Lögberg - 25.12.1924, Qupperneq 5

LÖGBERG, HMTUDAGINN, 25 DESEMBER. 1924.
Bls. 5
Dodds nýrnapillur eru besta
nýrnameðalið. Lækna og gigt 'bak-
verk, hjartabilun, þvagteppu og
önnur veikindi, sem stafa frá nýr-
unum. — Dodd’s Kidney Pills
kosta 50c askjan eða sex öskjur
fyrir $2.50, og fást hjá öllu'm 'lyf-
sölum eða. frá The Dodd’s Medi-
cine Company, Toronto, Canada.
ar löngunar, en gerði sér tæplega
grein fyrir þrá sinni. Annars fanst
henni sér standa á sama um flest
það, ;sem framtíðin kynni að bera
í tskauti sínu; svipileysi þesg yfir-
standandi (skapaði henni tilfinn-
ingarleysi. Hún fann til tómleika
og í hjanta hennar brann löngun
eftir lífi og yl, .sem fengi vermt
hið kalda og einmanalega líf henn-
ar.
Kristín stóð upp og gekk fram
að glugganum og horfði út. Það
var næstum orðið albjart. Snjór
hafði fallið um nóttina og sást
naumast á dökkan díl. Það var lík-
ast því eins og bærinn hvíldi 1
mjallhvítum ,hjúp. Einstöku mað-
ur sást á ferðinni með skjólu, sem
var að sækja sér vatn. Á nokkrum
stöðum spann reykur sig upp i
lioftið hægt og.makindalega. Skýja-
far og vindblikur léku í lofti. Sjór-
inn var úfinn og hulinn dimm-
folárri móðu þegar dró til Ihafs.
Svipur náttúrunnar var skuggaleg-
ur. Hún hafði lítt vandað búnað
sinn, þennan fyrsta dag ársins.
Lífið var gjaldþrota af unaði og
gleði, og lítil uppbót væntanleg.
Og þó héldu klukkurnar í Guðs
húsi morgunsöng tsínum áfram. Og
lagið isem þær hringdu flutti
ihenni unað og rósemi, sem hún
aldrei hafði fundið til áður. Það
var eins og það kaistaði himnesk-
um frið og foirtu inn í hinar
dimmu vistaryerur hjartans.
Og orðin undir laginu, sem
hringt var: “Komig þér með mein-
in mörg og fár. Miklar sorgir,
djúp ógróin sár,” etc. — alt þetta
flutti unun.
Ifjarta Kristínar fyltist gleði
og fögnuði — næistum tilhl'ökkun,
sem hún ekki með öllu skildi.
Þetta var áreiðanlega nýárs-
dagur í hjarta hennar.
Himininn var að vísu skýjaður
og vindblikur í lOfti. Sjórinn var
úfinn og þokan lá enn út við sjón-
deildarhringinn. En gegn um þok-
una fékk Kristín greint isólrík
lönd; bjartar og forosandi hlíðar
og sólríka og hressandi lundi. Þar
kendi ekki kulda, ekki myrkurs;
ekki isársauka né saknaðar.
Við hugsun þessa hvarf hinn
kuldalegi svipur Ihafsinis. Það
brosti nú við manni með sínum
glansandi tíguleik og þrótt; þess
friðandi ró og útlit gaf hjartanu
fró og fögnuð. Og með istærð sinni
minti jþað á hin hinstu og síðustu
sólhvörf.
Hugsanir Kristínar komust nú i
jáfnivægi.
Hún saknaði vegna þess, sem
var mist. Hún hugsaði líka með
fögnuði til nýársdagsims væntan-
lega, sem aldrei mundi taka enda.
Og þessi ný-foyrjaði dagur ársins
lyfti henni yfir það tímanlega og
sviplega og flutti hann yfir á
ströndina fojörtu og hlýju. Þar
fojuggu nú ástvinirnir, sem hún
varð að sjá á bak með söknuði.
Hún hlakkaði ti] þeirra stund-
ar, er hún á ný fengi að sameinast
þeim til endanlegs, órjúfanlegs
samfélags. S. S. C.
