Lögberg - 14.08.1919, Page 6

8's. 6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. ÁGÚST 1919
Lambarekstur i nn.
Niðurl.
Bjarni og Helga vöknuðu snemma morguninn
eftir. Helzt vildu þau fá að fara í sparifötin, og
■flkarta sem mest, en þó varð það úr að þau létu
öér nægja sunnudagafötin.
Verst gekk með matarlystina; ferðahugurinn
var svo mikill að þau fengust ekki til að borða
neitt. Seinast var farið með nesti, til þess að þau
örmögnuðust ekki um daginn.
Hegar út á hlaðið kom, var veður hið feg-
ursta: heiðríkt og glaða sólskin; sóleyjarnar böð-
uðu sig í sólskininu, og fíflarnir gerðu sig svo
stóra sem þeir gátu og sögðu við sólina: “Við
vonum þú takir eftir okkur, drengjunum þínum.”
Og sólin kysti þá alla saman, og sóleyjarnar líka,
dætur sínar.
Hrossin voru komin í hlaðið: Þar var Jarpur
með söðli mömmu handa Helgu, Brana með
hnakknum hans föður þeirra, Gutti bróðir var bú-
inn að leggja á Skjóna pa'bba handa sér, og litla
Grána — þarna stóð hún með hnakknum hans Jóns
í Kotinu handa Bjarna, og búið að stytta ístöðin
svo að þau náðu rétt ofan fyrir hnakkskinnin.
Svo var Helga sett í söðulinn, og var þrí-
hyrna bundin til vara milli stuðlanna yfir kjöltu
hennar. Helgu þótti það nú reyndar leitt, og setti
upp fýlusvip sem snöggvast, en það var ekki lengi;
það varð nú svo að vera, af því hún var ekki nema
á 8. árinu, og alt var tilvinnandi til þess að fá að
reka lömbin.
Svo var Bjarna kastað á bak; hann setti
fæturna í ístöðin og sat kertur; það þurfti ekki að
binda hann — hann, sem var á 9. árinu.
Svo kystu þau mömmu og fóru af stað.
Mamma og vinnukonan horfðu brosandi á eftir
hópnum þegar hann reið úr hlaði, og alt þangað til
liann hvarf á þéttingsbro'kki suður fyrir Stekkjar-
melinn. Þá fóru þær inn til búverka.
Þegar á stekkinn kom, lágu nærri því öll
lömbin í kringum h#nn. Þau voru búin að jarma
sig móð. En óðara en fólkið kom, þutu þau öll
upp jarmandi. Piltarnir fóru nú af baki, og svip-
uðust, í kringum stekkinn og köstuðu tölu á lömb-
in. Þau voru þar öll saman. Svo var haldið af
stað.
En það ætlaði ekki að ganga svo greitt að
komast það. Lömbin vildu ekki frá stekknum.
Bjarni varð að teyma hestana piltanna, en þeir
ráku lömbin. Gutti gerði stóra smelli með svip-
unni sinni, háa eins og byssuskot, og hrukku lömb-
in undan þeim eins og fjaðrafok áfram; svo tókst.
að koma þeim áleiðis. '
Svona gekk þetta fram hálsinn; þar bættust í
hópinn tveir piltar um fermingu með eitthvað 30
til 40 lömb. Var svo haldið áfram yfir hálsinn
fram á Jllagilsmó. Þá voru lönubin orðin svo löt
og þreytt, að það mátti til að hvíla þau. Þau lögð-
ust í hrúgum til aÖ hvíla sig.
Svo var haldið af stað aftur suður yfir Illa-
gil. Bar ekkert til tíðinda annað en Helga fór ekki
á bak fyr en komið var suður yfir gilið. Það var
farið langt fyrir ofan Bolaklif, ogsvo sigið í hægð-
um sínum með lömbin frani Bugana, og svo var
komið fram að Lambá.
