Lögberg - 06.08.1925, Blaðsíða 2

Bfc. 2
LÖGBERG FIMTUDAGINN,
6. ÁGÚST, 1925.
slitum herinar sé ein af merkileg-
ustu sögum í heimi. Víst er um
það, að þegar Jón Sigurðsson hóf
haráttu sína fyrir þrem aldar-
fjórðungum fyrir sjálfstæði Is-
lands, þá voru ekki horfurnar væn-
legar. í augum flestra manna, sem
nokkuð vissu um þá baráttu úti um
heiminn, hefir hún víst verið skpp-
leg fremur en annað. Langflest-
ir íslendingar voru blásnauðir,
allslauáir kotungar, og þeir voru
ekki nema eitthvað 60,000. Þeir
Minni Islands.
Ræða Einars H. Kvaran.
á Jslendingadaginn í Winnipeg,
’ 2. ágúst, 1925.
Eg þakka hjartanlega fyrir þá
sæmd og ástúð, sem íslendinga-
dagsnefndin hefir sýnt mér, með
því að mælast til þess, að eg komi
hingað og mintist Jslands, Mér
dylst það ekki, að þið eruð með
því að sýna hug ykkar til ættjarð-
ar minnar, því að ^)að ræður að
líkindum að eg muni að minsta
kosti vera einn í hópi þeirra
manna, sem tála vilja vel um ís-
lánd.
Eg held eg geti ekki stilt mig
um að byrja með því að segja ykk_
ur frá manni, sem eg sá í minni
fyrstu ferð til Reykjavíkur, fyrir
réttum 50 árum, þegar eg var
þangað kominn til þess að komast
inn í latínuskólann. Eg geri það
til þess að gera ykkur skiljanlegt,
hve ólíkt mér er nú farið og hon-
um þá. Hann kom inn í húsið, þar ir að'-elaka nokkuð til.
sem eg hafðist við og spurði eftir j Einhvern veginn hefir það far-
föður mínum, sem hann sagðist | ið svo, að íslendingar hafa unnið
hafa heyrt að væri kominn til
Reykjavíkur, og hann fór burt
þegar hann heyrði að faðir minn
væri ekki viðstaddur. Þessi maður
búinn en nokkur annar
höfðu ekkert sin megin -nemar''Víða getur verið hrjóstrugt rétt
fornan, sögulegan rétt. Þann rétt
fyrirleit hinn málsaðilinn, Danir
og þeir vildu gera ísland að amti
úr Danmörku. Hvernig áttu íslend-
ingar að vinna þetta mál? Svo
mikil var ðrbirgðin, að jafnvel Jón
Sigurðsson taldi það ógjörning að
íslendingar tækju við fjárforráð-
um sínum, ef þeir fengju ekki.60,
000 kr. meira á ári frá Dönum en
þeir voru viljugir til að láta af
hendi, þegar þeir voru loksins farn
var ver
sigur í þessari óvæn^egu baráttu
Nú er svo langt frá því, að land
þeirra sé amt úr Danmörku, að
þeir eru nákvæmlega jafn-sjálí^
stætt ríki eins og Danmörk sjálf.
maður, sem eg hafði þá séð í Hugsjónir Jóns Sigurðssonar
Reykjavík. Hann var í skinnsokk
um og mjög fornlegri buru. Eg'
arinnar magnleysiskendarinnar
frá liðnum öldum. Það er verið að
reyna að veita yfir þjóðina dags-
ljósi — degi starfsástarinnar,
þreksins, traustsins, vonarinnar.
trúarinnar á lífið og tilvéruna alla.
Eftir því sem eg lít á, er andlegt
vor á íslandi nú.
Og það er líka nákvæmlega rétt,
sem skáldið segir, að “víðsýnið
skín” þar. Það er einmitt víðsýn-
ið, útsýnirnar miklu, sem mest af
öllu einkenna ísl. náttúrufegurð.
við fæturna á mönnum. En það er
afarvíða á íslandi, að ekki þarf
annað en líta upp, til þess að fyrir
augunum verði sú dýrð, sem er
fágæt í veröldinni. Hvað sejn það
nú er, sem fyrir augað iber, hvort
sem þap er fannhvítir jöklar, eða
heiðblá fjöll, eða grænar brekkur,
eða grónar grundir eða glampandi
haf, eða stöðuvötn, eða fossasr,
eða fljót, þá tekur það alt á sig
föfraskikkju viðsýnisins. Það er
sannfæring mín, að það sé að
myndast víðsýni á íslJmdi víðar en
um landið. Með geysihraða er ver.
ið að ryðja burt holtum hleypi-
dómanna, urðum ófrj^lslyndisins
og ljúka uppí fyrir þjóðinni ómæli-
legri útsýn andyra frjálsra manna.
