Lögberg - 28.01.1932, Qupperneq 1

PHONE: 86 311
Scven Lines

fefá
ited
C°T"
For
Service
and Satisfaction
45. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 28. JANÚAR 1932
NÚMER 4
Um Dufferin lávarð
Hjálmar A. Bergman, lögmaður
í Winnipeg, hreyfði síðastliðið ár
málefni. er alla íslendinga varð-
ar. Hélt hann ræðu á sumardag-
inn fyrsta, sérhátíðisdegi íslend-
inlga, og helgaði hann ræðuna
minningu Dufferins lávarðar, sem
svo mjög var viðriðinn landnám
Islendinga hérlendis og þektur er
fyrir góðvilja og vinarþel í þeirra
garð. Þessi ræða Hjálmars var
birt í síðasta jólablaði Lögbergs,
o!g að sjálfsögðu hefir meginþorri
íslendinga lesið hana og dáðst að
henni að maklegleikum. Enda ætti
minning Dufferins lávarðar að
vera hugljúf íslenskri þjóð.
Eg get eigi hugsað mér heppi-
legra umræðuefni á sumardaginn
fyrsta. Hjálmar A. Bergman
tilheyrir annari kynslóð íslenzkr-
ar þjóðar hér í álfu, sem enn þá
býr yfir minni’ngum frá land-
námstímum, þó víða sé íslenzku-
viðhaldið í molum, eins og vænta
má. En Hjálmar ann íslenzkunni
og íslenzkri þjóð og hefir lagt
góða rækt við feðramálið. Hann
er þar fær í flestan sjó og getur
flutt gullgóða ræðu á íslenzku, ef
svo ber undir. Ofannefnd ræða
hans sver sig í ætt við það, sem
bezt hefir verið ritað á móðurmál-
inu í Vesturheimi.
Um Dufferin lávarð hefir lítið
verið ritað af íslendingum. Hér
og þar hefir hans verið hlýlega
minst og svo látið þar við sitja.
Skáldin hafa þagað, því eigi minn-
ist e!g þau háfi lofljóð kveðið um
þann mæta og merka mann. Eng-
in bók hefir verið út gefin, sér-
staklega helguð minningu hans.
Það liggur við, að þar komi í ljós
sárgrætileg vanrækt og gleymska
frá hálfu hinnar fyrstu kynslóð-
ar, sem þó svo mjög hefir veri<$
gullhömruð fyrir trygð og mann-
kosti. Er leitt til þess að hugsa.
Vildi eg gjarna til þess vita, að
allir Vestur-íslendingar væri fá-
anlegir að taka saman höndum til
þess að reyna að bæta úr þessu;
því vera má, að framtíðin leiði þá
í ljós sannmæli hins forna máls-
háttar, að betra er seint en
aldrei.
Ræða H. A. B. við ofannefnt
tækifæri, bregður upp mynd af
Dufferin lávarði í fáum og skýr-
um dráttum. Ræðumaður segir
frá því, að árið 1856 hafi maður
af írskum aðalsættum siglt skemti-
skútu sinni til íslands. Dufferin
var þá maður um þrítugt, og í för
með honum voru nokkrir kunn-
ingjar hans, sem að líkindum
hafa verið á svipuðu reki. För
þeirra til íslands lýsir Dufferin
í bréfum til móður sinnar, sem til
eru á prenti. Votta bréf þau að
gagntekinn hefir hann verið af
hinni margbreytilegu náttúrufeg-
urð íslands. Eins votta þau, að sá
merki aðalsmaður hefir engu síð-
Ur verið hrifinn af tápi og mann-
kostum íslenzkrar alþýðu. Eigi
er þess getið, að alþýðan hafi far-
ið í sparifötin til að bjóða gesti
þessa velkomna, heldur mætt þeim
í húsdyrum í “daglegum fötum
rétt”, eins og þar segir. Dvöl
þeirra í landi er þeim þó hin á-
nægjulegasta, og bera þeir þaðan
ljúfar endurminningar. Þáver-
andi mentamenn landsins gera þá
vel úr garði við burtför þeirra, og
þeim er haldið kveðjusamsæti í
Reykjavík og ræður fJuttar á
þremur tungumálum. Hverri ræðu
svarar Dufferin á sama máli, enda
var hann tungumálagarpur með
afbrigðum. Auglýsinga-skrumið
hafði eigi fengið byr undir vængi
á þeim dögum, en við íslandsför
Dufferins og félaga hans árið 1856,
(Framh. á bls. 5.)
