Lögberg - 20.11.1919, Blaðsíða 1

SPEIRS-PARNELL BAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lcegsta verÖ sem veriÖ
getur. R E Y N IÐ Þ AÐ!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG
Það er til myndasmiður
í borginni
W. W. ROBSON
490 Main St. - Garry 1320
32. ARCANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGiNN 20. NÓVEMBER 1919
NUMER 47
Helztu Viðburðir
Síðustu Viku
Canada.
Nýja ráðuneytið í Ontario.
Á föstudagsmorguninn hinn 14.
þjm. var hið nýja bæda- og verka-
manna ráðuneyti í Ontario -svarið
inn af fylkistjóranum Sir John
Hendrie. — Ráðuneytið er þannig
skipað:
Forsætisráðh.: Ernest C. Drury
frá Barrie.
Dótmmálaráðh.: W. E. Raney,
K. C., Toronto.
Landb.ráðh.: Manning W. Do-
herty, Peel County.
Ráðgj. lands og skóga: Beniah
Bowman, Gore Bay.
Námaráðgj.: Harry Mills, Fort
William.
Ráðgj. atv. og heilbrigðisanála:
Walter Rollo, Hamilton (þessir
tveir síðast töldu eru fulltrúar
verkamannaflokksins).
Mentmálaráðgj.: R. H. Grant,
Carl-eton County.
Ráðgj. opinberra verka: F. C.
Biggs, North Wentworth.
Fylkisritari: H. C. Nixon, N.
Brant.
Fjármálaráðgj.: Peter Smith,
South Perth.
Auk þess skipar sæti í ráðu-
neytinu, án þess að veita
Sigurlánið $673miljónir
Sigurlánið er komið upp í $673,-
000,000 og verður að líkindum að
mun ‘hærra og er það langt fram
yfir allar vonir manna. Fólk hefir
auðsjáanlega skilið, hvað í húfi
var.
Bretland
Reglubundnar loftferðir ætla
Bretar að byrja innan fárra mán-
aða á milli Lundúna og New York,
um 3,000 mílur vegar, og á sú
ferð að vera farin á tveimur og
hálfum degi. Frá Lundúnum til
San Francisco, 6,200 mílur, á 4 og
hátfum degi. Frá London til Cal-
iro, 2,050 mílur á einum og hálf-
um degi. Til Colombo, 5,450 míl.,
á 4 og hálfum degi. Til Perth, 8,600
míl., á 7 dögum. Til Nairobe,
4,150 míl. á 2% dög. Til Cape-
town, 6,350 míl., á 5 og hálfum
degi. — Fargjaldið á að vera um
fjögur pence á míluna, og gerir
það fargjaldið frá Lundúnum til
New York $250 fyrir hvern mann.
Til Ástra'líu $715 og til Capetown
$940. P-óst ætla þessi félög að
flytja fyrir 3 pence únzuna.. —
Á loftförum þessum verða öll þæg-
indi sem menn eiga að venjast á
stórum fólksflutningaskipum á
sjó. par verða svefnrtofur, borð-
salir, reykingarsalir og þilför fyr-
ir fólkið að skemta sér á. Sagt
er, að hvert af skipum þessum
íor- ; muni kosta um $20,000,000 og hafa
stöðu nokkurri sérstakri deild, Lt. meira en -hundrað mílna hraða á
Col. D. Carmicbael, Grey. klukkutímanum.
Hinn nýi forsætisráðherra, Hon.
E. C. Drury, hefir lýst yfir því, að Hver hefir mekt að gjöra á
þótt meiri hluti sá, er ráðuneyti j Bretlandi? spyrja sum Lundúna-
han-s styðst við, felist samvæmt blöðin, og svo kemur svarið. Marg-
flokkaskipuninni að eins í einu ‘r segja þau að -séu önnum kafnir,
atkvæði, þá sé stjórn sín þó í engri ),e'r segja að í stjórninni sé maður,
hættu, með því að nægilega marg-1 er Sir Auckland Geddes heiti, sem
ir menn úr hinum gömlu þing-; se formaður verzlunarsamkundunn
flokkum hafi heitið henni sam-1ar brezku. Sir Auokland var kenn-
vinnu og lofast til þess að verja
stjórnina gegn vantr-austs yfir-
lýsingu, ef fram kynni að koma,
sem eigi virti-st líklegt fyrst um
sinn.
Aukakosning í Kindersley, Sask.
