Lögberg - 16.01.1930, Page 7

Lögberg - 16.01.1930, Page 7
LÖGBBRG, FIMTUDAGINN 16. JANÚAR 1930 Bla. 7. Náttúrugripasafnið, saga þess og framtíðarhorfur Snemma vors ári?5 1887 stofnuÖu slenzkir stúdentar í Kaupmanna- íöfn til fyrsta félagsskapar til efl- ngar náttúruvísindum á íslandi. Hugmyndina að félgsstofnun Jessari átti Björn Bjarnason, síðar iýslumaður í Dölum. Björn hafði :kki fyr fengið hugmynd þessa, en iann átti tal um hana við Stefán Stefánsson frá Heiði. Þeir boð- Jðu síöan til fundar meðal landa í Kaupmannahöfn og gengust fyrir ?ví, að stofnað yrði félag með þeim iðal-tilgangi að koma upp sem full- ^omnustu náttúrugripasafni á ís- landi. Undirtektirnar voru þegar góð- ir. Var stofnfundur haldinn þann 14- mai 1887. í stjórn þessa félags voru ijjeir Björn og Stefán, Moritz Halldórsson Friðriksson, Ólafur óavíðsson og Bertel E. Ó. Þor- leifsson. Keyptu þeir félagar tals- vert af náttúrugripum á uppboði, sem haldið var í Kaupmannahöfn þá um vorið. Urðu gripir þessir fyrsti vísir til náttúrugripasafnsins. En 1. júlí um sumarið fór Björn úl íslands og Stefán 1. sept. s. á., er hann hafði fengið kennarastöðu á Möðruvöllum. Tókst þeim fé- lögum, sem eftir voru í Kaup- niannahöfn, eigi að halda verulegu Ufi í félaginu eftir brottför þeirra l*e&gja forgöngumannanna. En tveimur árum síðar, sumarið í88g var almennur kennarafundur haldinn hér í Reykjavik. Kom Stefán á þann fund. Fekk hann m. a. þá í lið með sér Benedikt Uröndal, Þorvald Thoroddsen, l'jörn Jensson og J. Jónassen, til þess, að gangast fyrir því, að stofn- a?> yrði náttúrufræðifélag hér í Reykjavík. Var stofnfundur hins nyja félags haldinn 16. júlí og gengu þegar um 50 menn i félagið. Hinn litli visir til safns, sem Hafn- arfélagið átti, var fluttur hingað til Reykjavíkur, og voru munirnir fyrst geymdir hjá Benedikt Grön- dal og Birni Jenssyni, því að eigi þótti ástæða til að leigja fyrir þá sérstakt húsrúm. Á fyrsta ári þessa félagsskapar urðu félagsmenn á annað hundrað. En þeim fjölgar æði seint, því eftir 25 ára starf eru félagsmenn ekki fleiri en 168. En greiðlegar gekk oieð vöxt og viðganga safnsins, því að tvö fyrstu árin, sem félagið starfaði, voru þeir um 40, sem gáfu Því gjafir. Upp frá því varð fé- lagið að leigja sérstakt húsnæði fyrir safn sitt. Eyrst var safni þessu holað nið- nr 1 “einu af Thomsenshúsunum ut' í Hliðarhúsastig, er fekst leigt fyrir 5 kr. á mánuði.” En árið 1892 er sagnið flutt á hentugri stað, 1 hús Kr. Ó. Þorgrimssonar. Þar v°ru leigð tvö herbergi, raunar betri °g hentugri staður en áður en þó alt °f rúmlítill, til þess að opna safnið fyrir almenning,” segir í fé- lagsskýrslunni. — Varð þó að láta V'Ö þetta stja í nokkur ár. Vorið J^95 er hafist handa til þess að bæta Ur þessu, j)ví að rúmleysi safnsins ug aðbúnaður reyndist þeim mun ofullnægari, sem munum fjölgaði °g safnið óx; en safnið óx árlega af gjöfum félagsmanna. Gröndal ritaði grein í ísafold um hinn bága aðbúnað. Hann segir þar m. að " húsrúm að svo mátti heita að það nyti sin fullkomlega eins og það var þá; hafði félagið