Lögberg - 07.07.1932, Blaðsíða 4

Bls. 4.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 7. JÚLÍ 1932.
Hijgbers
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRE88 LIMITED
69 5 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjðrans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
VerO $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
PHONES 86 327—86 328
Bjargræðistími- - -
Hvíldartími
Nú er sá tími árs að koma, sem heima í
sveitnm á Islandi var kallaður bjargræðistími.
Það var heyskapartíminn, rúmir tveir mán-
uðir að sumrinu, þegar heyjanna var aflað,-
sem notuð voru til að fóðra búpeninginn yfir
veturinn.
Þetta er svipað hér í landi. Sá tími, sem nú
fer í hönd, má vel kallast bjargræðisltími,
livað bændurna snertir að minsta kosti. Hey-
skapur, hveitisláttur, þresking. alt rekur nú
livað annað. Frá þessum tíma og langt fram
á haust, hafa bændurnir nóg að gera, flestir
meira en þeir geta vel annað. Það er svo ávalt,
en sjaldan frekar en nú, því sjálfsagt taka
bændurnir eins fáa kaupamenn og mögulegt
er í þetta sinn, vegna þess hve búskapurinn
gefur lítið í aðra hönd. Bóndinn má nú illa
við því að liafa verkamenn og borga kaup.
Bændurnir hafa því meira en nóg að gera
fyrst um sinn. Nú er þeirra bjargræðistími.
Hamingjan gefi þeim sem mesta og bezta
björg fyrir sig og sína.
Oðru máli er að gegna með þá, sem í borg-
unum búa, nema þá, sem vinna einhverja úti-
vinnu, sem ekki er hægt að vinna að vetrinum
veðurs vegna. Sumarið er líka þeirra bjarg-
ræðistími, líkt og bændanna.
Fyrir fjölda marga borgarbúa, eru þessir
tveir sumarmánuðir—júlí og ágúst—hvíldar-
tími, eða þá einhver hluti af þeim. Þessa tvo
mánuði eru skólamir lokaðir, fyrst og fremst.
Skólakennaramir hafa þá sinn hvíldartíma
og skólafólkið alt. Algengt er að fólk, sem
vinnui' stöðugt árið um kring taki sér svo sem
tveggja vikna, eða mánaðar hvíld að sumrinu.
Það er gott að geta tekið sér slíka hvíld frá
daglegum störfum, þó ekki sé nema um fáa
daga að ræða, eða fáar vikur í mesta lagi.
Sérstaklega ef þess er kostur að fara burtu
úr borginni og lifa náttúrunni nær heldur en
kostur er á í stórri borg. Það hefir mörgum
hjálpað til að verða að “nýjum og betri
manni. ’ ’ En því miður era þeir ekki nema til-
itölulega fáir, sem eiga þess kost, og þeir eru
sjálfsagt færri nú, heldur en vanalega vegna
fjárkreppunnar, sem nú legst eins og farg á
flest fólk.
Vér gerum ekki lítið úr erfiðleikunum, það
er öðru nær. En vér hyggjum að all-mikið af
þeim liggi í hugarástandi almennings, eins og
því er nú farið, kvíðanum og vonleysinu um
að nokkum tíma muni aftur batna í ári.
Bezta lækningin við kvíðanum og vonleys-
inu er vinnan, þó hún gefi lítið í aðra hönd,
öll heiðarleg viðleitni að bjarga sér sjálfur,
og hvíldin, þegar hennar er þörf, helst sem
næst brjósiti náttúrannar sjálfrar.
Hreina loftið og sólskinið á undra mátt.