W. H. Harvey, frá Flaxcombe,
vann gagnsóknarlaust aukakosn-
inguna í Kindersl-ey kjördæminu
í Sask. á fimtudaginn hinn 13. þ.
m. Hann var útnefndur af bænda-
flokknum, en hlaut jafnframt ó-
skift fylgi frjál-slynda flokksins.
Frá hálfu íhaldsmanna, var ekk-
ert þingmann-sefni í kjöri. Hon.
W. R. Motherwell, fyrrum land-
búnaðarráðgjafi í Saskatchewan,
var í mörg ár fulltrúi þessa kjör-
dæmis í fylkisþinginu, en lagði
niður þá stöðu eins og kunnugt
er, þegar hann ákvað að sækja
um -kosningu til sambandsþings-
ins í Assiniboia kjördæminu.
ari í læknadeildinni við McGill há-
skólann í Montreal áður en stríðið
skall á, og er væn-tanlegur til Can-
ada að ári til þess að taka að sér
forstöðu þess sama háskóla. — pað
er einkennilegt, að það er Sir gan *'
Auckland að þakka meira en nokkr-
um öðrum manni að námamennirn-
ir brezku fengu -sjö klukkustunda
vinnu á dag,en sjálfur vinnur hann
14 klukkustundir á dag og að með-
altali 86 stundir á viku. — Hér er
skrá yfir vanalegt dagsverk hans:
1. Kemur á skrifstofuna á morgn-
Bandaríkin
Victor L. Berger, sósíalista
þingmaður í þingi Bandaríkjanna
frá Milwaukee, hefir verið rekinn
af þinginu, sökum ótrúmensku við
Bandarikjaþjóðina í orði á meðan
að á stríðinu stóð. pegar að til
atkvæða var gengið voru 309
atkvæði með því að banna honum
þingsetu en aðeins eitt með.
Bærinn Nitro í vestur Virginia
sem að Bandaríkjastjórnin lét
reisa á meðan að á stríðinu stóð,
og kostaði $70,000 ,000, var seld-
ur um daginn fyri-r $8,551,000.
kaupendurnir eru menn sem eiga
heima í Charleston W. Wa.
hugmynd þeirra er að gjöra þetta
að iðnaðarbæ því þar er n-álega
alt til reiðu Tvær stórar iðnaðar-
byggingar með rafurmagnsvélum
og lýstar með rafurmagni. Hús
handa verkafólkinu, sölubúðir,
og gistihús.
Tviburar sem heita María og
Margret Gibb og sem fastar eru
saman frá öxlu-m og niður, eiga
heima hjá foreldrum sínum i
Holyoke Mass. pegar að þær fara
að heiman -er þeim ekið í vagni,
þær fara til kirkju á hverjum
sunnudegi og þegar þær eru
sestar i sæti sín má engin siá
annað eíi að þar séu tvær venju-
legar konur.
Foreldrum þeirra hefir verið
boðið stórfé til þess að syna þær
opinberlega, en þau hafa neitað
öllum slíkum boðum.
Vagnstöðina í New Lexington
Ky. hafa rottur gjört að heimili
sinu, þær ganga þar ljósum
logum um nótt og hábjartan dag,
og hafa gjört skemdir svo að
mörgum hundruðum dollara
skriftir. Reynt hefir verið að eyði-
leggja þær á allan mögulegan
hátt með eitri, köttu-m , (hreisi
köttum) og fleiru en ekkert
dugir og rottunum fer sífelt
Nú er búið að safna
saman eins miklu af -slöngum sem
þeir n-efna (Blak snakes) og á að
slá þeim lausum, og kváðu þeir
vera rottum mjög skæðir.
anna og -sigursins. Og þar við
bætist, að komið er fast að þing-
kosningum.
Til þess að sýna að blaðaútgef-
endur séu allir einhuga og sam-
einaðir, þá hafa þeir komið sér
saman um að gefa í félagi út eitt
blað í París á meðan að á verkfall-
inu stendur.”
purð á kolum er mjög tilfinn-
anleg í Paris og hefir stjórn borg-
arinnar skorað á öll leikhús, sölu-
búðir og verkstæði, að spara kolin
sem mest má verða. Snjófall mik-
ið kom þar í byrjun vikunnar, sem
gerir lestagang á 'jiárnbrautum
mjög örðugan.
Hershöfðingi Mackensen sá er j
aðal -stjórn hafði á þeim parti af j
her pjóðverja sem sótti á móti j
Rum-aniu mönnu-m og Rússum
Islenzku skólinn.