safnað á undan- förnum árum dáltlum sjóð er nú var notaður til þess, að kaupa skápa og sýningaráhöld. En við það að safnið fekk þann útbúnað að það gat notið sín og almenningur gat kynst því betur en áður, óx safnið hraðar en fyr og tala gefenda fjölg- aði að miklom mun. Um haustið 1908 var safnið flutt á þann stað, sem það ,nú er í hús Landsbókasafnsins. Þá fyrst fekk nátúrufræðisfélgið leigulaust hús- næði fyrir safn sitt. — Húsrúniið sem þar fekst mun hafa verið nokk- urn veginn hæfilegt fyrir safnið, eins og það var, er það var þangað flutt. Eins og venja er til í félagsskap sem starfar að almenningsheill eru J)að tiltölulega fáir menn, sem með áhuga sínum og elju halda lifi í félagsskapnum. Fyrstu 11 árin eft- ir að félagið var stofnað, var Bene- dikt Gröndal fonnaður. — Hann hafði í hendi varðveislu safnsins á meðan það var á sem mestum hrakn- ingi. Á þessum árum var deyfðin yfir félagskapnum svo mikil, að hvað eftir annað tókst ekki að halda lögmætan aðalfund. Aðalforgöngu- maður félagsstofnunarinnar, Stefán Stefánsson, átti heima norður i landi og gat því eigi, þó að hann hefði viljað, unnð í þágu félagskaparins að öðru leyti en því, að örfa menn tl að gefa safninu muni og hvetja reykvíska félagsmenn til starfa. En j)ó að félagsskapurinn væri með af- brigðum daufur, reyndist safnið féláginu það fjöregg, að það kuln- aði ekki út. Benedikt Gröndal lét af stjórn- arstörfum 20. júní 1904; tók dr. Helgi Péturss þá viS formenskunni og hafði hana á hendi um 5 ár. Þá tók Bjarni Sæmundsson við for- mensku félagsins og umsjón safns- ins. Þótt safnið hefði notið styrks og aðhlynningar margra áhuga- manna, mun það eigi ofmælt að safnið eigi engum eins mikið að þakka eins og Bjarna Sæmundssyni. Nálega um aldarf jórðung hefir safnið verið í varðveislu hans. Fyrir framúrskarandi umhyggjusemi og kostgæfni hans, hefir það svo að segja margfaldast í höndum hans. Mun það löngum talin hreinasta ráðgáta, hvemig hann hafi getað gert safnið jiannig úr garði, eins og það nú er, með svo litlu fé, sem félagið hefir haft yfir að ráða. Margir hefftu í hans spomm eigi getað háft mikinn tíma aflögu í þágu safnsins, meðan kensla var aðalstarf hans, en hann hafði jafn- framt á hendi erfiðan og umfangs- miklar vísindarannsóknir. Eftir að Helgi heitinn Jónsson grasafræðingur, flutti hingað heim til Reykjavíkur, nokkru eftir alda- mótin, hafði hann á hendi umsjón með grasafræðisdeild náttúrugripa- safnsins. Hann vann m. a. að þvi, að koma öllum algengum islenzkum plöntum í sýningarskápa, svo að al- menningur, sem á safnið kemur, geti glöggvað sig á útliti þeirra og haft þær til leiðbeiningar við nafngrein- ing og gróðurathuganir. Eg átti fyrir nokkru tal við Bjarna Sæmundsson um safnið, og fórust honum um það orð á þessa leið: —í safninu eru nú flest-allir fuglar og fiskar, er fundist hafa her á landi og við land, þar á meðal nokkurir fiskar, sem enn eru ó- þektir annarstaðar. Af ýmiskonar óæðri sjávardýrum íslenzkum er all- k . ---- **“«■•• * margt, en af skordýrum er tiltölu- 'onng þar fyrjr ; allstórum