Preátafélagsritið 1931
Islendingar, sem í fjarlægð búa og unna
ættjörð sinni meir en að nafni til, fagna yfir
öllu því, sem til framfara horfir í átthögum
þeirra. 0g þeim hinum sömu—skipi þeir eigi
andlegri heill skör lægra en hinni líkamlegu,
—getur eigi staðið á sama um það, hvernig
horfir við í trúmálum, í kirkju- og kristin-
dómslífi heimaþjóðarinnar. Ekki er því að
leyna, að vindur stendur af ýmsum áttum í
trúarlífi á Islandi, og mun mörgum þykja nóg
um straumköstin á því sviði. Hvað sem þessu
líður, þá er mér hið ágæta ársrit Prestafélags-
ins, en síðasta bindi þess verður hér rætt
nánar, máttug sönnun þeirrar staðreyndar, að
íslenzk kristni og kirkja eiga sér marga djarf-
huga og hjartahreina starfsmenn, er sækja
öruggir fram undir merkjum þeirrar lífs-
stefnu, sem þeir hafa helgað krafta sína. Og
meðan kirkjan á sér fulltrúa, er skilja svo vel
hlutverk sitt, og rækja af fremsta megni, er
hún á bjargi bygð, enda þótt öldur háværrar
andúðar skelli að fótum hennar. Munu þar
sannast spakleg orð sagnaskáldsins: “Borg-
ir hrynja ekki fyrir stóryrðum.”
“ Prestafélagsritið ” flytur sem endranær
efnismiklar og tímabærar ritgerðir og annan
fróðleik. Erindið “Eining kirkjunnar” eftir
ritstjórann fjallar, eins og nafnið bendir til,
um einliverja hina allra merkustu, að margra
dómi hina lang merkustu kirkjulega hreyf-
ingu vorrar aldar. Er hér í stuttu máli glögg-
lega lvst hvað áunnist hefir í þessari þátta-
mörgu og þlýðingarmiklu starfsemi. Aillir
krisitnir menn munu geta tekið undir með höf-
undinum: “að eimng trúaðra manna muni
vera öflugasta ráðið til þess að efla og auka
hið góða í hverju landi----— öflugasta ráðið
til áhrifa á þjóðlífið” (Leturbr. höf).
“Eining kirkjunnar” var þá einnig eitt af
stórmálum þeim, sem tekin voru til meðferð-
ar á hinum merkilega Lambeth-fundi .1930, er
prófessor Sigurður P. Sívertsen segir frá í
samnefndu erindi. Að vekja athygli Islend-
inga á þessu þýðingarmikla kirkjuþingi er
vissulega, að beina hollum straumum braut
inn í andlegt líf þeirra. Og eigi á höfundur
nefnds erindis síður þakkir skilið fyrir, að
hafa snúið prýðilega á íslenzku mikilvægum
köflum úr nefndar-skýrslum Lambeth-fund-
arins (bls. 192-213). Skýrslur þessar era and-
legt kjarnmeti og því verðskulda þær að vera
lesnar með eftirtekt, hvort sem menn eru sam-
þykkir þeim í öllum greinum eða ekki.
1 kirkju-einingar anda er einnig hið sam-
úðarríka erindi séra Eiríks Albertssonar:
“Trú og játning”, ákveðin en prúðmannleg
hvöt itil kirkjulegrar samvinnu; mætti hún ná
sem flestra eyram.
Nefnd erindi ræða bersýnilega starf kirkj-
unnar inn á við. 1 þeim flokki má einnig telja
greinina: “Kristilega stúdentahreyfingin á
Englandi,” eftir cand. theol. Óskar J. Þor-
láksson. Segir hér frá hollri og eftirbreytnis-
verðri kirkjulegri hreyfingu, og rétt hefir liöf-
undur að mæla, er hann segir: “Fáit-t mun
blása meira lífi í trúmálin og efla meir áhuga
manna á kristilegu starfi, en ef ungir áhuga-
samir stúdentar bera það fram og starfa af
áhuga.”
