Lögberg - 14.08.1919, Side 2

JBIs. 2
LÖGBERG, FiidTUDAGINN 14. ÁGÚST 1!/19
HEIMSINS BEZTA
MUNNTÓBAK
COPENHAGEN
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
Hringhendu-
samkepnin.
Eftir S. Sigurjónsson.
Verðlaunavísan:
Feðraslóðir fór að sjá,
færðist blóð í kinnar;
kappinn rjóður kysti á
kyrtil móður sinnar. —
“Vér undirritaðir, tilnefndir af
hr. Sigurbirni Sigurjónssyni til
að dæma um hringhendur þær. er
orktar hafa verið samkvæmt áskor-
un frá herra J. J. Pálma í Louis-
ville í Bandaríkjunum, höfum eft-
ir nákvæma íhugun komist að
þeirri niðurstöðu að eftirfarandi
vísu skuli dæmd verðlaunin ”
Winnipeg 4. ágúst 1919.
O. T. Johnsork' Einar P. Jónsson.
Jón Runólfsson.
J?að hefir af tilviljun lent á mér
að taka á móti Hringhendum
þeim, sem kveðnar hafa verið til
verðlauna-samkepni, samkvæmt á-
skorun J. J. Pálma, í Louisville,
Ky., og mér af honum falið að
skipa dómnefnd til að ákveða um
hver “Verðlaunavísan” yrði. —
Ástæðan fyrir því, að þetta komst
1 mínar hendur var sú, að þegar
eg í vetur, í sambandi við myndun
pjóðræknisfélagsins vestur-ís-
lenzka, var að safna “Ljúfum
röddum”, fékk eg bréf frá hr.
Pálma, sem ásamt öðru slíku, var
þá birt í blöðunum ísl. Og eins
og menn munu minnast heitir
hann þar á vestur-íslenzka hag-
yrðinga að hefja róminn og kveða
hringhendur, íslenzkri ljóðadís til
hróðurs og Vestmönnum, hinum
eldri að minsta kosti, til gamans.
Samkvæmt fyrirmælum hr. Pálma
skyldi vreðlaunavísan auglýst á
árshátíð Winnipeg-íslendinga á
þessu sumri 2. ágúst. Sem kunn-
ugt er, fær sá hagyrðingur hina
vönduðu olíumynd, er hr. Pálmi
lofar að gefa til verðlauna.
Að á mér lenti að skipa í dóm-
nefndina, var, eins og áður er á
vikið, af tilviljun einni, og tek eg
það fram hér til þess að enginn
skuli halda að eg geri kröfu til að
vera hagyrðingur eða bera meira
skynbragð á slíka hluti en al-
menningur, því svo er alls ekki.
v— Hin auglýsta dómnefnd voru
þeir 0. T. Johnson, Jón Runólfs-
son og Sig. Júl. Jóhannesson, en
sökum þess að hinn síðastnefndi
varð að hverfa burtu áður en
nefndin hafði tök á að fullkomna
verk sitt, varð hr. Einar Páll Jóns-
son góðfúslega við þeirri ósk minni
að taka við hinu auða sæti í nefnd-
inni, og gerast einn af dómendum.
Um langt skeið eftir að Hring-
hendu-samkepnin var auglýst,
bárust ;mér mjög fáar vísur í
hendur, og var eg farinn að ótt-
ast, að fá vestur-íslenzk eyru
myndu nú lengur heyra kvak
kvæða-dísarinnar gömlu og
frónsku, sem svo hávær var við
hlustir bræðranna heima, að leit-
un var þeirra þar, er hún náði ekki
til með söng sínum. Annríki dag-
legra starfa og hraðanum á lífinu
hér í nýja landinu kendi eg um,
en vildi ekki trúa því, að íslenzka
hagyrðings-sálin væri nú þegar
svo úr eðli sínu horfin, að hún ekki
fengi skapað sér bögur við tæki-
færi. Enda rættist úr þessu
blessunarlega þegar á tímann leið,
því ljóðin streymdu þá til sam-
kepninnar, bæði einstakar vísur og
heil kvæði, þar til milli 30 og 40
hagyrðinga höfðu stigið inn í
þenna kappleik, um myndina frá
Pálma. öll birtast ljóð þessi nú
hér í blaðinu, og fær almenningur
þar að sjá all mikið af vel kveðnum
vísum. Hafi vestur-íslenzkir hag-
yrðingar heilir gert, og lifi þeir
lengi! — pá ber hr. Pálma mikil
þökk fyrir hið rausnarlega tilboð
sitt um verðlaun fyrir bezt kveðna
hringhendu, sem orðið hefir því
valdandi, að fleiri ljóð hafa verið
orkt nú, þjóðerni voru hér í álfu
til styrktar, en fyrir nokkra aðra
þjóðhátíð, er vér höfum áður hald-
ið vestanhafs. — Og um hvað er
svo oftast kveðið? Flestar beztu
vísurnar anda eldheitum kærleiks-
blæ að Fjallkonunni og þjóðerninu
íslenzka, eins og til dæmis verð-
launa-vísan, eftir hr. Stefán O.