Það var ósköp fallegt þar frémra, fjöllin orð-
in lág, og lyng og hrís í brekkunum, en áin suðaði
í djúpu klettagili fyrir neðan. Fram til fjalla
sást hvít jökulkúpa, og bar hana við himin. Bjarni
og Helga sáu margt nýtt, og spurðu um alla hlutT,
og fengu góð svör og greið um flest. En fastast
var það þó í Helgu að biðja um að fá að fara fram
á dal í sumar til berja, því að þarna var berja-
landið fagurt og álitlegt.
Lambá var í talsverðum vexti, svo að eigi var
hættandi á að reka lömbin í hana eins og hún var,
kolmórauð og fossandi. Klettur einn gekk faÁt
fram að ánni á einum stað, og varð þar kriki við
ána. Þangað voru lömbin hnept, og svo farið að
búast til að koma þeim yfir um. Gutti stóð f mitt
læri í miðri ánni með battinn aftan á hnakkanum,
og spyrnti við straumnum. Svo tók faðir hans
eitt og eitt lamb úr hópnum, tók annari hendi fram-
an undir bringuna en hinni aftan undir lærin og
henti þeim til Gutta. En hann tók jafnharðan á
móti,.henti þau á lofti með svipuðu taki, og snar-
aði þeim upp á bakkann hinumegin. Náðu flest
Iömbin á þurt, en sum lentu í flæðarmálinu, og
hoppuðu svo upp á þurt land. Gekk þetta bæði
fljótt og vel.
Bjarni og Helga stóðu fyrir með hinum
drengjunum og gengu vel fram, hoppuðu til
beggja hliða og hottuðu á lömbin. Bjarni hafði
hattinn sinn alveg eins og Guðjón bróðir hans.
Loksins voru öll lömbin komin yfir um. Gutti
fltökk upp úr ánni og sagði um leið: “Nú, það er
óþarflega kalt í henni, árskömminni!” Og svo
hljóp hann fram og aftur til að fá líf í fæturna á
flér.
Svo var gengið ögn frá ánni og sezt að í
fallegri laut. Lörmbin fóru að dreifa sér um mó-
ana sunnan við ána, og ráku upp jarma við og við.
Nú var tekið til nestisins og farið að snæða. Syst-
kinin litlu voru orðin dauðsvöpg, og höfðu beztu
matarlyst. En svo fór þó að lokum að lystin
þraut; leifarnar voru látnar niður aftur, hestamir
sóttir og farið á bak.
sem Gutti bróðir þurfti að draga þig yfir það eins
Og svo var riðið sem aftók heim dalinn. En
þegar til kom, þorði hvorugt þeirra að ríða Bola-
klif —gatan var svo tæp, og það var svo skelfi-
lega hátt þar ofan fyrir. Bjarai réð samt af að
ganga með Gutta bróður, en þótti þó varlegra að
láta leiða sig. Helga þorði ekki annað en láta föð-
ur sinn bera sig, og lét aftur augun á meðan. Svo
gekk alt slysalaust heim; reyndar rak Helga upp
smáhljóð, þegar henni þótti heldur hart farið, en
Jarpur gamli var stöðugur, .svo Helgu var alveg
óhætt.
Og svo þegar heim kom, stóð mamma bros-
andi úti á hlaði, og tók á móti fólki sínu, fylgdi því
inn og spurði tíðinda.
Það var langur fréttalestur, og töluðu bæði
oftast í einu. En svo þegar Bjarni kom með það
að “Helga var svo hrædd, að pabbi þurfti að bera
hana í poka yfir Bolaklif,” þá varð Helgu að orði:
“Þér ferst að vera að skrökva, óhræsið þitt, þar
og sleða — þá minkaði það, montið það í gær-
kvöldi! ’ ’
En svo varð ekki meira sundurþykki úr því.
Þau voru bæði þreytt, og fóru að sofa.
En ef þau hittu jafnaldra sína á bæjunum í
kring fyrst á eftir, var oftast spurt að þessu:
“Hefir þú nokkurntíma fárið í lambarekstur?”
Og ef þá kom “nei,” var haldið áfram hér um
bil á þessa leið:
“Þá áttu nokkuð eftir; eg fór í lambarekstur
í vor,” og svo þurfti að segja alla sögu^a, eins og
það gekk til.
tfr “Lesbók”.
