Lögberg - 02.01.1919, Page 1

SPIERS-PMNELLBAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lcegsta verÖ sem verið
geti-r. REYNIÐ Þ A!
TALSÍMI: G?rry 2346 - WINNIPEG
e f i.
Það er til myndasmiður
í borginni
W. W. ROBSON
490 Maiii St.
Garry 1320
32. ARGAlNGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 2. JANÚAR 1919
NUMER 1
G iamla árið 1918
$öi?' fíka, sigurfræga ár
aól in björt að támanis djúpi líðúr
IðB r þrautir, söknuð, tár og sár
ive iar roði friðarskær og blíður.
Gjí vali heimur flytur þakkarfóm
fyl1 ur von að rísi hærri dagur,
eilí -t birtir alvalds ráð og stjóm
aft tn >inn svo dýrðlegur og fagur.
Yfjr fullra fjögra ára skeið
fái‘ og dauði svall á íhildar túnum,
alerei sagan setti mark á leið,
se?n var dregið slíkum megin rúnum.
G;( turíka gamla blessað ár
gi i þig krýndi helgum friðarboga
aí ar frelisfáni skær og hár
fa! ur blaktir yfir lönd og voga.
e;
Ve 'ði ljós um lönd og heimsins höf
he gað menning frið og kærleiks eldi
lið nn tími — guðs vors náðargjöf
gi; !in reynsla hverju >jóðar veldi.
G ) nla ár! vér krjúpum við Iþitt kvöld
kiuft þess góða léstu velli halda,
signr þinn við skæran sögu skjöld
skiiíi í heJgri þökk um brautir alda.
M. Markússon.

' .

Lloyd George, forsætisráðherra.
Lloyd George vinnur stór-
kostlegan sigur við kosn-
ingarnará Bretlandi.
Menn bjuggust við því að sam-
steypustjómin á .Bretlandi mundi
bera sigur úr rítum við þessar
koismingar, því þ&ð var varla hægt
að hugsa sér að kjósendurnir þar
mundu verða svo skamsýnir, að
velta þeim mömiam af stóli, sem
hafa haft hin vaédasömu stríðs-
mál á ihöndum, og voru þeim þar
af leiðandi kunnugir, og líka
þeim málum, sem af þeim stafa
heima fyrir, áður en að þau voru
hálf kláruð. En varla mun nokk-
ur maður hafi látið sér detta í
hug, að svar þjóðarinnar múndi
verða eins ákveoið eins og raun
varð á. pjóðin hefir talað á-
kveðnar nú, heldur en hún hefir
nokkm sinni áður gjört — ver-
ið ákveðnari nú heldur en nokkru
sinni áður — verið ákveðnust
j Sama er að segja um National-
istana og Unionistana.
mest. Festan
u sýnir sig á-
hugsun flestra
virðist leika á
þegar hættan var
í brezka þjóðlifii
kveðnar nú, þegar
er á reiki, og aþ
reiðiskjálfi.
Lloyd George, éða samsteypu
stjórnin, hefir unnið hinn stór-
kostlegasta pólitífka sigur, sem
sögur fara af á Bretlandi. Svo
er ihann ákveðinn, að Lloýd Ge-
orge stjómin hetfir nálega fimm
á móti einum af hinum nýkosnu
þingmönnum.
Pað er og eftirtektarvert við
þessar nýju kosningar, að það
virðist eins og menn hafi virt að
vettugi vanans bönd — eða öllu
heldur skorið á þau. Flokkam-
ir görhlu, eða flokksböndin. hafa
verið slitin, og gætir því aðal-
stjóramálaflokkanna gömlu mjög
lítið við þessar kosningar, og for-
ingjamir Jiggja fallnir við veg-
inn — þar á meðal hinn ágæti
leiðtogi frjálslynda flokksins á
Bretlandi, Herbert H. Asquith,
Verkamannaforingin Arthur
i Henderson náði ekki kosningu,
iog þó að verkamannaflokkurinn
| sé sterkarf á þinginu nú, eru þeir
jmiklu veikari heldur en að þeir
bj uggust við að verða, og sfegir
jGeorge Nicoll Barnes, umboðs-
maður verkamanna í ihermála-
stjóminni, að verkamenn eigi það
! að þakka, eða kenna iþví, að þeir
voru að gefa Bolsihevikihugsjón-
unum of mikið undir fótinn.