Við setningu íslenzku-skólans
hefir fengið leyfi sambandsþjóð-1 síðastliðinn Laugardag, voru 52
anna til þess að fara heim til sín
Hann var í Rúmaníu þegar
vopnahléð kom, og ætlaði þá að
brjótast í gegnum Ungverjaland
og heim til sín, en var handsam-
aður af Frökkum og sendur í
gæsluvarðhald -í Saloniki þar sem
að hann hefur verið síðan.
nemen-dur, unglingar ogbörn. 15
þeirra eru stafandi en 37 lesandi
og allmargir einnig -skrifandi.
Námsgreinar verða því stöfun
lestur og skrift.
Kenslufyrirkamulagið er þann-
ig; nemendunu-m er skift i 4 bekki
og hverjum bekk í -smá flokka. 1.
bekk -sitja þeir -sem stafa, 2 þeir
En heilsa hans hefir heldur sem lesa, 3. þeir sem bæði lesa og
gefið sig upp á -síðkastið og það
mun líka vera sökum þess að
honum er veitt heimfararleyfi.
Hann er bráðum 70 ára gamall.
Útlitið með friðarsamningana
í öldungaráði Bandaríkjanna er
að verða í fylsta máta alvarlegt.
Eftir að öldungaráðið var búið
ana kl. 9 og tekur á móti bréfumjað fella allar tillögur sem fyrir
Ritsím-afélögin í Canada hafa
farið fram á við járnbrautanefnd
ríkisins að fá að hækka ritsíma-
gjöld sín um 20 af hundraði og
m-eira. Segja að ef þau geti ekki
grætt 10 —11 af hundraði á fé
því sem að í fyrirtækin hafa verið
lögð þá geti þau hvorki borgað
fyrir nauðsynl-egar viðgerðir, og
ekki heldur geta þau borgað vexti
af -stofnfénu sjálfu. En ef þannig
fari þá hætti fólk að leggja fé í
slík fyrirtæki og þá megi félögin
alveg eins vel hætta og stjórnin
taka við starfrækslunni.. í
Ung stúlka sækir póstmeistara
að lögum.
Pau sjaldgæfu tíðindi gerðust
í vikunni sem 1-eið í bænum St.
Jóachim, skamt frá Quebec borg
að -stúlka, ein kornung og forkun-
arfögur er Zailla Allaire nefnist
höfðaði mál á hendur póstmeist-
aranum í St. Jóachim, og bygði
kæru sína á því, að hann hefði
komið fyrir kattarnef bréfi til sín
frá ungurn manni. Romes Picard
að nafni.
Stúlkan segist vita með vissu,
að móðir sín hafi fengið póst-
meistarann til þess -að stinga
bréfinu undir stól, en kveður það
eigi bæta málstað hans á neinn,
hátt, heldur jafnvel gera hann
nokkru verri. pví að undir engum
kringumstæðum, verði það rétt-
lætt fyrir dómstólunum að póst-
meistari fari þannig að ráði sínu
pegar um sé að ræða opinbera
bréfhirðingu hans hátignar
konungsins. Málshöfðun þessi
er talin að vera einstök í sinni
röð í Quebec fylki og jafnvel í
Canada; er talið víst, að stúlkan
muni vinna málið.
og svarár þeim. 2. Fer á stjórnar-
ráðsfund kl. 11. 3. Borðar miðdags
verð við skrifborð sitt kl. 1; svarar
þá fleiri bréfum og gefur úrskurði
í málum. 4. Talar við skrifstofu-
fólkið kl. 2, 5. Svarar fyrirspurn-
um á þig kl. 3. 6. Er á skrifstofu
sinni til viðtals kl. 4. 7. Flytur
ræður á þingi kl. 5. 8. Fer aftur
til skrifstofu sinnar kl. 6 til viðals,
og bréfaskrifta. 9. Stjórnarráðs-
fundir, samtal við ýmsa þingmenn
frá kl. 8 til 11. 10. Fer heim til sín
og í rúmið kl. 11. 11. Á laugardög-
um vinnur hann í verzlunarsam-
kundum frá því á morgnana og
þangað til kl. 7 á kveldin; 12 og
þar er einnig hægt að hitta hann
oft á sunnu-dögum, og ef að hann
er þar ekki, þá er það af því að
hann hefir tekið verkefni heim
með sér og er þar við vinnu. Skrif-
stofufólk Sir Aucklands segir, að
hann tapi aldrei valdi á sjálfum
sér, hvað svo sem á gangi, og sýni
heldur aldrei geðvonzku og geti á
augabragði látið hugsanir fljúga
frá einú máli til annars, án þess að
blanda þeim saman á nokkurn hátt.