sal, en lega minna enda hefir litil rækt ver l'a< an flutt sem betur fór áður en tHasgow brann megnis fengið gefins úr ýmsum áttum. Grasafræðisdeild safnsins er nú orðin mjög öflug. Fyrst og fremst hafa ýmsir gefið safninu plöntur, en fyrsta verulega grasasafnið er hingað fekst var safn Ólafs Daviðs- sonar. Á síðari árum hefir ríkis- sjóður keypt tvö stór grasasöfn: Stefáns Stefánssonar og Helga Jónssonar og eru bæði þessi söfn á nátúrugripasafninu, enda j)ótt þau séu eigi eign náttúrufræðisfélags- ins, heldur ríkisins. — Fjárhagur náttúrufræðisfélagsins er enn sem fyr þröngur. Ríkissjóðsstyrkur- því gestir safnsins eru nálega 10 þúSund á ári. — Hefir Bjarni Sæ- mundsson komist þannig að orði, að aðsóknin að safninu sýndi svo mik- inn áhuga hjá allri alþýðu manna, að almennigur ætti sannarlega skil- ið betri aðbúnað fyrir safnið, og fjölskrúðugra og fullkomnara safn, en nú er til sýnis. Með ári hverju fjölgar þeim mönnum, sem sjá og viðurkenna að fátt er okkur íslendingum nauðsyn- legra en sjálfstæðar vísindarann- sóknir á náttúru landsins. Alt, sem gert er þeim til eflingar í smáu sem stóru, miðar að því, að gera land inn til félagsins er 2400 krónur a vort byggilegra, og framtíð atvinnu- ári. En í félagsgjöldum koma að jafnaði inn um 200 kr. Eru þetta vega vorra tryggari. allar tekjurnar sem félagið hefir til J)ess að standa straum af umsjón og viðhaldi safnsins og kaupum nátt- úrugripa. Fyrir yfirumsjón með safninu eru greiddar 600 kr. á ári, en Magnús Björnsson fær 1400 kr. fyrir að vera aðstoðarmaður við safnið. Það sem afgangs er, fer venjulega til kaupa á ílátum og til varðveislu náttúrugripa, því að lítið er keypt, bæði vegna féleysis og svo vegna þess, að menn eiga fult ifangi með að fá húsnæði handa fleir gripum. Svo mikið hefir safn- ið aukist síðan það kom i hús Lands- bókasafnsins, að eigi mun ofmælt að J)refalt húsrúm sé hæfilegt fyrir það safn sem nú er til. Enn i dag er náttúrugripasafnið eign náttúrufræðisfélagsins. Hefir það komið til orða hvað eftir ann- að, að afhenda ríkinu safnið. En eg fyrir mitt leyti lit svo á, að eðli- legt væri að safnið verði þá fyrst afhent ríkinu til eignar þegar þvi er séð fyrir hentugu húsnæði. Ætti það ekki að dragast lengi úr þessu að sjá safninu fyrir þvi húsrúmi, sem það í raun og veru þarf. En þá kemur ýmislegt annað til greina, en að gólfflötur verði nóg- ur fyrir muni þá, sem til eru. — Fyrst og fremst þarf vitanlega að sjá um það, að safnið geti fengið eðlilega framþróun, þar sem þvi verður komið fyrir, annað hvort með því, að bygt verði hús, er að þarfir þess, eða að húsbyggingunni stærð verði umfram núverandi verði þannig hagað, að auka megi við hana síðar meir. Með tilliti til þess, hve vér Is- lendingar verðum að leggja mikla rækt við fiskiveiðarnar og hve mik- ið við eigum undir þeim, þá tel eg nauðsynlegt, að í sambandi við nátt- úrugripasafnið verði bygt sjóbúr (Akvarium), þar sem væri hægt að athuga sjódýr í lifanda lífi. í sambandi við V. St. —Lesb. Mbl. Ríki og kirkja í Rússlandi Baráttan milli bolsjevismans