Lögberg - 27.04.1922, Blaðsíða 4

BU. 4
LÖGBEEG, FTMTUDAGINN 27. APRÍL 1922.

Jijjgbírg Gefíð út Kvem Fimtudag af Tlie Col- ombia Press, Ltd.^Cor. William Ave. & Sherbrook Str.. Winnipeg, Man.
Talsinaari N-6327 o& N-6328
Jón J. Bíldfell, Editor
LltanAakrift til blaðains: THE COIUMBI^ PRESS, Ltd., Box 3172. Winnlpog. Mafl. Utanáskrift ritatjórans: EDiTOR L0CBERC, Box 3172 Winnlpeg, Man.
The “LöKberg" Is prlnted and publlshed by The Columbla Press, Llmlted, ln the Columbia Block. 853 to 367 Sherbrooke Street, Wlnnípeg, Manltoba
Kennara þingið í Winnipeg.
V 7.
Ein« og flestum mnn nú flrannnigt, þá héldn
skóiakemiarar víðsvegar úr Manitoba fylki,
’þing ;hér í Winnipeg í vikunni sem leið, til þess
ab ræð’a um mentaimálin og ýmislegt fleira,
senn að Iþeim lýtur.
I>að er gleðilegt tákn tímanna, að kennarar
fvlkisins skuli láta sig þetta mikla veliferðar-
mál svo miku 'skiffta. að þeir gefa fé sitt og
tíma til þess að bæta fvrirkomiulag /kenslumála
vorra, hefia menta málin í æðra veldi og vekia
eftirtekt allra á áhyrgð þeirri og vanda, sem
kenaraembíettinu fvlgir.
I>að em þr.rár sþofnanir í þjóðféi'agi voru
sfflii öllum öðrum stofniunum eru þýðingar
imeiri. Heimilið, þar isem sáll barmsins er
fvrst mótuð og því fvrsti grundvöllurihn fyr-
ir lífi þess lagður. Kirkjan sem hefir, í þessu
landi að minsta kosti. tekið að sér kristin-
íhWs fræðsbi æsikulvðsins. Og alþvðuskól-
arnir, sem ásamt heimilinu og kirkjunni eiga
lanemesþan bátt í nð móta sá'lir æskufólksins
og beina því inn á hinar sólríkari brautir
mannlÆfsins.
Á .þessum mentamálhm, bæði í háskólun-
um og á alþýðuskólunum, eru aðalilega þrjár
hliðar. sú sem snvr að neflnandanum sialfum;
sú. sem isnýr að kennaranum og :sú, «em snýr
að þeim sem ^tanda 'f járhagslegan istraum af’
skólunum.
Hliðin sú. sem að neroandanum snýr, er
þýðingar mest. iþví þar er elkki aðeins um að
ra'ða ná.msgreinar þær, sem h!ann á að læra,
heldur ilíka lífsstefnu nemandans, því 'það er
óhjákvæmilegt, að 'hún myndiist að meiru og
minna íey/fci á 'skólaárunum.
Vér hér í Oanada höfum fastákveðna
kensluskrá, sem samin hefir verið me<5 það
fyrir augum, að þroska skilning og þekking
nemendanua, og er víist hið sama að segja um
kenislumáliasteffnu allra þjóða.
Hlið isú, sem að kennurunum snýr, er að
fylgja þeim reglum, sem settar hafa verið og
kenna násmsgreinamar rétt og dyggilega; vera
sjálfir til fyrirmyndar í framgöngu og hegðun
og allri reglu sinni.
T>riðia hliðin, er snýr að þeim sem sjá
mentamálUnum fjárhagslega farborða, er að
legg.ja fram féð og semj'a kensluskrárnar, ráða
námsgreinunum.
T>dtta fvrirkomuTag í mentamálunum hefir
verið talið ágætt, og frá voru sjónarmiði hefir
það ýmislegt til snus ágætis, þó á hinn bóginn
að það geti ekki fram hjá oss farið, að andi
sá í mentun, sem það hefir vakið, er að ýmsu
leyti viðsjár verður.