Curson lávarður, sem fyrir
skömmu tók við utanríki-s ritara-
embættinu af Sir Aarthur James
Balfour lýsti því yfir nýlega að
afstaða -stjórnarinnar brezku
væri alveg óbreytt, að því er rétt
Gyðinga snertir til landsins
helga. Eftirfarandi yfirlýsing frá
stjórnarinnar hálfu var lesin
upp frá Curzon lávarði á fjöl-;
mennum fundi sem Gyðingar
héldu í Lundunuim 2 þ. m.
...—“Með ánægju get eg full-
vissað yður um, ef annars að
þes-s gerist þörf sem eg naumast
trúi — að á stefnu stjórnarinnar
á Bretlandi að því er heimflut-
ning Gyðinga til Palestina snertir
er -að engu breytt.” f sama streng
tóku þeir Cecil lávarður og Sir
Alfred Mond verkamála ráðherra
Breta sem tók það og fram að
ástæðan fyrir því að þessi hreyf-
ing væri ekki byrjuð að Gyðing-
ar væru ekki farnir að flytja heim
til hins forna föðurlands væri
dráttur sá sem orðið hefði á að fá
samþykta friðarsamningana.
lágu um breytingar á samning-
unum, tók það til meðferðar
undanþágur þær sem Republikkar
krefjast fyrir Bandaríkin frá
ákvæðum samningsins, og þegar
að því kom að greiða atkvæði um
undanþáguna sem þeir fara
fram á í sambandi við 10 gr.
samningsi-ns, er hljóðar um það,
að alþjóöasambandið fylgist að
málum, þegar að um er að upp-
reisn og stríð frá einhverri þjóð
til þes-s að halda friðnum. pá
stóðu allir Republikkar sem
veggur og höfðu með sér fjóra
úr 'hópi Democrata og samþyktu
að Bandarikin á skilji sér þann
rétt að láta þing þjóðarinnar eitt
ráða hvar eða hvnær að þjóðin
gangi til víga. Með öðrum orðum
öldungaráðið neitaði að ganga að
þessu ákvæði -sem fram er tekið í
10 gr. friðarsamninganna.
Wilson forseti sem hefir verið
Og er en rúmfastursökum heilsu-
ilunar -segir að þetta framferði
öldungaráðsins felli ekki einasta
samninginn heldur sé til háðungar
þjóð og þingi. Og ef að Repu-
blikkar ætli sré að halda áfram
með þessar stefnur þá taki hann
samningana og læsi þá niður í
skrifborði sínu, sem er sama og
eyðleggja þá. En er ekki ihægt að
fyrir endann á þessum átakan-
lega leik, en það verður að
sjálfsögðu innan fárra daga.
prítugasta október síðastliðin
andaðis-t að heiimili sínu í Brant-
ford Connectaeut skáldkonan
góðkunna Ella Wheeler Wilcox,
64 ára.
Frá öðrum löndum.
pann 10 þ. m. gjörðu prentarar
verkfall í París og lögðu öll blöð
borgarinnar saman að koma út
einu blaði, sem nefnt er “Press
de París” (Parísar blöðin)
Á framsíðu þess blaðs stendur.
“Jafnvel þótt prentararnir hefðu
skrifað undir -samning sem var
bindandi til 1. júlí 1920, þá gerðu
þeir allir verkfall á mánud. var.
petta til tæki prentaranna er
þeiom mun miður við eigandi af
því, að. einmitt á þeim degi, sem
áhrif verkfallsins urðu almenn þá
vorum vér að minnast stríðslok-
Rannsókn í morðmáli Niku-
lásar fyrrum Rússa keisara og
fjölskyldu hans á bráðum að byrja
í Síberíu og bíða 163 menn og
konur rannsóknarinnar.
petta fólk var tekið fast í
Ekaterinburg þegar að herfylk-
ingar Kolechaks hershöfðingja
ióku Ekateriuburg.
Lík þeirra, serp myrt.ir voru
hafa fundist að undanteknum
líkum keisarans og keisaradrott-
ningarinnar sem að sumir af
þessirm mönum hafa sagt að hefðu
verið limuð i sundur og brend.