kristninnar. og Rússneskir bolsjevikar hafa komist svo að orði um trúar- brögðin, að þau væru ópíum handa alþýðunni, henni til deyf- ingar. Ýmsir forráðamenn kom- múnismans hafa einnig gert harð- ar árásir á kirkju og kristni og er oft talað um guðleysi þeirra Að vísu aðhyllast þeir flestir, lífsskoðun sinni samkvæmt, guð leysi í einhverri mynd, en annars er afstaða rússneska kommún- ismans til kirkju og kristni mun flóknara mál en svo, að það verði rakið í einni setningu öðrum hvorum aðiljanum til lofs eða lasts. Af viðskiftum rússnesku kirkjunnar og sovjet-stjórnarinn- ar er merkileg saga, þó að hennar sé oftast síður getið en ýmislegs annars, sem fram fer austur þar. 1 báðum flokkum hafa verið dug- legir og mentaðir menn og einnig misjafn sauður, eins og við er að búast í svo mörgu fé, hjátrúar- fullur, ómentaður og kúgaður lýð- ur undir handarjaðri kirkjunnar og siðlausir og vitlausir böðlar 1 þjónustu hins nýja þjóðskipulags. Annars eru gamlar deilurnar um rússnesku kirkjuna og í Vestur- Evrópu varð sérstaklega kunn afstaða Leo Tolstoys til þessara mála allra. En á zarveldistím- anum, þegar orþódoxa klrkjan náttúrugripasafn var þjóðkirkja, sem víslegra hlunninda, var hún einn- ig viljalaust verkfæri í höndum níkisstjórnarinnar, eitt helzta meðal valdhafanna til þess að hans með guðleysiskenningum og settu öfund, ágirnd og ásælni í trúarinnar stað. Það er sagt, að partiarkinn sjálfur, Tickon, hafi frá upphafi verið mótfallinn svona megnri andstöðu gegn stjórnarflokknum, en ðnnur öfl hafi ráðið meira á kirkjuþinginu og loks lét partíarkinn tilleiðast (19. jan. 1918)i að lýsa banni og bölvun yfir bolsjevika, “ofsækj- endur kirkju Krists, úrþvætti mannkynsins, valdhafa, sem beitti alla taumlausri kúgun og of- beldi.” Nú þótti ríkisvaldinu ekki leng- ur til setunnar boðið. Hinir nýju valdhafar voru að vísu aldrei trú- arinnar eða kirkjunnar menn og skilnaður ríkis og kirkju hafði verið ákveðinn áður en til þess- ara stórmæla kom, en ýmsir hinna gætnari manna í báðum ffokk- um höfðu vænst þess, að skyn- samlegt samkomulag gæti tekist milli ríkis og kirkju, og kváðu ýmsir bolsjevika leiðtogar ekki hafa verið ófúsir til þess. Þeir hugsuðu sem svo, að kirkjuna mætti nota sem verkfæri í hendi hins nýja þjóðskipulags ein» og hins gamla, en samningsfúsir kirkjunnar menn vildu á þenna hátt bjarga því, sem bjargað yrði af andlegum og efnalegim verð- mætum kirkjunnar. En nú' þótti bolsjevikastjórn- inni sem sagt svo ófriðlega horfa, að hún tók til sinna ráða um framkvæmd skilnaðarlaganna frá 1917 og gaf út þrenn ný lög á ár- unum 1818—19, þar sem þjóð- amBuk Er óviöjafnanlegt vi8 Eczema - Kýlum Kuldabólgu, Sárum, SkurB- um og Brunasárum alls- konar. HringO'rmi, Gylliniæð, IgerB og Eitruðum Sárum. ÆFIMINNING sér, en setti hann síðan af og lagði embætti hans niður. Hin nýja eða hin lifandi kirkja tjáði sig síðan fylgjandi bolsjevika- stjórninni og fús til þess að starfa með henni að hamingju mannkynsins. Stjórnin lét þessa nýju kirkju fara sínu fram, en viðurkendi hana ekki og tók hana ekki