Eiríksson, Oak View, Man.
pess skal og getið, að æði mikið
barst mér af kvæðum og vísum,
sem ekki geta birst hér, því skáld-
in hafa gleymt að móta þau í
hringhendu hætti.
Hringhendurnar
Vestur-lsl. heimsækir “Fjall-
konuna”, móður sína.
Feðraslóðir fór að sjá,
færðist blóð í kinnar.
Kappinn rjóður kysti á
kyrtil móður sinnar.
Talar gestur: “Trúðu mér,
trygð í festum geimi.
ítar flestir unna þér
úti’ í Vesturheimi.”
Vorhret á íslandfT
Laukar dóu er lindin fraus.
Labbar um snjóinn tóa.
Útí móum eirðarlaus,
orðin sljó er lóa.
I sumardýrðinni.
Dulræn yngist foldin frjó,
fræ á lyngi gróa.
Fagra kringum fjalla-tó
fagurt syngur lóa.
Andstæður.
par sem bára brotnar þung
bergið sáran grætur.
En bjartur smári og blómin ung
brosa í tárum nætur.
S. 0. Eiríksson.
Endurminningar úr heimahögum.
Grænir rindar gyrða fjöll,
gróðri bindast hollum.
Una kindur út um völl.
Andir synda á pollum.
S. O. Eiríksson.
Oak View, Man.
NOKKRAR HRINGHENDUR.
I.
Staka.
“Pálmi” minn er maðurinn
mitt er sinnið gleður:
Ljúft hann spinnur ljóð-þráðinn
list og vinning meður.
II.
Islands-vísur.
Fríða, smáa foldin mín,
fjarst í bláum sævi,
gæfan háa gullin sín
góð þér Ijái’, um æfi.
Konan fjalla kend við stig,
kyrð og hallir braga,
vættir, snjallar, verndi þig
vel um alla daga.
Fjarri solli’ og svívirðing,
siðum holl, þú lifir;
ber þinn koll við heimskauts hring
hrannar-pollinn yfir.
Farðu vel með fengið vald;
frelsið sel nú eigi;
og auðvald, vélar, afturhald
ei því stela megi.
Verka- bæði’ og bænda-lýð
blessa’ í ræðu’ og kvæði;
hann þér gæðin gefur fríð:
göfgi, fæði’ og klæði.
Fyrri daga frægðar-ból,
fagran brag, sem metur,
fað»ii hag þinn frelsis-sól
fátt þ/ér bagað getur.
Bernsku-slóða blómgist kjör,
bölið hróður skerði;
vorsól, gróður, frelsi’ og fjör
framtíð þjóðar verði.
pína hreinu, mæru mynd
æ mun eg reyna’ að geyma;
já, meðan treinist lífs míns lind
lifi’ eg — einatt “heima”!
III.
Vorvísur.
Nú vorsins líður gyðjan góð
, geims um víðar slóðir,
og kveður þíðan ástar-óð,
á sem hlýða þjóðir.
Vordags yfir bjartri brún,
blíð hvar lifa minni,
sælu-hrifin svífur hún
í sólar-bifreiðinni.
Iða’ af fjöri augun snör,
yndis-kjörin prísa;
gáfu-svör, af gæðum ör,
gleði-förum lýsa.
öllu, vítt um lög og láð,
lífið nýtt hún færir;
alt er frítt og frjálst í bráð;
foldu blítt hún nærir.
Heilsar fjallið himins m»y
hýrt, í mjallar-feldi.
