Lögberg - 11.07.1918, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. JÚLÍ 1918
Island 1917
Veðrátta frá nýári og fram að
páskum var fremur mild og
snjóalög lítil. Laugardaginn fyr-
ir páska (7. apríl) gerði aftaka
stór hríð með miklu frosti. Á
Austurlandi urðu skemdir á hús-
um og undir Eyjafjöllum fuku
skip. Vélbátar sukku á höfnum
inni og símastaurar brotnuðu.
Vorið var kalt og næðingasamt
og spratt jörð seint. Sunnanlands
var oftast snjólaust, ^n þó var fé
gefið inni fram í miðjan maí og
kúm til Jónsmessu, og svo var
víða um Vesturland, en Norðan-
lands og Austan voraði öllu fyr.
Fénaðarhöld voru sæmileg um
vorið um land alt. Sunnanlands
og vestan brá veðri til rigninga
um miðjan júlí, og voru stöðugir
óþurkar fram til 9.ágúst, en þá
brá til norðanáttar, og voru þur
og fremur köld veður fram að
réttum. Tún voru fremur illa
sprottin, en sláttur byrjaði um
20. júlí, og hröktust töður þeirra
er ekki gerðu úr þeim súrhey, en
sú heyverkun fer í vöxt á Suður-
landi og á Snæfellsnesi, en er þó
eigi orðin en almenn. Aftur
móti varð útheyskapur góður yf-
irleitt á Suður- og Vesturlandi
v Norðanlands gekk heyskapur ve
fram að höfuðdegi, en eftir það
hröktust hey víða og sumstaðar
urðu hey úti tH mikilla muna
einkum í Norður-pingeyjarsýslu
Austanlands var góð tíð til 8
ágúst, en þá gerði þar miklar
rigningar og snjóaði í fjöll. Hey-
fengur í Norður-Múlasýslu vhrð
hvergi nærri því í meðallagi,
Jenti þar og mikið hey undir snjó
um miðjan september. f Suður-
Múlasýslu varð heyskapur víða
í meðallagi. Um miðjan septem-
ber gerði ótíð mikla Norðanlands
og Austan, og varð þá sumstaðar
á Austfjörðum jarðlaust, og í
októberbyrjun gerði aftakaveð-
ur um land alt. Fé fenti og víða
urðu heyskaðar. Fórust bá og
tvö skip með 13 mönnum. Eftir
það voru hörð veður oftast fram
að jólum, frost og jarðlaust, og
kom allur fénaður óvenju
snemma á gjöf. Um jólin gerði
góða hláku, er náði um mestan
hluta lands og var víðast komin
jörð um áramót.
Fjárheimtur um haustið voru
með lakara móti, hamlaði veður
fjallleitum og urðu afréttir al-
drei smalaðir til fulls.
Garðrækt var rekin með meira
móti víða um land, en seint sett
í garða. Spruttu rófur víðast
betur en í meðallagi, en kartöflur
tæplega svo. Margir urðu naumt
fyrir að ná upp úr görðum áður
en frostið kom í október og urðu
mest brögð að því í pingeyjar-
sýslu og Múlasýslum. Kartöflu-
sýki gerði all-mikið tjón í Vest-
mannaeyjum.
Fiskiveiðar urðu ekki stundað-
ar á árinu með eins góðum á-
rangri og verið hefir undanfarin
ár sökum gæftaleysis og þó aðal-
lega sökum skorts á kolum, salti
og olíu, og útgerð skipanna mjög
dýr, og þótti ekki sýnt að hún
mundi bera sig. Voru og margir
er þótti ráðlegra að geyma nokk-
uð af þessum vörum til síldveið-
arinnar, en síldveiðin brást að
miklu leyti sökum ógæfta mest-
an hluta síldveiðartímans. Varð
af því tjón mikið, bæði fyrir út-
gerð skipanna og hinn mikla
fjölda fólks, er hafði ráðið sig til
síldarvinnu. Um haustið voru
fiskiveiðar nær ekkert reknar.
Um haustið leyfði stjómin sölu
10 botnvörpuveiðagufuskipa úr
Reykjavík til Frakklands, og
keypti franska stjómin öll skip-
in. Var kaupverð þeirra um 414
miljón króna og fékk landsstjóm
in mikinn hluta þess að láni, og
er ákveðið að fénu skuli varið til
fiskiskipakaupa að ófriðnum
loknum.
