Lögberg - 30.09.1926, Blaðsíða 7

LnGKFTRG FIMTUDAGINN
30. SEPTEMEER 1926
Bls. 7
ROBIN H00D FLOUR
ROBIN HOOD
HVEITI-mjölið er
reynt á hverjum
klukkutíma á efna-
fræðisstofu og: bak-
aríi, í sambandi við
hveitimylnuna, svo
eigi bregðist að það
sé eins gott og ver-
jð getur áður en
yður er fært það.
Sólskin.
Tuttugu og fimm ár eru Iiðin
síðan það atvik vildi til, að sjúk-
lingur, sem særst hafði miklu hol-
undarsári, var fluttur á spítala
einn í Sviss. Þrátt fyrir venju-
legar aðgerðir, gekk treglega að
græða sár sjúklingsins. Einn
bjartan sólskinsmorgun, þegar ver-
ið var að sinna um sár hans, kom
yfirlækninum til hugar að lofa
sólinni að skína á það. Þetta
reyndist vel. Brátt dró úr útferð-
inni, ag maðurinn greri miklu fyr
en við mátti búast. Yfirlæknir-
inn, Dr. Bernhard, reyndi því við
fleiri sjúklinga, og varð yfirleitt
góður árangur af því, að sóla sár,
sem erfitt var að græða með öðru
móti. Sólskinið þótti þiga eink-
anjega vel við berklasár. í fyrstu
sólaði Dr. Bernhard eingöngu
sjálf sárin, en síðar var tekið að
sóla allan sjúklinginn. Á síðasta
aldarfjórðungi hefjir verið komið
á fót mörgum sólskinsspítölum í
Alpafjöllum. Á háfjöllum er sól-
skinið kraftmeira, en við sjávar-
mál, og þykja lækningarnar tak-
ast bezt á fjöllum uppi. Verður
nánar vikið að þessu atriði siðar.
Sólskjinslækningar eru ekki nýj-
ar. Frá elztu tímum hafa menn
dýrkað sólina og haft réttar hug-
myndir um hollustu sólarljóssins.
Fornfræðingar hafa bent á, að
hellar hafi einkum verið valdir til
mannabústaða, ef hellismunninn
vissi móti sól. í goðafræði ýmsra
þjóða má finna margt, er bendir
á sólardýrkun. Læknar og fræði-
menn fornaldarinnar höfðu líka
trú á sólunni. Gríski fræðiniað-
urinn Herodot, sem var uppi 400
árum f. Kj\, staðhæfir t. d , að
hauskúpur Ptersa verði meVrar
vegna höfuðbúnings þeirra, er
varni sólinni að skína á kollinn.
Aftur á móti hafi EJgyptar allra
nianna harðasta kúpu, vegna þess
að þeir gangi berhöfð^ðir. Hinir
fo'rnfrægu læknar, Hippokrates,
Celseus og Galenus, ráðlögðU' sól-
s3r.in, ef kviðurinn varð fyrirferð-
armikill; sennilega hefir þetta oft
og ef.natt verið berklaveiki í líf-
himnunni. Grikkir og Rómverj-
ar iðkuðu sólböð á húsþökum sín-
um. Fornfræðingar telja líklegt,
að sólböð hafi verið notuð í Tun-
is fyrir 2000 árum. “Ekkert er
nýtt undir sólinnf’ segir í gömlu
spakmæli. En þótt menn fyr á
öldum kynnu að meta hollustu sól-
arljóssins, má þaka svissnesku
læknunum Dr. Bernhard og Dr.
Rollier þekkingu vora um hin
miklu og góðu áhrif sólarljóssins
4 mannlegan líkama.
Sólin heldur við öllu lífi á jörð-
jir.ni. Samt öðluðust menn seint
vísindalegá þekkingu á eðli ljóss-
ins. Enski vísindamaðurinn New-
ton sýndi fram á, hvernig dreifa
Aldrað fólk, slitið og heilsubilað,
fær mikla heilsubót með því
að nota Nuga-Tone
pað vtnnur sltt verk bæöi fljótt og vcl-
púsundir manna fá undursamlega
memabðt á fáum idögium. Nug-a-Tone
geifur taugunum afbur líf og fjör og
vöövunum sttyrk, þótit slitnlir séu. pað
gerír iblóSiiS rautt oig .heiilbrigt qs itaug-
arnar stöðugar og þolnar. Veiitir end-
urnserandii svefn, góöa m'átarflyst og
góía imeJtingu og eyk u r ótrúlega
dugnaiS manns o'g áhuga. Ef þér lllö-
ur eikki sem best, þá ættir þú sjálfs
þln vegna að reyna þebta meðal. pað
kostar />ig ekkert ef þér batnar ekki.
P'að er ibrag-ðigott oig þér fer strax að
llða betur. Ha.fi læknirínn ekki ráðlagt
þér þetta meðal nú þegar, þá farðu
sjálfur til lyfsalans og fáðu þér flösku
af Nugia-Tone. Takltu enga efltúrll.k-
ingu.