á arma ríkisins, og lét patríarxann óáreittan. Seinna fór hún meira að segja að semja við hann bak við nýkirkjuleiðtogana. Og öllum til undrunar lauk þeim samning- um svo, að Tickon birti bréf, þar sem hann hvatti kirkjuna til þess að sýna stjórninni vinsemd og kvaðst sjálfur hafa farið rangt að gagnvart henni, í upphafi bylting- arinnar. Menn vita ekki enn hvernig samningar þessir hafa komist á, segir í heimildum þeim, sem hér er farið eftir (prófessor Stender Petersen í Dorphat, eftir rússneska, kirkjusögufræðingnum Fedotvo og prófessor Titlinov), En partíarkinn hefir sjáli'sagt talið þetta beztu eða einu leiðina kirkjan var leyst upp og ákveðinjtn bjargar kirkjunni, enaa lét staða, sem hverjum öðrum sér-j stjórnin hann nú Iausan og tók trúarflokki í trúfrjálsu landi.1 hann aftur við forystu kirkju Ríkið tók undir sig allar kirkju-1 sinnar. En nýja eða lifandi kirkj- Þann 16. nóvember síðastliðinn, andaðist á heimili dóttur sinnar og tengdasonar, Mr. og Mrs. S. Guðbrandson,, að Baldur, Man., ekkjan Arnleif Guðlaugsdóttir, Jónsson, áttatíu og fimm ára að aldri. Arnleif heitin var fædd og upp- alin í Breiðdal í Suður-Múlasýslu á lslandi, flutti til þessa land3 árið 1887, ásamt manni sínum, Guðjóni Jónssyni og þremur dætr- um þeirra, Þorbjörgu, Þórunni og Gunnlaugbjðrgu. Námu þau land í Argyle-bygð og búnaðist vel. Voru þau hjón bœði hjálpfús og gestrisin. Árið 1965 brugðu þau búi og seldu tengdasyni sinum, Sigurði, jörðina, en áttu heimili hjá honum og Þorbjörgu dóttur sinni til dauðadags. Mann sinn misti Arnleif árið 1920. Yngsta dóttir Guðjóns og Arn- leifar, Gunnlaugbjörg, dó í æsku. Þórunn giftist Benedikt Einars- syni Jónsson. Dóu þau bæði fá- um árum síðar, en eftirskildu eina dóttur, Sigrúnu að nafni, sem er gift Erlendi Helgasyni í Brunk- hild, Man. Eiga þau eina dðttur. Þorbjörg, elzta systirin, lifir ein foreldra sina. Hún og maður hennar- Sigurður, eiga fjögur börn og tvo dætrasyni. Jarðarför Arnleifar heitinnar fór fram 19. nóvember. Séra Kristinn K. Olafson jarðsöng. Blessuð sé minning hinnar látnu. Vinur. Aðstandendur þakka þeim, er heiðruðu útför hennar með nær- veru sinni, og eins fyrir blómin, sem lögð voru á kistuna. eignir, en þar sem söfnuðir mynd uðust, fengu þeir kirkjur til um- ráða, en engan ríkisstyrk til guðs þjónustuhalds. Kirkjuþingið, sem enn þá sat á rökstólum, mótmælti þessu harð- an liðaðist sundur og féllu menn frá henni unnvörpum og leituðu aftur í skaut hinnar gömlu móð- urkirkju. Séra Séra Vvedenskij fær samt enn að prédika óhindr- aður, hann er eiginlega nú sem lega og helzta kirkjublaðið, sem stendur eini maðurinn í Rúss- enn var leyft að koma út, skoraði á alian almenning að þverskallast við lögum stjórnarinnar. Kirkj landi, sem hegningarlaust fær að verja kristindóminn. Stjórnin læt- ur nú báðar kirkjurnar lifa og unnar menn höfðu líka svo mikil|r'fasL og hugsar sem svo, að það i áhrif, að þeir gátu víða fengið(sé sæmst að kristnin í landinu i almenning til þess að hefta það eyði sjálfri sér, en samt berjast verður ennfremur að vera