Dverga-hallir dylja ei
dans, er hallar kveldi.
Áin, fegin sumri’ og sól,
söng og megin hlýtur,
og af sér fleygir klaka-kjól
kát er veginn þýtur.
Falla Ægis faðminn í
finst ei bagi henni,
ferðalagi flýtir því,
för þótt haginn grenni.
Hýrnar, yngist alt á jörð,
ekkert þvingar róminn;
fjörugt syngur fugla-hjörð
fögur kringum blómin.
Nett sig skrýðir náttúran
í nægta’ og prýði-skrúða;
al-lífs blíða unnustan
enn er fríðust brúða.
Sóley, fjóla, og fífillinn
faðma sólar-sporin;
heims- öll ból og himininn
halda jól á — vorin.
Nú er kátt í lofti og lund,
lífið máttar-þrungið;
leikið dátt um græna grund,
galað hátt og sungið.
IV.
Gaman-vísur.
Guðadætur, glaðlyndar,
grát í kæti breyta;
fögru, mætu meyjarnar
meina-bætur veita.
Allur blossar andinn — hvar
ástin hossar meyju! —
Æðsta hnossið eilífðar
eru kossar—Freyju!
V-.
Auðvald og ánauð.
ó, þér menn, með auð og völd,
alt þér spennið klónum,
og frelsið grennið öld frá öld,
og ódygð kennið flónum!
Fyrir þetta friður er
fenginn rétt að nafni. —
Gálga-hettur geymið þér
i gömlu pretta-safni.
Vaða’ um hauður vogestir,
vitja snauðra lýða:
hungurs-dauði’ og dj-epsóttir,
dilkar auðvalds-stríða.
Verkföll stafa ávalt af
auðvalds-klafa sárum,
því menn kafa þrældóms-haf,
þrauta vafið bárum.
En þau telur auðvaldið:
uppreist, vélar, pretti! —
Yfirvöldin þjóna því,
þess má fjöldinn gjalda,
sem að köldum kjörum í
kannar gjöldin alda.
peir, sem bralla fólk að flá,
flagga allar stundir.
Flesta galla fela má
falsi’ og skjalli undir.
Verkalýðsins vondum hag
verður tíð að breyta,
ella lýður að þeim dag
að alheims-stríð má þreyta.
Synd og blóði ötuð er
allra þjóða “menning”. —
Enn el góðan ávöxt ber
aldin bróður-kenning.
Mammon kennir mönnum enn:
manndráp, brennur, hungur! —
Hvar er menning, mæt er senn
myrkra spenni klungur?!
Eg sé í anda: — frelsi’ og frið
faðma land og sæinn,
og alt strandað Loka-lið,
og leidd til — fjandans, hræin!
VI.
Staka.
Sorg þó slái’ og svlli brá,
sízt um tjáir kvarta,
því bót ei má við beisku fá
böli’ er þjáir hjarta!
J. Ásgeir J. Lindal.
Victoria, B. C.
IJjallkonan.
Enn sem forðum þér cr þín
þögul skorðuð ævi,
ísum borðuð eyjan mín
úti’ í Norðursævi.
. Allskyns mæða mér er send
raótgangs þræði öldu.
í lífsins næðing einn eg stend
á bersvæði köldu.
Jón Youkonfari..
Blaine, Wash.
Morgunvisur.
Myrkra deyðast öflin öll;
árla heiður, fagur,
út á breiðan blómsturvöll
bjartur skeiðar dagur.
Uppheims blossar unaðsljós:
árdags hnossið blíða.
Geislafossar rjóðri rós
rétta kossa þíða.
Heyrist róleg regna hljóð,
rödd um skógargöngin;
vantar lóu að eins óð
ástar þróa sönginn.
Útsýn fágar fögur mörk,
frelsið trjáa lifir;
. krónu háa breiðir björk
blómin smáu yfir.
Alt er kátt því erjur stríðs
er’ að sáttum runnar;
andardráttinn léttir lýðs,
lífs og náttúrunnar.
S. J. Magnússon.
Piney, Man.
Eftir skólaaldur minn
eg vil róla um síðir
hvar nætursól og svanurinn
sumar-kjólinn prýðir.
G. J. Goodmundson.
Winnipeg, Man.
Hringhenda.