Aukaþinginu er kom saman 11.
des. 1916, var slitið 13. janúar.
Voru lögin um breyting á lögum
nr. 17, 3. október 1903, um aðra
skipun á æðstu umboðsstjóm ís-
lands, er samþykt vom af þing-
inu 29. des. staðfest af konungi
2. janúar og 4. s. m. vom skipað-
ir ráðherrar fslands: Bjöm Krist
jánsson bankastjóri, Jón Magn-
ússon bæjarfógeti og Sigurður
Jónsson bóndi á Yztafelli. Var
ráðuneytisins og varð hann dóms
og kirkjumála ráðherra, Bjöm
Kristjánsson fjármálaráðherra
og Sigurður Jónsson atvinnu- og
samgöngumálaráðherra. Auka-
þingið samþykti 13 lög og 10
þingsályktanir. Helztu lög þings
ins vora til tryggingar sigling
um og aðflutningum til landsins
Var stjóminni veitt heimild ti
að kaupa eimskip eftir þörfum
til vöruflutninga milli íslands og
útlanda, og að taka lán í því
skyni, eftir því sem þörf krefði
enn fremur var stjóminni heim-
ilað að kaupa eimskip til- strand-
ferða kringum landið. pingið
samþykti og lög um bann á sölu
og leigu skipa úr landi, en stjóm-
in fékk heimild til að veita und-
anþágu frá banninu. pá var og
stjóminni veitt enn víðtækari
heimild en áður til ýmsra ráð-
stafana út af Norðurálfuófriðn-
um, meðal annars ótakmörkuð
lánsheimild til vörukaupa og að
taka í sínar hendur alla verzlun,
ef á þyrfti að halda, á einstökum
vörutegundum innlendum bg út-
lendum.
Aukaþingið samþykti þingsá-
lyktun um að heimila lands-
stjórninni að greiða embættis og
sýslunarmönnum landssjóðs dýr-
tíðaruppbót fyrir árið 1916, og
voru það 5—50% fyrir þá, sem
höfðu.haft að árslaunum 4,500
kr. eða minna.
Síðan kom reglulegt alþing
saman 2. júlí og stóð yfir til 17.
september. Varð sú breyting á
stjóm landsins, að Bjöm Krist-
jánsson fékk 28. ágúst lausn frá
fjármálaráðherraembættinu og
var Sigurður Eggerz settur bæj-
arfógeti í Reykjavík skipaður
fjármálaráðherra. Meðan þingið
stóð yfir andaðist Skúli S. Thor-
oddsen þingmaður Norður-ísfirð
inga 0g var séra Sigurður Stef-
ánsson kosinn í stað hans.
pingið samþykti 67 lög og
samþykti 20 þingsályktanir til
stjómarinnar. Af merkum lög-
um þingsins skulu nefnd: Um
almenna hjálp vegna dýrtíðarinn
ar; um skiftingu bæjarfógeta-
embættisins í Reykjavík og um
stofnun sérstakrar tollgæzlu í
teykjavík; um stofnun alþýðu-
skóla á Eiðuín 0g afhendingu
Eiðaeigna til landssjóðs; um
stofnun húsmæðraskóla á Norð-
urlandi; um breyting á og við-
auka við lög um tekjuskatt; um
dýrtíðamppbót handa embættis-
og sýslunarmönnum landssjóðs;
um lögræði; um áveitu á Flóann;
um einkasöluheimild landstjórn-
arinnar á steinolíu; breyting á
Landsbankalögunm; um rekstur
loftskeytastöðva á fslandi og um
slysatrygging sjómann^.
pingið samþykti í einu hljoSi
(ráðherrarnir greiddu ekki at-
kvæði) ályktun um “að skora á
stjóraina að sjá um, að íslandi
verði þegar ákveðinn fullkominn
og siglingum. Skip þau, sem
1916 höfðu haldið uppi reglu-
bundnum samgöngum milli ls-
lands og útlanda vora “Goðafoss”
og “Gullfoss”, skip Eimskipafé-
lags íslands og fjögur skip.
“Botnia”, “Ceres”, “ísland” og
“Vesta” er sameinaða gufuskipa
félagið danska átti, og norska
skipið “Flora” fór og nokkrar
ferðir milli íslands og útlanda.