Dr. og Mrs. Guðm.
Grímson
Þeim var haldið fjölment og
mjög myndarlegt samsæti í Rugbý,
N. Dak., þar sem þau ei!ga heima,
á mánudaginn hinn 11- þ.m. Var
tilefnið fyrst og fremst það, að
þau hjón hafa nú verið gift í full
tuttugu og fimm ár. Mundi sam-
sætið hafa verið haldið nokkru
fyr, ef Guðmundur dómari hefði
ekki verið eins önnum kafinn,
eins og hann hefir verið, síðustu
tvo eða þrjá mánuðina, og sjald-
an verið heima. Yfir hundrað af
vinum þeirra Dr. og Mrs. Grimson
tóku þátt í samsætinu, sem haldið
var í fallegum og smekklega
skreyttum samkomusal í Rugby.
Var samsætið hið skemtilegast og
var skemt með ræðuhöldum, söng
og hljóðfæraslætti. Flutti Dr.
Grímson mjög skemtilega tölu að
endingu og þakkaði þá virðingu
og vinsemd, sem sér og konu sinni
væri sýnd með samsæti þessu.
í sambandi við þetta samsæti
getur blaðið “Pierce County Trib-
une”, sem út er gefið í Rugby,
þess, að þau Dr. og Mrs. Grímson
séu um miðjan þennan mánuð að
leggja af stað til íslands, og eru
þau því væntanlega á leiðinni
þangað nú. Segir blaðið, að þau
muni verða um tveggja mánaða
tíma í þeirri ferð, en um erindi Dr.
Grímsons til íslands er ekki getið.
en þó mun ferð þessi naumast
skemtiferð eingöngu.
Jafnvígur á alt
Allmargir menn eru svo vel
gefnir, að þeir geta skarað fram
úr í einhverju einu; til eru þeir
líka ekki allfáir, sem geta gert
margt nokkurn veginn vel; en
þeir eru sárafáir — algerð undan-
tekning — sem eru svo miklum og
mörgum hæfileikum gæddir, að
þeir séu jafnvígir á alt; það er að
segja, að þeir geti tekið sér fyrir
hendur hvaða starf sem er og
skarað fram úr í öllu.
Eg þekki einn mann heima á Is-
landi, sem drottinn hefir gert
þannig úr garði — það er Guð-
mundur Björnsson fyrverandi
landlæknir, og annan í Vestur-
heimi — það er Vilhjálmur Stef-
ánsson.
Sumir hafa þá skoðun, að Vil-
hjálmur hafi orðið frægur maður
einungis vegna þess að hann hafi
hitt á þá einu braut, sem hann
hafi getað gengið án þess að vill-
ast. En þar skjátlast þeim. Eg
kyntist honum talsvert þegar hann
var í skóla — skömmu áður en
hann lagði af stað í fyrstu norð-
urförina. Þá sannfærðist eg um
það, að hann hefði skarað fram úr
í hverju því, sem hann hefði snú-
ið sér að, eða tekið sér fyrir
hendur.
Hann er viðurkendur sá norð-
urfarinn, sem mestu hafi afkast-
að vísindalega; hann er einróma
talinn einn hinna snjöllustu rit-
höfunda í Vesturheimi og mælsku-
maður með afbrigðum.
En Vilhjálmur Stefánsson er
líka skáld og hefði áreiðanlega
getað jafnast á við þá fremstu í
þeirri list, ef hann hefði æft
hana. Eg þýddi eftir hann kvæði
fyrir nálega tuttugu árum; flest-
ir munu hafa gleymt því nú, og
þykir mönnum ef til vill meira
varið í það en áður, vegna þeirr-
ar frægðar, sem Vilhjálmur hefir
hlotið á öðrum sviðum.
íslendingur vinnur
verðlaun
í iðnaðar og landbúnaðar sýn-
ingu Minnesotaríkis árið sem leið,
hlaut Ásmundur Barnason fyrstu
verðlaun fyrir litla eftirlíking af
nýtízku íveruhúsi (model). Húsl
það er eigi stærra en það, að vel|
fær það staðið á litlu borði, en
engu síður nákvæm líking af þess
kyns íveruhúsum. Var það til sýn-
is í einni iðnaðardeildinni, innan
um óteljandi smíðisgripi, er ungir
lærlingar hinna ýmsu iðnaðarskóla
höfðu þangað sent. En roskinn
íslenzkur trésmiður, sem aldrei
hefir inn fyrir skóladyr komið,
hlaut þó fyrstu verðlaunin. Eins
og til forna, svaraði Islendingur-
inn því einu til, að hann væri er-
lendum berserkjum eigi eingöngu
jafn-snjall, heldur miklu meiri.