Sólar hárið fléttast frá
fögrum báru-laugum,
fjóla smára hýrum hjá
hlær, með tár í augum.
L. F. Kristjánsson.
Vestfold, Man.
Vor um strindi vekja fer
von að myndist bragur.
Nú í lyndi leikur mér
ljúfur yndisdagur.
Vetrargjólu veikjast hljóð
um veðrabólið stranga,
en vordagssólu geislaglóð
glansar á fjóluvanga.
Vermir stundum vorsins hlíð
vefur mund um hauður,
viðjum bundin verður stríð,
vetur blundar dauður.
pannig líða æfiár
eins og stríður vetur,
eftir hríðar, feikn og fár
fagnað blíðu gestur.
Á þá bólar engri neyð
efa eg skjólið valla,
þegar mér rólar gæfa greið
til gilfa sólarhalla.
Ingólfur Árnason.
Glenboro, Mán.
Vorvísa.
Sólar undan mjúkri mund,
múrinn hrundi ísa.
Eftir stundar banablund,
blóm úr grundu rísa.
S. E. Einarsson.
Árborg, Man.
Minning bezta okkar er
íslenzkt flest að geymi.
En drengskap mesta drýgjum hér
og dáð í Vesturheimi.
Andrés Gíslason.
Vogar, Man.
Steikt í blóði branda völd
böls á glóðum liggja.
Nú skal fróða-friðar öld
frelsi þjóða tryggja.
Walter Paulson.
Foam Lake, Sask.
Vetrarkoma.
Stormar aka um ár og völl
ækjum jaka og mjalla.
Hátt, sem staka hlymji snjöll,
hringir klakabjalla.
Gutt. J. Guttormsson.
Icelandic River, Maní
Löngum hló eg lyndis frí
og lézt burt sóa harmi,
hrygðar þó að heldimm ský
hrektu ró úr barmi.
Mrs. Magnús Johnson.
Edinborg, N. D.
Hringhendar stökur.
Lán er hér í heimi valt,
hót þó ber að vola;
ýmsum gerist kífið kalt,
kvöl svo er að þola.
Eg á storð í Ægi blám
átti forðum kynning,
undir norðurhjara hám,
hlý þar skorðast minning.
Hnígur sól af hnatta stól,
harðna gjóla tekur,
dökkbrýnd Njóla dregst á ról,
dal og hóla þekur.
S. J. Jóhannesson.
Winnipeg, Man.
Sólskin.
Gleym mótstæðum stormi kífs,
stærð og smæð er lifir.
Himnesk blæðir lífæð lífs,
land og flæði yfir.
- Björn Pétursson.
Winnipeg, Man.
Minni Islands.
Manstu góði, mæta stund,
manstu fljóðið unga?
Manstu ljóð um mararsund,
manstu hljóðið þunga?
Segju borða bygðir jók,
beygir skorður snjónum.
Eyja forðum faðm í tók
fley af Norðursjónum.
Vestanrosta færði fjær,
flestum losta rúin.
Gestum brosti móti mær
mestu kostafrúin.
Hvar eru bala heyjuð tún,
hvar er valið gæða?
Hvar sést smali á heiðarbrún,
hvar er dalalæða?
Hvar er róið höfnum frá,
hvar eru spóa göngur?
par í móum þrestir stjá,
þar er lóusöngur.
Hvar er ból sem þverrar þraut?
par á fjólan rætur.
Hvar er skjól í hverri þraut?
Hvar er sól um nætur?
Hvar við barm er hugfró þekk,
hvar eru varmablettir?
Par fljóðs armur þrýstir rekk,
þar er harmaléttir.
petta alt á þjóðin klár,
þetta alt skal geyma.
petta alt fær þerrað tár,
þetta alt er heima.
Falli ei grand á auðskrúð þitt,
allir vandi trafið,
fjallalandið mæta mitt
mjallarbandi vafið.
Gráa hárið, göfgið þitt,
gljáir ára senna.
pjáist sárum sinnið mitt
sjái eg táf þín renna.
Gjalli ómur gæða þér
galla tómar slóðir,
allir sóma veitum vér
vallarblóma móðir.
ísland þíði ástin fróm,
ísland smíði bögur.
ísland skrýði auðnublóm.
ísland prýði sögur.
Jón Stefánsson.
Steep Rock, Man.
Staka.