Reyndu það svo I nokkra daga og
ef þér batnar ekki og ef þú lltur ekki
betúr út, þá fáðu ilyfsalamum afgang-
inn og .hann skiilar þér peningunum.
peir, eem búa t'il Nuga-Tone þekkja
svo vel ve.rkaniir þess, að þeir leggja
það fyrir al'la lyfsala, 'að ábyrgjast
það og Sk'ila aftur peninigunum ef þú
ert ekkl flnægður. Ábyrg'ð og meðmæli
og faast hjá. öMuto lyfsiilum.
má litgeislum ljóssins með þrí-
strendu gleri og athuga eðH
þeirra. Sama fyrirbrigðið gerist
í regndropunum. Regnbogann
hafa mennirnir ætíð þekt. í goða-
fræði vorri er talið, að rauði lit-
urinn í Bífröst sé eldur brennandi.
En sólargeislarnir verða fyrir
mikilsverðum breytingum í loft-
inu, öðrum en þeim, sem regnið
veldur, og skal því lýst nokkru
nánara.
Lofthvolfið sem lykur um jörð-
ina, er talið 320 kílómetra hátt.
f útiloftinu eru alt að 4-5. köf-
unarefnji, en hér um bil 1-5. súr-
efni. Auk þess lítils háttar af kol-
sýru og öðrum efnum, og misjafn-
lega mikið af vatni. Vindarnir
blanda loftteggundunum saman,
og loftstraumar þessir ná ekki
nema 10'—12 kílómetra upp frá
jörðinni. Þar fyrir ofan er sífelt
logi^ og heiðskírt, en frostið um
50 stig, og þaðan af meira. Kyrr-
staða loftsins veldur því, að í
þessari, hæð hrærast lofttegund-
irnar ekki saman; þær liggja í belt
um, hver yfir annari, eftir þyngd.
Venjuleg regnský eru í 1—2 kíló-
metra hæð, og skýjahæð mun vart
verða yfir 10—12 kílóm. Þekking
um þessi atriði hafa menn öðlast
með því að hleýpa belgjum hátt í
loft upp.
Hugsum oss að rekja leið geisl-
anna frá sólu tj.l jarðar. Fyrsta
leiíjin er um gufuhvolf sólaripnar,
með 300 þús. kílóm. hraða á sek-
úndu, út í geiminn. í honum hugsa
menn sér ljósvakann, en Ijósgeisl-
ana ölduhreyfingar ljósvakans. Nú
mætir sólargeislinn lofthvolfinu
í'gufuhvolfinu) kringum jörðina.
Stefnan er misjafnlega skáhöll
eftir sólarhæð. Eftir henni fer
vegalengd geislanna frá yztu tak-
mörkum lofthvolfsins, til yfirborðs
jarðar. Ef sólin er lágt á lofti,
verður meiri vegalengd geislanna
gegnum lofthvolfið til jarðar,
heldur en þegar sólin er hátt á
lofti; hefiir þetta mikil. áhrif á
ljóskraftinn, sem minkar að því
skapi, sem leið sólargeislanna um
loftið lengist. Boginn frá hvirfil-
depli að sjóndeildarhring er 90
gr. Á sumarsólhvörfum er hæð
sólarinnar yfir sjóndeiildarhring
Reykjavíkur, við hágöngu-augna-
bragð, 49 gr. 22 m., en á Akureyri
7 gr. 48 m.. Þegar sólin er 30 gr.
yfir sjóndeildarhring, er leið geisl
anna um lofthvolfið helmingi
lengri heldur en þegar sól er 1
hvirfjild^pli. Ljóstapið í loftinu
er svo mikið, að 75 prct. sólskins-
ins er talið aðvná háfjöllunum, en
ekki nema 50 brct. að sjávarmáli.
'Orsökin til þess, að leitað er há-
fjallanna til sólskinslækninga, er
því sú, að þar eru menn nær sól-
unnj og loftið hefir ekki, í þeirri
hæð, dregið svo mjög úr ljóskraft-
inum sem neðar. Á síðari tímum
hefir verið unnið mjög að því að
mæla kraft birtunnar, og er það
m. a. gert með því að athuga á-
hrif hennar á ýmisleg efnasam-
bönd, er verða fyrir breytingum
af sólargeislanum. Birtumagnið
er mælt í kertaljósatalj.
Hvað er það í loftinu, sem dreg-
ur úr ljóskraftinunr? Lofttegund-
irnar sjálfar brejiia stefnu geisl-
anna og valda afturkasti í geim-
inn. Mistur í lofti dregur og úr
birtunni. Egyptaland er mjög
sólríkt, en vegna ryks og sandagna
í lofti, er sólskinið þar ekk(i sér-
lega glatt. Vatnsgufa, sýnileg og
óí.ýnileg, teppir sólargeislana.
Haust- og vorsólskin er glatt
vegna kulda, og þar af leiðandi
lítillar útgufunar vatns úr jörð-
inni. Hér á landi er loftpð því
mjög tært, og villir það útlendinga
frá hlýrri löndum í dómum þeirra
og áætlunum um ifjarlægðir
anna.