Landsstjómin hafði og frá ófrið-
arbyrjun haft skip við og við á
leigu til vöruflutninga frá Am-
eríku og um áramótin hafði hún
norskt skip “Bisp”, á leigu. Eim-
skipafélagið varð fyrir því tjóni
30. nóv. 1916, að “Goðafoss”
strandaði og náðist ekki út aftur
Nokkra eftir áramótin keypti
félagið skip í staðinn, er “Lagar-
foss” nefnist.
Um áramótin var heldur eigi
að ræða um skort á nauðsynja-
vörum og nægur skipakostur
hafði fengist til að flytja þær til
andsins. Á þessu varð og engin
oreyting fyrsta mánuð ársins
1917, en um mánaðarmótin janú-
ar og febrúar, þegar pjóðverjar
tilkyntu að þeir legðu herkví um
Bretland og að þeir mundu
sökkva öllum skipum, er kæmu
hafnbannsvæðið, stöðvuðust
allar samgöngur milli íslands og
Norðurlanda. Voru þá bæði skip
imskipafélagsins og “fsland” í
Kaupmannahöfn, en “Botía” og
“Ceres” voru hér við land. Leit
■>á mjög illa út með flutning á
vörum til landsins og tók lands-
stjómin að gera ýmsar ráðstaf-
anir til þess að fá nauðsynjar
fluttar til landsins. Gekk það
mjög treglega, en þó fékst loks
lok marzmánaðar leyfi brezku
stjómarinnar til þess að Gullfoss
og fsland mættu fara frá Kaup-
mannahöfn hingað án viðkomu í
brezkri höfn og komu þau skip
ílaðin vörum um miðjan apríl.
Seinna fékk Lagarfoss og ýms
dönsk skip samskonar leyfi.
Meðan siglingateppan við
Norðurlönd stóð yfir leigði
stjómin norskt skip, ‘Escondido’
er var í Ameríku til að flytja
þaðan nauðsynjavörur hingað og
voru bæði skipin “Bisp” og “Es-
condido” hlaðin og ferðbúin frá
New York fyrst í apríl, en áður
en þeir gátu lagt af stað þaðan
gengu Bandaríkin í Norðurálfu-
ófriðinn, og varð það til þess að
skipin fengu ekki fararleyfi, og
fengu eigi að fara þaðan fyr en
í maí. “Bisp” var hlaðin stein-
olíu, en’ hér var þá svo mikill
skortur á þeirri vöru, að mörg
vélaskip gátu eigi rekið fiskiveið-
ar. Varð því mikið tjón af þess-
ari töf skipsins og auk þess lagð-
ist feikna kostnaður á farm
skipanna. prátt fyrir erfiðleika
á að fá vörar og útfhitningsleyfi
fyrir þær í Bandaríkjunum, var
þó ekki um annað að reyna, en að
reyna að fá þær þaðan, og leigði
stjómin “fsland” til Ameríku-
ferða og Eimskipafélagið lét
bæði skip sín fara vestur um haf.
Síðar tók stjómin einnig á leigu
Landsstjómin keypti sam-
kvæmt heimild alþingis tvö skip
til millilandaferða, “Borg” og
“Willemoes”. Var “Borg” látin
fara til Englands en “Willemoes”
til Ameríku. Stjómin keypti og
þriðja skipið til strandferða. Var
það “Sterling” gamla skip Thore-
félagsins og tók það við strand-
ferðum í ágúst, en áður hafði
stjómin leigt “Botniu” til strand
ferða. Mátti segja að betur rætt-
ist úr en áhorfðist með samgöng-
ur og aðflutnings til landsins.
Til Reykjavíkur komu á árinu
með vörar frá útlöndum 101 skip
er vora 46,393 rúml.
í árslokin var “Bisp’” í Eng-
landi, “Borg” í Noregi til við-
gerðar, ‘“ísland” og “Francis
Hyde” á leið til Ameríku, en
bæði skip Eimskipafélagsins og
“Willemoes” Vora hér við land.
“SterUng” varð 26. nóv. fyrir því
áfalli að stranda við Sauðárkrók,
en náðist von bráðar út aftur
eigi mikið skemdur.