Lik barnanna höfu verið lögð í
sameiginlega gröf eða dys, og
fanst það á þann hátt að mönnum
þeim sem verkið unnu hafði sést
yfir að drepa hund sem að yngsta
dóttir keisarhjónanna átti. Eftir
að ódáða verkið var framið vildi
rakkinn engan þiðast heldur
lagðit han á gröfina eða dysið og
hreifði sig ekki þ.'íðan í burtu
nema þegar að hann purfti að
snapa sér bein, Og jafnvel það
var af svo skornum skamti, að
kvikindið var orðið svo aðfram
komið af hungri og hor að það gat
varla hreift sig þegar að rannsók-
narnefnd Kolechaks fann dysina.
Ðkkja rússneska skáldsagna-
höfundarins heimsfræga Leó
Tolstois, er nýlátin í hárri elli.
Fons et i F rákkl a n ds Po i n ca r e
og frú han-s komu í heimsóknar
ferð til Lunduna 10 þ. m. Forseta
hjónin eru gestir konungs
drottningar Breta
J. H- Thomas leiðtogi manna
þeirra sem við járnbrautir vinna,
berst fyrir því að öll vínsala sé í
höndum stjórnarinnar.
U-m vínbannslögin segir J. H.
Thomas “það væri þýðingarlaust
af mér að segja að vín bann værj,
velkomið. Verkafólkið m-u.ndi
ekki gjöra sig ánægt með það enn
sem komið e.r”
Fangelsis klefar þeir sem að
hjúkrunar konan Edith Cawell og
Gabrielle Pelit voru í áður en þær
voru teknar af lífi af pjóðverjum
hafa verið settir til síðu sem safn-
hús. pað sem þar verður fram-
v-egis geimt eru ekki fangar
heldur föt og bækur þessara
kv-enna, og anað smávegis sem
þær höfðu með sér, og verður það
þar til sýnis. Silfur skildir með
nöfnum þeirra á verða festir á
hurðirnar.
..~-^r^TKn^r»T.TTiT’X'jy--'|iw*iP wap'
í kosningu, sem fram fór á
Frakklandi, töpuðu æsingamann-
irnir, eða sá flokkur sósíalista,
sem lengst vi’ll ganga í umbylting-
aráttina hraparlegu. Pegar frétt
sú barst, sem hér er um að ræða,
var búið að telja atkvæðin í 206
kjördæmum, og í þeim höfðu í-
haldsmenn og nationalistar 191
sæti, en Bolsheviki menn ein 15.
Sk-eyti kom til Paris frá Etien-
ne Poulet, flugmanninum franska
sem er á leið til Ástralíu. Var
hann þá í India. Sagðist vera ]>á
búinn að ferðast 4,000 mílur. en
hafa orðið að lenda sökum þess,
að hann þurfti að gera eitthvað
við vélina í loftfarinu, og hann
bætir við, að Indverjar haldi víst
að við -séum djöfullinn sjálfur,
því þeir hafa revnt «ð gera okkur
aðsúg.
skrifa og 4. þeir sem einungis
læra skrift. í hverjum flokki eru
5—6 nemendur og 1 kennari við
hvern flokk.
pað var sjerstaklega þrent sem
við setningu skólans, vakti hjá
mér ánægju.
1 að börnin voru jafrtt af heim-
ilum hi-nna efnuðu sem fátæku og
f!rá öllum kirkju lflokkunum.
petta virðist mér benda á það, að
þessi skóli verði eigi gjörður að
flokksmáli, eins og oftast vill þó
verða með málefni 'og fyrirtæki
meðal vor íslendinga.
2. H-vað nemendurnir, jafn
ungir og þeir voru, kunnu mikið í
íslenzku.
3. Og hvað börnin voru mörg í
fyrsta sinni, því vart mun öll þau
foreldri sem vilja láta börn sín
njóta kenslunn^r, hafa lesið
auglýsingu þjóðræknisfélags-
deildarinnar í * síðustu blöðu-m.
Búast má því við, að nemendunum
fjölgi um helming enda meira,
enda þyrfti svo að vera, því báðir
salir Goodtemplarahússins eru
lánaðir til kenslunnar og 25
ken-narar hafa lofað aðstoð sinni.