Eins og drepið hefir verið á,
renna ýnjsir litgeíslar sáman í sól-
argeislúhum, og hafa eðlisfræð-J
ingar kannað, hvernig hinum
ýmsu litgeislaflokkum tekst að
komast gegnum loftið. Með regn-
bogalitunum eru reyndar ekki
upp taldir allir geislar, sem sól-
arljósjð geymir, í sér. Augu vor
skynja ekki útfjólubláu og útrauðu
geislana, en tilveru þeirra má
sanna með áhrifum geislanna á
ljósmyndaplötur og með hitamæl-
ingum. Ljóslæknirinn Niels Fin-
sen varð einna fyrstur til að
kanna áhijif litgeislanna á líkama
mannsins og fann, að fjólubláu
og útfjólubláu geislarnir erta
hörundið og valda sólbruna. Fin-
sen ráðlagði því að hafa rauða
birtu í sjúkrastofum, þar sem
menn liggja með bólusótt, til þess
að hlífa hörundinu; hefir það
reynzt vel. Fjólubláu geislarnir
valda mestum breytingum á ýms-
um efnasamböndum, og margir
ljóslæknar líta svo á, að hollustu
sólskinsins og lækningakraft
megi að miklu leyti þakka út-
fiólubláu og fjólubláu litgeisluun-
um í sólarljósinu. Því var lýst,
hversu loftið dregur úr krafti
sólskinsins, en eftir að v|ita, hvorl;
alls konar litgeislar teppast jafn-
mikið. Er mikilsvert að vit#,
bversu hinum ýmsu litgeislum
tekst að ryðja sér leið utan úr
geiimnum, gegnum lofthvolfið til
yfirborðs jarðar, þar sem áhrif
þeirra á líkamann eru með ýmsum
hætti.
Flestir munu hafa veitt því eft-
ivtekt, að sólarljósið er misjafnt
að lit. Ef vér lítum augnabragð í
sólina, þegar hún er hátt á lofti,
virðist lftur hennar gulhvítur; en
um sólaruppkomu og sólarlag er
sólskinið rauðleitt. Skáldið kveð-
ur um “sólroðin fjöll”. Þegar sól-
in er lágt á lofti, er mikil vega-
lengd geíslanna um lofthvolfið,
eins og drepiið hefir verið á. Litur
kveld- og morgunskinsins kemur
til af því, að rauðu og gulu lit-
geislarnir berast fremur' öðrum
geislum gegn um loftið. Ef bláu
geislunum veitti betur, mundi
sólin sýnast blálqit þegar hún er
lágt á lofti. Af þessari hversdags-
legu athugun má því álykta, að
löítið heftir einkanlega rás fjólu-
bláu litgeislanna; en í þeim er
mikil eftirsjá vegna hollustu
þeirra. Himpnbláminn bendir og
á, að loftið hindri rás fjólubláuj
geislanna. Þegar ljósgeislarnir
utan úr geimi mæta lofthvolfinu,
sem lykur um jörðina, verður í
ríkum mæli afturkast og endur-
skin bláu gepslanna; það er himin-
bláminn. ,Með Ijósmælingum hef-
ir verið sýnt fram á, að fjólubláu
litgeislanna í sólskininu gætir
mest á háfjöllum, en því síður sem
neðar dregur, og minst við sjávar-
mál. Af þessu stafar og, að ljós-
my\idir má taka á mjög skömmum
tima á háfjöllum uppi; en vegg-
fóður og húsgögn upphitast hvergi
meir en í háfjalla-sveitunum. Eru
bláir geislarnir -þar að verki.
Vetrarsól og haustsól eru ríkust
að bláum litgeislum, enda er
haustlitunum oft við brugðið.
iSólskinsspítalar hafa Qinkum
verið repistir á fjöllum uppi í
Sviss. Spítalarnir í Davos eru
rúma 1500 metra yfir sjávarmál.
Þar er ekki rauðleit birta um sól-
arlag. í svo mikilli hæð eru bláir
litgeislar sólskin?<ins svo áhrifa-
miklir, að þeir hafa í fullu tré
við rauðu og gulu litina.
Sólskin hefir mikil áhrif á
hörundjð. Mehn verða útiteknir
og sólbrendir; þeir, sem sólböð
iðka, geta orðið mjög dökkir. Hör-
undið stælist mjög, og nefnir sól„
skinslæknirinn Rollier ljóst dæmi
þess: Hlaupabóla barst á spítala
hans; engin sólbrend börn tóku
veiikina, nema eitt; en það fékk
bólurnar að eins á útlim, sem lá í
umbúðum, og gat sólin því ekki
hert hörundið þar. Svæsinn sól-
bruni hagar sér svipað og venju-
leg brunasár á lágu stigi; hörund-
ið verður mjög rautt og hlaupa
upp stórar vatnsblöðrur. Verða
menn þá illa haldnir, en mega ó-
gætni spnni um kenna. Skal gætt
mestu varúðar við sólskinsböðin,
meðan verið er að venja húðina
við.