Verðlaunagripur þessi hefir verið
til sýnis í gluggum stórverzlana
Minneapolis borgar og þótt mikið
til hans koma.
Ásmundur Bjarnason á heima í
Minneapolis og stundar þar tré-
smíði. Hann er í tölu þeirra
manna, er vinna baki brotnu, enda
hefir honum farnast vel hér í
landi. Verðlaunagrip sinn smíð-
aði hann í hjáverkum sínum, og
marga aðra hluti hefir hann þann-
ig smíðað, sem snildarlega er frá
gengið. “Eg er að bauka við þetta
í hjáverkum mínum,” segir hann
sjálfur. Landar hans mega full-
vel vera stoltir af því ‘bauki’, sem
fyrstu verðlaun hlýtur í heimsins
mesta iðnaðarlandi.
Ásmundur mun kominn nær sex-
tugu og er ættaður úr Suður-Múla
sýslu á íslandi. Trésmíði mun
hann hafa lært í Danmörku. Til
Ameríku flutti hann fyrir rúmum
tuttugu árum síðan og dvaldi í
Canada þangað til árið 1915, að
hann flutti til Bandaríkjanna.
Hann er tvígiftur og seinni kona
hans er Irigibjörg Peterson, fyr
verandi skólakennari í Minneota.
Þau hafa eignast tvo myndarlega
syni. Heimili þeirra er réttnefnt
sý.nishorn al-íslenzkrar gestrisni.
Eg er Ásmundi þakklátur fyrir
“baukið”! O. T. Johnson.
Heimspeki tvítugs manns
Eftir Vilhjálm Stefánsson.
Á hjarta mitt leitar kend í kvöld,
er kærleikur skaparans
í öndverðu gaf sem leiðarljós
í lífi hvers óbreytts manns —
því ástin er lögmál — alheimsmál,
hver einasta sál það kann;
hún veitir því ytra veg og skraut
og vermir hinn innra mann.
Það stórt er að vinna sigursveig,
í sögunni dýrð og hrós,
í frægðarverkum og skörungsskap
að-skína sem falgurt ljós.
En öll þau verðlaun, sem veröld á
frá valdhafa nokkurs lands
ég fyrirlít — kýs mér konuást
og kóngsríki óbreytts manns.
\
Þó glaumurinn nafn mitt hefji hátt,
í hrósi’ er mér engin þægð;
því konunnar ást, sem óð minn söng,
skal aldregi mæld við frægð;
og engin virðing, sem veröld á
frá valdhafa nokkurs lands
má komast til jafns við konuást
í kjörum og líðan manns.
En bregðist himnesk og heilög ást
og hlotnist ei þér né mér,
þá dyljum sorgii- og dáið líf
með drengskap við hvað sem er;
því þeir, sem ölturu bygðu bezt
og brautsmiðir sérhvers lands
eru kappar, sem hlutu’ ei konuást
né kóngsríki óbreytts manns
Sig. Júl. Jóhannesson.
Söngskemtun í vændum
Karlakór íslendinga í Winnipeg,
hefir ákveðið að efna til samsöngs
í Fyrstu lútersku kirkju á mið-
vikudagskveldið þann 3. febrúar
næstkomandi; . hefir flokkurinn
æft sig af kappi síðan í haust, og
miðað vel áfram. Söngstjórinn,
hr. Brynjólfur Thorláksson, hefir
helgað flokknum óskifta kraftaj
það sem af er þessum vetri, og á
hann almennings þakkir skyldar
fyrir áhuga þann og læg^ni, er
hann í starfi sínu hefir hvarvetna
sýnt. Innan vébanda þessa söng
flokks, hefir samvinnan verið hin
ókjósanlegasta, og æfingar sóttar
að jafnaði hið bezta.