Aldrei hefir mér verið þetta ljós-
háfa
líklegastl
ara en einmitt síðan eg kom hing-
ræst framar en hann'hefir í að ti] lands? að Þe9áu sinni> tók
...... .......Ðast sjálfur nokkurn tíma! að fefa *ætu/ að Þvi- að 1
spurði, hver þetta hefði verið, og þorað að vona. En sú ódauðlega mlkla and' fyrir sunnan ykkur’
mér var sagt, að það væri einhver í viska, sem hann hefir flutt sinni sem a 1 e 11 veri serstakhíga
allra lærðasti og gáfaðasti prest-! þjóð er trú hans á mátt réttvísinn. an.d ramfaranna og frelsisins, er
ur landsins, maður, sem eg hafði ar og sanngirninnar _ að ein- /fsvaldið að logsækja kennara
lesií/ töluvert eftir og kannaðist hverntíma vinni þær sigur.— Og; 1 re /n£ai yur þa , a anr.
vel við. Eg furðaði mig á því, j hans ódauðlegi heiður er sá, að, no ar ens u 0 • þar sem menn
hvernig hann var til fara, og eg | hann hagaði sér eftir þeirri trú
hafði eitthvert orð á því. Mér var j sinni, hvað mikið sem á móti blés
sagt, að hann færi æfinlega í) og í hinum mestu örðug'leikum —
sína verstu garma, þegar ^hann j þar á meðal í ískyggilegri fátækt
færi til Reýkjavíkur — til þess að ^ um tíma. Og það væri vanþakklæti
embættismennirnir og kaupmenn-; að segja annað, en að hingað til
irnir í Reykjavík skyldu ekki halda hafi það blessast íshendingum vel,
að hann væri að skreyta sig fyrir , að hugsjónir Jóns Sigurðssonar
þeim. komust í framkvæmd. Það er mik-
Það er þveröfugt um mig nú. | ið, sem þeir hafa aðhafst, síðar.
Mér finst, að hver maður, sem ísland ‘fékk forræði síns eigin fjár
kemur til ykkar heiman af íslandi. Eg mintist áður á 60 þúsundirnar
ætti að minsta kosti að vera f sín* j frá Dönum, sem við fengum ekki,
um andlegu ySiparifötum, meðan; en Jón 'Sigurðsson taldi með öllu
hann er hjá ykkur. Það er svo j ómissandi. Nú er svo komið, að
mikið, sem við Austur-íslendiftg-j um slíka fjárhæð er beðið, eða
ar eigum ykkur að þakka. Þið haf. j jafnvel töluvert hærri, fyrir eina
ið sent okkur mikið af peningum. sæmilega góða bújörð .á íslandi
en um það er ekki mest vert í mín-} Nú er svo komið, að slíka fjárhæð
um augum. Þið hafið sent okkurjsækir ejtt botnvörpuskip tjl Eng-
ógrynni af hlýjum og ástúðlegum lands efí:ir fárra daga veiðiskap.
hugsunum og af mannviti og snild. I Nú er svo komið að Jfslendingar
Og þið hafið með atsorku ykkar og j flytja út á síðasta ári vörur fyrir
vitsmunum og því gengi öllu, sem eitthvað 85 miljónir króna. Þeir
þið hafið aflað ykkur í þessari j hafa komið upp hjá sér þeirri
nýju heimsálfu, sýnt okkur og ver-1 sjávarútgerð og þeirri sjómanna-
öldinni merkilegt sýnishörn þess, j stétt, sem hvor um sig er áfeiðan-
hvað’í hinum íslenska kynstofni J lega með því ágætasta og full-
býr. Þið hafið eflt trúna hjá okk- komjiíista i veröldinni, og árangur-
eru fræddir um þær ályktanir um
uppruna mannkynsins, sem allir
vísindalega mentaðir menn um
allan heim telja nú óhjákvæmileg-
ar. Við það að lesa frásagnirnar
um þá málssókn, hefi eg verið að
hugsa um, hvað það er satt, sem
Matth. Jochumsson kveður:
Ógurleg er andans leið
upp á sigurh^eðir.
úr ári, til þess að staulast frá
Norðurlöndum suður til Róms, og
til baíka aftur.
Nú er öldin önnur. Nú var farið
á 58 klst. alla leið, frá Kaupmanna
höfn til Róms, og þykir það ekki
sérlega fljót ferð.
Júbílárið.
Um það var getið hér í blaðinu,
laust eftir isíðustu áramót, *með
hvaða hætti páfinn hefði tilkynt,
að í ár skyldi halda júbílár í ka-
þólsku kirkjunni. Eru slík júbílár
haldin um hver aldamót, eða oftar
— á 50 — 25 ára fresti. Þá opnar
páfinn á nýjársnótt hliðið helga í
Péturskirkjunni miklu við páfa-
höllina. — En hlið þetta er lukt
með már alla aðra tíma. Og liann
gefur út tilkynningu um móttöku
pílagríma úr öllum löndum og
álfum, er leita vilja syndalausnar
og fá blessun páfa yfir sig og sína.