Sólskinið er aðallega notað til
lækninga við “kírúrgiska” berkla-
v©iki, þ. e. a. s. berkla annars stað-
ar en í lungum. JLæknar sjá mik-
inn og góðan árangur af sólskin-
inu. Margar tilgátur eru um, með
hverju móti sólskinið eyði sjúk-
dómum og styrki líkamann, en
enginn veit þó um það með neinni
vissu. Ýmsir þakka það litarefni
hörundsins; er það reynsluatriði,
að mjög oft fer bati sjúklingsins
efbir því, hve vel hörundið litast
rf sólunni.
Á Islandi er glatt sólskin.
Loftslag er kalt og því jafnaðar-'
lega minni vatnsgufa í loftinu en
i hlýjum löndum. Er því síður
ástæða til þess að leita til há-
fjalla hér en í Mið-Evrópu. Oft
kveina Islendingar undan kuldan-
um, og er það að vonum. En nátt-
úran bætpr þe\ta upp með skæru
sólskini. Reynsla síðari ára hefir
og sýnt, að sólskinslækningar á
fcerklaveiku fólki takast vel hér á
landi. Þetta er að vísu gömul
reynsla, því að flestir sjúklingar,
með langvarandi eitlabólgu í háls-
inum, verða þess varir, að eitl-
arnir hjaðna eftir sumarið, en
færast i aukana eftir skammdeg-
ið. Gott er að geta læknað sjúk-
dóma, en það er - meira um vert
að geta komið í veg fyrir þá. Þýzkt
máltæki er á þá leið, að ekki
þurfi á lyfsala né lækni að halda
þar sem sólar nýtur. Þótt holl-
usta sólsk/insins hafi verið kunn,
pr henni gefinn meiri gaumur á
síðari árum. Sólskinsböð* hafa
margvísleg holustuáhrif á líkama
og sál. Svissneski læknirinn, Dr.
Rollier, sem ritað hefir mikla bók
um sólskjnslækningar í Alpafjöll-
um, getur þess, að vart geti glað-
lyndara fólk, en sjúklingana, sem
baða sig berstrípaðir í sólunni.
Sólskinið gerir menn tápmikla og
bjartsýna; það bætir lystarleysi,
styrkir hörundið og gerir menn ó-
kvefsæla. “öll blóm þurfa sól,
ekki sízt æskublóm mannkynsáns.”
Þessi orð spekingsins Rousseau
koma vel heim, * því að börnin
styrkjast og læknast enn betur af
sól og ljóslækningum en full-
orðnir.
Sólskin er stopult á lslandi, og
koma fyrir sumur, sem það bregfet
alveg, að heita má. Reyndar geta
verið allmargar sólskinsstundir á
votV(:.ðra-sumrum, þótt það komi
ekki að notum til heyþerris eða
fiskþurkunar. Veðurfræðingar
mæla sólskinsstundirnar með sér-
stökum áhöldum. Ef brennigler
er stilt í þeirri fjarlægð frá papp-
írsræmu, sem rennur til með jöfn-
um gangi, að ræman sviðnar,
meðan sólin skín gegn um glercð,
má álykta sólskinsstundirnar.
Slíkar mælingar munu ekki hafa
farið fram hér á landi svo lengi,
að ráðið verði úm meðal-sólskins-
tíma á íslandi. En þótt sólin skíni
eklqi nema lítinn hluta dags, má
oft nota þessa stund til að fá sér
styrkjandi sólbað. Á 'Suðurlandi
er oft mest sólskin á útmánuðum,
og stundum sterkast á þeim árs-
tíma, einkum ef jörð er hvít.
Sólskinsböð má iðka hér á landi
frá byrjun marzmánaðar til
hausts, og geta menn gert það
undir beru lofti eða í húsum inni.
Síðaiý kostinn verður að velja, ef
byrjað er á útmánuðum, og kem-
ur þetta oft að góðu liði. Ef
gluggar eru aftur, dregur rúðu-
glerið úr krafti sólargeislanna, en
þó geta menn orðið vel sólbrepdir
gegnum rúður. Bezt er auðvitað
að vera undir beru lofti eða nak-
inn við. opna glugga.
Ef menn eru úti, er aðal-vand-
inn úð velja skjól fyrpr vindi.
Flestir geta haldið á sér hita að
sumarlagi í glöðu sólskini, ef hlé
er gott. Leita má skjóls undir
túngarði eða húsvegg. 1 hvammi
eða undir brekkum má oft leita
logns og hjlýinda. Ekki þarf
djúpa laut tpl þess að logn sé á
manni, sem legst endilangur niður
og bærir ekki á sér. Ef skjól er
gott og hlýindi, má sitja uppi eða
ganga um. Ekki er ástæða til að
vera iðjlaus; má hafa eitthvað í
höndum eða lesa í bók. Bezt er að
vera allsnakinn; fótköldu fólki
þýkpr þó oft notalegt að vera í
sokkuhum. Augunum má hlífa
með sólgleraugum. Höfuðfajt ekk-
ert, eða þá barðalaust, svo að ekki
skyggi á hálsinn.