Að flokkurinn hafi tekið lof-
samlegum framförum, verður ekki
um vilst. Þess vegna mun það
tæpast of mælt, að miklar líkur
séu til, að þann 3. febrúar næst-
komandi, gefist fólki voru kostur
á að verða aðnjótandi- einnar
þeirrar uppbyggilegustu og á-
nægjulegustu skemtunar, sem völ
hefir verið á í háa herrans tíð. —
Karlakór íslendinga í Winnipeg
er enn á bernskuskeiði, — nýgræð-
ingur, er mestan á þroskann fram
undan. Þeir renna ekki allir blint
í sjóinn, er halda því fram, að
hann eigi eftir að verða ein allra
vinsælasta og notadrýgsta stofn-
unin meðal Vestur-lslendinga.
Men's Club
Karlmannaklúbburinn hélt sam-
sæti í samkomusal Fyrstu lútersku
kirkju á miðvikudagskveldið hinn
20. þ.m. Ræðumaðurinn í þetta
sinn var prófessor Osborne. Aðal-
efni ræðu hans var um Rússland.
Þar hafði hann komið og verið um
tíma síðastliðið sumar. Fyrir sitt
leyti sagðist prófessorinn trúa
því, að fimm ára áætlunin mundi
hepnast Rússum í aðalatriðunum.
Hann taldi það bæði ranglátt og
óhyggilegt af hinum vestrænu
þjóðum, að vilja ekkert hafa sam-
an við Rússland að sælda. Það
væri heldur ekki hægt. Prófessor
Osborne er mælskumaður með af-
brigðum, á yfir að ráða ákafleg-
um fjölda af fallegum orðum, sem
flæða af vörum hans í stríðum
straumum, og er skemtilegt á að
hlusta. lEinhverjum kann hins-
vegar að hafa hálfleiðst umtals-
efnið, því mörgum þykir Rússinn
ekki skemtilegur, og sízt um þess-
ar mundir. Forseti klúbbsins,
Mr. J. G. Jóhannsson, kynti gest-
unum ræðumanninn og H. A. Berg-
mann, K.C., bar fram þá tillögu.
að ræðunni lokinni, að ræðumanni
væri þakkað sitt snjalla erindi.
Gerði hann það svo skemtilega, að
allir komust í bezta skap, ef þeir
voru það ekki áður, og fóru glað-
ir og ánægðir úr þessu samsæti.
Vinnudeila
Lengi hefir staðið yfir ágrein-
ingur milli strætisbrautafélags-
ins í 'Winnipeg og verkamanna
þess, út af kaupgjaldi. Vill félag-
ið lækka verkalaunin um 10%, en
verkamennirnir vilja ekki ganga
að þeirri launalækkun. Samþyktu
þeir með yfirgnæfandi meiri hluta
atkvæða, að hefja heldur verkfall.
en ganga að þessari launalækkun.
Mikið hefir verið til þess reynt,
að koma hér á suttum, og þegar
þetta er skrifað, miðvikudags-
morgun, lítur heldur út fyrir, að
ekki mun til verkfalls koma.
Segir af sér
Sir Eric Drummond, sem verið
hefir aðal skrifari Þjóðabanda
lagsins, hefir sagt af sér því em-
bætti. Er haldið að vonbrigði
út af Manchuríumálinu valdi þar
miklu um. “Eg get þolað allar
aðfinslur við gerðir Þjóðbanda
lagsins, meðan. vér getum með
sanni sagt, að það komi 1 veg fyrir
' stríð”, er eftir honum haft.
Samband símakerfanna
í Canada
Nú er svo Komió, ao hægt er að
nota canadiska síma til að talast
við, alla leið frá Halifax til Van-
couver, eða 4,263 mílur. Þetta
hefir ekki verið hægt fyr en nú
fyrir fáum dögum. Alt til þessa
hefir þurft að nota síma suður í
Bandaríkjum, til að geta talast
við þvert yfir Canada. Er þetta
gert með sambandi ýmsra síma-
kerfa í landinu, og eru þau Brit
ish Columbia símafélagið, fylkis-
stjórna símakerfin í Sléttufylkj
unum þremur, Bell félagið í Ont-
ario og Quebec og tvö símafélög í
Strandfylkjunum. Var þetta can-
adiska símasamband opnað á
mánudaginn var, þannig að land-
stjórinn talaði frá Ottawa til fylk-
isstjóranna í öllum fylkjum lands-
ins og tilkynti þeim, að samband-
ið væri opnað, og svöruðu þeir
hver um sig. Fylkisstjórinn í Mani-
toba gat það samt ekki, því hann
er veikur um þessar mundir, og
hefir all-lengi verið. Mr. Major,
dómsmálaráðherra, sem einnig er
símaráðherra, svaraði fyrir hans
hönd. Símagjaldið milli Winnipeg
og St. John er $5,50 í þrjár mínút-
ur, og milli Winnipeg og Vancouv
er $4.50. Eftir kl. 7 á kveldin er
gjaldið lægra frá einni stöð til
annarar.