Til foreldra nemendanna.
pessi kensla sem er einungis
kJukkutíma á viku er einganvegin
fullnægjandi. Heimakensla verð-
ur að vera aðal atriðið. Eg
geng út frá því sem vísu, að á
hverju heimili sé einhver sem
getur kent að stafa og lesa
íslenzku og einmitt með því að
lá.ta barnið stunda nám á skóla
eða utanheimilis, ætti að vsra
uaðvelt að vekja hjá því metnað
fyrir því að standa sig vel og sína
þeim fram á það, að eina leiðin
til þess, væri að stunda vel námið
heima. Skoðið því þessa einnar
stundar kennslu, að eins sem hjálp
til þess að halda börnunum að
og stöðugu námi í heimahúsum.
Með því að senda börnin á
skólann, hafi þið sýnt það, að þið
viljið a þau læri íslenzku.
Leggið því yðar skerf til þess, að
námið verði að sem fylstum
notum. Horfið hvorki í þá fyrir-
höfn né þann tíma, sem fer í það
að kenna börnunum yðar islenzku,
því með fullorðins árunum munu
þau verða yður mjög þakklát
fyrir það, að þið á meðan þau
voru í bernsku, hélduð þeim að
náminu. .
Kenslubækurnar eru “Nýja
stafrofskverið” eftir Jón Ólafs-
son og “lesbók handa börnum og
unglingum” eftir Guðmund Finn-
bogason, Jón Sigfússon og pór
hall Bjarnason 123 hefti. Nem-
endunum er séð fyrir bókunum í
kenslutímunum en ekki lánaðar
heim til þeirra. En þær eru einnig
til sölu hjá forstöðumanni kenn-
slunnar: stafrofskverið á 35 cent
en lesbókinn á 50 cent.
Komi það fyrir að þið að ein-
hverju leyti verðið óáægð með
kensluna, eða álitið börn ykkar
hafi orðið fyrir óþægindum af
hálfu hinna barnanna, eða kenn-
flutt norður til heimilis hins látna
og fór jarðarförin þaðan fram.
G. J. Austfjörð frá Selkirk kom
til bæjarins í vi'kunni. Hann kom
norðan af Winnieg vatni, þar sem
hann ætlaði að stunda fiskiveiðar,
en varð veikur og þurfti frá að
hverfa. Hann s-agði að menn
hefðu lagt net sín 3. nóveimber á
grunnmiðum og, 5. nóv. á djúpi,
og er það fyrri en nokkru sinni áð-
ur síðan íslendingar fóru að
stunda fiskiveiðar í vatninu. En
því miður sagði hann að fiskurinn
hefði verið mjög tregur.
Eins og auglýst var hélt séra
Adam porgrímsson fyrirlestur í
Good Templara húsinu þann 5. þ.
m. og var hann um þjóðerni ísl.
í Ameríku. Tal-aðir ræðumaður
skýrt og 'skörulega og færði mörg
ómótmælanleg rök að því, að það
væri skylda Vestur íslendinga að
vernda sinn þjóðernislega arf að
minsta kosti fyrstu m sinn í þessu
landi; að það væri þeim óbætan-
legur skaði, að sleppa menning
þeirri er þei-r ættu og þeim væri
eiginleg, fyrir mola þá, sem þeir
kynnu að tina hér upp í staðirtn.
Sagði, að það væri 'skylda þeirra,
ekki svo mjög íslands vegna, þó
að líka frá því sjónarmiði værum
vér merkisberar Fjallkonunnar,
og það merki ætti hver Vestur-
Íslendingur að kappkosta að bera
með heiðri — heldur væri það
skylda vor að láta spvor vor hrein
og djarfmannleg sjást hér við
tímans sjá, isvo að sagan vi-tnaði
um að hunda það hefðu ekki verið
skrokkar, sem hér námu land frá
fslandi á nítjándu og tuttugustu
öldinni. — Fyrirlestur þessi var
einarður vel og fyrirlesarinn ein-
beittur meðhaldsmaður ísl. þjóð-
ernis í Ameríku. Fjöldi manns
kom að hlusta á fyrirlesarann.
Eins og auglýst hefir verið, var
söngskemtun haldin í Fyrstu lút.
kirkju á þriðjudagskvöldið var og
fór mikið vel fram. Sum hlut-
verkin voru leyst af hendi af snild
svo sem einsöngur Mrs. S. K. Hall
og öll var skemtiskráin prýðilega
af hendi lpyst. Samkoman var
haldin undir umjsón fulltrúa
Fyrsta ’lút. safnaðar og undirbúin
af söngstjóra söngflokks kirkj-
unnar, Paul Bardal (yngri). Að-
sóknin var ekki eins góð og hún
hefði átt að vera.
