.
Carr og dóttur hennar og var
með þeim unz þær einnig dóu
báðar, önnur í janúar 1914, en
hin í nóvember 1916. Eyddi hún
þannig síðustu árum í að stunda
systkini sín í þeirra síðustu veik-
indum, og voru þau öll á undan
henni dáin, er kallið kom að
henni sjálfri.
pann 6. febrúar þessa árs,
fékk hún slag. Var hún þá orð-
in mjög hrum og hafði litla fóta-
vist haft um tíma. Til heimilis
|var hún hjá systurdóttur sinni,
Helen F. Morton, og hjá henni
andaðist hún 18. marz síðastl.
rúmra 80 ára að aldri.
Lýsir systurdóttir hennar and-
láti hennar og útför á þessa leið,
í bréfi til ólafs læknis Björns-
sonar, dagsettu 27. marz: “Eft-
ir að eg skrifaði þér á sunnudag-
inn varð engin breyting á sjúk-
dómi frænku minnar, nema hvað
meðvitundjn og þrótturinn smá-
íénaði. Frá iþví á sunnudags-
morgun varð eg eigi þess vör að
hún mælti orð af munni. Eftir
hádegi á mánudaginn þýngdi
henni, var þá læknirinn aftur
sóttur, gaf henni deyfandi meðöl,
varð þá andardrátturinn aftur
léttari. En er kvelda tók fann
eg að andaj’drátturinn var að
breytast, unz að hann hætti með
öllu og var naumast hægt að
merkja hvenær breytingin varð”
“Dauði hennar var svo frið-
sæll og fagur og hún sjálf virt-
ist svo sæl og ánægð, að það
væri alls ekki rétt að bera hrygð
hennar vegna, þó vér sem eftir
erum, berum söknuð- okkar
sjálfra vegna og getum ekki að
því gjört. En lífskoðanir mínar
veita mér þá vissu von að kær-
leikurinn missir aldrei það sem
hann hefir átt. Eg hryggist
ekki, en finn miklu heldur að eg
ætti að samfagna með henni yf-
ir því að hún hefir nú samtengst
þeim sem unnu henni og hún
elskaði, í hinu gleðiríka og stærra
lífi er fyrir handan bíður. Eg
vildi að þú hefir getað fundið
friðinn og sæluna sem hún hefir
eftirskilið hjá okkur. Hún er
unaðsleg og fögur.”
“útfarar athöfninni stýrði
prestur únítarakirkjunnar hér,
vinur okkar. Hún var ofur ein-
föld. Lesnir nokkrir ritningar-
kaflar, kvæði og bæn. Engin
líkræða. Orðanna þurfti ekki
með, æfin bar tryggast vitni um
hver hún var. Hún hafði beðið
mig þess að láta brenna lík sitt,
varð eg því að láta flytja það tií
Springfield. En askan er geymd
og verður grafin í Cheknsford”.
Hún var fædd í þorpinu Fran-
cestown í New Hanipshire rík-
inu þann 16. marz 1838. Hétu
foreldrar hennar David McCaine
,og Mary Bickford. Var hún
yngst systkinanna. Er hún var
að eins tveggja ára gömul misti
hún móður sína. Fór hún þá í
fóstur til móðursystur sinnar er
heima átti í smábænum Henni-
ker þar í ríkinu, og var með
henni unz að hún dó. Hvarf hún
þá heim.aftur til föður síns og
dvaldist með honum þangað til
hún fluttist til St. Paul, eins og
áður er sagt.
David McCaine var af skozk-
írskum ættum. Var hann tal-
inn maður framúrskarandi frjáls
lyndur og víðsýnn í trúarefnum,
eftir því sem þá gjörðist og virð-
Heilræði.
Kræktu’ í alt með klóm og tönnum
hvorutveggja’ er sterkt.
Haltu þig með heldri-mönnum
heimskur þó þú sért.
Kúnstin er að kasta ryki,
hvar sem um þú fer.
Bolatað og Bolsheviki,
bezt mun reynast þér.
Staka.
“Margt er það sem geðið gremur”
granni minn til orða tók;
en flest af mannsins meinum kemur
frá maga hans og vasabók.
S. J. Sch.
XI ^ • •• 1 • \i* thnbur, fialviður af öllum
Njrjar vorubirgðir Kgumiumi grireth„ os ai.
konar aðrir strikaðir tiglar, hurðir og flugnahurðir.
Komið og sjáið vörur vorar. Vér erumaetíð glaðir
að sýna þó ekkert sé keypt.
The Empire Sash & Door Co.