Allar konurnar fjórtán, sem
sótt'u, féllu nema ein, Countess
Markievicz, sem sótti í St. Pat-
rick kjördæminu í Dublin á fr-
landi, undir merkjum Sinn Fein
flokksins.
Flokkaskipunin á næsta þingi
Breta verður á þessa leið:
Samlbands-Unionistar
Sambands-Liberalar .
... 3B4
... 127
Sambands-verkamenn........ 10
Unionistar ....... .... .... 46
Aisquitih-Liberalar......... 37
Verkamenn................... 65
Nationalistar .... .... ..... 2
Óháðir .................... 5
Sósíalistar.................. 1
Sinn Feiners................ 73
írskir Nationalistar ........ 7
Alls 707
BANDARIKIN
sl
Kaft. Joseph Raphael De La-
mar, sem lézt 1. þ. m., hefir í
erfðaskrá- sinni ákveðið að $7,-
000.000 skuli ganga til lækna-
deilda Harvard, Columbia, John
Hopkins háskólanna, og skal
þessu fé varið til þess, að rann-
saka uppmna sjúkdóma og hvem
n c
Lögberg óskar öllum kaup-
endum sínum og Islendingum
yfir höfuð farsæls og góðs árs
ig að hægt sé að koma í veg fyr-
ir þá.
í skýrslu, sem viðskiftaritari
Bandaríkjanna hefi mýlega gef-
ið út, segir að öll verzlun þeirra
á fjárhagsárinu 1918 hafi verið
$8,870,345,044; en af þeim námu
útfluttu vörumar 5,928,285,641,
en þær innfluttu námu 2,946,-
059,403, og mismunurinn í þeim
viðskiftum því $2,982,226,238 í
hag bandaríkjanna.
Lög um það, að kjötverzlun í
Bandaríkjunum skuli hér eftir
vera undir umsjón stjómarinnar,
hafa verið 'lögð fyrir Congress-
mn.
AMslherjar verzlunamefnd
Bandaríkjanna leggur til að
stjómin láti efcki jámbrautimar
í hendur hinna fyrri eigenda að
stríðinu loknu, heldur að þær
verði á einlhvem hátt undir um-
sjón stjómarinnar.
Póstmálaráðherra Bandaríkj-
anna leggur til að stjórnin taki
alla rit- og talsíma í sína eign að
stríðinu loknu..
Forseti Bandaríikjanna hefir
boðist til þess að gjörast sátta-
semjari á milli Perú og Chili, sem
að undanfömu hafa verið að því
komin að berast á banaspjótum,
og sagt er að Perúistjórnin hafi
gengið að því.
Eftirmaður Wiliam Gebbs Mc
Adoo fjármálaráðherra Banda-
ríkjanna, sem hefir sagt af sér,
er Carter Glass.
Látinn er í PinehurSt N. C.
Walter Hines Page, sendiherra
Bandaríkjanna í London.
Vei*zlun arnefnd New York
borgar hefir nýlega samþykt að
skora á stjóm Bandaírkjanna að
skila tafarlaust aftur öllum járn-
brautum, talsímum og ritsímum
til hinna fyrri eigenda.
Hermálanefnd Bandaríkjanna
hefir auglýst að 1. janúarn. k.
ætli stjómin að afnema ákvæðis-
verð á stáli.
Aðal umsjónarmaður jám-
brauta Bandaríkj astj ómarinnar,
McAdoo, hefir farið fram á það
við Congressinn, að stjóminni
verði heimilað að ihalda járn-
brautum og talsímum í þjónustu
sinni þar til í janúar 1924. — En
að hinu leytinu héldu eigendur að
125 jámbrautum í Bandaríkjun-
um fund í Philadelphia, þar sem
þeir mótmæltu þessari tillögu
McAdoo harðlega.