Kirkjunum breytt í
safnbús
Soviet-stjórnin á Rússlandi er
bæði iðin og stórvirk við að af-
kristna Rússa. Eins og í öðrum
kaþólskum löndíhn, er þar mikið
af skrautlegum og afar dýrum
kirkjum. Þær eru nú flestar not-
aðar til alls annars en guðsdýrk-
unar. Eina slíka kirkju í Lenin-
grad hefir stjórnin nú rétt nýlega
ákveðið að nota hér eftir fyrir
gripasafn, sem á að vera valið sér-
staklega í þeim tilgangi að upp-
ræta öll trúarbrögð og alla guðs-
dýrkun úr hugum fólksins. Hin-
ir ráðandi menn í Rússlandi halda
fast við þá kenningu, að trúar-
brögðin séu andlegt ópíum, áem
geri fólkinu bara ilt eitt. Sú
kirkja, sem hér er um að ræða, er
dómkirkja ein mikil, sem byrjað
var að byggja 1801, en var full-
gerð 1811 og kostaði um tvær|Því að mikill fjöldi fólks verður
miljónir dollara. í henni eru ýmsjað yfirgefa heimili sín, um stund
afar verðmæt listaverk. • að minsta kosti
Nýr spítali
Montrealbúar gera ýáð fyrir að
byggja nýjan spítala, eins fljótt
og peningar eru fyrir hendi til að
gera það, en sem ekki sýnist vera
enn sem komið er. Á hann að
verða eins fullkominn eins og
nokkur spítali í þessari heims-
álfu, eða enn fullkomnari, og kosta
$10,000,000. Hefir uppdráttur af
byggingunni þegar verið gerður,
Varasamur viðskiftamaður
Með byrjun desembermánaðar
kom til Winnipeg maður að nafni
Henry Adams, en mun þó stund-
um hafa nefnt sig Henry Ander-
son. Hann leigði sér pláss í vöru-
húsi hér í borginni, fékk sér tvær
skrifstofustúlkur, og sendi síðan
auglýsingar til bænda víðsvegar i
fylkinu og sagði þeim, að hann
vildi kaupa vörur þeirra, sérstak-
lega alt fuglakjöt, sem þeir hefðu,
og greiða hærra verð heldur en
aðrir. Margir urðu til að senda
honum vörur og mun hann hafa
fengið um sex þúsund dollara
virði af þeim. Borgunin kom eins
og lofað hafði verið og eins fljótt
eins og til stóð, og bændum vitan-
lega leizt vel á þetta og voru á-
nægðir. Maður þessi (borgaði með
bankaávísunum, eins og gerist, en
þegar til kom, reyndust þær ekki
neins virði. Adams átti enga pen-
inga á bankanum. Þetta hefir því
farið svo, að bændurnir, sem
sendu Adams vörur sínar, hafa
alls ekkert fyrir þær fengið. Ekki
hélt Henry Adams þessu áfram
lengur en til 26. desember. Hvarf
hann þá og enginn veit hvað um
hann er orðið,' og lögreglan er nú
allstaðar að leita hans. Það er
haldið, að sami maðurinn hafi áð-
ur Ieikið þetta í Strandfylkjunum.
•Ætti þetta að verða til þess, að
kenna fólki að vera varfærið, þeg-
ar um óþekta menn eða félög er að
ræða.
Vatnsflóð
Vantsflóð mikil eru nú í Missi-
sippi norðanverðu, sem unnið hafa
mikið tjón á stóru svæði, og valda
Atvinnubaetur
1 lok síðasta sambandsþings var
stjórninni veitt heimild til að verja
óákveðinni fjárupphæð, fram til
næsta þings, til atvinnubóta og til
hjálpar atvinnulausu fólki. Hef-
ir stjórnin verið að fást við þetta
síðan, og er haldið að til þess
muni ganga um $30,900,000. Þeir,
sem atvinnu hafa notið fyrir þetta
stjórnarfé, eru 265,000', og vinnu-
dagarnir eru eitthvað yfir þrjár
miljónir. Hér er ekki átt við það
aðeins, sem sambandsstjórnin hef-
ir sjálf gera látið heldur líka það,
sem hún hefir lagt til fylkja og
bæja.