Taki menn sólskinsbað inni, er
bezt að gera það við víðan, opinn
glugga og| liggja á legubekk eða
5 rúmi; líka má liggja á gólfinu,
og hafa undir sér brekán eða mad-
ressu. Sængur eru lakari, því að
líkanvnn sekkur ofan í þær. Ekki
skulu menn gugna við sólböðin,
fólk, að sækjast fremur eftir sól-
ríkum en dimmum húsakynnum.
Siikt gera væntanlega allir, þótt
ekki væri nema vegna hlýindanna
móti suðrjL En raunalega er að
sjá, hvernig stundum er farið
með góðan húsakost — suðurstof-
an ónotuð sem stásstofa, en íveru-
herbergi og svefnstofna höfð þar,
sem síður nýtur sólar. Fávitrar
húsmæður draga jafnvel tjald
fyrir suðurglugga til þess að verja
húsgögn og veggfóður upplitun.
Þó er engin sótthreinsun íbúða |
lifi eingöngu á kjöti. Hitt kann vel ljóst, aS nauðsyn ber til að koma
að vera, að slíkt matarhæfi sé ekki;betra skipulagi á bæinn, og má þá
hentugt fyrir þá, sem ekki hafajgera ráð fyrir, að mikill hluti bæj-
vanist því. Líkaminn getur vanistj arins verði fluttur á betri stað. Ætti
mörgu og er ekki við eina fjölinaj það aS vera vandalitið, að koma
feldur, eins og sjá má á því, aS sum- j stórfeldri ibreytingu á þorpiS og
ar þjóSir Iifa nær eingöngu á kjöt-j gera þaS að snotrasta bæ. Skipu-
meti, en aSrar á jurtafæðu, og halda! lagsgerð borgar sig vd á slikum
fuíllri heilsu. | slóðum, ef hún tekst sæmilega.
A ferð og flugi. j Annans er þaS margt, sem Norð-
d • .i. , ó •„ 1 fjörður hefir sér til ágtæis. — Höfn
Bœir oq buskapur. rynr morg- .J • . .
um árum spáSi eg því að nýtt bú- “ er ^ ’ .st^tt a m.Sm, en inn af
skaparlaý, sem bygBist á ræktuSu ,f]arS.arbotm."um tekur vlS , nö ,°S
, h j. .. . ,____iblonileg sveit og ærið land tu rækt-
I landi, myndi spretta upp í kaup- s 'v x6 t. . L , a
! túnunum og breiðast, eins og margt unar' *>urfur berst aS hronnum
betri en hreinlæti og sólskin. Sól- anna8t frTþeim upp í s^itirnar.; saman. ur.,\onum- , NorSfirðmgar
skin drepur sóttkveikjur, sem það ■ Bændunum þótti ]>etta ólikleg til-:elfa mlk'^ ef, ir opert'■A t
nær til. Ryk á bersvæði er því gáta, en ræst hefir þessi spk að frIamliS ,i>Urfa þeir
hættulítið fyrir heilsuna, en, alt nokkru leyti. Þröngbýlið í kauptún- ,an 1 a um ver !S Jal a!” ., n
oðru mali er að gegna um ohrein- unum og dyra loSarverSið kenn r ^ ^ -Uum ^ sjávaráburði>
indi í skumaskotum. Husbændur monnum aS meta hvera jarðarblett ^ ]>eir hafa Er bensýnilegt,
i, hve mikinn tíma æfinnar; mikils, efnahagurinn lpyfir morg- ^ framfarjr verSi j>ar miwar á
yldan hefst við í svefnher- um að leS&3a nokkurt fe i jarðrækt-
ina,og oft má vinna að henm, þeg- næsÍV arum. .
ar önnur atvinna bregst. Þá cr það’ ? "r
ekki lítilsvirði fyrir jx>rpsbúana að ru,e^ur munur a ,eleSustu sveita
geta séð bömunum fyrir nægilegri b‘T1UnUm f?mhl ***** n t,zklJ
K . ,t1 , , J ^ husunum. Nyju bæirmr standa ao
mjolk auk þess sem jarðrækt.n a „ ^ ^ndu6um kaupstaða-
að geta gefið nokkrar aukatekjur. hú6um.. Veggirnir eru ýmist tvö-
V.S þétta bætist að morg kauptun- fa1d.r trdð^r eSa fóðra6ir á
m era vel sett aB þvi leyti, að mikirl; , ... , „ ,„r
,, v ,v ., J , ' annan ha/tt, ra'ka verSur hvergi vart,
aburður berst að ur sjonum, en hann , , . x.___„ „„
r , v • ts herbergin pryðileg að ínnan og nus-
er undirstaSa jarðræktannnar ÞaS ?6mstaðar er mis_
. „ ,,s. ,mn? ,'nr n,er.n stöðvariúti, en riSast ofnar og hús-
bæ. að nota ekk, a emhvern hatt^ ^ ^ vetUnnn. A stöku
bæjum er lýst og hitaS með raf-
Akureyri, Vestmannaeyjar og ma(rni, t. d. a Munkaþverá. Þess er
Husavík eru talandi dæmi 1 þessu^ jafnvej dæmi að vandaS báðher-
efni. Umhverfisx Akureyri eru °'| bergi sé í húsinu og einnig vatns-
dæma túnflákar í góðri rækt, sem sa]ernii en hvarvetna er vatnsveita
ræktaðir hafa verið úr móum og ofr skólpveita. HirSing og umgengni
mýrum. Bæiarbúar hljóta nú a®“hefir mér sýnsj vera í bezta lagi. f
ríkum mæli, ef því er gaumur gef-
inn. Alspða er, að kvenfólk hafi
skýlur um höfuð og háls, við vinn-
una. Skýlurnai^ fara óneitanlega
ýmsum stúlkunum vel, en ekki
veitir mörgum þeirra af að lofa
sólinni að skína á sig. Sumt ísl.