Fegrar grundir Ijós við Ijós,
ljós er sundrar hrygðum.
pekur^ lundinn rós við rós,
rós fast bundin trygðum.
Hringhenda.
íslenzk Ijóð og listamál
lýsa þjóðar snilli,
sehi í óði yngdi sál
íss og glóða milli.
Adam porgrímsson.
Hayland, Man.
Haustbylur á íslandi.
Hríðin sljófgar hlotið fér,
hýðir móa-þakið,
kvíða þróar, þrotið er
þýða lóu kvakið.
Vorið.
Vorið náir lífið ljá,
Iíknar tjáir dóminn —
vetrardái vakin frá
vermir smáu blómin.
Hjálmar tröllatökum með
tónum snjöllu beitti —
ljóð ógölluð laga réð,
letravöllinn skreytti.
J. J. Anderson.
Glenboro, Man.
Útlendingur.
Eg er blauður orðinn þræll
og mun trauður gleyma. —
Nú væri auður, vinur sæll,
að vera snauður heima.
(Niðurl. í næsta blaði.)
Einar porgrímsson.
Winnipeg, Man.
Niðurl. í næsta blaði.
Handsal.
Taktu nú í mína “mund”
mér svo réttu þína —
þér eg lofa að stytta stund
stundum — einhverntíma. —
Ef við hefðum félags-fund
fyrr en svört er “gríma”,
vil eg þér á stundum stund
stytta einhverntíma.
J. E.
Minneota, Minn.
Þjóðrækni.
Erindi flutt íslendingadaginn í
Winnipeg, 5. ágúst 1919.
Éerra forseti, háttv. tilheyrendur.
Erindi þetta, er mér hefir verið
úthlutað að flytja, er einskonar
viðauki við skemtiskrá hátíðar-
haldsins að þessu sinni. Sýnir það
sig bezt á þvý, að því fylgir enginn
sálmur. pað er minni, ósungið og
kvæðislaust.
Orsökin til þess að þessari ræðu
er nú bætt við er sú, að forstöðu-
nefnd hins nýmyndaða “pjóð-
ræknisfélags” sendi þá áskorun til
allra forstöðunefnda, er standa
fyrir þjóðminningar hátíðahaldi
á þessu sumri, viðsvegar um bygð-
ir vorar hér í álfu, að þær léti
flytja ræðu um þjóðrækni þjóð-
minningardaginn, til þess að vekja
athygli almennings á þessu nauð-
synjamáli. Með þessu var þó eigi
það áJit í Ijósi látið af nefndinni,
að hinar ræðurnar, er jafnan og
að sjálfsögðu eru fluttar, væru
þessu sérstaka málefni óviðkom-
andi, því hvorki eru þær það né
geta verið. Hver íslendingadag-
ur er að réttum skilningi þjóð-
minningardagur, — dagurinn er
ryfjar upp minningar um ætt-
land vort, þjóð og sögu, safnar
þeim saman og hvetur oss til að
varðveita þær, og segja og gera
söguna lengri. En hinsvegar er
það satt, að vegna þess hvað
minni þessi eru orðin að föstum
og rótgrónum vana, er þeim síður
eftirtekt veitt, hve góð sem eru, e'n
áður var. pau eru, — og þér fyr-
irgefið saklaust gaman, — eigi
lengur só frjófgandi dögg, er fell-
ur á vitsmunagæru þjóðarinnar,
sem hergöngu tóku til sigurs og
frama, heldur miklu fremur hús-
leki, er vort háttprúða, skrautbúna
fólk færir sig undan, til þess að
vökna ekki um höfuðið.
Efni þessa erindis er þá það, að
minna á eitt orð, er orðið hefir
fyrir alveg einstöku mótlæti nú á
síðari tíð, með því að úr því hef-
ir verið gerður umskiftingur. —
En svo voru þau börn nefnd í
þjóðtrú íslands, sem töpuðu sínu
sanna eðli, svo að engir vissu or-
sök til, og var því þá kent um, að
um barnið hefði verið skift og í
þess stað látinn gamall og útlifað-
ur álfur, er huldufólkið kýtti sam-
an og brá yfir gervi burtu numda
barnsins, til þess að komast hjá
gamalmenna framfærslu. Hvað
hæft er í þeirri trú, skal ósagt, en
þó eru margir er standa á því fast»
að umskiftingar séu til og þeir
hafi sjálfir séð þá og komist í
kynni við þá. En þetta orð, sem
vér vildum minna yður á, er orðfð
“þjóðrækni”. pað er eitt af hinum
yngri börnum íslenzkunnar og
finst ekki í fornu máli að sögn
Guðbrandar okkar Vigfússonar.