Mána Tárin.
Eftir Laurence Alma Tadema.
Framh.
“Selja hana systur mína!” endurtók Bud
undrandi, og gleymdi nú öllum hirðsiðum. Kon-
ungur sneri sér að Sis: “Þú færð helming ríkis
m'íns og gimsteina, ef þú giftist syni mínum,”
mælti hann.
“Eg er alveg ókunnug syni yðar, herra,”
stundi Sis upp með kjökurliljóði. “Hvernig get
eg gifst án ástar?”
Konungur varð hugsi um stund.
“Hvað er ást?” spurði hann svo. “Eg hefi
nú boðið þér hvern þann gimstein, sem til er í ríki
mínu. Er ástin gimsteinn ykkar lands? Sé svo,
skal eg senda menn mína að kaupa heilan skips-
farm af ást, og þú skalt fá hann allan.”
Bud og Sis þoldu nú ekki mátið, en ráku upp
skellihlátur: “Það er ekki hægt að kaupa ást-
ina,” sögðu þau. En konungur varð æfa reiður
yfir því að börnin skyldu hlæja, því enginn hafði
sést 'brosa í þessu konungsríki fyr.
Konungur blés í hljóðpípu sína og verðir
komu og settu börnin í dýflissu. Þar var kalt og
dimt og að eins steinar til að sitja á.
“Það vildi eg að við værum komin heim að
hlóðunum hennar fóstru okkar,” tautaði Sis hálf-
kjökrandi.
“Víst er ilt að vera hér,” sagði Bud. Svo
sátu þau þegjandi og hugsuðu um harma sína og
það, hversu illa þau hefðu reynst konunni, sem
elskaði þau svo innilega. Mánatárin gátu ekki
hjálpað þeim út úr vandræðúnum núna, því nú var
hvorki vatn né eldur til að breyta þeim. “Við
gætum heldur ekki komist í burtu þó hægt væri að
nota perlurnar,” sagði Sis. “Hér er engin
smuga.”
“Að minsta kosti skráargatið, og þar kæm-
umst við út um, ef við gætum orðið kongulær,”
ansaði Bud. y
Já, en við erum ekki kongulær, bróðir góður.”
0g Sis fór nú að skæla fyrir alvöru, og Bud fór
að þurka sér á erminni sinni líka.—
VII.
Þau höfðu nú setið þarna með sút um hríð.
Þá heyrðu þau suðuhljóð, sem þau undruðust í
fyrstu, en áttuðu sig þó fljótlega á. Tár hafði lent
á perlumenið á hálsi Sis.
“Nú skulum við verða að kongulóm,” sagði
Bud.
“Já, kongulóarhamur getur hjálpað O'kkur,”
anzaði Sis. En Bud þuldi í ákafa:
“Mánatár, mánatár, mændu enn í þúsund ár.
Vatnið drekkir, glóðin gýs,
gef mér það sem hjartað kýs.
Mánatár, mánatár, mændu enn í þúsund ár.”
Börnin fundu sig minka og sjá í myrkrinu
mikið greinilegar en ella. Skráargatið leit út eins
og gríðarstór gjá. Þangað skriðu þau og smugu
út. Göngin, sem fyrir þeim blöstu, litu út eins
og stór elfa. Samt tifuðu þau sínum átta fótum,
en héldu sig samt sem næst veggnum. Þegar þau
voru komin spöíkorn álei^Sis, sáu þau stóran hóp
af tröllum, koma á móti sér:
“Skríðum nú uppeftir þeim og látum þá bera
okkur út,” hvíslaði Bud, og ýtti systur sinni á
undan sér, upp eftir einum stígvélahælnum, sem
þeim sýndist vera eins hár og hús. En “tröllin”
voru varðmenn í liði konungs. Á meðan þeir fóru
út, fikruðu systkinin sig fimlega upp eftir mann-
inum, sem þau höfðu ráðist til uppgöngu á: “Hvað
er að kitla mig á hálsinum,” sagði hann. En áður
en stóra höndin hans hafði náð tökum á kongu-
lónum, voru þær komnar upp á hattinn.