kvenfólk hefir þann leiða óvana
að dúða höfuðflð, og ekki vantar,
að ýmsir karlmenn séu með strút,
þótt hlýtt sé í veðvi. Burt með all-
ar þessar óþarfa-umbúðir. Lofið
er i aun og veru
bæ, að nota ek
allan áburð, sem þar .fellur |il.
framleiða mikið af þeirri mjólk sem
þeir þarfnast. og þó hafa þeir áburð
af slcornum skamti, því að útræði
útilofti og sólskini að leika um|er þar ekkert. f Vestm^nnaeyjum
háls og axlir. — Fjöldamargt fólk j verður þess e'kki langt að bíða, að
fær berklaveiki í hálseitla og \ alt ræktanlegt land verði að sam-
dúðar svo hálspnn til þess að kul; feldum túnum. Á Húsavík hefi ee
komist ekki að bólgukúfunum. | áður niinst. Revkjavík stendur að
Þetta er þveröfugt við það, sem á ^ssum .te3um- og ]>ó ser þar
j miklð hogg á vatni. Það er engin
smáræðis spilda af ræktuðu landi
að gera. Heyskaparfólk og stúlk-
ui á fiskireitunum ættu að vera
berhálsaðar í sólskininu og flegn-
ar í hálsmálið. Skýlur ekki nema
yfir kollinn eða engar. Augunum
má hlífa með sólgleraugum, sem
þarf að nota meira en nú tíðkast.
Svei;tamönnum með útvortis berkla
liefir verið ráðlagt að vera alls-
berir við siátt í sólskini, eða ofan
að mitti, ef þörf krefur vegna
samverkafólks. Hefir þetta gef-
ist vel. Þótt ekki sé sólskin, er
mjög æskilegt að lofa úV-loftinu
að leika um hörundið. “Loftbað”
einsamalt stælir mjög hörundið,
enda kannast menn við, að vel má
verða mjög útitekinn, þótt lítið sé
um sól.
Enskt máltæki hljóðar svo: “Pre-
vontion is better than cure,” —
æskjilega er að koma í veg fyrir
sjúkdóma en Iækna þá.
Ekki er nema eðlilegt, að létt
sé undir með þeim, sem verða fyr-
ir heilsubilun, en hitt væri þó
meira unl vert að afstýra heilsu-
leysinu. íslendpngar eiga sér tvö
öílug vopn til að verja heilsuna
—lýsi og sólskin. Aðstaða íslend-
inga er þannig, að þeir geta
mörgum öðrum fremur átt
kost á góðu og ódýru þorskalýsi;]
sem þar hefir sprottið upp úr lélesf-
um jarðvegi og gömlu mógrafa-
mýrarnar eru allar orðnar að skrúð-
grænum túnum. Þess verður ekki
/angt að bíða. að alt land verði rækt-
aö inn að ElUðaám. Ef atvinnuleys-
isdagarnir gengju til jarðræktar,
væri þessu lokið á fáum árum.
Býlið hans fakobs. Nokkurn spöl
fyrir ofan Akureyri blasir viC stórt
og reisulegt býli með hvitum veggi-
um og háum, rauðurn þökum, ótrú-
lega sviplíkt góðum bændabýlum í
Danmörku og Sviþjóð. Þetta er ný-
býli, sem Jakob Karlsson hefir kom-
iS upp á i—2 árum,. Jakob hefir
veriC stórvirkari en flestir aðrir,
nokkurskonar Thor Jensen þar
nyrðra. Hann tók 6o dagsláttur af
landi, reif þaC sundur með þúfna-
bana og hefir komið öllu þessu í
rækt á örstuttum tíma. Þá hefir
hanu bygt þar myndarlegt íbúðar-
hús, fjós fyrir 22 kýr. hesthús fyrir
6 hesta og hlöðu fyrir alt hey. Rauðu
þökin eru ger'ð úr stevpuhellum,
sem fara vel og eru tiltölulega ó-
dýrar. TúniC slær hann með sláttu-
vél. Á öllu þessu er hinn mesti
myndarbragur og Jakob gerir sér
góSa von um, að búskapurinn beri
sig vel, þótt mikiö hafi alt þetta
kostað.