\V.,U. Spanlan. J.
ALFÖT og
YFIRHAFNIR
McComh
$25
En hVað var þetta, sem heyrðist
í fiarlægð?
Fyrst Iheyrðist eitt hljóð, og svo
fleiri. Kristín áttaði sig ekki á því
í bili— en aðeins í bili. Það voru
klukkurnar í húsi Guðs, sem voru
að fojóða mönnum góðan daginn—
hinn fyrsta dag hins ný-ibyrjaða
árs. Það var eins og snertur væri'
leyni strengur í forjósti Kristínar. í
Endurminningar blíðar og sárar!
ruddust fram í huga hennar. Aug-'
un fyltnst tárum. Hún mintist .
þeirra stunda, þegar hún á þesisum
degi folýddi á boðskap hins heilaga
orðs við hlið þeirra, • sem voru |
■henni einasta gleði á þessari jörð.
En nú var þetta alt orðið að
sárri og sæluríkri endurminning.'
Og hún var skilin eftir einmana. j
I>etta er búSin, sem viSurkend er fyr-
ir beztu kjörkaupin. Sú búSin. er
mesta gerir umsetningu meti karl-
mannaföt.
Komlð og litist um hjá
Scanlan & tVlcComb
Hafa úrvals t'atnaði karla
PORTAGE AVE.
Að norðanverðu, milli Carlton off
Etlmonton.
miðað er við fólkstölu og efnahag.
Erfiðleikarnir eru miklir, löng
siglingarleið og erfið til nálæg-
ustu landa. En einmitt þetta hefir
skapað tápmikla verslunar- og
sjómannaistétt í landinu.
Sjötíu ár eru liðin síðan einok-
unarhlekkjunum var létt af þjóð-
verslunin var gefin frjális. Einmitt
á isama tíma, sem verið er að vinna
stærsta sigurinn, að koma verslun-
inni í hendur innlendra manna,
þá dregur það úr framtaki hennar
mieð því, að isetja nýjar hömlur á
heilibrigða samkeppnisverslun.
ir menn aldrei sýnt, og þess vegna
fór það líka svo, að kaupmenn
stóðu föstum fótum, þótt þessir
menn og aðrir þeirra líkar reyndu
að keppa við' þá í frjálsri sam-
keppnisverslun.
Þetta sáu líka þessir nýju leið-
“Kaupmenn, Stórkaupmenn, um-
inni. Það foefir sýnt sig, að stærsta ! iboðssalar og heildsalar eiga að , fogar kaupfélags- og samvínnu-
gæfuispor var stigið fyrir þjóð ; hverfa úr isögunni, og gera það.” i málanna. Og þá var það, sem þeir
vora, þegar verslun landsins var Þessi setning stendur í stjórnmála- ^ sneru sér til Alþingis og báðu um
íblaði hér á landi, sem hóf göngu ! lagavernd, sem veitti þeim sér-
sína snemma á árinu 1917. Það er j stöðu í baráttunni. Þeir fengu
í einu af fyrstu fol. er kom út, sem hana með lögum um samvinnufé-
setning þesisi stendur, og kom það I lög, nr. 36, 27. júní 1921.
gefin frjáls. Og öll þessi ár hefir
verslunin verið frjáls samkeppnis-
verslun.
Samkeppni einstaklinganna og
framtak þeirra hefir verið frjálst
og óþvingað. Enda er það hyrn-
ingarsteinn frjálsrar og heilbrigðr
ar verslunar að svo isé.
Maður skyldi þess vegna halda,
að þing og þjóð hugsaði isig vel um
Iblað út 31. marz 1917, en blaðið
er Tíminn. Það voru þrír ungir, ó-
þektir menn, isem stofnuðu þetta
blað, og munu hafa verið eigendur
þess í fyrstu. — Mennimir voru:
Meðferðin á þessum lðgum á Al-
þingi 1921, mun vera einsdæmi í
þingsögu einnar þjóðar. Samyinnu
félagalögin voru samin af þeim
mönnum einum, sem við þau áttu
Jónas Jónsson frá Hriflu, núver- ^ ag k,ja> og þau f£ru fram ^ margar
áður en nokkuð væri leyft, er!an<^ land®kjörinn þingmaður, og víðtækar foreytingar á ýmsum
vœri áreiðanlega dauðadæmdur
þegar í stað hjá þjóðinni, því þá
mundi hún vakna og minnast fyrri
hörmunga, þegar einokunarhlekk-
irnir læstu sig um hana.