Þegar mennirnir komu út í hallargarðinn,
fauk hatturinn, og áður en eigandinn náði honum,
voru kongulærnar komnar inn á milli tveggja
ósléttra steina og hjúfruðu sig þar niður.
Alt hafði þetta gengið eins og í sögu. En hér
var hvorki eldur né vatn og því enginn kostur að
hafa hamskifti. Það var löng og erfið leið litlu
kongulóarfótunum að leita uppi gosbrunninn í
hallargarðinum. 1 það gekk heill dagur. Og dag-
ur í mannheimum er langur tími hjá konguló.
Sólin var að síga til viðar, þegar þau loks
höfðu öðlast svöluvængi sína aftur. En samt gátu
þau ekki verið í borginni, því þar sem kærleikur
býr ekki, fær þreyttur vegfarandi aldrei livíld.
Þau flugu því til skógarins og gistu í skjóli grænu
blaðanna. Að mor'gni lögðu þau upp í ferðina
löngu heim. Heim — milli hálsanna fögru, þar
sem kyrlátar kindur dreifðu sér um grænar grund-
ir. Heim í hjarðmannskotið látlausa, þar sem suð-
andi ketill á hlóðum bauð gestina velkomna. Heim
þangað sem kærleikurinn ríkti í hugum húsbænd-
anna.
Ferðin gekk seint. Jafnvel svöluvængir geta
þreyzt. En sameiginleg þrá þeirra eftir sælunni,
seiddi þau áfram.
Niðurl. næst.
Kolskör.
Einu sinni voru auðug hjón. Þau áttu sér
eina dóttur ibarna, fríða sýnum og einkar efnilega.
Svo bar við, er stúlka þessi var 15 ára gömul, að
móðir hennar varð snögglega veik; og er hún fann,
að sér mundi ekki lengra lífs auðið, kallaði hún
dóttur sína til sín og sagði.við hana: “Vertu ætíð
góð og guðhrædd stúlka, elsku barnið mitt; þá
mun Drottinn varðveita þig og önd mín mun líta
til þín af himnum ofan og svífa yfir þér. Svo
lokaði hún augunum og var þegar dáin. Stúlkan
fór á hverjum degi út í kirkjugarð og grét á leiði
móður sinnar; hún efndi líka loforð sitt og var
ætíð góð og guðhrædd stúlka.
Veturinn breiddi hvíta fannblæju yfir leiðið,
en svo kom vorsólin og brá henni af aftur. Þá
kvongaðist bóndi í annað sinn. Kona sú, er hann
gekk að eiga, var ekkja, og átti tvær dætur af fyrra
hjónabandi. Þær voru bjartar yfirlitum og bár-
ust mikið á, en myrkar í skapi og meinlyndar.
Enda var það enginn tímadagur fyrir bóndadótt-
ur er þær komu þar á heimilið; hún fékk brátt að
kenna á kaldlyndi þeirra, vesalings móðurleysing-
inn. “Skárra er það stofustássið!” sögðu þær;
“snáfaðu út í eldhús, ókindin þín; sá fær enginn
mat, sem ekki nennir að vinna.” Þær klæddu hana
úr fallegu fötunum, sem móðir hennar hafði gefið
henni, og létu hana fara í gráan kjólgarm og
klossa. Og svo skellihlógu þær að henni. “Aögur
er hún mærin mikilláta í tignarskrúðanum!”
sögðu þær og ráku hana fram í eldhús. Þarna
varð hún nú að vinna baki brotnu við alt það
versta, er fyrir féll, fara á fætur í dögun, kveykja
upp eld, matselda og standa við þvotta. Og þéð
var ekki einungis, að allri slitvinnu innan húss var
slengt á hana, heldur reyndu stjúpsystur hennar
þar að auki að skaprauna henni á allar lundir,
hæddust að henni og stríddu henni í orði og verki.