Eins og geta má nærri, þurfti
EyjaJirði eru ekki fáir af þessum
nýtizkubæium og á einum, sem eg
'iefi séð JKristnesi) var hitað með
laogarvatni og var þar funheitt alt
áriö. Ef Helgi niagri gæti litið upp
úr gröf sinni myndi honum þykja
vistlegt og vel hýst á bœnum sínum.
Ef til vill spyrði hann hvort heldur
það væri Kristur eba ^ór, sem
stæði fyrir þessum miklu framför-
um.
Gleðilegt er að sjá slí'k menning-
arspor og ólík má æfin vera fvrir
fólkið. sem lifir í þessum góðu
húsakynnum eða gamla fól'kiC. sem
skalf af kuJda og gekk með frost-
bólgu í Vfimlu hreysunum. En verð-
ur svo fólkið ánægðara í nýju hús-
unu.rn. betra, og duglegra en gamla
fólldC?
Dvr hafa hús l>essi orðið víðast
og uppbitunin kostar talsvert. Bvgg-
ineasniS. heúbergiaskiptin og hús-
numag’rð er enn á nokkru reiki og
hefir ekki náC fullri festu. Þetta
þroskast alt meC tímanuni.
G. H.
vöxt. Sólskinið er að vísu stop-
ult, en dýrmætur heilsugjafL
Nokkrir sólskinsmánuðir geta
vafalítið riðið baggamuninn um
heilsu ýmsra barna og fullorð-
inna, sem veiklaðir eru, að því til-
skildu, að sólunni sé lofað að skína
á beran líkamann, og inn í hýbýli
manna.
Gunnl. Claessen.
—Þjóðvfél. Alm.
Á vorum dögum hállast flestir
Iæknar aC þeirri skoöun, að kjöt-
meti sé því aðeins holt, aö það sé
j| 1__________ notað í góðu hófi, því að úr því
þótt gluggum þurfi að loka, vegna komi ýms úrgengsefni sem bæði séu
kulda; sólin getur gert kraftaverk
gegnum gler.
Sumir hvekkjast á sólböðum,
vegna þess að þeir ætla sér of
langan táma, áður en hörundið
hefir vanist sólinni. Hæfilegt er
að sóla sig í sundarfjórðung eða
hálfa klukkustund í fyrsta skifti,
cn bæta svo vjð stundarfjórðungi
með hverjum sólskinsdegi. Þeir
sem vanir eru, geta legið í sólinni
2—3 klukkustundir eða lengur.x 11
fyrstu skiftin verða menn að snúa
sér iðulega, þannig, að sólin baki
jafnt síðurnar sem bak og brjóst.
Ekki er óalgengt, eiinkanlega ef
fleiri eru en einn, lað menn liggi
lengi á maganum, í sömu stelling-
um, masi saman, gleymi tímanum
og fá ónotalegan sólbruna á bak-
ið. Börn geta verið jafnlengi í
sólböðum sem fullorðnir.
Varla má búast við, að fullvinn-
andi fólk fari frá störfum sínum
tímunum saman, nema endur og
eins, til þess að sleikja sólskinið,
berstrípað. Það gera ekki aðrir
en sjúklingar, sem iðka sólskins-
böð að læknisráði. Þá er athug-
andi, hvort menn geta ejigi í dag-
legu lífi fært sér betur í nyt holl-
ustu sólskinsins, en venja er til.
Ekki mun þurfa að ámálga við
vonandi fer notkun þess sífelt ílmikinn áburð til þess aS rækta svo
stórt tún í einni svipan. Jakob not-
aði þó lítið útlendan áburð, en tíndi
saman síld og allskonar sjávará-
burð sem mest hann mátti, og ann-
að sem a8 áburbi gat orðiS. Vel
hafSi honum gefist aÖ blartda sam-
an lýsisgrút og mold, láta þaC brjóta
sig, herfa svo moldina sundur og
bera hána á að haustinu.
Svona taka þeir til höndunum
Akureyrarbúar. Geri bændurnir
betur! Efni hafa þeir margir engu
minni en Jakob.
Nýbýlið á Eskifirði. Inni í Eski-
fjarðarbotninum er nokkurt undir-
lendi, sem mætti alt verSa ræktaö
land. Mér var sagt, að þar hefði
einn af Eskifirðingunum komið sér
upp nýbýli og farnaðist vel. Sá eg
þaC tilsýndar, en hafði ekki tíma til
að skoða það.
Rétt áður en eg fór, kom nýbýl-
isbóndinn til min, til þess aö tala
um húsabyggingu, sem hann hafði
í huga. Hann kom auðsjáanlega frá
vinnu sinni, var nokkuð þreytuleg-
ur, líklega einn af þessum mönnum,
sem vinna baki brotnu alla daga, en
Heilbrigðistíðindi.