Limitad
HENRY AVE. EAST
WINNIPEG
ist eins og dóttir hans hafi erft
hann að því. Hann var eindreg-.
inn andimælandi þrælahaldsins,
og þótti þar ganga feti framar
en flestir. Vandist hún því
snemma jafnaðar og mannúðar-
hugsunum, er henni urðu hjart-
fólgnar og hún helgaði starf sitt
um æfina. Áhugasöm var hún
um alt sem hún.tók sér að gjöra
og sérstaklega skyldurækin. Hún
var ráðholl og trygglynd og hélt
vináttu sína vel, við þá sem hún
tók trygðum við.
pað mun vera einsdæmi að
nokkur kona af annari þjóð, hafi
á jafn stuttum tíma, náð eins
mikilli hylli eða getað sett sig
eins inn í kjör vor íslendinga
hér, eins og hún gjörði þessi 4 ár
sem hún dvaldi hér. peir sem
hér áttu heima þá, og enn eru á
lífi, minnast ljúfmensku hennar
og hve hún lét sér ant um sæmd
og heiður þjóðar vorrar á allann
hátt, sem væri það hennar eigin.
Koma hennar hingað og dvöl
hér á meðal vor, verður eitt af
æfintýrunum fáu, en fögru, er
eigi verður fráskilið, en fléttast
inn í fyrri ára sögu vora, hér í
álfu.
R. P.
OPINBER TILKVNNING
gefst hér með almenningi, að á eftir-
töldum lögboðnum helgidögum,verður
öllum búðum lokað
Victoría Day, Maí 24.
Dominion Day, 1. Júií /
Labor Day, 2. Sept.
Christmas Day, 25. Des.
Undirskrifað að Lundar, Man.
26. dag apríl mán. 1918
Maple Leaf Creamery,
Lundar Trading Co. Ltd.,
Breckman Bros.
Halldórsson Bros.
Skúli Sigfússon,
J. M. Ayre.
Búðum lokað kl. 7 að kveldi, þriðjud.
fimtudag og laugaidag, en 8 og hálf,
mánud., miðvikud. og föstudaga.
2
SÓLSKIN
SÓLSKlN
S
Reiðhestar mínir.
Eg hefi lengi verið hestavinur, þótt eg hvorki
hafi lært hesta að temja eða hestum að ríða, eins
og reiðmenn kalla það. Árin sem eg dvaldi í Odda
átti eg, eins og lög gjöra ráð fyrir, ekki fáa hesta,
og meðal þeirra tvo eða þrjá, sem afbragðgóðir
þóttu. Einn þeirra hét Skálkur. Hann var ljós-
grár, mikill og sterkur, vitur og vegvís, óragur og
hinn áreiðanlegasti. Ekki mátti hann fljótan
kalla né fjörugan, en var þó jafnan talin með gæð-
ingum. Hestur þessi var ljónstyggur í haga og
hið mesta fól á stalli við alla nema þá einu, sem
góðir voru við hann, og mér var hann ótrúlega
auðsveipur. pennan hest fékk eg að gjöf af Snorra
presti, sem síðast þjónaði Hítarnesþingur; var þá
hesturinn orðinn roskinn að aldri; Hann var ætt-
aður austan úr Mýrdal, og frétti eg að mannfól
eitt hefði þar hvekt hann ungan og spilt skapi
hans í tamningu. Loksins lét eg slá af Skálk og
skoða vandlega innan. Fanst þá mein nokkurt
eða sullur í hjartanu. pessi hestur stakk sér af
ísskör niður í flugstraum, iþó vatnið tæki í tagl-
mark og fórst vel, en væri voði fyrir, þó eg sæi
hann ekki, stóð hann jafnan kyr.
Annan hest eignaðist eg í Odda, og á enn, sem
Eyja-Gráni heitir. Hann veiktist eftir sund í
pjórsá og> hefir ekki enn náð fullri heilsu aftur.
Röskvara hesti hefi eg aldrei á bak komið. Hann
er ljósgrár, fremur smár, en vel vaxinn og knáleg-
ur, hesta sterkastur og fimastur í fótum. pegar
hann veiktist í fótum og eg reið honum, var það
nokkrum sinnum að hann datt með mig, svo eg
varð skyndilega undir honum. En aldrei meiddi
hann mig, heldur var því líkast, sem sæng eða
svæfli væri kastað yfir mig, svo léttan gjörði hann
sig. Einu sinni hraut eg af honum og festist í
báðum ístöðunum og hékk svo með höfuðið niður.
En í sama bili stóð Gráni graf kyr og beið góðan
tíma meðan eg var að vega mig upp og losa mig.
Einu sinni reið eg honum yfir Lágaskarð einum
í ofviðri miklu í fangið og var ill færð. pað var á
vordegi. Eg hleypti frá fylgdarmann mínum og
lét hest minn ráða, en hann þuldi mikinn hluta
heiðarinnar ofan að Kolviðarhóli í spretti. Undr-
aðist eg loksins og steig af baki. Greip hann þá
óðara í gras og sást varla draga nös. J?á var hann
sjö vetra gamall. Hestur þessi var ágætlega vel
uppalinn, enda er hann bæði vitskepna og mann-
elskur, en fjör hans og þrek er nú miklu minna
en áður en hann veiktist.
priðji góðhestur minn hét Jarpur; eg fékk
hann gamlan hjá Tómasi lækni Hallgrímssyni.