pað felur og í sér eitt af hinum
yngri hugtökum vorum — hugtak
er kvaddi til alveg sérstakra fram-
kvæmda, — þegar íslenzku þjóð-
inni lá mest á — sem gæfi það öll-
um góðum ásetning djörfung og
dug, — á fyrra hluta hinnar 19.
aldar. Orðið er leitt af stofnin-
um “þjóð”, en það skilja allir, og
sögninni “að rækja”. En að rækja
eitthvað, í fornu máli, var sama
og leggja stund á það og vera
minnugur á það. Orðið þýðir þá
eiginlega að leggja stund á það er
þjóðinni má vera til hagsældar og
vera minnugur á það er verða má
henni til sæmdar. pað er göfugt
orð; það er norræn konungsdótt-
ir, og þess vert að leysa það úr
álfa höndum en vísa umskiftingn-
um til baka á eigin hrepp.
Orðið er myndað yfir húgtak,
eða hugsjón, eða “verkavitran”,
eins og höfuðskáld vort kemst að
orði, og felur í sér lífstilgang full-
kominn, svo að þar þarf engu við
að bæta. Að lýsa þeim tilgangi
tekur of langt mál, en benda má á
dæmi, er skýra þann tilgang, og er
þá helzt til að greina æfisögur
vorra nýtustu og beztu manna. pó
er æfi.eins sérstaks manns öðrum
fremur svo, að engin skýrir lífstil-
ganginn er felst í orðinú “þjðð-
rækni” eins vel. En það er æfi-
saga Jóns Sigurðssonar. Hann
var ekki eingöngu minnugur á það,'
sem þjóðínni horfði til hagsbóta,
heldur jafnan og ávalt á það er
verða mátti henni til sem mestrar
sæmdar. Hann lagði stund á að
efla hagsmuni hennar út á við og
inn á við. Hann vann að því að
vekja hjá henni þekkingu á sjálfrt
sér og sögu sinni og æfi. — Nauð-
synlegasta mentunarskilyrðið til
þess að verða tekinn í mannatölu.
Hann vann að því að afla henni
sjálfstæðis svo hún fengi ráðið sér
sjálf og verið sinn eigin gæfu-
smiður. Hann vann að því að
utvega henni frjálsa verzlun, sem
var hið sama og fá henni myndug-
leika til að fara með eigið fé. En
samfara þessu leitaði hann sóma
hennar í öllu, og fyrst og fremst
með því sjálfur að sýna með eig-
in framkomu og lífi, að hann vissi
hvað sæmd var. Hann var tals-
maður hennar, erindreki, út á
meðal erlendra þjóða, sonur henn-
ar; af honum hlaut henni að vaxa
eður þverra virðing, af honum
hlaut hún að verða dæmd.
pað er á orðið, í þeirri merk-
ingu, eins og Jón Sigurðsson út-
skýrði það með æfi sinni, sem vér
vildum benda, og svo hitt að það
er ómaklegt að láta þá hugsjón,
sem það felur í sér, glatast og
gleymast, þótt vér séum hingað
flutt, heldur að það sé miklu
fremur sjálfsagt að vernda hana,
helga sér hana og lifa henni, eftir
því sem hver hefir máttinn til.
petta er í fyrsta lagi stóra og
mikla skyldan gagnvart sjálfum
oss; í öðru lagi, skyldan gagnvart
afkomendum vorum, og í þriðja
lagi skyldan gagnvart kjörlandi
voru og því þjóðfélagi, sem vér
skipum.
Auðvitað blandast engum hug-
ur um það, að vér hér í þessari
álfu getum eigi lagt stund á þjóð-
rækni í sömu mynd og Jón Sig-'
urðsson. I fyrsta lagi erum vér
ekki menn til þess, í öðru lagi hag-
ar öðruvísi til hér á meðal vor en
á stóð fyrir honum, og í þriðja lagi
eru viðfangsefnin önnur en þá
voru.