Jón Thoroddsen.
1819—5. okt.—1919.
voru kirkjufólki. Minning þess
manns ætti að vera sí-lifandi í
hjörtum þeirra, sem hann varði
lífi sínu til að snúa að sólu.
Gleðimótið að Lundar.
Fá skálda hafa orðið kunnari eða
vinsælli af ritum sínum hér á
landi, en Jón pórðarson Thorodd-
sen. Hann skrifaði fyrstur manna
skáldsögur hér á landi, og munu
þeir fáir, er eigi hafa lesið “Pilt
og stúlku” eða “Mann og konu”.
Kvæði hans sum eru og á hvers
manns vörum. Allir kunna “Ó,
fögur er vor fósturjörð”, og líklega
hefir eitthvað af vísum J. Th. ver-
ið sungið yfir vöggum flestra
barna þessa lands síðustu fimtíu
árin, eða vel það.
Aldarafmæli þessa skálds er í
dag og hafði Stúdentafélagið ætl-
að að minnast þess með því að fá
góðan ræðumann til að flytja al-
þýðuerindi um skáldið. En það
ferst fyrir illu heilli, og verður
ekki gert fyr en síðar.
Prófessor porvaldur Thoroddsen,
sonur skáldsins, hefir búið kvæði
föður síns undir prentun og látið
prenta i Kaupmannahöfn, í minn-
ingu þessa afmælis, en kostnaðar-
maður er Sig. Kristjánsson. Bók
þessi er með mynd höfundarins og
að öllu hin eigulegasta. Fylgir ít-
arleg og ágæt æfisaga eftir Jón
forseta Sigurðsson, og vísum vér
1 minningu, þess að hin nýja
sölubúð þeirra herra Jóhanns
Halldórssonar og bræðra hans
að Lundar, Man. stóð opin og
þvinær fullger til starfrækslu,
höfðu þeir bræður boðið, ekki
einasta öllum bæjarbúum að
Irnndar og þeim, er heima eiga í
bygðum Islendinga norður þar,
heldur og vinum sínum og kunn-
ingjum frá Winnipeg og víðar,
hinn 11 þ. m.
prátt fyrir nístings kulda og
snjókyngi, streymdi fólkið að
þegar á dagin leið, úr öllum áttum
frá landsbygðinni; og imeð járn-
brautinni alt frá endastöð hennar
að norðan, og frá Winnipeg borg
að sunnan kom einnig fjöldi
fólks. Hús þetta er eitthvert hið
allra veglegasta, er í smábæjum
finnst fyrir norðan og vestan
Winnipeg — hundrað feta langt
og fjörutíu að breidd, tvílyft með
ágætum vörukjallara. Kl. 9 um
kvöldið var samkomann sett.
Flutti þá Herra Jóhann Halldórs-
son ræðu og sagðist honum ágæt-
lega. Rakti hann með nokkrum
skirum dráttum helstu atriði æfi
sinnar. Hafði hann sömu sögu að
að segja og flestir frumbyggjar í
þessu landi af íslensku bergi
botnir. Sagðist t. d. fyrstu tvö árin
hafa unnið í vist fyrir 5 eða 6 doll-
ara um mánuðinn.
pá eittsinn afhenti faðir hans
honum $50 eftir beiðn hans (Jó-
hans) og byrjaði þann verzlun með
þeim, honum gekk vel, hann velti
þeim við hvað eftir annað, hafði
ótakmarkað lánstraust, hefur svo
haldið áfram, þar til nú að hann
í félagi við bræður sína hefur
reist hið áminsta hús er kostar
yfir 20 þúsund.
Sem sýnishorn þess, hve Jóh.
og bræður han-s eru vel þokkaðir á
Lundar og í nærliggjandi bygðum
sjest á því, að allir verzlunar-
keppinautar þeirra að Lundar,
sóttu þetta höfðinglega heimboð
ekki síður en aðrir. pegar að
Jóhann Halldórsson hafði lokið
ræðu sinni, kom herra Brynjólfur
porláksson fram með söngflokk
sinn og hafði nú í viðbót við hann
nokkra ágætis söngmenn frá
Winnipeg, og var þá sungið hið
óviðjafnanlega: “Ó, guð vors
lands” og var unun á það að hlýða
og minnist eg ekki að hafa hevrt
það betur sungið.