Uppfynding all-merkilega í
sambandi við talsíma og ritsíma,
segir Washington stjómin að sé
nýbúið að fullkomna, sem nefnd
er Multeptex Telephony and Tele-
graphy (Margföldun talsíma og
ritsíma), og er sagt að uppfynd-
ing sú muni gjörbi-eyta siímafyr-
irkomulaginu.
an dvölin endist; svo iþegar næt-
urskuggamir færast yfir og við
kveðjum frændur og vini, þá
verður eftir í hugum þeirra og
hjörtum endurskin hugsana og
starfs þess, er fer, ‘Iþví orðstírr
deir aldrigi, hveim er sér góðan
getr.”
Allir berumst við með straumn-
um að meiru eða minna leyti,
rekumst oft á, sjáum hver til ann
ars, verðum samferða um stund-
arsakir á ‘lífsleiðinni, en skiljum
oftast fljótt og gteymum svo
hver öðrum fyr eða síðar. Að-
eins fáir fylgjast að til enda.
iStöku menn gleymast þó seint,
jafnvel þeirn, sem stutta hafa átt
samleið með þeim. Eitthvert ó-
Ijóst afl dregur minningu þeirra
fram í hugum okkar og geymir
hana þar. Hvað er það? peir
leituðust sjálfir við að hafna því,
sem einkendi þá f rá öðrunt mönn-
um.. í hugum þeirra var sístarf-
andi Ihvöt til að efla náið samT
band við meðbræður sína —
verða þeim samferða, hjálpa
þeim, og leiða þá til fegurra og
betra lífs.
pví rniður eru þeir enn margir,
sem ekki, sem ekki gjöra sér far
um að rétta fátækum bróður sín-
um hjálparhönc1. Margir þeir,
sem eru of stóri til að láta aðra
lteiða sig — of órir jafnvel til
að verða öðrum -amferða. Hafa
þess vegna aldrei betrast af um-
gengni við systur eða bræður —
aldrei iært að skilja og meta hug-
arfar þeirra og langan:r — eng-
um gefið og ekkert þegið —
engan grætt, en engum fyrirgef-
ið, því á teið þeirra eru engin
gatnamót, aðrir mæta þeim ekki
til að hryggja jþá eða glleðja, og
iþeir sækjast ekki eftir neinum—
bara hverfa út í iðuna, — hverfa
og gleymast.
Heim til ættingja og ástvina,
heim til fuglanna og fossanna og
fjallanna, iheim til gömlu og góðu
fóstru okkar, sveitarinnar, knýr
hugurinn mig á þessari stundu.
,par gengum við frændur fyrst í
skóla og þar skapaðist lund okkar
og hjarta.
þrek og festu óhaggandi.
og skáldið segir;
Eins
“Daga, nætur, Öld og ár
um þig lykur hringur blár,
gætir þín með bros um brár,
bæja ógn frá skauti þínu.
Fjalláhringur, fom og hár,
faðmar þig að iskauti sínu.”
Glögt man eg lindir silfurtær-
ar, hlæjandi læki og svifhraðar
silungsár; daggbjarta vormorgna
þegar náttúran í fegursta skrúða
sínum ibreiddi faðminn á móti yl-
hýmm geislum vorsólarinnar; og
fögur haustkvöld, sem mintu á
frið og hvíld að afloknu dags-
verki.
pá hljómar mér í eyrum, kliður
álftanna, sem um frostbjört vetr-
arkvöld rufu kyrð. næturinnar
með sínum yndisfagra margradd-
aða söng.