En hugsjónin er hin sama og við
hana ber að leggja rækt. Að
leggja stund á alt það, er verða má
þjóð vorri til framfara, vera minn-
ugir á alt er verða má henni til
sæmdar; þessi viðfangsefni eru
ævarandi, og endalaust verkefni
öllum, svo eigi þurfa þeir að vinna
upp aftur það, sem aðrir hafa
|gert, hafi verið verið vel unnið,
er stund vilja leggja á þjóðrækni.
Hvorttveggja þetta má gera
hvar sem búið er, og <getur það
engum orðið til meins á einn eða
neinn hátt.
Til dæmis hér í þessu Iandi:
Vér erum orðin óaðskiljanlegur
hluti þessa þjóðfélags. Hvernig
í ósköpunum gæti það orðið þessu
þjóðfélagi til meins þótt vér legð-
um stund á alt það er verða mætti
fólki voru hér til framfara, og
værum minnugir á alt það er verða
mætti því til sæmdar ? Yrði ekki
þjóðfélagið auðugra fyrir það?
Eigi sízt ef vér værum vel minn-
ugir á hið síðara. Að hverju er
þjóðfélaginu prýði fremur en
þeim, sem gæta sinnar sæmdar?
— En nú kunna einhverjir að
segja: þetta er alt með útlendu
móti, og verður því ósamhljóða
þjóðfélaginu hér — íslenzk þjóð-
rækni. — Vér höfum ekki tíma til
að fara út í það nú, hvað eiginlega
felist í þessu, sem kallað er út-
Ient. En útleggingu einmælis-
manna'á því neitum vér gersam-
lega. Eiginlega er ekkert útlent
af því sem í heiminum er, svo
lengi sem ríkin eða löndin eru
nokkur hluti heimsins, eða þá, að
alt er útlent á hverjum þeim stað
er það hefir ekki orðið til á. En
að miða útlent eða innlent við
stjórnar umráð, á einum tíma eða
öðrum, er að miða það við alls
ekki neitt. pví alt er hégómi und-
ir sólinni, og þau eigi þá sízt. En
við skulum segja að þetta sé að
einhverju leyti útlent, getur þjóð-
félaginu orðið mein að því? Er
eigi aðfenginn auður jafnt auður
sem sá heimafengni? Voru það
ekki hugsjónirnar, vakningin, sem
þeir urðu fyrir við utanferðir, for-
feður vorir, er skópu hið marg-
breytilega og furðulega mentalíf,
er þróaðist hjá þjóðinni á sögu- og
sagnfræðaöldinni, er komu þjóð-
inni til að hugsa, leggja stund á
listir og vísindi? Telur eigi enska
þjóðin það stóran þátt í framfara-
sögu sinni, hið útlenda líf, andlega
og líkamlega, er til landsins flutt-
ist með þangað komu Dana á 9. til
10. öld, með þangað komu Norð-
manna frá - Normandi á lK^Id,
með þangað komu Hugenotta/a 17.
öld?
Svo er og annað, að þjóðrækni
vor hér hlýtur að verða mestmegn-
is snertandi oss hér, og getur því
eigi talist útlend. Vér erum bú-
endur hér, eigum heima hér, erum
því innlendir í hinum sanna skiln-
ingi. pjóðrækni vor hér hlýtur
að ganga út á það að draga oss
saman, og ef vér erum trúiiy hug-
takinu, sem felst í orðinu, þá líka
að gera oss að jafn-betri mönnum
en vér vorum annars. Og er það
eigi þessu þjóðlífi til gagns og
góðs ? Hún. hlýtur að ganga út á
það að draga oss saman, nær
hvert öðru, vegna þess að það er
undirstaða undir vorri sameigin-
legu heill. Við það vex kraftur
vor og geta. A sundrung vex
ekkert nema lítilmenska og rógur.