Hin sanna hugsjón mentunarinnar á fyrst
og fremst að vera göfgandi — á að vera það,
«ð gjöra þá. sem mentunarinnar njóta. að göf-
ugri og betri mönnum og konnm. — Mentuniu
á að hreinsa hugsunina, verma og fegra eál-
ina, svo að alt sé hjartara og hl'vrra í kringum
mentaða manninn, heldur en hinu, sem ment-
unarinnar hefir ekki noltið.
En oss finnst, að í mentaimálum vorum
höfum vér mist sjónar á því takmarki, — oss
finnist, að í staðinn fvrir að stefna fvrst og
fremst að því marki, þá sé aðalhugsjón menjt'a-
máianna orðin sú. að.gjöra menn svo úr garði
að þeir geti notið sín sem hest í lífsetöðnm,
sem hátt eru launaðar. eða með öðrum orðum,
að andinn í menta málium vorum stefnir í áltt-
iua til peuinganna, í stað þess sem peningun-
um er æðra, isanurar andans göfgi.
TJangt er nú síðan að raddir fóru að koma
fram um Iþað. að be'tta skólaifyrirkomnTag væri
ckki eins fullkomið og orð væri á gert, og þær
raddir fara fjölgandi og hækkandi með hverju
árinu. Víðsvegar um Bandarikiu hafa menn
og konur, sem mentamálin bera sér^taklega
fvrir brjósti, kvartað sáran undan bví, að
mentun'ar fyrirkomulagið, eius og það er, sé
ófuH’komið og nái ekki því takmarki, sem andi
sannrar mentnnar krefst. Sömn raddir hafa og
hevrst nýlega frá Englandi og hér í Canadá
einnig.
A margit er bent, sem menn halda að til
tálmunar sé á vegi nemandans nndir þess'u
sikóíafvrirkomulögi, sem hjá oss ríkir, Svo
sem ófuMkomnir kennarar, að of mörgum börn-
um sé skipað samau í bvert sikóTa herbergi,
með misjöfnum hæfileikum og upplagi, sem
öll eigi að lesa og Tæra sömu náims greinarnar,
að skólaárið sé of langt o. s. frv. En-bað,
wem menn hafa aðallega snúiÖ sér að í þessu
sambaudi nú upp á síðkastið er ritningin. Það
virðiist sem sú sannfæring sé að ná föstnm tök-
um víða í Bandaríkjunum, að bað sé óbætan-
legt tjón að útiLoka ritningnna úr albvðuskól-
unum. og á þessu kennara þingi, sem baldið var
hér í Winipeg í vikunni sem Teið var það eitt
af málum þeim sem tekið var til meðferðar.
Eins og öllum er ljóst, þá hefir ríkið
ekkert skift sér af trúmálum manua hér í
Cauada, heldur Tagt alla ábyrgð í þeim efnum
á herðar kirkjunnar. Kirkjudeildirnar, sem eru
margar og með mismunandi skrlningi á ýmsum
itrúaratriðum, hafa ekki geta gjört sig ánægð-
ar m,eð að skóTamir hefðu neitt við kristins-
dómsmálin að gjöra. Aflei&ingin er sú, að
þekking almennings 'hefir farið stómm þverr-
andi á ritningunni á síðari árum. Er þetta
þekkingarleysi fólks á hinnm helgu fræðum á-
dtæðan ti'l eiginhagsstefnunar í mentamálum
vorum.
Vér getum ékki .svarað því — því verður
ekki isvarað, nema það ,sé reynt, með því að
gjöra ritninguna að sikyldu námsgrein við æðri
og Jægri sikóla landsins, sem allir lærisveinar
yrðu að þekkja áður en þejr gætu útskrifa'st.
En eitt er víist, og 'það er, að þó menn leiti í
öllum kenslubókum í heimi þá finna menn
hvergi annar staðar enn í hinni helgu bók,
þessi orð meistarans: “Leitið um fram alt
guðsríkis og hans réttlætis, þá mun og allt
þdtta veitaist yður”.
---------o---------
Sameinuðu skólarnir.
ii.