Hainn var úr Landeyjum, eins og hin fymefndi, og
var allra hrossa vakrastur, ramur að afli og fræg-
ur sundhestur. Einu sinni kom eg að sunnan um
vetur og heimti ferju frá Laugardælum. pótti
ferjumönnum áin ófær sökum vaxtar og jakaferð-
ar. Eg bað þá fara með hesta mína upp að háhotói
því, sem er kyppkom upp með ánni og reka þá þar
út í. peir báðu mig ábyrgjast og gjörðu sem eg
sagði. pótti mér þá sviplegt að horfa á sundfarir
þeirra Jarps og Eyjar-Grána. Alls voru hestamir
4, en þeir tveir fóru fyrir og völdu veginn. Bárust
þeir brátt fram á ferju-miðið, og það eins fljótt og
hvötustu fuglar, og þegar þar niður fyrir; en þá
nálguðust þeir háfaða þá, sem þar taka við og eru
langt yfir ófæru. Leizt mér þá ekki á blikuna; og
þá snúa þeir allir við og stefna til baka. Varð mér
nú illa við og taldi hesta mína alla af. En í þeim
svifum snýr Jarpur aftur stefnunni þverbeint aust-
ur yfir og syndir ákaflega, en Gráni þegar eftir.
og þar næst hinir spölkom aftar. Komast hinir
fremri vel af, en hina aftari bar á jaðar háfaðanna,
en það barg þeim, að þeir tóku niðri og óðu í land.
Haustið eftir bað eg vin minn, Bjarna sál. Thor-
erensen, að skjóta Jarp og hélt í taum hans á með-
an. paö var fyrir framan hólana í Odda. pegar eg
kom heim samdi eg þessar erfivísur eftir Jarp:
Verður ertu víst að fá
vísu, gamli Jarpur,
aldrei hefir fallið frá
frækilegri garpur.
Margan fórsu frægðar sprett
fákurinn ítur-slingi,
því er skylt að skarpt og slétt
skáldin um þig syngi.
Harmar látinn lífhest sinn
læknir Tómás prúði,
fyrstur hann á frækleik þinn
og fagra kosti trúði.
Hversu marga fremdarför
fórstu skepnan rakka,
þegar skauzt sem ástar-ör Eru þetta lífs þíns laun,
út á fagran Bakka! listaklárinn góði!
pá var taða þá var skjál,
þá var fjör og yndi,
þá var æska, þá var sól,
þá var glatt í lyndi.
Æskan — hún er örvar-skeið,
Eyrarbakka-slétta;
Ellin — hún er löng og leið
leið um hraun og klella.
Hvorki getur lyf né list
læknað hestum elli;
sendur varstu í súra vist
suður á Rangárvelli.
Skotið small, en gaus upp glóð,
greip þig dauðinn bleikur;
bólgið hræ á hehljar slóð
hjúfraði kaldur reykur. —
Hélt jeg gneypur heim á braut,
hvísaði vindur skarpur:
“Nú áttu’ eftir þína þraut, —
þarna liggur Jarpur! —
örlög mín og efstu þraut
ei skal hér um klifa,
en á minni minnisbraut,
máttu, Jarpur, lifa.
Hugði máske herra þinn
hér sé kraftatungan
sú er geti góðhest sinn
gjört að nýju ungan!
Hvorugur okkur ódauðleik
annan gefa má eg,
eins og lán er vonin veik,
vissu dauðans á eg.
Nei, nei, kostaklárinn minn,
kraft minn spottar elli,
klár og skáld sú kerlingin
keyrir jafnt að velli.
En þó löngu liðið vor
og lífs þíns gleði væri
bar mig aldrei blakkur spor
betur en þú, minn kæri.
Sorg í minni sálu bjó,
svip þinn nam eg skoða,
horfðir þú með hugar-ró
heliar móti voða.
Qkvttan stóð og studdi hlaup
stí'lt við þína krúnu,
sf hér hvorki datt né draup,
dýrinu hreysti búnu.
TTvað þér bió í hyggju rann
heitt mig vita fýsti,
eitt eg sá að samvizkan
"vknu þinni lýsti.
r ivv>«’ifnr rpfiraun —
innti eo' í hlióði —
Hvíldu, Jarpur, hægt og rótt,
hver veit nema’ um síðir
endi loks hin langa nótt
lengi þótt þú bíðir.
Og á baki Edenlunds
oss þú berð sem áður.
(Milli manns og hest og hunds
hangir leyni-þráður.
Kondu þar á blómstur blett >
bak við heljar váðir;
á á þér skeiga skarpt og létt
skulum við Tomas báðir!
Matth. Joch.
FJALLIÐ.
Fyrir nokkrum árum fór eg einn sunnudag
um miðsumars skeið inn í Hvalfjörð með mörgu
fólki; við vorum á gufubát og lentum hjá J?yrli.
J?ið munið eftir pirlinum, hvað hann er hár og
snarbrattur. J?ó fór einhver að hreyfa því, að við
ættum að ganga upp á J?yrilinn, þar mundi vera
fagurt umhorfs; en flestir héldu að það væri ó-
kleift. Gamla fólkið vildi ekki heyra það nefnt;
það settist niður og fór að opna malsekkina sína.