Og margs fleira minnist eg,
sem iþar bar dagtega fyrir sjónir
— margs, er að meira eða minna
feyti vefur þætti sálarlífs og lífs-
stefnu þess manns, sem í skauti
sveitarinnar fæðist og vex. —
Síðast en ekki sízt hugsa eg til
teiksystra og leikbræðra, frænda
og vina, sem enn dvelja á þessum
slóðum, —í isvo mikilli f jarlægð,
en þó svo nærri, að við getum
tekið undir með skáldinu, og
sagt:
Here’s to our Boys.
(Respectfully Dedicated to Our Boys.)
Here’s to our boys, three cheers and more, who
bravely marched away,
Their deels of valour you wetl know is history
today;
They fought that We may live in peace, their
answer, Freedom won,
Their victory our liberty, God bless t'h'e work
they’ve doné.
Theré’s to our boys, who mardhed away, and
bravely their lives gave,
To them the honor of thé great, is haloed on each
grave;
Forever ais tlhe scroll of time through ages is un-
furled,
Their memory lives, to play for aye, the heart
strings of the worid.
Here’s to our Allies, one and all, each man behind
the gun
Our boys have wrought the tyrant’s fall, wifch
victory well won.
Now let us sing in fchankfullness, to Iheroes laid
at rest,—
Then fco our boys who will retum,
To home, sweet home, fheir hearts do yeam,
“Here’s to our Boys,” the best.
Here’s to our boy, whose blood is sihed, in Flan-
ders field now lying,
Their deeds retum, to hearts that yeam, in liv-
ing souls, undying;
Here’s to our boys, fond hearfcs ítejoice, for whom
we,ve long been yeaming.
They’re coming Ihome, to ihome, sweet home,
God bless their safe retuming.
—J. G. Johnstone. >
Höfundur kvæðis þessa er ungur Ameríku-
fslendingur, fæddur í Chicago. Hann hefir gert
töluvert af kvæðum, einkum 1 þjóðræknisáttina,
og eru vísur þessar helgaðar hetjusveinum þeim,
er í herþjónustu hafa gengið.
“í heiðardalnum er heimbygð
mín,
þar hef eg lifað glaðar stundir.
Og ihvergi ársólin heitar sikín
en hamraf jöllunum undir.
Og fóllkið þar er isvo frjálst og
hraust,
og falslaus vinmál þess og ástin
traust.
Já, þar er glatt, það segi’ eg satt,
og sælt að eiga þar heima.”
En hvers vegna leitar hugur
minn um fornar æfekustðövar?
Hví lít eg nú í anda sveitina
mína ? Eg var að hugsa um þig,
vinur, sem áttir æsku á sömu
stöðvum, ólst upp í skjóli sömu
| f jalla, hlóst við sömu sól.
Tveir stigamenn komu inn í
Banka í Austur-Brooklyn N. Y.,
um hábjartan dag, skutu gjald-
kerann og aðstoðaraiann hans, og
ræntu $13,112 í peningum.
Yfir-herlæknir Bandaríkjanna
Ireland, hefir tilkynt hermála-
nefnd Senatsins, að þegar að
vopnahlé var samið, hafi 2500
hermenn verið yeikir af Shell-
shocked (taugaveiklun). En þeg-
ar að þeir fréttu, að vopnahlé
Vferi komið á, urðu 2200 heilir
heilsu, og er það talið einn af.
merkisviðburðum læknisfræðinn-
ar.
Glögt man eg þann morgun, er
eg sá fyrst út fyrir fjallahring-
inn — fyrsti sólardagurinn, sem
eg man eftir. — pað var snemma
morguns svo jafnvel endumar
voru ekki farnar að hreyfa sig.
BMðalogn var ogheiðskír himinn.