Jafnaðarmannaflokkurinn dreg-
ur enga dul á, að &ann sé á móti
frjálsri venslun. Hann vill, að
landið reki alla verslun, að hún
verði þjóðnýtt, eins og önnur at-
vinnufyrirtæki ein'staklinganna.
Og flokkurinn leggur einmibt mik-
ið kapp á þennan lið þjóðnýtingar-
innar, og styður af alefli hverja þá
stefnu, sem á einhvern foátt miðar
gengi í þá átt, að draga úr þessari |
frjálsu samkeppnistversilun, |sem
hefir dafnað og þróast svona vel,
landi og þjóð til blessunar nú í 70
ár.
Mönnum kom það þess
I andi
Guðbrandur iMagnúisson kaupfé
lagstjóri í Hallgeirsey og Tryggvi
ÞórhallssOn ritstjóri.
Það þarf ekki að taka það fram,
að enginn þessara manna, sem
vegna kváðu upp þennan harða dóm um [ það afgreitt sem lög frá Alþingi.
Og það fékk ekki að fara í nefnd
grundvallaratriðum þjóðfélagsins.
Engu að síðu varð meðerð Alþing-
is á þessu máli sú, að hálfum öðr-
um mánuði frá því að frumvarp-
ið kom fyrir almenningssjónir, var
Hagic
baking
POWDER
sem vænta mátti, mjög á óvart, | kaupmanna og verslunarstétt
þegar Alþingi setti nýjan hlekk i landsins, höfðu neina sérþekkingu
á frjálsa samkeppnisverslun árið a verslunarmálum. Enginn þeirra
1921, með lögunum um samvinnu
félög. Kaupfélagsversluninni var
m)eð þeim lögum fengin sérstaða,
sem varð orsök þess, að kaupmenn
stóðu ekki jafnt að vígi í samkeppn
inni, eins og kaupfélögin. Með því
var nýr hlekkur settur á hina
frjálsu samkeppnisverslun, og það
að því, að lama veralunarfrelsið; er ómögulegt að segja um það nú,
Vafasöm réttarbót.
Það eru aðeins 70 ár liðin, siðan
verslun landsins var gefin frjális,
og menn skyldu ætla, að þjóðin
væri ekki búin að gleyma þeim
viðburði nú, viðburði, sem var
einn mikilvægasti og merkasti
þátturinn í isjálfstæðisfoaráttu
þjóðarinnar. f lorði kveðnu man
foún eflaust þennan viðfourð, því
varla finst nokkur einstaklingur,
sem ekki telur sig fylgjandi
frjálsri verslun, og enginn Stjórn-
málaflokkur, að jafnaðarmanna-
flokknum undanslkildum, þorir
annað en að láta það svo foeita, að
hann sé fylgjandi frjálsri verislun.
Sá flokkur, sem annað léti í ljósi,
og draga úr framtaki einstaklings-
ins og frjálisri samkeppni í versl-
un, ein,s og á öðrum sviðum.
íslendingar hafa í mörgu sýnt
yfirburði yfir aðrar þjóðir. Lítum
á sjómennina. Hvergi í veröldinni
er til sjómannastétt, sem ja'fnast
á við íslensku sjómannastéttina.
Þarf ekki annað en líta á afrek
togaranna nú í ár, þegar þeir eru
að fiska á hinu nýja miði fyrir
Vesturlandi. Erlendu sjómennirn-
ir hafa alls ekki komist á að fiska
á þessu miði, enda mun það vera
mjög erfitt, einkum ef nokkuð er
að veðri. Samt koma ísl. togararn-
ir hver af öðrum fullii; af fiski,
sem þeir hafa aflað á þeissum nýju
isviðum, og þeir láta ekkert á sig
bíta, hvorki vind né úfinn sjó.