.— Geysimikill viðbúnaður er
gerður í Róm, til þess að taka á
móti pílagrímum þeim, er þangað
koma í ár, enda hefir ekki verið
vanþörf á því; tugir og hundruð
þúsunda hafa flykst þangað í vet..
ur og vor úr öllum áttum.
Fyrsta pílagrímsferð frá Norður-
löndum síðan um siðabót.
Frá Norðurlöndum hefir engin
sérstök pílagrímsferð verið farin
síðan fyrir siðabót. Nú var látið
það boð út ganga til allra ka-
þólskra safnaða á Noíðurlöndum,
að hver sá, sem þess óskaði, gæfi
tekið þátt í skyndiferð pílagríma,
dagana frá 14.—27. maí. Voru það
450 manns, er konpi saman í Höfn>
frá öllum Norðurlöndum, til þess
að taka þátít í för þessari. Af þeim
voru 7 íslendingar. — Nokkrir
prótestantar tóku þátt í förinni.
Bennetts ferðaskrifstofa sá um
allan farargreiða fyrir ákveðið
gjald. Fór það alt vel, hindrunar
ogN'slysalaust, og komu pílágrím-
arnir á tiltekinni mínútu til Róms,
laugardagskvöldið þ. 16. maí, o.g
ur á okkar eigin mátt. Um það er
afar mikils vert. Og mér er óhætt
að fullyrða, að á fslandi er eng-
inn vitmaður, sem ekki finnur ,lil
þessa með þakklætishug.
Eg get ekki staðið^ér í dag, án
þess að mér verði það að renna
huganum til fyrsta íslendingadags
ins, sem haldinn var hátíðlegur
í þessari iborg fyrir 35 árum. Eg
átti furlítinn þátt í því, að tii
r þeirrar hátíðar var stofnað í önd_
verðu, og það er mér mikill fögn-
uður, að'þetta hátíðarhald hefiT
aldrei lagst niður síðan. Það sýn-
ir jafnvel og svo margt og margt
annað, hvað djúpir eru hljómarnir
i þjóðræknisstrengnum
ykkar, ✓
inn er nú að koma í ljós. Mikið
eiga þeir eftir ógert í fjárhagsleg-
um efnum. Ei\ eg sé enga ástæðu
til þess að efast um, að þeir muni
gera það, Þeir munu byggja sitt
land með þeirri atorku og þeim
vitsmunum, sem ekkj stendur því
á baki, sem aðrar þjóðir hafa tjÞ
brunns að bera í þeim efnúm.
En enginn má ætla, að hugur j
manna á íslandi stefni eingöngu j
að auðsafni um þessar mundir.
Það er nú eitthvað annað. Eg ef-
ast mjög um, að með alþýðu nokk_
urrar þjóðar sé hlýrri hugur til
vísinda, bókmenta og lista en á
íslandi, né meira kapp eftir hinni
í sálumjæðstu menningu. Um bókmentirn-
! ar er það sérstaklega að segja, að
j til Hafnar aftur að kvöldi þess 27.
OgþvíeftirtektarverðaraerþaðjEn hing,að til Reykjavíkur komu
og fagnaðarríkara, þegar einhverjþau gvo með Gullfossi síðast(
þjóð ber gæfu til þess að gera leið Gunnar Einarsson kaupmaður og
andans upp á sigurhæðir frelsisins
sæmilega greiðfæra.
Eg ætla ekki að tefja ykkur
meira. Eg veit, að í þessum fáu
orðum hefi eg ekkert sagt um ís
land, sém þið vitið ekki. Mér er
það mikið gleðiefni. Mpr hefir ver-
ið það mikill fögnuður að verða
þess v#r, hvað mikið Vestur-ís-
lendingar vita um fsland. Það
stafar auðvitað af þeirri ríku góð_
vild og ástúð til íslands, sem þið
Vestur-íslendingar hafið ávalt
sýnt að þið berið til þess Jands og
þeirrar þjóðar, sem þið eigið kyn
ykkar að rékja til. Framar öllu
öðru stend eg hér í dag til þess að
Kristjana Guðmundsdóttir hjúkr-
unarkona. Hefir Mbl. haft tal af
þeim, og spurt þau frétta af ferð-
inni. Nokkuð af því iskal hér tekið
fram:
Pílagrímalestin.