Varðskipið “Islands Falk” fór
nokkrar ferðir milli fslands og
Danmerkur og flutti stjómar-
valda i>óst og farþega, en allur
almennur póstflutningur mátti
heita alveg stöðvaður síðari hluta
ársins, nema það sem kom með
skipum frá Englandi. Skip, sem
fóra til Ameríku, fengu eigi leyfi
til að flytja póst.
Allar útlendar vörur hækkuðu
mjög mikið í verði. Frá því að
ófriðurinn hófst og til 'ársloka
1916 hafði smásöluverð á flest-
um nauðsynjavöram í Reykja-
vík hækkað urn 83%, en í árslok
1917 nam hækkunin uu 180%.
Tilfinnanlegast var þó hækkunin
á kolum og salti og urðu þær
vörar tífalt dýrari en fyrir ófrið-
inn. Mestan þátt átti í þessari
geysilegu verðhækkun hin feikna
háu flutningsgjöld og stríðsvá-
trygging á skipum og farmi, sér-
staklega á vörum frá Englandi.
Innlendar vörur hækkuðu og
nokkuð í verði, sérstaklega þær.
er seldar vora í landinu. Var það
og miklum erfiðleikum bundið að
koma þeim á erlendan markað,
pg varð enginn útflutningur á
hrossum. Bannaður var og út-
flutningur úr landi á smjöri, og
með bráðabirðarlögum 10. des.
fékk stjómin heimild til að banna
útflutning á skepnufóðri.
í janúar fór nefnd manna til
Englands til að semja við brezku
stjórnina um verð á íslenzkum
afurðum. Vora það kaupmenn-
irnir Carl Broppé, Páll Stefáns-
son, Pótur A. ólafsson og Rich.
Thorsframkv.stj. og í London
tók Björn Sigurðsson fulltrúi
landsins sæti í nefndinni. Fékst
nokkur hækkun á fiski- og síld-
arverði, en hvergi nærri svo mik-
il að næmi auknum framleiðslu-
kostnaði. Síðar fóru þeir feðgar ,
Thor Jensen og Rich. Thors
lán til þess að afstýra verulegri
neyð, að dómi sveitastjóma, af
dýrtíð og matvælaskorti.. En leit-
ast skyldi við að verja lánum
þessum meir til atvinnubóta en
hallærisstyrks beinlínis. Lands-
stjóminni var og heimilað að
verja fé úr landssjóði til atvinnu
bóta, svo sem til að undirbúa
stórhýsi, er sýnilega þyrfti að
reisa innan skamms, hafnargerð-
ir, vita, brýr og vegi, og til að
reka matjurtarrækt í meiri stíl,
námugröft eða önnur nauðsynja
fyrirtæki. Stjómin fékk enn
fremur heimild til að selja nokk-
uð af kolum undir verði til heim-
ilisnotkunar.
Alþingi samþykti og lög um
dýrtíðarappbót handa embættis-
og sýslunarmönnum landssjóðs,
og er hámark dýrtíðarappbótar-
innar 40%, en engin uppbót veitt
á árslaun yfir 4,600 kr. J7eir
sem ekki hafa 4,000 kr. árslaun
fá auk þess 70 kr. fyrir hvem
framfæring, sem er á skyldu-
framfæri, og ekki getur unnið að
fullu fyrir framfæri sínu.
pegar kom fram á vetur fór
mjög að bera á atvinnuleysi við
sjávarsíðuna, þvi að fiskiveiðar
og annar atvinnurekstur ein-
stakra manna mátti heita að
mestu stöðvaður, og tekjur
þeirra manna, er unnið höfðu að
fiski- og síldveiði um árið, orðið
með minsta móti. Tók lands-
stjómin og bæjar- og sveitar-
stjómir að gera ýmsar ráðstaf-
anir, eftir því sem kostur var, til
að bæta úr atvinnuskortinum.
Meðal annara atvinnubóta lét
stjórain vinna að nýjum vegi
milli Reykjavíkur og Hafnar-
fjarðar.
All-mikið var gert til að afla
innlends eldneytis. f Reykjavík
og víðar var mótaka með mesta
móti, og töluvert unnið að surt-
arbrands- og brúnkolanámugrefti
sérstaklega í Tungunámu á
Tjömesi, er landsstjómin keypti
og rak.
8. febrúar var Jón Helgason
prófessor skipaður biskup lands-
ins og 22. apríl var hann vígður
biskupsvígslu í Reykjavíkurdóm-
kirkju. 15. nóv. kjörí Kaup-
mannahafnarháskóli Jón biskup
heiðursdoktor.