Þannig léku þær eigi allsjaldan þá list, að hella
ertum og grjónum í öskuna, svo að vesalings stúlk-
an varð að bogra við það tímunum saman að lína
kornin upp aftur. Enda var hún úrvinda af
þreytu á hverju kveldi; og ekki átti hún þá því
láni að fagna að geta leitað hvíldar í rekkju sinni
sem aðrir, heldur varð hún að láta fyrirberast í
öskustónni. Var hún því löngum hrímug og tötra-
lega búin, og kölluðu menn hana Kolskör.
'Svo bar við einn dag, er bóndi bjóst heiman
til kaupstefnu, að hann kemur að máli við stjúp-
dætur sínar og spyr, hvað hann eigi að færa þeim
úr kaupstaðnum. “Fallegan skrúða”, segir önn-
ur. “Perlur og gimsteina”, segir hin. “En hvað
á eg að færa þér, Kolskör?” “Fyrstu hríslu, er
nemur hatt þinn á heimleið”, sagði hún. Hann
lofaði að gjöra sem þær beiddu. í borginni kaup-
ir hann dýran klæðnað og skrautgripi handa
stjúpdætrum sínum, og hverfur síðan him á leið.
Verður honum þá gengið um þrönga skógargötu
í fögrum lundi; þar rekur hann sig á hesligreín,
er strauk af honum hattinn. Hann brýtur grein-
ina og hefir með sér. Þegar hann kemur heim,
gefur hann hverri það er ætlað var, stjúpdætrun-
um skartið og Kolskör hesligreinina. Hún fer
þegar með hana út í kirkjugarð og gróðursetur
hana á leiði móður sinnar. Tárin streymdu af
augum hennar niður á hrísluna. Enda þróaðist
hún skjótt og varð að forkunnar fögru tré. Þris-
var á dag vitjaði Kolskör leiðisins og baðst þar
fyrir grátandi; kom þá jafnan lítill fugl fljúgandi
og settist á tréð, og hvert sinn er Kolskör óskaði
sér einhvers, færði fuglinn henni það óðara.
Leið svo fram um hríð, að ekkert bar til tíð-
inda. Þá var það eitt sinn að kongurinn bauð til
stórrar veizlu og gjörði heyrum kunnugt, að allar
fríðar meyjar í ríkinu skyldu koma saman í kongs-
garði, að sonur sinn mætti velja sér brúðarefni
meðal þeirra; skyldi veizlan standa þrjá daga.
Stjúpsystur Kolskarar urðu allar á lofti, er þeim
var leyft að fara til veizlunnar. Þær kölluðu á
Kolskör og skipuðu henni að hjálpa sér að búa sig.
“Greiddú hár
og gljáðu skó,
spenntu reirn á fót!
Léttan stígum dansinn
við kongsson í kvöld!”
sögðu þær. Kolskör gjörði sem hún var beðin, en
grét sáran yfir verkinu, því að hana langaði líka
í kongsveizluna. Hún bað stjúpu sína með tárin
í augunum að lofa sér að fara með systrunum. En
kerling fussaði við bæn hennar: “Hvaða erindi
skyldir þú eiga í kongsríki, kolskörin þín, sem átt
ekki'nýtilega spjör í eigu þinni! Þú ætlar þó
aldrei að dansa við kongssoninn í öskulörfunum
þínum?” Kolskör var ekki af baki dottin fyrir
þessi svör, heldur bað því betur. Loks sagðist
stjúpa hennar skyldu lofa henni að fara ef hún
tíndi fyrst eina skál af ertum upp úr öskunni og
yrði búin að því innan tveggja stunda. Kerling
stráði nú ertunum í öskuna, en Kolskör gekk fram
í eldhúsdyrnar og kallaði út í garðinn:. “Tamdar
dúfur, turtildúfur, allir fuglar loftsins! Komið
og hjálpið Kolskör!” 1 sama bili komu tvær hvít-
ar dúfur fljúgandi inn um eldhúsgluggann, því
næst turtildúfur og loks svifu þar að allir fuglar
loftsins og hópuðust um öskustóna. Kolskör
kvað:
“Tínið mér þær sem heilar eru:
etið þær sem veilar eru!”
Framh.
IKisa.