Eins og áður er vikið að, var
undiribúningurinn undir ferðina
hinn besti af hendi Bennetts. Með
hæfilegum áföngum hélt pílagrínis
lestin leiðar sinnar, en stansaði á
tilteknum stöðum. Voru þar borð
upp sett á járnbrautarstöðvunum.
og matur framreiddur handa öll-
um hópnum, 450 manns. Hvergi
var töfiji Iengri á suðurleið en
Það var bjart yfir þessari fyrstu i þjóðin veit það, að það eru þær,
þakka fyrir það hugarfar, og til j meðan matast var. Svefnklefar
þess að biðja ykkur að láta ekki j voru fáir í lestinni, og úrðu flestir
þann eld kulna út. Eg veit eftir j að sitja í sætum sínum meðan
alt, sem á undan er gengið, að þið lestin var á ferðinni í þenna 2V2
verðið fús á að taka í huganum j sólarhring, frá morgni þess 14.
undir þá ósk. íslandi megi vegna j maí þangað til að kvölc^i þess 16.
sem best. Yfirleitt var aðbúnaður á allri
------o------ ferðinni hinn óbrotnasti og með
engu skemtifararsniði.
í lestinni var læknir við hénd-
iha og hjúkrunarkonur, ef eitthvað
kynni að verða að. \ :
Kaþólskir biskupar frá Norður.
Frá fyrri öldum. j löndum, tóku þátt í förinni, og
Fáir þættir úr þjóðlífi voru á iMeulenberg prefekt héðan. Voru
Frá Suðurgöngunni.
Frásögn Gunnars Einarssonar og
Kristjönu Guðmundsdóttur.
liðnum «ldum eru jafn frjósamir
fyrir hugmyndalífið og suður
göngurnar. Yfir þeim hlýtur að
þeir á eífeldu flökti um pílagríms_
lestina, meðan hún var á ferð.
Héldu þeir iðuglega bænasamkom.
löndum vorurn, sem eigi eru vanir
háttum suðurlandabúa, þótti sem
viðhafnarblærinn tæki einkenni-
legan svip þá stundina.
Systir Theresa, nunnan franska
sú er “kanoniseruð” var þennan
dag, dó fyrir 28 árum í Carmeliter
klaustri í Frakklandi. Var ihún þá
aðeins 24 ára að aldri. En þó hún
væri ung að árum, var hún þegar
nafntoguð orðin fyrir frábært
trúarþrek, ástundun á guðræki-
legu líferni og viljafestu. Hún
fékk undanþágu hjá páfanum, til
þess að verða nunna, áður en hún
var komin á lögskipaðan aldur.
Og 21 árs ritaði hún æfisögu sína,
sem nú er þýdd á fjölda tuilgu
mála.
Á síðari árum hefir átrúnaður
á ýmis kraftaverk í sambandi við
nunnu þessa, gripið mjög um sig
í Erakklandi. Einkum mun það
hafa verið á ófriðarárunum. Hei*-
menn særðir og þjáðir í skotgröf
um og sjúkrahúsum, sáu hana fyr.
ir augúm sér, og jafnvel heyrðu
hughreystingar og leiðbeiningar-
orð af vörum hennar.
•
ótal vottorð og sögusagnir um
lækningar og leiðbeiningar frá
henni runnar, fljúga manna á með-
al í Frakklandi, og hefir verið
gefin út bók, ein eða fleiri, um
alskonar kraftaverk', sem eru
henni tileinkuð.
Kirkjan uppljómuð.
Þegar dimma tók á sunnudags-
kvöldið 17. maí voru blys kynt um
öll þök, palla og hvelfingar Péturs
kirkjunnar. Var það hin dýrðleg
asta sjón, bæði nær og fjær. 1
nálægð naut ljósadýrðin sín best,
en í fjarska sáust með logalínum
hinir tignarlegu byggingardrættir
Michelangelos. Alls voru um 50
þúsund blys á kirkjunni. — Slík
viðhöfn er aðeins gerð á 50 ára
fresti.
1 Róm.
Of langt mál yrði það, að rekja
alt það sem bar fyrir pílagrímana
alla vikuna sem þeir voru í Róm.
Eins og nærri má geta, liðu þeir
dagar fljótt, því hverri stund var
náðstafað til þess að skoða þar ejtt
og annað af markverðustu kirkj-
um, listasöfnum, fornminjum og
helgidómum, jafnfram því, sem
pílagrímarnir urðu að koma sam-
an í helstu kirkjum borgarinnar
til bænahalds. Thorvaldsen lauk
því ekki á 30—40 árum. eða allan
þann tíma, sem haim var í Róm,
að kynna sér og skoða öll undur
“borgarinnar eilífu,” eftir því,
sem hann sagði sjálfur frá, svo
nærri má geta, að skamt verður
komist á viku, þótt leiðsögúmenn
Bennetts séu bæði ötulir Og fróðir.
I katakombum.