31. október var 400 ára afmæli
siðskiftanna minst með guðs-
þjónustum í öllum höfuðkirkjum
landsins.
Um sumarið var bygð loft-
skeytastöð í Reykjavík, og 16.
nóv. var hafnargerðinni í Reykja
vík að mestu lokið, og fór þá
fram afhending á henni af hendi
N. C. Monbergs, og seldi hann
bæjarstjóminni öll byggingar-
tæki, áhöld og efnisleyfar ásamt
húsum og sporbrautum fyrir
550,000 kr.
Branaslys urðu nokkur á ár-
inu: 10 maí brann íbúðarhús á
HEIMSINS BEZTA
MUNNTIÓBAK
COPENHAGEN
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
brunar urðu og á nokkrum stöð-' Pétursson kaupmaður á ísafirði
framkvæmdarstjórar til London „ . .j.. , ... . „ * .
til þess að fá frekari verðhækkun ! ^^ði, agUst ðær aSyðri'
en lítill árangur mun hafa orðið Brekkum 1 Skagafirði og 1 s. m
af þeirri málaleitan. Bretar
leyfðu sölu 20,000 tunna salt-
kjöts til Noregs, en eigi var það
flutt frá landi fyrir áramót.
Til að koma fyrir að skortur
yrði á nauðsynjavörum í ein-
stökum sveitum, fyrirskipaði
stjórnarráðið, að í hverri sýslu'
og kaupstað skyldu nefndir hafa
eftirlit með vöruinnflutningi og
“Francis Hyde”, eign O Johnsons [úthlutun, og að sumar vörar
um og á Glerárskógum og Víg-
holtstöðum í Dölum brannu hey
og útihús.
~Slysfarir á sjó urðu með minna
njóti: 3. febrúar fórst bátur
með 4 mönnum í lendingu á
Stokkseyri, snemma í október
fórst vélbátur úr Reykjavík,
“Trausti”, á Húnaflóa með 7
mönnum og “Beautiful Star”,
þilskip með 6 mönnum. Seint í
nóvember drukknuðu tveir menn
af báti úr Garðinum. Nokkur
skip strönduðu, og náðust sum
þeirra út aftur, og 13. okt. sökk
“Kópur”, skip úr Reykjavík, und-
an Herdísarvík, en menn björg-
uðust.
f páskaveðrinu urðu úti kona
frá Valbjaraarvöllum í Borgar-
f irði og bóndi á Borg í Amarf irði
Fleiri slysfarir urðu á sjó og
landi.
Helztu mannalát á árinu: Jón
Jónsson fyr umboðsmaður og
hreppstjóri í Ólafsvík (16. jan.),
Rögnvaldur ólafsson byggingar-
meistari í Reykjavík (14. febr.),
Vigdís ólafsdóttir frú í Reykja-
vík (17. febr.), Solveig Guðrún
Danielsdóttir Eymundssons frú
í Reykjaivík (24. febr.), Friðrik
Stefánsson fyr alþm. Skagfirð-
inga (9. marz), J?óra Pétursdótt-
ir Thoroddsen frú í Kaupmanna-
höfn (22. marz), Geir Zoega
kaupmaður í Reykjavik (25.
marz), Magnús Stephensen fyr
landshöfðingi (3. apríl), Lárus S.
Tómasson bóksali á Seyðisfirði
(9. apríl), Hafliði Guðmundsson
hreppstjóri á Siglufirði (12.
apríl), Gísli Högnason póstaf-
greiðslumaður á Búðum í Fá-
skrúðsfirði (18. apríl), Anrdrés
Fjeldsted óðalsbóndi frá Hvítár-
völlum (22. apríl), Torfi Magn-
ússon fyr bókhaldari á Stokks-
eyri (29. apríl), Helga Hjörleifs-
dóttir ekkja í Holti undir Eyja-
fjölium (27. maí), porsteinn
pórarinsson uppgjafaprestur frá
Eydölum (7. júní), Valgerður
porsteinsdóttir prestsekkja á
(7. júlí), Magnús pórarinsson
bóndi á Halldórsstöðum (19.
júlí), Skúli S. Thoroddsen alþm.