Alt var svo bjart og tært og
hreint, og fjöllinn óvenjulega
skýr og tignarleg. Eg rölti í
hægðum mínum upp Hraunið, án
þess að gefa þeirri fegurð, sem
fyrir augun bar, nokkum sérstak
an gaum; unz alt í. einu lítil sól-
skrík.ia,. sem sat a háum kletti,
dróg að sér athygli mitt. Hún
horfði á mig drykklanga stund,
með alvarlegu og d.apurlegu
augnaráði; sneri sér svo við til
hálfs oX talaði til ástvinar síns,
sem sat á næstu borg — bauð
henni góðan daginn. pær töluð-
ust við lengi. Mér fanst þær vera
að tala um mig — um það, hvað-
an eg kæsmi, hvað eg hefði fyrir
stafni, og hvert eg ætlaði. pær
töluðu iíka um sitt eigið líf og á-
stæður, og um fólkið og löndin
Shinum megin við fjöllin. Lengi
stóð eg höggdofa ogdrakk í mig
það, sem sólskríkjuraar sögðu.
Eg hlustaði af öllurn lífs og sálar
kröftum, eg ihlusta ennþá — oft,
því eg heyri sönginn enn; eg á
hann og geymi, þar sem hann get
ur ekki týnst. —
Vel skildir iþú, vinur kær, það
er þú namst í æsku á þessurri
stöðvum. Dyggitega ræktir þú
það starf, er fóstra okkar fól þér,
þrátt fyrir torfærur og örðug-
leika. Hátt barst þú merki karl-
mensku og þreklundar þeirrar,
sem fosvsinn kvað um. Mteð festu
fjallahringsins hefir þú af
fremsta imegni bægt stormum og
kuldum frá hugum þeirra, er þú
hefir náð til. Hvast og óskeik-
ult horfðist þú í augu við torfær-
urnar, sem á leið þinni voru.
Hreint yar mál þitt og þýtt, því
öllum gjörðir þú rétt og mörgum
vel, jafnvel þá er gustur vetrar-
ins næddi um'þína eigin sál.
Magnús Magnússon, D.C.M.
Hann kom heim úr stríðinu síð-
Kveðja.
Tímamir breytast, árin líða,
aldirnarhverfa/. Með óhaggandi
jafnvægi telur rás tímans dag-
ana, einn og einn. peir koma og
hverfa eins og skuggar — hverfa
og koma aldrei aftur.
Beri atvikin mig aftur á þess-
| ar stöðvar, fer eg í sama mund á
þenna sama stað. Eg vonast
eftir að litla vinkonan mín verði
| þar ennþó og syngi fyrir piig aft-
; ur. pá ber eg henni kveðju frá
l þér, því eg veit að þið þektust
I líka.
Við kveðjum þig öll með sökn-
uði, af því að samleiðin gat ekki
orðið lengri, og með hlýum hug
munum við jafnan minnast
þeirra stunda, er þú dvaldir með
okkur. Við þökkum alt það góða
og hreina og drenglundaða, sem
þú með skarpskygni og bróður-
hug örvaðir og vaktir í brjóstum
okkar. Við biðjum um þrek og
stöðuglyndi til að halda áfram
því starfi, sem þú iðkaðir í þarfir
mannkosta og menningar. Af
fremsta megni viljum við reyna
að gefa það öðrum, sem þú af
drenglund þinni gafst okkur, því
þess mundir þú óska, ef þú gætir
nú nupit; og þína hinstu ósk er
okkur skylt að fylla, ef kraftarn-
ir orka.
astliðinn laugardag, ásamt nokkr
um öðrum fslendingum.
Magnús kom frá Bolungarvík
á fslandi í nóvember byrjun 1913
og innritaðist í 90. hersveitina
tveimur árum síðar, án þess að
vera brezkur þegn. Austur um
haf hélt ihann í maí mánuði 1916,
og fór til vígvaUanna seinna um
sumarið; særðiist all-mjög í or-
i ustunni frægu við Pachsendate
jog lá lengi á sjúkrahúsi á Eng-
1 landi. — Magnús var sæmdur
heiðursmerki (Distinguished Con
duct Medal), sem genigur næst
I Victoria Cross. Fylgdi heiðuns-
merkinu einnig $100.00 peninga
■ gjöf. Magmis er hinn mesti efn-
isanaður, prúðmenni í framgöngu
og drengur góður.
láta skafa danska fánann af hlií
skipsins, þar sem hann hafði ver
ið málaður samkvæmt herlögum
Við það tækifæH var veizla hald
in af skipstjóra, og bauð hant
til hennar mörgum íslendingum
sem í New York eru staddir. Vai
þar mæit fyrir minni fánans nýji
er nú á að ryðia íslenzkri verzl
un braut um höfin og kynna ísl.