Margt minaisstætt bar fyrir
augu og eyru þá daga, m. a. för
pílagrímanna út úr borginni
snemma dags, til ‘katakombanna,’
sem kendar eru við Callustius. Þar
j í einni af hinum fornu jarðhvelf-
ingum, þar sem kristnir menn
héldu guðsþjónustur sínar með
leynd meðan þeir voru ofsóttir og
hraktir með ógnum og Skelfingum,
var guðsþjónusta haldin með
pílagrímunum. Nærri má geta, að
athöfn sú, á þessuip stað, hafi ver-
ið áhrifamikil.
hátíð. Veðrið var yndislegt. En
það var enn bjartara yfir henni
sem hafa, fremur^öllu öðru lyft
hennj upp úr þeim fádæma ðrð- j Jíf forfeðranna.
fynr þa sök, að í öllum deilunum, | ugleikum og mðurlæg>ng, sem hún Hví]ík undur Qg æfintýri hafa
sem þá fóru fram, urðu lslending-1 v« koiftin í um tíma fyrir fávísleg. ’ ekki borið fyrir bændurna utan af
ar 1 Wmnipeg sammála og samtaka utlenda yfirdrotnun, svo að það
um þessa hátíð. þvi miður var þaðl-£r ekki undarlegt, ' að hún vilji
ekki lengur en þetta fyrsta ár, að | hlynna að bókmentum sínum og
menn yrðu alveg samhuga um j varðveitaf skilninginn á^eim. Það
þessa hattíð sína. Deilur komu uppj I^fir verið sagt, að á ítalíu þeri
þegar næsta ár um það, hvern dag j hver flækingur skyn á sönglist
hátíðin ætti að vera. Sumir vildu ! eins og sérfræðingar í þeirri grein.
17. júní, að.rir 2. ágúst. Það er ó- í hygg, áð nokkuð líkt megi
endanlega margt í tilverunni, sem
eg skil ekki, eins og þið getið
nærri. Og eitt af því, sem eg hefi
ekki getað skilið, er það, að miklu
máli skifti um daginn — ef Vest-
ur-íslendingar koma einhverií dag
saman til þess að minnast uppruna
síns og þeirrar þjóðar og þess
segja um íslenska alþýðu, að því
er til bökmentanna kemur. Eg held
ekki, að nein alþýða hafi jafn-
mikið vit á bókum og hún. Og eg
held ekki að alþýða nokkurs lands
sé jafn-elsk að góðum bókum og
hún.
f þessu sambandi koma mér til
lands, þar sem þeir sjálfir eða j hugar fjórar stuttar línur í Ijóði
feður þeirra og mæður, eða afarj eftir það stórskáldið, sem þið þekk
þeirra og ömmur, eða forfeður j ið be^t. Sá maður hefir borið gæfu
þeirra sáu fyftst Ijós þessa heims, j til að senda okkur heim margt,
ef þeir geta einhvern tíma komið sem hefir grafið sig inn í huga
saman til þess að minnast þessa manna á íslandi. Meðfil þeirra
með verulegum samhug og góð-
vild hver til annars. y
Eg veit ekki, hvort þið lítið á
þetta sömu/áugum og eg. Eg veit
ekki, hvort einhverjir vkkar þrá.
enn 17. júní sem hátíðisdag ykkar,
eða hvort allir sætta sig að fullu
við ágústbyrjunina. En að því
geng eg vísu, að engum ykkar
finnist það óeðlilegt, að við renn-
um huganum allra-snöggvast til
frægasta íslendings, setn fæðst veröld. Sumstaðar skín sólin um
hefir 17. júní. Nýlega hefi eg rek- j miðnættið; en alstaðar er dagur
ist á þau ummæli eftir einhvern af allan sólarhringinn. Og það er
verið að reyna að líkja eftir vor-
inu í sálum mannanna, Það er
verið að eyða nóttinni — nótt
Ijoða er kvæðið, sem þessar línur
standa í:
Fjarst í eilífðar útsæ
vakir eylendan þín:
Nóttlaus voraldar veröld,
þar sem víðsýnið skín.
Það er bjart yfir íslandi um
þetta leyti árs, þegar vel viðrar.
Það er nákvæmlega rétt, sem
skáldið segir, að þar er nóttlaus
hvíla æfintý/ablæ, jafnframt því, j ur í vögnunum, gerðu einskonar
I sem þær tala sínu máli um trúar-j altari úr ferðatöskum og pynklum
og tóku pílagrimana til altaris.
Kirkjuhátíð í Péturskirkjunni.
Daginn eftir að pílagrímar þess_
ir komu til Rómaborgar, var mjög
mikil og dýrðleg/hátíð í Péturs-
kirkjunni. Var þar ekkert minna
j um að vera, en tekin var nunna
j eín frönsk, Theresa að nafni, í tölu
heilagra. Slík viðhöfn sem þá fór
fram, er sjaldgæf innan kaþólsku
kirkjunnar og mun öllum ógleym-
anleg, er þar voru. i
Frá Frakklandi einu komu 25
þúsundir manna, til, þess að vera
við athöfn þessa 1 kirkjunni, en
alls voru gefnir út aðgöngumiðar
fyrir 80 þúsundir. En þegar svo
margt er saman komið í þessari
voldugu kirkju^er orðið æðiþröngt.