í Reykjavík (23. júlí), Friðjón
Jónsson fyr bóndi á Sandi (29.
júlí), porgrímur Johnsen fyr
héraðlæknir (10. ágúst), pórunn
ólafsdóttir frú í Kálfholti (17.
ágúst), Einar Skúlason bóndi á
Tannastaðabakka (20. ágúst),
Sigríður Pétursdóttir frú á Gils-
bakka (24. ágúst), Kristján Eld-
járn pórarinsson uppgjafaprest-
ur á Tjöm (16. sept.), Pétur
Gíslason fyr útvegsbóndi í Rvík
(19. sept.), Sigríður Margrét
Bjömsdóttir Blöndal frú í Staf-
holtsey (28. sept.), Katrín Sveins
dóttir ekkja í Firði í Mjóafirði
(9. okt.), Ámi Gisla.íon læknir 1
Bo’ungarv'k (10. okt.), Vilhelm-
ína Steinsen prtsvsekkja í R ík
(13. okt.), Tryggvi Gunnarsson
fyr bankastjóri í Reykójavík
(21. okt.), Sigurður Guðmunds-
son óðalsbóndi á Selalæk (23.
okt.), Ole P. Chr. Möller kaup-
maður á Hjalteyri (27. okt.),
Árni Eiríksson kaupmaður í
Reykjavík (10. des.), Bjöm ól-
afsson gullsmiður í Reykjavík
(23. des.), Ingiríður Guðmunds-
dóttir ekkja á Skammbeinsstöð-
um (29. des.).
—Skímir.
Bægisá (18. júní), porlákur O.
bær að Gröf í Miklaholtshreppi, Johnson fyr kaupmaður í Rvík
30. október brann íbúðarhús á| (25. júní), Jónas Jónsson þing-
HVanneyri í Borgarfirði. — Hey- j húsvörður (2. júlí), Jóhannes
Sokka-Iisti.
Hér með kvittast fyrir sokka
gjafir til Jóns Sigurðssonar fé-
lagsins.
Mrs. G. Ámason, Baldur 1 par
Mrs. J. Davíðsson, Fertile 1 “
Mrs. Joel Gislason, Silver
Bay...................1 “
Mrs. Sig. Sigurbjömson,
Leslie, Sask..........1 “
Mrs. Sigurbj. Sigurbjöms-
son, Leslie, Sask.....1 “
Mrs. Th. Pálssön, Leslie. . 1 "
Mrs. J. Norman, Leslie .. 1 "
Mrs. S. Anderson, Leslie 2 pör
Kvennfél. “Frækom” Otto 10 pör
Fyrir höndfélagsins þakka eg
af hjarta fyrir allar þessar gjafir
Mrs. Gunnl. Jóhannson,
512 Agnes St. Winnipeg, Man.
& Kaaber’s kaupmanna, til Amer
íkuferða og síðar fór ‘Willomose’
siglingarfáni með konungsúr- j skip stjórnarinnar, einnig vestur
skurði og ályktar að veita heim- j f maí var Jón Sivertsen skóla-
ild til þess, að svo sé farið með j stjóri við verzlunarskólann í
málið”. Flutti forseti tillögu
þessa fyrir konung 22. nóvember
en hann gat ekki fallist á hana.
Lét forsætisráðherra þess getið,
að þótt hann og samverkamenn
hans í ráðuneyti íslands gerðu
ekki synjunina að fráfararefni,
svo sem nú væri ástatt, þá mætti
ekki skilja það svo, að þeir legðu
eigi hina mestu áherzlu á fram-
gang málsins, og að alþingi
mundi ekki láta málið niður
falla.
Samkvæmt ályktun alþingis
voru 22. október skipaðir í milli-
þinganefnd til að íhuga fossamál
landsins: Guðmundur Bjöms-
Reykjavík falið að fara til Amér-
íku til að greiða fyrir afgreiðslu
skipanna, og útvega útflutnings-
leyfi fyrír vörum, og í Júlí var
Árna Eggertson bæjarfulltrúa í
Winnipeg einnig falið að vera
fulltrúi landsins fyrir vestan haf
Eftir það gekk öllu greiðara með
að fá vörar og útflutningsleyfi
fyrir þær í Bandaríkjunum, en
miklum erfiðleikum var það þó
bundið og urðu skipin oft að bíða
langan tírna í New York eftir af
greiðslu. För skipanna tafði og
nokkuð viðkoma skipanna í Hali
fax til rannsóknar í báðum leið-
um.