öllum álfum. Sömuleiðis fyrli
tninni fslands, sem nú er komið
tölu hinna frjálsu og sjáifstæði
þjóða. Og þótt vér séum máski
ekki aMir sammála um sambands
lögin nýju, þá getum vér sam
aMir glaðst yfir því, sem fengií
er, og allir fslendingar taka m
undir með skáldinu og segja:
Rís pú unga íslands merki
upp með þúsund raddabrag.
Tengdu’ í os® að eiml verki
anda, kraft og hjartalag.
Rís þú íslands stóri sterki
istofn með nýjan frægðardag.
Fundarboð.
Opinn fundur verður haldinr
neðri sal Goodtemplara hússins
Sargent Ave, Winnipeg, þriðj
dagskvöldið 7. janúar 1919, til i
ræða um þjóðæknismál. — Fjc
mennið, íslendingar!
í umboði fyrri fundar,
Th. Johnson.
S. Sigurjónsson.
Áskorun.
Merkur viðburður.
En nú skiftast leiðirnar, hér
' verðum við að kveðjast og skilja.
í Bróðir og vinur— farðu"vel. —
J. S. Á.
Við komum líka og förum,
mennirnir. En við lifum og
störfuíri, elskum og hötum, með-
Meðan hugurinn dvelur við
fomar æskustöðvar, heima i
sveitinni, hlýt eg einnig að minn-
ast gamalla vina, fjallanna, sem
í iþögulli tign töluðu til oþkar um
Ofanritað erindi er kafli úr
ritgjörð eftir Dr. Jón Ámason
í Winnipeg um frænda hans og
vin Helga heit. Stefánsison, sem
lézt að Wynyard fyrir skömmu
Ritstj.
Á meðan að Gullfoss stóð við í
New York í síðustu ferð sinni
hingað vestur, kom skeyti frá
jDanmörku til Bandaríkjastjóm-
jarinnar, um það að íslendingar,
Isamkvæmt síðustu samningum,.
1 hefðu fullan rétt til þess að sigla
um öll, höf undir sínum eigin
fána, og var -þessi tilkynning tek-
in til greina af Bándaríkjastjóm-
inni, og með því var fáninn ís-
lenzki viðurkendur af stjórn
Bandaríkjanna, og umboðsmönn-
jum íslenzku stjómarinnar í New
j York var tilkynt að skipið mætti
sigla heim aftur undir nýja fán-
anum. Og var skipstjórinn, Sig-
urður Pétursson, ekki lengi að
Um þessar mundir munu flest
íslenzk félög hér í landi, svo sem
söfnuðir, kvenfélög, unglingafé-
lög, lestrarfélög og bindindisfé-
lög, vera að ihalda ársfundi sína.
Er nú :hér með skorað á öll slík
félög að gjöra yfirlýsingu um
þjóðræknismál vor Vestur-íslend
inga, er íhljóða mætti eitfchvað á
þessa leið:
Vér, meðlimir.........félags,
saman komnir á fundi í janúar-
mán. árið 1919, lýsum yfir því,
að vér álítum æskitegt að stofnað
sé alslherjar félag meðal Vestur-
fslendinga, þjóðemi voru og
tungu til viðhalds og eflingar og
tjáum oss fúsa til að styrkja
slíkan félagsiskap með ráði og
dáð.
AMar dlíkar yfirlýsingar mega
sendast til undirritaðs, er annast
um að nöfn félaganna, er slíka
yfirlýsingu gera, séu birt í blöð-
unum.
Virðingarfylst,
pjóðrækinn,
724 Beverley St., Winnipeg,