vmnu- stofa fyrir vísindamenn, og mjög væri æskilegt, aÖ þar væri salur til þess gerÖur að halda þar fyrirlestra um náttúrufræðisefni fyrir almenn- ing og náttúrufræðisnemendur. Fyirkomulag hússins verður að miða við það, að smám saman reki að því, að komið verði á fót kenslu í nátt- úrusögu við háskólann og að kensla og rannsóknir geti J)ar farið fram jafnhliða hvað öðru. Náttúrugripa- ars voru ^8*1, mætir menn ^ með valdi, að erindrekar stjórn- arinnar kæmu fram eignarnáminu t. d. í Alexandernevskij klaustrinu í Pétursborg (Leningrad). Bolsje- nau marg vj^ar urgu ag j£ta untjan sjga tyr. bolsjevikar líka enn móti henni í ræðu og riti. Að vissu leyti er nú friðui milli ríkis og kirkju, en vopnaður friður. Stefnu Tickons partiarka, ir kirkjunni. En það var ekki nema um samvinnu við sovjetstjórnina, í bráðina. Bolsjevikarnir höfðu töglin og hagldirnar, fjármála- og hefir verið haldið eftir að hann dó (1925)v en öðru hvoru hefir a. engu verði J)ar komið fyrir, Sv° laglega fari, en alt er og hlýt- Ur a® vera í óreglu eins og í lélegu geymsluhúsi. Hleypi maður nokk U mörgum inn, eins og eg hefi fá- einum sinnum gert, })á er alt í veði, r' þá er húsfyllir og troðningur 'nnan um glös og glerskápa.” Var Sa ui® síðan flutt í Glasgow og yfir í Doktorshús ið við þau lögð. Talsvert höfum við fengið af dýrum frá útlöndum, er Var ^eymt llar fil 1 °g snmt af þeim fágætt, en flest eru húg var flutt á Vesturgötu 10, í ( þau af smærra taginu, enda ekki 1S’ er ^eir Zoega kaupmaður hafði : húsrúm fyrir stór dýr. Steina- og bergtegunda-safnið er átið byggja- þar er ntl Verzlunar- s 0 inn. Þar fekk safnið svo gott ennfremur orðið all-auðugt og mest Stofnað 1882 Hafa hitað heimili í Winnipeg síðan “82” D. D. WOOD & SONS, LTD. HOWARD WOOD Treatuser safn landsins þarf að vera miðstöð fyrir nauðsynlegar rannsóknir á r.átúru landsins, útbúið með þeim tækjum, sem til Jrnrfa, til þess að , ,, , . . . , . , . löggjafarvaldið, og hófu þar að, fjandskapurinn soðið upp úr. halda alme„„,„g, , l>e,m skefjum, anti , ræðu ritl har8vlt„gar Stj«r„i„ hefír t. d. ekki viljah sem þeim þotti við þupfa. Zarinn' ' skipaði yfirmann kirkjunnar, yf- irprókúratórinn, og eftir hans höfði urðu biskupar og metropól- ítar að jafnaði að fara. En ann- almenning undan kirkj- sanntrúaðir í liði kirkjunnar. Rússnesku byltingarnar komu á óheppilegasta tíma fyrir Kirkj- ,, •* x , . una> Þó að rótið, sem þá varð ' valdið. Stjórnin leysti rannsoknunum geti miðað vel a- kæmi að ýmgu leyti 1 mál hennar. hið Löggilt 1914 LIONEL E. WOOD Secretary (Piltarnir, sem öllum reyna að þóknast) ogKOK Þrjár símalínur fram.