Er kjöt og fiskur holl fœða,
óholl og erfitt fyrir líkamapn að
losa sig við þau. Vafasamt er það
þó, að þetta álit sé allskostar rétt,
þvi alkunnugt er þaö, að Eskimóar
þrífast vel á kjöti einu og vatni.
Þeir, sem venjast slíku matarhæfi.i annars lét hann vel yfir sér. Tlann
þola það auösjáaníega. Svo hefir ogj var ekki atvinnulaus, þótt lítið væri
íslendingum reynst þetta, því lengi að gera í þorpinu. Hann hafði sjálf-
var hér Íitið um kornmeti og kom ur búið sér til atvinnuna!
harðfiskur að miklu leyti í þess
stað.
í amerísku læknahlaði JJournal
of American med. Ass. 3. júlí) er
nýlega minst á þetta mál og reynsla
Vilhjálms Stefánssonar tekin sem
dæmi. Hann hefir lifað full 9 ár
eingöngu á kjöti og fiski og í 6 ár
smakkaði hann aldrei matarsalt eða
saltaðan mat. Allan þennan tíma
þreif^t hann vel, og þegar hann kom
úr ferðalaginu varð þess ekki vart
við nákvæma læknisskoðun, að
heilsa hans væri að neinu levti biluð.
Einu sinni veiktist hann alvarlega,
Heldur vildi eg fara að dæmi
l>essa manns en að standa ráðalaus
á mölinni og hýma eftir atvinnu dag
eftir dag, sem ef til vill kemur seint
eða aldrei. Gætu ékki fleiri Eski-
firðingar tekið sama ráð? Ivandið
er nóg, álburður er í sjónum og
Meðalveginn—Þorskabítur.
Einum aldrei hlotnast
Allan sannleik hreppa.
Gft vill skýrum skotnast,
í skilnings naust að keppa.
Stefnir hraðför—í hamför —
,Hugum spakmála,
Nær framgjarn, þó góðgjör,
Ei greint villu ála.
Hrunið anda heima,
Hepnast engum nyinni.
Handrfð hugargeima
Hefir bygst á sanni.
Kveð þú sannreynd af sjálfs-
leit,
Sýkna ei vanmátt.
Gakk víggirtur í vitreit,
Vitnaðu svo upphátt.
Hvcrsdags leið og lögmál,
Lífs og dagfarsi hugþráð,
Þarf að kenna þjóðsál,
Þá er framleið sjálf háð.
Breitt er stjarimnna stigrúm,
Að stökkva í spori.
Gefum sál hverri svigrúm,
Að samstillast vori.
Yndó.
PROVINOE.
“Desert Gold” er áhrifamikill
leikur og ýmsir af leikendunum
eru alþektir snillingar. Kvik-
myndin er gerð úr sögu eftir
Zane Grey, sem er sérlega spenn-
andi og skemtileg og hefir flogið
út, og leikendurnir eru prýðis-
góðir. Sagan gerist seint á öld-
inni sem lepð, þegar lögin voru
ekki höfð í miklum hávegum sum-
staðar í Vesturlandinu. Þangað
köflum.
Norðfjörður. Hann er nú mesti
uppgangsbærinn á Austuriandi,
en'Sa liggur hann best við fiskiveið-
um. \’éll>átaútgerð er þar núkil og
eitt eða tvö gufus'kip ganga þaðan
, _ til fiskveiða. Bærinn vex hraðfara
norður í heimskautalöndum, afiog afkoma ruanna mun vera allgóð.
taugaveiki og lungnabólgu. Fyrst ' En Norðfirðingar hafa ekki verið
m.ar^ar ,lenc,ur atvinnulausar meði kemur son«r ríkismanns og kemst
þar í kynni við unga stúlku, sem
borðaði hann þá léttan mat, en
en breytti Jiðan til og þorðaði fros-
hagsýnir, er þeir bygðu bæinn. Þeir
hafa bvgt hann i brattri. undirlend
inn fisk og moskusuxakjöt svo sem islau.sri hlíÖ. sem er sundurskorin
lystin leyfði. Honum varð gott af af d'iúpum lækjafarvegum og tylt
J>essu og batnaði honum-sí'San fljót-
lega.
Bæði reynSla Vilhjálms sjálfs og
Eskimóanna bendir ótvírætt í þá átt,
a8 kjötmeti sé holl fæða og að menn
hafa þeir h'úsunum á melahryggina
milli lækjardraganna og sumstaðar
er þar alvarleg hætta af snjóflóö-
um.—Aftnr er gott bæjarstæði bæði
nokknt utar og einnig við fjarðar-
ge^a haldiS bestu heilsu, þótt þeirj botninn. Nú er ]>eim orðið það
hann verður Sstfanginn af, og
sleppur með hana úr ræningja-
höndum, og er flóttinn mjög
spennandi. En ungji máðurinn
finnur bæði sanna ást og auð. Ro-
bert Frazer leikur þennan unga
mann, en Shirley Mason stúlkuna.
Þar eru ýmsir fleiri ágætir leik-
arar, svo sem Neil Hamilton og
William Powell o. fl.