Mestum erfiðleikum var þó
bundið að fá kol og salt flutt frá
Bretlandi sökum kafbátahætt-
unnar, en tilfinnanlegur skortur
•son landlæknir, Bjami Jónsson f5r ag verða þegar um vorið a
frá Vogi dócent, Jón porláksson þeim vörum til að reka síld- og
verkfræðingur, Sveinn ólafsson fiskiveiðar og halda uppi skipa
umboðsmaður og Guðmundur
Eggerz sýslumaður og var G.
Bjömsson skipaður formaður
nefndarinnar.
Frá því að Norðurálfuófriður-
inn hófst og til ársloka 1916 voru
siglingar hingað til landsins að
mestu óhindraðar að öðra en því,
að Englendingar kröfðust þess að
skipin kæmu við í brezkri höfn
til rannsóknar, og urðu skip fyr-
ir allmiklum töf um af þeirri rann
sókn. J?á hafði það og verið
nokkrum erfiðleikum bundið að
fá útflutningleyfi fyrir vörar í
Englandi, og var Bimi Sigurðs-
syni bankastjóra í júní 1916 fal-
ið að dvelja í London til að gæta
Jóni Magnússyni falið forsæti hagsmuna landsins í verzlun þess
ferðum til flutninga. Stjórain
fekk “Ceres á leigu til Englands-
ferða, og eftir að norsku leigu-
skipin voru komin frá Ameríku
vora þau einnig send til Eng-
lands, og síðar tók stjómin
“Vestu” á leigu þangað. En í
júM vora öll þessi skip, nema
“Bisp”, kafskotin af þýzkum kaf-
bátum og einnig “Flora” á leið
héðan til Noregs. Fórust 5 menn
af “Vestu” og 2 af “Ceres”.
Nokkur skip, aðallega seglskip,
fluttu kol og salt hingað frá
Englandi og um haustið kom
enskt gufuskip með 6000 tonn af
kolum til 1 stjómarinnar og
nokkru síðar franskt skip með
kol og salt. En mörgum skipum
var sökt á leið hingað af þýzkum
kafbátum.
skyldu að eins seldar eftir seðl-
um, er nefndimar gáfu út. Seint
í maí fór fram talning á helztu
útlendu nauðsynjavöram, bæði
hjá kaupmönnum, kaupfélögum
og einstökum mönnum. f Reykja-
vík var og skrifstofa sett á stofn
undir umsjón stjómarráðsins, er
skyldi hafa eftirlit með innflutn
ingi á nauðsynjavörum til lands-
ins og að þær kæmu sem jafnast
niður um alt land, svo að hvergi
yrði skortur á þeim.
Landsstjórnin rak sjálf mik-
inn hluta verzlunar landsins með
matvörur, kol, salt og steinolíu,
og annaðist stjórnarráðið í fyrstu
innkaup varanna.og hafði yfir-
umsjón með útsölu þeirra. Síðan
var Héðni Valdimarssyni cand.
polit. falin forstaða landsverzl-
unarinnar og Eimskipafélaginu
farstjóm landssjóðssklpanna.
Um áramótin slepti stjómin að
mestu allri umsjón með lands-
verzluninni og skipaði þá August
Flygenring kaupmann í Hafnar-
firði, Hallgrím Kristinsson fram-
kvæmdarstjóra Samvinnufélag-
anna og Magnús Kristjánsson
kaupmann á Akureyri forstjóra
hennar frá nýári 1918.
Alþingi samþykti ályktun, að|
vörur landssverzlunarinnar væra
seldar sama verði í öllum kaup-
stöðum landsins og eftir pöntun
að minsta kosti í einu eða tveim-
ur aðalkauptúnum hverrar sýslu.
Alþingi yar það ljóst, að ekki
yrði komist hjá því, að gera ein-
hvérjar ráðstafanir til að létta
undir almenningi að bera hina sí-
vaxandi dýrtíð. Að vísu hafði
kaupgjald verkafóHrs farið hækk
andi, en þó hvergi nærri því sem
allar nauðsynjar stigu í verðj.
Veitti alþingi stjóminni heimild
til, á meðan Norðurálfuófriður-
inn stæði, að veita sýslufélögum,
bæjarfélögum og hreppsfélögum