Um starfsemi kirkjunnar út á við, afstöðu
heímar til þjóðfélagsmála, fjallar hið skorin-
orða og sanngjarna erindi Asmundar háskóla-
kennara Guðmundssonar “Kirkjan og verka-
mannahreyfingin. ” Höfundur rökræðir hið
mikla og víðtæka mál, sem hér um ræðir, frá
báðum hliðum, sjónarmiði kirkjunnar og
sjónarmiði verkamanna; hann sýnir einnig
hversu takast megi, með samvinnu, að brúa
það djúp, sem tíðum hefir skilið kirkjuna og
verkalýðshreyfinguna. Samúð höfundar og
sanngirni lýsa sér vel í þessum orðum hans:
“Kirkja vor á að horfa hugrökk og bjartsýn
á verkamannahreyfinguna í heiminum. Hún
berst fyrir góðu máli—þrátt fvrir ýmiskonar
mistök og misskilning. Og þótt um margt hjá
henni sé deilt, hvort holt sé eða heppilegt, þá
getur það itrauðla orkað tvímælis í augum
þeirra, sem á hana líta hlutdrægnislaust, að
hún sé risin af brýnni þörf, hafi unnið mikið
gagn og eigi göfugt framtíðarhlutverk fyrir
höndum. ’ ’
Líknarstarfsemi kirkjunnar er að allra
dómi einhver fegursti og sannkristnasti þátt-
urinn í athafnalífi hennar. Þessvegna er
einkar hugljúft að lesa erindi Sigurbjöms A.
Gíslasonar, cand. theol., “Ellihæli.” Er þar
rakin stuttlega saga elliheimila og lýst starf-
semi þeirra á Islandi, en þar era nú þrjú slík
heimili. Höfundur segir frá kynnum sínum
af elliheimilum erlendis og meðal annars lýsir
hann all-nákvæmlega, og afar vingjarnlega,
stofnun og starfi “Betel’’’-ellihælisins á
Gimli. En svo farast honum orð: “Þessi
viðkynning mín við Betel á Gimli vakti hjá
mér löngun til að styðja eitthvað að stofnun
ellihæla á Islandi og síðan hefi eg jafnan leit-
ast við í utanföram iað kynna mér þau ellihæli,
sem eg gat náð til, og hefi séð þar margt bæði
til eftirbreytni og varnaðar.” Hér er því eitt
dæmi þess, að borist hafi heilnæmir straum-
ar frá Viestur-lslendingum til heimalandsins.
Er það metnaðarauki, að geta fært sér slíkar
tekjur til reiknings.
Fagrar og vekjandi era ritgerðir séra
Knúts Arngrímssonar: “Gildi samúðar,”
vígsluprédikun séra Sigurðar P. Sívertsen og
ræða séra Þorsteins Briem: “Gullkerin.”
Kjarni kenningar séra. Knúts era niðurlags-
orð hans: “Samúðin ein byggir upp,” en
áður hafði hann leitt rök að því að með að-
ferð hennar hafi “verið unnir varanlegustu
sigrarnir í mannheimi.”-— Prédikun séra
Sigurðar flytur fagnaðarboðskap kristilegrar
bjartsýni.” Hann leggur áherslu á “merki-
lega lifslögmálið um, að trúin á tiið góða skapi
hið góða, efli það og amki” (Leturbr. höf.).
—Ræða séra Þorsteins kennir einnig boðskap
bjartsýninnar. Ræðumaður leiðir að því mörg
rök og næg dæmi, að traustið og trúin gefi
viljanum byr undir vængi: “Já, trúin gefur
þrek! Foringjum til að fórna öllu og gleyma
sjálfum sér. Þjóðum til að reisa við land sitt,
og þeim, sem eiga helgar hugsjónir, gefur hún
mátt til að líða og þola og fá því áorkað sem
mannlegum kröftum er ofvaxið annars.”
An framtíðartrúar er hver einstaklingur og
þjóð hver dauðadæmd. Og aldrei hefir oss
verið meiri þörf heilskygnrar bjartsýni, óbif-
anlegrar trúar á sigur hins góða, á sigur hárra
og göfugra hugsjóna en einmitt nú þegar
brúnaþung óveðursskýin hylja
svo himin vom að varla rofar
til sólar.