Á slíðari áram hefir það tíðkaslt mjög hér
í vestur parti Canada, að sameina skólana
tConsoIidated schools). að eins 2 ti'l 3 skóla-
'hémð slóu sér saman og byggðu einn skóla fyr-
ir öll iskölahéruðin, sem svo væri fullkomnari
heldur en 'hinir sérstöku skólar.
Hugmynd þessi sem í sjálfu sér er góð
þegar hún er rét|t notuð, hefir náð ,svo miklu
haldi á fólki að hún er orðin viðsjár verð.
Fyrir henni eins og öllu öðra, liggja heilbrigð-
ar reglur til grundvaillar, sem ef farið er eft-
ir, tryggja fyrirtækið, en sem þegar út aif er
brugðið, gjöra fyrirtækið ökki aðeins ókleift
frá fjárbagslegu sjónarmiði heldur vinna aðal-
atriðinu, isem s|fcefnt var að, stórtjón.
Sameinuð skólahéruð eru góð þegar 'þau
ern nógu fjölmenn til þesls að kostnaðurinn
við þau, sem í öillum tilfellum er aukinn, frá því
sem hanu er við hina sérstöku skóla, verður
ekki meiri en svo, að hann háir ekki gjaldþoli
manna, eða nausynlegum framförum hérað-
anna.
Eu þegar héruðin smá og stór, fara að ráð-
ast í að koma upp hjá sér sameinuðum skólum,
sem í fléstum ti'Ifellum veita kenslu 1 fleiri eða
færri miðskóla ná'm!S'grei'num, þá fer slíkt að
verða T>æði óþolandi byrði á gjaldendum skóla-
héraðanna og lí'ka þröslraldur í vegi fullkom-
Tnnar mentunar nemendanna.
Þiað er ékkert sem menn kvarta nú eins al-
ment um, eins og hvað skalttar séu þungir og
mönnum er það ekki láandi, því skattahyrðirn-
ar hafa fænst svo gífuriega í vöxt á síðari ár-
um. En það ekkert eins hætltulegt fyrir fram-
tíðar velferð bæja og sveita eins og ofþungir
sikattar.
Bjartsýni m'anna og óbilandi framtíðar
von eru tvær dýrmætustu inustæður mannfé-
lagsins, ef þær á einhvem hátt ern evðiTagðar,
eða lamaðar, þá er veíferð og velmegun öll í
veði. Oss virðist að nú sé gengið eins langt í
þeim efVinm og fært er að ganga, án þess að
misbjóða framtíðarvon manna.
Sveita og bæjarfélögin stynja nndan of-
ur þunga skattanna og skóla skattarnir era
hvað þynstir og þyn'aria'st ár frá ári.
Vér segjum ekki að sameinuðfli skólarnir
valdi ‘þessari auknu skatta byrði eintröngu, en
vér segjum að 'þeir eiga óþarflega miikinn þáttt,
í henni, sénstaklega í skólahéraðunum út í
sveitum, bar 'sem allur kostnaðurinn legst á
herðar tiltölulega fárra manna.
Þessi sameinnðu skólahéruð verða að tak-
marka^t, þau verða að vera bundin við gjald-
þol þeirra manna, sem skólahéruðin mynda, bað
verður að hætta að ausa út fé á öllum sviðum
athafna vorra og þá líka í mentamálunnm.
Menn verða að hætta að ráðast í þetíta eða hitt
fyrirtætkið, af því að aðrir hafa gert það, eða
af því það er húið að fá á sig hefð í hugum
manna, heildur þurfa kraftarnir að verða bundn-
ir við brýna þörf, en þorfin arftur að vera mið-
nð við gjaldþoi þelrra sem strauminn eiga að
standa alf henni og þá fer alt vel.
Vér sjáum ekkert á móti því að sveitir,
sem eru nósru þéttbygðar, myndi méð sér sam-
eignlegt skólahérað og byggi sameiginlegan
skóla. — Bvgðir tsem eru uócm fjölmenn'ar til
þess að skólaskatlturiun burfi eikiki að fara
fram úr tfu af hundraði, eða $30.00 af eign, sem
virt er á þrjú þúsund da'li.