(Gólfflötur Péturskirkjunnar er
nálega fimm dagsláttur, vega-
lengdin frá aðaldyrum inn að að-
algrátum, jafnlöng Læjargötu frá
Lækjartorgi að Vonarstræti, uAi
150 metrar)
Pílagrímarnir íslensku gengu í
kirkjuna kl. 6 um morguninn. En
helgiathöfnin var úti kl. 1 e. h.
Eru engin tök á því fyrir þann
sem ekki var við að gjöra nokkar
j grein fyfir allri þeirri dýrð, er
þar bar fyrir auga, einkum í páfa-
vitmönnum %veraldarinnar, —
Bandaríkjamaður held eg að hann
hafi verið, — að sagan af sjálf-
stæðisbaráttu íslendinga og úr- þunglyndisins, smælingjatilinning-j
íslandi, er: gengu suður um lönd, j
og alla leið á fúnd páfa, sáu fram_ j
andi þjóðir, gistu hjá sþétta'r-1
bræðrum sínum, suður á hinu.frjó.. |
sama Vallandi, príluðu suður yfir
lpa og Appeiiníufjöll og kynt-
ust heimsborginni suður við Tiber,
með öllum hennar furðuverkum.
Frá mörgu hefir Verið htegt að
segja úr slíkum ferðum, og margs
konar áhrif á huga og hqnd hafa
þeir flutt heim, er suður gengu.
Suðurgöngur héðan munu eigi
hafa lagst niður með öllu, fyrri en
um aiðabót. En lítið var um þær
á. 15. öldinni. Sá maður, sem einna
síðast fór héðan til Rómaborgar,
og nokkrar sögur fara af, var
Björn Jórsalafari; en hann kom
tvisvar til Róms, skömmu fyrir og
skömmu eftir aldamótin 1400. Var
hann einhver mesti ferðalangur,
sem uppi hefir verið á íslandi, og
var mörg ár í ferðalögum um Norð .
urálfu og fór auk þess til landsins
helga, eins og vtðurnefnið bendir
til.
500 ár eru liðin síðan hann var
á ferðinni, og nálega 400 ár að
minsta kosti Síðan nokkur íslensk-; r C1JULUIU 1
“ .. - * ... fylgdinm. En páfinn kom kl. 9V2,
ur pilagrimur hefir farið til! „„ „ ,
, ,., 1 og vai* hann 1 dyrðlegum meissu-
skruða og bonnn á gullstoh á
fór Meulemberg prefekt þangað og » _ - ,
e ^ herðum varðmanna. Þegaf hann
nokkrir íslendingar með honum. - . , . . . , _ .
. ... -T - j kom fyrir augu kirkjusafnaðarins,
Sloust þeir 1 pilagnmsfor Norður_i, •* . , , ■ ,,
v -jkvaðu við fagnaðaropm um alla
þ'i kiríkjuna, frá öllum þessum tugum1
pílagrímsför
landabúa, er hófst frá Höfn
14. maí.
Hjá páfa.
Einn daginn gengu allir Norð-
urlanda-pílagrímarnir fyrir páfa.
Tók hann á móti þeim í móttöku-
,sölum páfahallarinnar.
Þegar gengið er fyrir páfa, er
það tilskilið, að konur séu svart-
klæddar, og sé búningur þeirra
með þeim hætti, að hálsmál sé
hátt 0g falli þétt að hálsi, en erm-
ar séu langar. Karlmenn mega aft_
ur á móti vera eiirs' klæddir og
þeim sýnist.
Móttakan hjá páfa fór þannig
fram, að pílagrímarnir krupu á
kné hlið við hlið, (og gekk páfinn
meðfram röðunum, og kystu þeir
al'lir á gimsteina í, fingurgulli
hans. 1 fylgd með honum voru m.
a. Nórðurlandabiskuparnir og
Meulenberg.
Á fáa pílagr. yr$i páfinn nokkuð.
Bkki hefði únnist tími til þess
fyrir hann, að veita þeim neitt
verulagt viðtal, því hann mun
þurfa að taka á móti pílagrímum
svo þúsundum skiftir daglega.
En þegar hann kom til ísland-
inganna, var honum á það bent,
að þarna væru þeir, og gaf hann
sig að þeim, einkum Gunnari Ein-
arssyni, sem er sá núlifandi ís-
lendingur, er lengst hefir lifað í
kaþólskum sið.
Þegar páfi hafði gengið með-
fram röðum pílagrímanna, settist
hann í hásæti sitt. Hélt hann það-
an ræðu til pílagrímanna. T^aði
hann á frönsku.