Að þessu sinni flytur
“ Prestafélagsritið ” óvenju
margar ritgerðir um íslenzka
merkismenn í klerkastétt, er að
velli hnigu á síðustu áram, en
skylt er að minnast slíkra
manna, þeim að verðugu og
öðrum til fyrirmyndar. As-
mundur háskólakennari Guð-
mundsson ritar um Kjartan
Helgason prófast, en hinn fyr-
nefndi og Signrður vígslu-
biskup rita í sameiningu um
Einar Jónsson prófast; vígslu-
biskup minnist og fræðimanns-
ins og Islandsvinarins, séra
Þórðar Tómassonar. Allar eru
minningargreinar þessar vel í
letur fræðar. Einkar fróðlegt
og tímabært er einnig útvarps-
erindi Sigurðar vígslubiskups
í tilefni |af aldarafmæli séra
Stefáns Thorarensens sálma-
skálds. Hér má og minnast á
hina stór-fróðlegu og skemti-
legu ritgerð Kristleifs bónda
Þorsteinssonar: ‘ ‘ Frá Húsa-
felli og Húsafellsprestum. ”
Hverju landi er sæmd að því,
að eiga svo ritsnjalla menn í
bændastétt.
Lang ítarlegust minningar-
greina þeirra, er ritið flytur,
og að sama skapi vönduð að
rithætti, er ritgerð Jóns bisk-
ups Helgasonar um “Nathan
iSöderblom, erkibiksup Svía.”
Atti sá mikli andans skörung-
ur það fyllilega skilið, að hans
væri minst svo rækilega á vora
tungu, því að trauðla mun því
neitað, að kristnir menn hvar-
vetna hafi eig'i átt lionum skuld
að gjalda. — Þá era hér æfi-
ágrip þeirra vígslubiskupanna,
séra Hálfdáns Guðjónssonar og
séra Sigurðar P. Sívertsens,
rituð af þeim sjálfum.
Auk hins. ofantalda eru í rit-
inu gagnleg grein: “Andleg
búhyggindi,” eftir cand. theol.
Þýrarinn Þórarinsson, fallegir
sálmar eftir þá Valdimar V.
Snævarr, skólastjóra og Kjart-
an Ólafsson brunavörð, sálma-
lög eftir tónskáldin Sigvalda S.
Kaldalóns og Björgvin Guð-
mundsson, ritfregnir og fleiri
fróðleikur, að ógleymdum all-
mörgum ágætum myndum. Frá-
gangurinn hæfir innihaldinu.
Ritið er, þegar á alt er litið,
lilutaðeigendum til mikils sóma.
Það verðskuldar marga lesend-
ur.
Richard Beck.
Islenzku tímaritin
(Framh.)
Trúmálin er stórmikill þáttur í
lífi mannanna og hefir valdið
meiri heilabrotum máske, en
nokkuð annað, sem mannkynið
hefir verið að glíma við um ald-
irnar. Trúmálabaráttan gengur
sem rauður þráður í gegn um alla
söguna. En heilabrot manna og
hugsanir hafa ekki verið á einn
veg, og margt hefir verið í fari
kirkjukenninganna, sem öfulgt og
rangsnúið hefir verið, og er enn
þann dag í dag hjá flestum
kirkjudeildum. Blóðug hafa oft
verið sporin, og dómur því harð-
ur verið feldur yfir kirkjunni og
allri trú, en þar hefir líka mönn-
um skjátlast. Kenningin, grund-
vallaratriðin, geta verið sönn og
óhagganleg, þó hún sé misbrúk-
uð og henni misbeitt. Kenningin
getur verið heilbrigð og grund-
völluð á bjargi, þrátt fjrrir það,
þó mennirnir oft og einatt hafi
svikið köllun sína, og hún er það
þrátt fyrir alt og aít, boðskapur
Krists, eins og hann flutti hann
— en ekki eins og hann hefir ver-
ið afbakaður af mönnum á ýms-
an ve'g, — hefir staðið og stend-
ur í gegn um aldirnar, sem klett-
ur í hafinu. Og þetta er það, sem
séra Jakob Jónsson er að flytja í
hinni ágætu ritgerð “Trúarbrögð
og kristindómur.”