Alveg sama máli gegnir með
kaupmannastéttina ísiensku, á
þessum fáu árum, sem liðin eru
síðan verslun landsins var gefin
frjáls. Áður var hún öll í höndum
útlendinga.
Og hvað er það, sem aðallega
hefir gert það að verkum, að vér
ihöfum eignast þróttmikla, dugandl
i kaupmannastétt? Því er fljót-
!svarað. Það er lega landsins. Fá
| lönd hafa jafnmikil viðskifti við
hve harður sá hlekkur verður, eða
hve mikið hann kemur til að
kheppa að hinni frjálsu verslun I
framtíðínni. Tíminn einn getur úr
því skorið.
Það verður með engu móti séð,
að samvinnuverslunin foér í landi
hafi í nokkru skarað fram úr kaup-
mannaversluninni, sem gat rétlætt
þá sérstöðu, sem Alþingi veitt!
henni með samvinnufélgaslögunum
frá 1921. Þeir menn, sem trúðu þvi
að verslun landsins væri betur
komin í höndum samvinnufélaga
en í höndum kaupmanna, þeir
hefðu ein átt að trúa hinu, að sam-
vinnufélögin gætu náð verslun
landsims undir sig, án þess að fá
til þess sérstaka lagavernd. Að gef
ast upp í samkeppninni og biðja
um íagavernd, var foeint vantraust
á samvinnuivensluiiinni, og þá
menn, sem að henni stóðu. Og ein-
mitt þegar svo var komið, að sam-
vinnufélögin sýmdu eikki í neinu,
að þau væru færari til þes.s að fara
hafði nálægt verslun komið, svo
reynsla eða þekking á málinu var
ekki undirstaða að dómi þeirra.
ISíðar komu tveir þeirra nokkuð
að verslun, þeir Jónas og Guð-
brandur. Jónas stofnaði kaupfélag
hér í bænum, Kaupfélag Reykvík-
inga hét það, og var hann í stjórn
þess félags, meðan það starfaði
En ekki sýndi hann þar mikla yfir
burði í vertslunaiþekkingu. Félag
þetta dó mjög fljótlega og skulda-
skiftum þess mun ekki lokið enn-
þá, og það var ekki séð, að nokkur
kaupmaður hyrfi úr sögunni
vegna þesisa mýja keppinautar.
Guðbramdur Magmússon foefir
um skeið stjórnað kaupfélagi
Hallgeirseyjar austur í Landeyj-
um, og munu Rangæingar best
færir um að lýsa yfirfourðum hans
í ivenslunarþekkingu.
Þessir nýju foringjar kaupfé-
lags- og samvinnumálarnna hafa
ekki reynlst yfirfourðamenn þegar
á foólminn var 'komið. Hin frjálsa
samkeppni í venslun hiefir reynst
þeim þung og erfið. Engu að síð-
ur hélt folað þeirra áfram að hrópa,
að kaupmenn allir ættu að hverfa
úi* sögunni, þeir væru folóðsugur
og sníkjudýr á þjóðinni. Og tolaðið
virtist hafa þá trú, að takmarklnu
yrði náð með því að rægja kaup-
mannastéttina nógu mikið. Kaup-
í neðri deild þingsins, vegna þess
að málið var svo “óvenjulega vel
undirfoúið í þingsins Ihendur,” eims
og Þorsteinn M. Jónsson komst að
orði, er hann reifaði málið í neðri
deild. Gætnum samvinnumönnum
einis og Pétri sál. Jónssyni, ofbauð
þessi meðferð á ,svona mikitvægu
máli og lýsti því yfir að hann hefði
ekki búist við, að málið gengi
nefndarlaust gegnum deildina.
Það foefir nú komið á daginn,
að það var ekkert heillaspor,
hvorki fyrir samvinnumenn né
aðra, sem stígið var, þegar þingið
afgreiddi samvinnufélagalögin, —
enda þótt þau væru “óvenjulega
vel undidbúin’ af hinum nýkjörnu
iciðtogum samvinnumálanna. Það
hefir nú komið í ljós, að sum á-
kvæði þessara laga eru stó-rkost-
lega hættuleg. Má þar einkum
nefna samábyrgðarákvæði þeirra.