Það er oft sagt um kisu að hún sé bæði fölsk
og ótrygg, en hvorugt er satt. Kattarættin er öll
dul í skapi og ekki eins mannblendin og hundar
og hestar. Það fylgir lfka með lifnaðarhætti kisu,
næturferðum hennar og veiðiskap, að hún verður
oft að íbeita kænsku og brögðum til að afla sér
fangs. Hún er af þeirri orsök hyggin og hægfara*
varfærin og aðgætin. Hún á auk þess marga óvini,
bæði meðal hunda og manna, og hún er oft áreitt
og illa leikin, og hundum otað á hana, þó hún hafi
ekkert til saka unnið. Þetta skilur dýrið furðu
vel, og man það ótrúlega lengi, því það fylgir ölL
um, sem dulir eru í skapi, bæði mönnuin og dýrum,
að vera langræknir og tortryggir. Þú myndir,
sem vonlegt er, kalla þann mann hinn mesta
lieimskingja, sem ætti allstaðar ills von, en væri
þó svo einfaldur að trúa hverjum manni sem nýju
neti, en þetta kallar þú lymsku og fals þegar kisa
á í hlut. í þessu tilliti er kötturinn einmitt líjcur
manninum, og oss er kannske í nöp við kisu, ein-
mitt af því að hún er oss of lík, og af því vér sjá-
um þessa lyndiseinkunn betur á henni en sjálfum
oss. Það skilur líka köttinn og hundinn, að hund-
urinn er auðbeygðari, og legst flatur fyrir fætur
þrælmenninu, sem lemur hann. Þetta gerir kött-
urinn alilrei. Eigi harnj ills von, og sjái ekki und-
anfæri, þá ver hann sig af öllum kröftum meðan
f jörið viust, og sýnir í því bæði þrek og hugprýði,
að hann lætur ekki kúgast við hvaða ofurefli sem
er að eiga. En ekki getur kötturinn við því gert,
þó vér köllum það krimd og kattarnáttúru, þegar
hann reynir að verja líf sitt eða frið, en dygð og
hugprýði, þegar maðurinn gerir það. Eg hefi
jafnvel heyrt greindan mann segja frá því með
viðbjóði og undrun, að köttur reyndi til að læsa
klónum í andlit á manni sem var að pína lífið úr
honum, með því að hengja hann. Það var eins og
honum h^fði þótt það lýsa meiri skynsemi, ef kisa
hefði ráðist á flókahatt hans eða leðurskó. Það
myndi og ekki þykja kyn, þótt sá maður væri nokk-
uð seinn til vináttu, sem oftast ætti illu að mæta,
og fáir sýndu blíðu eða ástsemi, en hjá kettinum
er það kölluð ónáttúra og ótrygð.
Það má og telja kettinum til gildis að liann
annast mest sjálfan sig og sína liagi, og er eitt-
hvert hið óáleitnasta dýr við aðra, og það jafnvel
þó viltir kettir séu. Það er varla dæmi til, að
köttur hafi leitað á mann eða tamin dýr að fyrra
bragði, og því vill hann sjálfur hafa frið af öðrum.
Af þessu gætu hundarnir lært mikið og mennirnir
ekki síður. Eins og önnur dýr eru kettir mjög
misjafnt langræknir við menn, því þeir hafa glögt
skyn á því, í hverjum huga við þá er búið. Þétta
sést bezt á því, að þeir þola börnum alt og gera
þeim-örsjaldan mein, hvernig sem þau kreista og
kremja þá. Þetta er af því, að kisa finnur til innir
legrar vináttu hjá barninu þess á milli, og við-
kvæmnari blíðu en hjá fullorðnum mönnum. Hér
er því tortryggni hennar unnin, af því að hún veit
að ekkert ilt býr undir því, þó að barnið sé nokkuð
harðleikið, og það er margreynt, að þeim sem hafa
hænt kisu að sér og hafa fengið fult traust henn-
ar, hefir hún sýnt bæði fasta og langa trygð.
Oft hefi eg raulað þetta við kisu mína:
Margra hunda’ og manna dygð
má sér aftur veita,
en þegar eg glata þinni trygð
þýðir ei neitt að leita.
—“Lesbók”. \