Var *þá spilað á hljóðfæri og
sungið á víxl.
pótti mér, og óefað öllum, yndi
að hlýða á -einsöng Mrs. G. Finn-
bogason og sömuleiðis Herra
Alex Johnson og fiðluspil Billy
Einarssonar.
Kvæði það til Lundarbygðar,
eftir Magnús skáld Markússon, er
birtist í síðasta blaði, var lesið
upp á samkomunni, og gerði það
Ólafur ræðismaður Thorgeirsson,
með því að höf. sökum gildra á-
stæða gat eigi sótt mótið.
Var þá gengið til snæðings, og
mun óhætt að fullyrða að sjaldan
eða aldrei í sögu Islendinga hafi
full þrjú hundruð manns sezt i
heimboði að rausnarlegra borði.
Eftir það var dansað, það sem
eftir var nætur og fóru menn um
morgunin heim glaðir og ánægðir
Lögberg óskar þeim Halldórs-
sonum allrar lukku og blessunar.
aranum, þá eruð þið vinsamlega lesendum vorum til hennar.
undirrituðum
beðin að gjöra
aðvart um það.
Kensltíminn er frá 3 -4 hvern
Laugardag. Hálftíma frá 4-4V2
verður Varið til söngs og leikja
fyrir þá af nemendunum sem
það vilja síða-st.
Guðm. Sigurjónsson
634 Toronto Str.
(Talsími Garry 4953.)
Cr bænum.
Einn af gestunu.m
Minning Jóns Thoroddsens get-
ur ekki gleymst eða farist nema!
með íslenzku þjóðerni. Meðant
nokkurt íslenzkt kvæði er sungið, I
þá gera fslendingar hans orð að.
sínum og árna vorri fögru fold;
blessunar
“á meðan gróa grös í mold
og glóir nokkur stjarna.”
—Vísir.
Mrs. Byron frá Mountain, N.D-,
kom til borgarinnar í vikunni sem
leið með tvo drengi sína til lækn-
inga.
Afmælishátíð.
Frézt hefir, að Alexandra Tol-
stoi, dóttir -skáldsins Leo Tolstoi,
hafi verið tekin föst í Rostov á
Rússlandi. Henni var gefið að
sök, að hún hafi verið að gera -sairn-
særi til hjálpar Hohenzollern ætt-
arinnar á pýzikalandi.
Á laugardagskveldið 15. þ. m.,
var afmælisdags sra Jóns Bjarna-
sonar minst með því að samkoma
Fagurt verk.
Nokkrar ungar stúlkur, á aldr-
inum frá 14 til 16 ára, tilheyrandi
sd%skóla Fyrsta lút. safnaðar, hafa
um all-langan undanfarinn tíma
verið í frístundum sínum að búa
til ýmsa þarflega smá-muni, sem
þær nú bjóða fólki til kaups að
kviildi mánudagsins þann 24. þ.m.
í sdjskólasal kirkju sinnar. Einn-
ig verður heimatilbúinn brjóst-
sykur og kaffi þar á boðstólum.
Vér viljum minna landa vora í
borginni á söluþing ungra stúlkna
í sd.skólasal Fyrstu lút. kirkju á
mánudaginn kemur. Ágóðinn fer
til munaðarleysingja í Japan.
Föstudaginn hinn 14. þ.m. lézt
á Almenna sjúkrahúsinu hér í
borginni Lárus Albertsson frá
Husawick P.O., Man., efnilegur
maður á bezta aldri. Líkið var ætti að vera tekinn upp af öllu
var haldin í skólanum, sem ber,Ágóðanum af sölu þessari verður
nafn hans. Samkomuna sóttu eins - varið til styrktar munaðarlausum
margir og inn gátu komist í skól-; börnum í Japan, sem Mrs. S. O.
ann og stýrði skólastj., séra Rún
ólfur Marteinsson, athöfninni.
Við þa«i tækifæri fluttu ræður séra
Björn B. Jónsson, Magnús Paul-
son og Arnibjörn S. Bardal. En á
milli ræðanna voru sálmar sungn-
ir. — petta er fall-egur siðúr og
Thorlaksson annast um. — Vér
efumst ekki um, að landar vorir
\ I
hér ' sýni nú -sem fyrri, að þeir
kunni að meta það sem fallega er
gert, og fjölmenni á þetta sölu-
þing ungmeynna næsta mánudags-
kvöld.