— Hér hefir þá í stuttu máli verið rakin saga nátúrugripasafnsins, alt frá þvi að íslenzkir stúdentar efndu til hins fyrsta vísis að safni fyrir rúmum 40 árum og fram á þennan dag. Félagið, sem staðið hefir að safn- inu og er eigandi þess, hefir aldrei fjölment verið, og fjárhagur þess hefir alla jafnan verö mjög Jiröng- ur. En yfir safninu hefir hvílt sú blessun, að fámennur hópur manna sem utan um það hefir staðið, hefir aldrei mist sjónar á því markmiði, að safn þetta ætti að verða þess megnugt, að styrkja og þroska ís- lensk náttúruvísindi, sem yrðu stað- góður grundvöllur fyrir framj)ró- un atvinnuvega vorra. Fram til þessa tíma hefir verið hörgull á mönnum sem lagt hafa stund á aö nema náttúrufræði. — Námið hefir ekki verið talið líf- vænlegt. Vegna mannfæðarinnar í þessum efnum, hafa sumir litið svo á, að náttúruvísindi væru ís- lenzkum almenningi ekki hugleikin. Saga Náttúrugrij>asafsins bendir í alt aðra átt. Fjöldi manna, sem hefir haft áhuga fyrir því að varð- veita og ná í gripi handa safninu, hefir engrar eða mjög takmarkaðr- ar mentunar notið i náttúrufræði. Umhyggja þeirra fyrir íslenzkum náttúruvísindum er því sprottin af mtðfæddri hneigð fýrir þessi við- fangsefni. Enda mætti það heita undarlegt fyrirbrigði, ef ræktarsemi manna til landsins er kemur fram með ýmsu móti, sýndi sig ekki meðal annars í því, að menn vildu öðlast sem viðtækasta og nákvæmasta þekkingu á allri náttúru landsins. Hin árlega aðsókn að safninu bendir og greinilega a. m. k. hér í Reykjavik hafi fullan hug á því, að kynnast náttúrufræði, að svo miklu leyti sem J)að er hægt á safninu; nyju vinna unni. Árin 1921—22 blossaði fjand skapur ríkis og kirkju enn upp. Þá svarf hungursneyð mjög að Rússum víða. Patríarkinn lét mynda mikla hjálparnefnd, án þess að leita samvinnu við ríkis- þá upp lífi ,í, nefndina og kvaðst sjálf vilja Þá stóð sem sé yfir(stjórna ráðstöfunum öllum vegna almenna kirkjuþing, það hungursins og byrjaði á því, að fyrsta, sem/haldið hatfði ,verið skipa kirkjunni að fórna öllun síðan 1666. Þing þetta hafði ver-( dýrgripum sínum og kirkjuskraut ið undirbúið síðan 1905 og átti að til þess að keypt yrðu matvæli ráða ýmsum helztu málum þjóð- handa fátæklingum. kirkjunnar. iPatríarkinn svaraði með hirð- Fyrir kirkjunnar mönnum vakti það ekki sízt, að gera kirkjuna sem árásir á trú og kirkju, til þess að| leyfa kosningu nýs pariarka, en ýmsir hafa gegnt stðrfum hans og í stjórnartíð Sergij metropol ita, leyfði stjórnin að endurreisa hina heilögu sýnódu. Orþódoxa kirkjan hefir unnnið nokkuð á á seinustu árum. En vald hennar er brotið, hún er sið- ferðislega og stjórnarfarslega áhrifalaust játningafélag og þarf að verjast á tvær hendur, gegn guðleysi og efnishyggju hins ráð- andi stjórnarflokks, og gegn kenn- ingum annara trúflokka, sem lögin gera jafnt undir höfði og henni. Átökin milli ríkis og kirkju í Rússlandi eru einhver athyglis- verðasti þáttur í kristnisögu síð- ustu tíma. — Lögr. svaraði með isbréfi, þar sem hann bannaði prestum að láta af hendi kirkju- óháðasta ríkinu og finna fyrir gripi við stjórnina, en bað þá að hana hæfilegt stjórnarfyrirkomu-J láta af frjálsum vilja af hendi lag, þegar zarveldið var undir lok rakna alt það, sem unt væri til liðið. ^ -* - I stjórn kirkjunnar skyldi falin kirkjuráði éinskonar endurnýj Raddir í Jólablöðum 1929. í blöðunum andleg blómin birtast frá hugsandi lýð. Við heyrum klukknahljóminn með hrifning á jólatíð. Með litbreyting ljósafjöldinn lífgar upp hug og sál. Úr átt