Hóf hann mál sitt á þá leið, að
hann bauð börn sín voikomin til
húsa föðursins.
“Eg get eigl með orðum 'lýst,”
G ULLBROÐKA UPSKVÆDI
þaö, eftir dr. S. E- Björnsson í Ár-
borg, sem hér fer á eftir, er sam-
kvsemt tilmælum höf. endurprentað
með nokkrum leiðréttingum:
Fundur var fyrri stunda
fagur sem júnidagur.
Bjart var í hug og hjarta,
heimur sem töfrageimur.
Blær vakti af blundi værum
blóm, er kystust í tómi.
Lífið” af guði gefið
getur ei verið betra.
Vaggar vonanna döggin,
vorið kveður um þorið.
Hleður Iífsbraut úr ljóði
lækur hoppandi sprækur.
Syngur æskan hin unga,
ör í viðmóti’ og svörum,
þýð sem blærinn hinn blíði
bragi liðinna daga.
Fórum fimm tugi ára
fjallveg, urðir og hjalla.
Sóknar særbur í leiknum
Sali stundum var kalinn.
Sjúka teundin þá mjúka
mætti kærleikans/ ættar
styrkt í stríðinu myrka
studdi, veginn og ruddi.
Gekk eg einmana ekki
aldarhelminginn kalda, ^
er blæddu undir æddi
él og syrti í bili.
Bundu mjúklega mundir ,
mér hvert s&r skjótt þá grérí.
Sali ei sár var né kalinn
sá es fékk hana Ásu.
Svása sumarið Ása
^aga liðinna daga,
Brennur enn mér í minni
mörg ein gleði og sorgin,
hönd þín var mér í hendi,
hjartað, lifssólin bjarta,
sefi af guði gefinn, ,
gullið og dýrsta fullið.
Klökkfur þér eg nú þakka
þrár mínar fimm tugi ára.
Fléttaðir þú og þættir
þinum sajnan og mínum.
Gott væri’ að eiga eftir
ár þó fimtíu væri,
fengi' eg að lifa lengur
leiddur af þér og studdur.
Enn mér æskusól brennur, ’
Ellj þó haldi velli.
Hjartáns brosið hið bjarta
bálar enn mér í sálu.
Angar súmarið unga,
öld þó hálf sé að kveldi, ,
skjöld minn skygðan eg vildi
Skuld þó sé mér á huldu.
Fórunt fllnm tugi ára,
fljótt nú dimmir af nóttu.
Blund fær blóm jsér á grundu,
bál þó lifh> } sálu. ,
Lifir lífsþráin yfir
lending. Alfaðir hendi
leiðir börnin og breiðir
blóm á veginn og ljóma.
leiðslu hinna norrænu postula,
Brems biskups frá Danmörku,
Möllers biskups frá Svíþjóð og
Smit'hs biskups frá Noregi og
Meulenberg prefekts frá íslandi.
— Kardjdnálann sendi eg til yðar
tij þess að 'bjóða yður hingað á
þessu ári. Var yður boðið hingað
á undan öllum öðrum.
Nú hafið þið lagt í þessa löngu
ferð, og lagt á ykkur alt það erf-
iði, sem til þess útheimtist, að
heimsækja mig hér, í hinni helgu
borg. Þakklæti votta eg yður, fyrir
hönd hinnar sannheilögu róm-
versku kirkju, með því að lýsa
blessun minni yfir yður með valdi
því, sem eg hefi fengið að erfðHm
frá postulanum St. Pétri.”
Allir pílagrímarriir krupu á
kpé meðan páfinn talaðij Ræða
hans var ekki löng. Áður en hann
hvarf burt frá pílagrímunum,
fengu þeir allir minnispening með
mynd páfa og mynd af Péturs-
kirkjunni.
Luku pílagrímaínir upp einum
munni ufti það, að páfinn, Píus XI.,
væri maður hógvær og lítillátur í
allri framgöngu.
Kveðjuathöfn.
Áður en plagrímarnir lögðu af
stað heimleiðis, voru |þeir við
kveðjuathöfn í Alma-háskólanum
þar í borginnj. Þar héldu þiskup.
arnir norrænu sína ræðuna hver,
sinn um hvert landið, og Meulen-
berg um ísland. Um athöfn þá hef-
lir verið getið um í skeytum.
„ Heimferðin.
Suður fóru þeir um austanvert
Þýskaland, Tyrol og Brennerskarð
suður yfir Alpa, en t.il baka um
Sviss, óg gistu þá í Luzern.
Sýningin í páfagarði.
íslenska sýningin vekur athygli.
Að endingu skal minst á al-
þjóðasýninguna, sem haldin er í
jiáfagarði í sumar. Er hún eigi
mjög umfangsmikil, í samanburði
við það, hve fjölbreytt hún er,
enda víða viðað að til hennar frá
þessum 360 miljónum kaþólskra,
sem eru undir kirkjuvaldi páfa.