Þegar miSskólar era í sambandi við slíka
iskóla. barf að fylsn'a sömu reglu. bá þurfa hér-
nðiu að sameina sig nósm mörg, til bess að hægt
sé að setja á sltofn fnllkominn miðskóTa. með
isvo miklum nemenda fiölda og fjánstyrk, að
hæfa 'kennara sé hæst að fá fvrir hverja deild.
— Kennara, sem séu sérfræ*ingar í þrim
gTeiuum sem þeir kenna. annars verður kensl-
an kák og nemeudur bíða mentunariegt tjón,
sem báir þeim alla æfi ef bað veldur beim
ekki algiörs skipbrots og bá hafa allir hlutaðeig-
endurerfiðað till einkis, eða verra en bað.
Þegar a* fátæk og fámenn síkolahéruð eru
að berjast við að koma bessuim sambandwskól-
um upp hiá sér og miðskólum í sambandi við
þá, þá eru þau ekki að einis að ofbjóða gjaldboli
gjaldeuda iskólahéraðanua. heldur eru þau Ifka
me* því. í of mörsaim tilfellum, að draga sjálfa
sig og böra síu. sem þeir ætla að búa undir
lífið á beim mið«kólum. á tálar. Annað hvort
er að hafa entgan skóla. eða bá að hafa hann
svo fullkominu 'að uemendumir isem út frá hon-
um koma, standi þekkingarlega jafnfætis þeim
er útskrifast hafa frá beztu skólum landsins,
sem eru á sama mentunar stigi.
--------o---------
Merk kona.
Mrs, Laura M. Wright, sem heima á
í bænum Belvidere, New Jersey, hélt fyrir
skömmu hátíðlegan áfltatíu og tveggjia ára af-
mælisdag isinn, þrangin af brennandi starfsþrá
og framtíðarvflonum. Gramla konan er enn við
beztu heillsu og gegnir ábyrgðarmiklu fram-
kvæmdarstjóra starfi við verkstofu eiua all-
mikla, er það hefir með höndum a® leggja vatns
og hiitaleiðslu í hús1 og annast nm aðgerðir í
þeirri isömu grein.
Það mun vera næsta sjaldigæft, ef ekki eins-
dæmi, að konur hafi slrkan starfa með höndum,
og þess vegna meðfram, hafa mörg helztu tíma-
rit Bándaríkjanna fflutt ritgeriir um Mrs.
Wright, þegar húu varð áttatíu og tveggja ára.
Gamla konan gengur alfcaf til vinnu sinnar á
morgnana og heim aftur að kveldi og nemur sú
vegalengd háðar leiðir rúmum tveim mílum.
Núverandi starfa iheifir Mrs. Wright gengt í tvö
ár og kveðst að eins einu sinni á þeim tíma
hafa hindrast frá því að ná til vinnustofu sinn-
ar fótgangandi, sökum óviðjafnanlegs fann-
íkyngis.
Mrs. Wright er fædd í bænum Royal Oak í
Miehigan, er þá haifði lítið sem ekfcert af nú-
tíðar þægindum að segja, svo sem hita og vatns-
leiðsOu. Af ömmu isinui og móður nam Mris.
Wriight þegar á unya aldri töluvert í hjúkrunar-
'fræði, en þær höfðu fengið fróðleik sinn að
méstu frá Indíánum, er mann fram af manni
böfðu kvnt sér hinar og þessar lækningajurtir
og unnið úr þeim beilsulyf.
T slamtali við blaðamanu nokkum, fórast
Mrs. Wright þannig orð á síðastliðinn afmælis-
dag sinn:
“Egvar að eins rúmratíu ára, þegar hjúkr-
unar starfið seiddi mig til sín. Eg var sjálf
bara, — og þó dóu um það levti eigi allfá böra
í höndunum á mér, því heilsufar var bágborið í
(þá dlaga. í Royal Oa:k og hvergi um sjúkra skýli
að ræða í nágreúniuu. Það kom iðullega fvrir
að eg vakti þrjár uætur í röð yfir devandi og
dánum. Bamaskólann varð eg isamt að sækja
á daginn engu að síður, og var tveggja tíma
.svefn þegar ’heim kom ikannske alt, sem mér
TnTotnaðist sólarhringinn út. Líklegast hefði
þetfca efcfci þótt sem bezt m-eðferð nú á dögum,
þegar um tíu til tóflf ára stúlkubam er að ræða,
en Iiugsunarhátturinn var nofckuð öðravísi á
æskuárum mfnum en nú á sér stað. Þá var tal-
ið isjállfsagt að börnin revndu sem allra fyrst a®
hafa ofan af fyrir sér sjálf.