hverri aðsend spjöldin yl tjá og kærleiks mál. Nú “raddir” tvær ríkja í minni, ritaðar jólablöð á, með þýðleik að þessu sinni, og þær voru prestum frá: Klerkinn vorn aldna eg kendi, kennandi enn þá guðsorð, hann séra Níels, er sendi sólbros frá Japana storð. í Vantabygð vestur í landi við eigum gáfaðan prest, frá honum kom hrifningar andi —en harmafregn þar með var klest, er glepja mun glaðværð um bólin í gjörvallri íslenzkri bygð: séra Carls kveðja um jólin hverri sál valda mun hrygð. Oss heyrist á heiðskírum degi í hamförum þrumu gnýr: og hvers vegna kent fáum eigi, að Cárl prestur frá okkur snýr. Vor bæn sé, þá brautirnar skilja, þó burthvarfið auki við sár: Gakk fram að guðs helgum vilja, hljót gæfurík komandi ár. G. H. Hjaltalín. Það varð ofan á, að yfir-[ guðsþakka, þ. á. m. kirkjugripi þá, sem ekki væru nauðsynlegir við guðsþjónustugerð. — út af þessu sló í hart milli kirkjunnar manna og bolsjevika og urðu af hin mestu málaferli. Meðal ann- ara var stefnt fyrir mótþróa Ven jamin metropólít í Petrograd og Tickon partíarka í Moskva. Pat riarkinn tók einn á sig alla ábyrgð mótspyrnunnar, en stjórnin þorði ekki að taka hann af lífi, en rak hann í útlegð í klaustur eitt. En Venjamin biskup var líflátinn. Nú var kirkjan höfuðlaus her, eignalaus og sundruð á barmi glötuunarinnar. En enn þá var reynt að varð- veita hana og koma á sáttum við ríkisvaldið. Það gerði minni- hlutaflokkur einn, sem um skeið hafði starfað 1 kirkjunni, að frjálslyndri endurreisn hennar. Vvedenskij, einhver mælskasti og vinsælasti prestur í Moskva, var leiðtogi þess flokk's og sömuleið- is Bojarskij og Jegorov, sem að- hyltust kristilegan kommúnisma. Tveir biskupar að minsta kosti studdu hreyfinguna, I þeir Ar(t- onin og Leonid. Þessi flokkur reyndi fyrst árangurslaust að fá Tickon til þess að segja af ASK FOR ung hinnar igömlu, heilögu sýn ótfu en þó þannig, að aftur skyld stofna yfirbiskupsembætti það sem Pétur mikli hafði afnumið. Meðan Bolsjevikarnir sátu um Kreml, var kirkjuþingið að kjósa | hinn nýja patríark og varð Tickon metropoliti í Moskva fyrir valinu. Helztu menn kirkjunnar um þetta leyti voru annars Antonij erki- biskup í Charkov, leiðtogi íhalds- flokksins og Balgakov prófessor og Trubeckov fursti, forustumenn frjálslyndara lýðræðisflokks. Miklir hættutímar steðjuðu ni að kirkjunni, því í umróti bylting arinnar tók hún æ ákveðnari af- stöðu gegn bolsjevikum, sem unnu meira og meira á og náðu stjórn- inni í sínar hendur. En forráða menn kirkiunnar trúðu aldrei i það, að yfirráð bolsjevika yrðu til langframa, og skarst því æ meira í odda milli ríkis og kirkju, eftir því sem bolsjevikaveldið færðist í aukana, og kirkjuþing- ið gaf út áv.arp til þjóðarinnar þar sem það fordæmdi stefnu bol sjevika, kallaði þá afvegaleiðend ur lýðsins, sem eitruðu hjörti DryGingerAle OR SODA Brewers Of countrvclub' BEER GOLDEN GLOW ALE BANQUET ALE XXX STOUT BR EWERV OSBORN E & M U LVEY - Wl N NIPEG PHONES 41-111 4Í304-5-6 PROMPT DELIVERY TO PERMIT HOLDERS

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.