En við það að mynda fastari heild
þróast sú tilfinning, er kemur því
til leiðar að hver finnur til með
öðrum, og er þá það bræðrafélag
myndað, er byggir á þjóðernisleg-
um skyldleika, sameiginlegri sögu
og tungu og frændsemi. pjóð-
rækni vor hlýtur að ganga út á
það, ef vér reynumst hugtakinu
trú, að vernda og gæta vel sæmd-
ar vorrar. En er vér höfum mynd-
að sterka sameiginlega heild,
varðveitir enginn eigiri sæm<í
fyllilega nema hann gæti sæmdar
heildarinnar um leið. Og þá ætti
það að verða hugfast að enginn
getur orðið stór, sæmdum hlaðinn,
á kostnað meðbræðranna.
pó þetta kynni nú að leiða til
þess, skulum vér segja, að vér
gengjumst eigi upp við fagurgala,
hrintum af oss kjassi og fleðuskap,
krefðumst réttar vors sem menn,
og þættumst engum skulda ölmusu
fyrir það að fá að vera hér, verð-
ur eigi séð að þjóðfélagið bíði
néinn halla við það. pað þótti til
forna betri einn liðsmaður en 10
þrælar. pótt það leiddi nú af
þessu, að vér tækjum eigi með
þökkum aðdróttunum frá fákunn-
andi skríl, og sendum hnútur þær
til baka; þótt vér legðum oss eigi
til sem brúarviðú eða reiðingstorf,
ofan í hvert forarsýkið, svo aðrir
gætu gengið þar þurrum fótum yf-
ir, þótt vér afsegðum að leggja til
börn vor til þess að verða þræla
og ambáttir — með haft um ökla
og hring um háls — er eigi sjáan-
legt að þetta þjóðfélag bíði neitt
tjón við það. pótt vér vildum
hafa hönd í bagga með hvaða
stefnu þetta þjóðfélag tæki, hvaða
framtíð það skapaði sér og oss, þá
er það, ekki nema vor erfðaborinn
réttur, því vér erum eigi bornir á-
nauðugir, heldur frjálsir menn.
(Niðurl. á 7. bls.)
Heilsuleysið
HAFÐI KOSTAÐ MEIRA EN TVÖ
PÚSUND DOLLARA
Ekkert gat hjálpað Mrs. Petherick
anað en Tanlac. pyngdist um
26 pund.
“Læknishjálpin hafði kostað fulla
tvö þúsund dali síðastliðin tvö ár,
og mér batnaði þó ekki lifandi vit-
und fyr en eg fór að nota Tanlac,
og eftir að hafa notað fáar flöskur
var heilsa mín orðin eins góð og
frekast varð ákosið,” sagði Mrs.
Addie Petherick, sem heima á í
Perryvale, Alberta, þegar hún var
stödd í Owl Drug Store í Edmon-
ton hérna á dögunum.
“Kraftar mínir voru svo að segja
að þrotum komnir,” bætti Mrs.
Petherick við, “eg var hætt að
geta int af hendi húsmóðurskyldur
mínar og lcveið fyrir hverju atviki,
sem eg þurfti að gera, hversu auð-
velt, sem það í raun og veru var.
Höfuðverkur ásótti mig tíðum og
svefninn fór venjulegast út um
þúfur nótt eftir nótt. Stundum
svimaði mig svo gríðarléga, að mér
fanst eg ætla að missa fótanna og
alt hringsnerist fyrir augum mér.
Eg var ekki orðin nema nítutíu og
tvö pund á þyngd og öll sund sýnd-
ust lokin.
“Svo byrjaði eg einu sinni að
ota þetta dásamlega töfralyf, Tan-
lac, sem nú hefir orðið svo mörgum
til blcssunar, og það get eg sagt
með sanni, að umskiftin voru svo
fljót, að óðar en eg var búin úr
fyrstu flöskunni, var mér farið að
líða langt um betu/, og eftir að
(komið var á aðra flöskuna, var
I heilsan orðin þannig, að matarlyst-
in var orðin meiri en nokkru sinni
áður, svefninn vær og draumlaus
og höfuðverkurinn gersamlega úr
sögunni.
“Eg hefi þyngst um tuttugu og
sex pund og nýt óblandinnar á-
nægju við hin daglegu störf mín,
og finn aldrei til þreytu. Og það
er sannfæring mn, að Tanlac sé það
bezta meðal, sem til er í veröldinni.
Að minsta kosti var það eina með-
alið, sem dugði til þess að ráða
fram úr sjúkdómsvandræðum mín-
um, bæði fljótt og vel.”
Tanlac er selt í Liggets Drug
Store í Winnipeg og fæst í flestum
eða öllum lyfjabúðum út um land,
og að minsta kosti geta allir iyf-
salar útvegað það.—Adv.
I
/