Eftir að eg giftislt og fluttist til Kan'sas,
endurtóku ungdómisárin sig að nokkru leyti.
Barátta landnema lífsinis birtist þar í öllnm
hugsanlegum mvndum. Samgön'gur vora þá í
hinni mestuóreiðu, fóilkið fáftækt, bjálkakofarair
óvistlegir, heilsuleysi næsta alm'ent og aðhlvnn-
ing ófulflnægjandi. T þeirri bygð starfaði eg
sem vtfinsefufcona í nokkur ár og fékik fimm dali
(fvrir að Itaka á móti barni og stunda móðurina
þar Itil bún var komin á fætur aftur. Fvrir al-
geng hjúkrananstörf fékk eg tvo dlali á vi'ku.
Af starfi mínu þar, lærði eg að skilja hve lítið
eg vissi og flwe þarft verk eg ef til vi'll gæti unn-
ið, með frekari þekkingu á sviði lækniisfræðinn-
ar og hjúkmnarfloáilanna.. Eg afréð því að
leggja af sta* austur í ríki og leggja dtund á
flæknisfræði, hvað isvo sem það kostaði. Nám-
ið kostaði vinnu og vökunætur, eu prófinu náði
eg satmt þrátt fyrir alt. Að því floknu stundaði
eg læfloningar nokkur ár í New York bory, en
'fflutti baðan til Ocean Grove, New Jersey, og
gengdi flækniss'tarfi þar þangað til eg var sjö-
tíu oig fimm ára. Mér famst eg ekki vera nógu
gömul til að setjast í heflgan sfcein, en sökum
þess að heyrnin var farin að sfljófgast, tafldi eg
tæpast rét/tlætanlegt að baflóa áfram flæTcningum
ocr ákvað því að hætta. Eftir nokflrarm vikna
iðjufleysi, eða hvfld eins og sumir kalla það, var
eg farin ac5 verða óeirin og sannfærðistt um að eg
vrði að taka mér eittbvað fvrir hendur. Lagðí eg
þvf stuud á bóksölu um hríð og varð taflsvert á-
gengt. Mér fanst starfa þeim fyflgja allt of
flítil ábvrgð og þess vegna fór eg úr einum stað
í annan, þar til esr náði í sitöðu þá, sem áður íhef-
ir verið um getið og eg enn flield. Eg hefi oft
hevrt talað um hœUulp.fjan oldur fyrir konur, að
þær væri ýmist of gamlar eða of ungar tifl þesis
að geta gensjt ákjósanlega 'hinum og þessum
störfum, er þær æsiktu eftir. Sflíkt hjal hefi eg
afldrei metið miikils. Það fólk, sem legsrur
stöðuga rækt við :sína andfliesru og líkamlegu
hæfileika osr kann að mdta haminqjuQÍldi vinn-
unnar, er alt af á bezta aldri. — Þrátt fyrir átta-
tíu og ttvegsrja ára aldurinn, finst mér eg enn
vera fær í fllesttan sjó og í rauuinni flangt of ung
til iþess a* láta mér starf'suppgjöf til; hugar
flcoma.”
E. P. J.
SkrifaS á “KviíSIinga.”
Eg gjörtSist skáld og orti lysitug ljóð
Og lausavís'ur sendi minni þjóð,
J?á bað ihún mig að búa út lítið kver
Og bauðst svo til að kaupa það af rrtér.
lEn bæði skaða og skömm af því og bllaut
Mig 'S’korti vit að leysa sllíka þraut.
En skamma stund á 'skömminni eg lafði,
Evo iskaðinn var það eina, sem eg hafði.
Til einnar af átján.