Þar er lítið'safn íslenskra muna,
sem Meulenberg hefir þangað
sent. Vandaði hann mjög til þeirr-
ar sendingar/ Þar eru öll helstu
fornrit vor í bestu útgáfum, sem
VALGERDUR LÓRÓLFSDÓTTIR
Auðn er í skóg
þá» eikin hæsta
fellur að moícl,
er fyrri gnæfði
tignust við himinn;
hló við sólu
laufum búin
og blómskrauti.
Horfin er ættar
hæsta prýði —
óskadóttir,
sem aldur langan
geislum stráði
af gnægð síns hjarta.
Hún er í sölum —
hröpuð stjarna.
Æfin löng var
og auðug dygða,
hartnær hundrað ár,
hjartans þakkir.
Kældi ei elli
andans glóðir;
s, síung, sumarkær
Hlýjan frá hjarta
úr höndum streymdi;
brunnu eldar
i augna djúpi;
svipur sólarhýr;
sæmdi enni
sigurkóróna
silfur-hára.
/ Öllu unnir þú,
sem æfi fegrar; (
— léttir löngum spor
htilmagna.
^ást því lífs þíns
á sjðsta degi
brautir farnar
i blómum glitra.
Sælt er það land,
er sinna meðal
1 sona og dytra
slíka telur.
Auðugra mörgum, "
þótt eigi hrósi
námum gulls
eða glæstra steina.
Kveðjur vinaval
vandar lilýjar;
frændur glitblóma
* flétta kransal
Börn og ástvinir
aðrir blessa
nafn þitt, Valgerður,
vel- er unnið.
Lands þíns vættir _ j
í lotning krjúpa; .
lýsa minninga
leiftur fögur.
Veit eg fagna þér
og velkomna bjóða
Bergþóra, Unnur
„ og aðrár slíkar.
Richard Beck■
Aths.—Hlutaðeigendur eru beðnir
velvirðingar á því, að mynd ofarl-
greindar konu birtist eigr í síðasta
blaði. Er hún því sett hér, ásamt
minningarkvæðiftu.—Ritstj. \
I þúsunda, sem þar voru saman j mælti hann, “fögnuði mínum yfir
, 58 tíma ferð. komin. “Eviva il papa! eviv^ il því, að hafa fengið þessa heimsókn
Fyrr á tímum fór mikill partur papa!” ætlaði aldrei að ’linna. En frá Norðurlöndum, undir ihand-
með þjóð vorri. Höfum vér áreið-
anlegar fregnir af því að þessi
litla sýning hefir vakið athygli,
ekki síst fyi;ir þá sök, hve fjar-
lægar þjóðir búast við lítilli menn.
ingu úti í þessum hólma í Norður-
hafi. 1 norskum blöðum hefir ný-
lega verið að því fundið, hve til-
komulítil norska sýningin er, við
hlið þeirrar íslensku. Er þar tekið
fram, hve smekklega og vel sé
vandað til íslensku sýningarinnar.
Morgunblaðið.
S T A K A.
'Stjórnarskráin 1897 (?)
Stirð er þessi stjórnarskrá,
stepdur æ til bóta,
konungsholUir ofan á.
íst*ubelgir fljóta.
Eyjólfur ljóstollur.
til eru, og í vönduðu skinríbandi
y
Skrautgripir eru þar allskonar,
vandaðir mjög, alt íslensk smíði,
o. fl., er geistsaugað helst hittir
Mæður oq Dætur.
Ijíðl yðnr okki spm Ixv.t og þór finn_
IS þreytu og tauftaslappleika, þá
settuð þér að reyna nýja
mcðalið Nuga-Tone.
( þúsundum fðlks hefir batnað á
skdmmum , tíma vlð atS nota þetta
fræga mefal. < Nuga-Toúei kveikir
hjá fðiki nýjan strafsáhug'a, byggir
upp blóð og taugar. veitir gðða rpat-
arlyst og ágæta méltingu. Ef yður
'líður ekkt sem bezt, ættuð þér að
reyna mefSal þett a. þaði kostar /ekk-
ert, ef yður batnar ekki. pað er
ljúft a'ðgöngu og veitir ótrú.legan
Ibata. Hafli lælknárinn ekki ráSlagt
yður þaði skuluð þðr fara beint til
lyfsalans og fá flösku af Nuga-Tone.
Varist eftirlikingar. Reynið mefial-
ið nokkra, úaga, og .batni ýður ekki,
skuluð þér skila afgangimum tl lyf-
salans, og mun hann) 1 endurgreiða
andvirif ið. FramtteitSendulr Nuga-
Tone þekkja meSali'fS svo vel, aS
þeir hafa faliS öllum iyfsölum aS á-
byrgjast ÞaS. Fæst til kaups ,hjá
öllum lyfsölum.
/