Þessi ákvæði eru einsdæmi í lög-
gjöf, og þau valda stórfenglegrl
truflun á öllu viðskiftalífi þjóðar-
innar. Einkanlega er hún hættuleg,
þessi ótakmarkaða samáfoyrgð, þeg
ar hún á að notast til þess að rek.i
yfirgripsmikil og áhættusöm fyrir-
tæki. Það er ætlast til að peninga-
stofnanirnar láni njiklar fjárhæö-
ir út á þessar ábyrgðir, og svo er
um hnútana búið, að stjórn hvers
einstaks félags getur tekið ótak-
mankað peningalán út á ábyrgð
uHl
Í^NTAINS NOAl»SÍ
Magic bökunarduft,
er ávalt það bezta í
kökur og annað katfi-
brauð. það inniheldur
ekkert alum, né nokk-
ur önnur efni, sem
valdið gætu skemd.
einn fyrir alla og allir fyrir einn,
til þesis að greiða nálega 60’ þús.
kr. Sá dómur var bygður á samá-
byrgðarákvæðinu. Enn er ekki eéð
hverjar afleiðingar þessi dómur
hefir fyrir héraðið, sem fyrir varð.
Og .skuld þessa félags er engan-
veginn lík því, sem skuldir margra
annara kaupfélaga eru nú orðn-
ar. Ætti öllum að vera það ljóst
hverjar afleiðingar það hefir í
för með sér fyrir sveitir landsins,
ef margir slíkir dómar kæmu fram.
En þetta er bein afleiðing þeirrar
óheillastefnu, sem leyfð er í sam-
vinnufélagslögunum. Dómurinn er
aðein® eitt sýnishorn af mðrgum
öðrum, sem á eftir koma, þegar
samábyrgðarákvæðinu er beitt..
Morgunblaðið.
með verslun landsins foeldur en mönnum yrði með því móti bolað | ^e‘sS’ an hess ^ minsta að í áð
kaupmienn, þá var enn undarlegra burtu. færa slfi: um það vlð ahyrg«ar'
mennina. — Ábyrgðarmennirnir
eru áður en varir, hlaðnir ábyrgð-
þó þakkirnar, sem Alþingi veittl j verslun. Fólkið vill fá meira, það .langt fram Úr.£V1’ sem þelr eru
___________i_„ji_;_____ __1 _- _______________________ ]fænr um að greiða.
af Alþingi að fara að veita þeim j En stór orð ein og rógfourður
sérstöðu með íögum. En þetta urðu dugir ekki í frjálsri samkeppnis-
kaupmannaistétt landisins, fyrir j vill geta þreifað á veruleikanum. j
hið mikla og dygga starf, sem hún I En veruleikann, yfirburðina í j
Það er stutt isiðan að 65 meðl.
önnúr lönd, eins og ísland, þegar.hafði unnið öll þessi ár, síðan j verslunarsamkeppninni gátu þess-! piöntunarfélags eins voru dæmdir
Mannskaði á Þórshöfn.
Þá er Goðafoss var nýfarinn frá
Þórshöfn í gær, voru sex menn á
smábát að leggja mótorbát.
Hvolfdi smábátnum 20 faðma und-
an landi og druknuðu þrír menn:
Sigurður Jónisson, • Guðmundsson-
ar kaupm. á Skálum Jón Friðriks-
son formaður í Þórshöfn og Jósep
Jónsson frá Vopnafirði. Voru þeir
allir á tvítugs aldri. Hinir þrír, er
björguðust voru alíir foræður.
Byrjið árið 1925 með því að senda
iiQ bef q.
HEIM TIL ÍSLANDS
til œttingja og vina, þeim mun þykja vœnt um að fá það
LANG-ODYRASTAISLENZKA BLAÐIÐ Aíeins $3.00 um árið
GERIST KAUPANDI