Nú kveð eg þig með fcossi og handabandi,
pví 'kivöllda tekur og á dagrnn líður,
pað er kona yfir á iífsins landi^
í ljóssins sölum eftir mér hún bíður.
Á leiksviðinu leiðir okkar skiftast,
pví löngun hefi’ eg enga tii að giftast.
K. N.
Gœtið vel verðmætra eigna
Ef haft í heimahúsum, geta þjófar eða
eldur stolið þeim.
Ráðsmenn vorir munu með ánægju segja
yður frá Safety Deposit Box.
THE ROYAL BANK
_____OFOANAr’
Borsraður höfuðstóll og viðlagasj. $40,000,000
Allar eignir ......... $483,000,000
ipilil
‘A Clear L)ay’ Coat ‘For Rainy Day’ ■
eru þessir frægu GOODYEAR
Karla og Kvenna
Ullar Gabardine og Tweed
■
I
TOPCOATESi
Innflutt beint frá Englandi. ■
Vorið er komið og því fylgir regn eins og vant er. Ef P
þér hafið einn af þessum GOODYEAR Gabardines eða ■
Tweed Regnfrökkum, þá hafið þér yfirhöfn, sem nota ma ■
jafnt í sólskini sem regni. Ljósir eða dökkir litir, eftir g
því, sem hver æskir. pessar kápur fara framúrskarandi B
vel og eru óviðjafnanlegar við ferðalög í bifreiðum og til
annara ferða. Nýasta snið fyrir menn, frúr og ungar *
stúlkur. *
Sex Einsdæma Kjörkaup ■
■
Sex eindæma kjörkaup
Karlm. Rubberized Gabar-
dines, Twill, með belti hring-
inn í kring og skávösum,
fawnlitum kraga, sem bretta
má upp. Stærð 34 til 44.
Karlm. frægar HOMACO
kápur, búnar til á Englandi.
Stærðir 38, 40 til 42.
Fawn-litar.
$6
*8'
Vér áskiljum oss rétt til að neita sölu til
kaupmanna.
Karla og kvenna
venjulegar $20 tegundir.
Stærðir 34 til 44.
Karla og kvenna
venjulegar $30 tegundir.
Stærðir 34 til 44.
$
11
16
■
■
■
Drengja og stúlkna Tweed kápur með belti.
Vanaverð $7.50. Stærðir 4 til 14................$2.95
Telpu Capes með Hoods, Stærðir 4—14.
Vanaverðið er 5.00 seldar á.....................$1.95
Munið, að þetta er eina GOODYEAR búðin, sem til
er í Winnipeg-borg. Gleymið ekki staðnum.
Our Only Store in City.
ráíncqar ^ œimpany
“From Manufacturer to Wearer”
287 PORTAGE AVE.
Opposite Lyceum Theatre.
OPEN SATURDAY TTLL 10 O’CLOCK.
niiiMii.:

Illll■llll■lllll
■
II
Dánarfregn.
Mánudaginn þann 3. apr. 1922
andaðist á sjúkrahúsinu í Vaneo-
uver, B. C. Rósa Sigurðardóttir.
Móðir Rósu var Arnbjörg Krist-
jánsdóttir frá Hól í Köldukinn,
bjuggu þau bjón á Hólum í Laxár-
dál í pingeyjarsýslu, eignuðust
þau tíu börn og var Rósa þeirra
yngst. Hún var gift pórarni
Eiríkssyni, er ætt hans úr N.Múla-
sýslu, en hann er bróði'r Stefáns
Eiiníkssonar, víða þektur fyrir
listfengi í jtréskurði.
pau hjón pómrinn og Rósa
fluttu af íslandi til Ameríku árið
1899^ bjuggu þau í Brandon,
Man. um tíma, en fluttu iþaðian
vestur á Kyrráhafsströnd, settust
aö í Vanicouver, B. C. og hafa
dvalið hér síðan.
pau 'hjón eignuðust 2 'börn, pilt
og stúlku er bæði lifa, Sigurður
Stefán og Sigrún Margrét. Heimr
ili þeirra hjóna var vei þekt af
öllum íslendingum, er búið hafa