Byrjar harin ritgjörð sína á því
að sýna fram á það, að Gunnar
Benediktsson leggi rangan skiln-
ing í það, hvað séu trúarbrögð, og
færir góð rök fyrir því. Hann
segir: “Það sem hann (G. B.)
nefnir trúarbrðgð, er venjulega
kallað játningabundin kreddutrú,
og það sem hann kallar efnis-
hyggju, veit eg ekki betur en að
heiti raunvísindi. Séu orð séra
Gunnars þýdd á mælt mál með
einföldum útreikningi, verður
varla úr þeim lesið annað
en það, sem flestir prestar þjóð-
kirkjunnar eru nú sammála um,
að valdboðin kreddutrú hljóti að
vera þeim andstæð.” — Um efnis-
íshyggjuna farast honum þannig
orð: “Efnishyggja er sú stefna,
sem byggir á efrtinu sem undir-
stöðu og uppistöðu tilverunnar
og lítur á alla andlega starfsemi
sem afleiðing efnisbreytinga, líkt
og þegar gufa leggur upp af
grautarpotti. Efnishyggjan stik-
ar yfir alt, sem ekki er áþreifan-
legt og sýnilegt: svo sem guð,
sál og þar af leiðandi ósýnilega
tilveru í öðrum heimi. Þess vegna
er það hrein og bein fjarstæða,
að kalla spíritista efnisryggju-
menn.” — Og síðar segir hann:
“Efnishyggjumenn geta nú að-
eins verið þeir, sem lepja upp
molana frá borðum liðna tímans
og kyngja þeim ótugðum. Svo
hrottalega hefir bæði eðlisfræði,
efnafræði og stjörnufræði nútím-
ans gefið efnishyggjunni utan
undir. Það er sanni næst, að
kröftugustu prédikunirnar um til-
veru guðs og andlega heima, sé
að sækja í rit þeirra, sem þessi
fræði stunda (hér vitnar höfund-
urinn í Heimsmynd vísindanna,
eftir dr. Ág. H. Bjarnason, og
fleiri merkisrit)|L Efnishyggjan
er því orðin eftirlegukind í vís-
indaheiminum. Á henni byggir
enginn maður kastala framtíðar.
Og sízt er hún til nokkurs nýt
fyrir trúarbragða félagsskap, sem
starfar í samræmi við nútíma vís-
indin, eins og íslenzka kirkjan
gerir.” — “En hvað eru þá trúar-
brögð?” spyr höfundurinn, og
skrifar hann af miklu viti og
þekkingu um það. En út í þá
sálma er ekki mikið hægt að fara
hér. Sýnir hann fram á, að í
raun og veru sé grundvallar hug-
sjón kristninnar ávalt hin sama,
þó tíð og tímar breytist. En hið
ytra kenningaform er breyting-
um undirorpið, og hefir sífelt ver-
ið að breytast, — menn á mis-
munandi tímum hafa skapað
kreddu-kerfi, seirí til tafar og
hindrunar hefir verið, sem er
erkifjandi frjálsrar hugsunar og
lifandi trúar. En “það er hún
ein (kreddutrúin), sem séra G. B.
heiðrar með nafninu trúarbrögð,
þvert ofan í málvenjuna og að því
er mér virðist, í andstöðu við
rétta hugsun.”
Hann sýnir fram á, að undir-
gefni og afskiftaleysi gagnvart
böli mannlífsins, sé ekki hugar-
stefna kristninnar; hjá Kristi
sjálfum verði þessarar tilhneig-
ingar ekki vart. iHöfundur vill
skipa sér undir það merki, sem
velta vill af valdastóli því þjóð-
skipulagi, sem úrelt er orðið, “og
sem búið er að ganga sér til húð-
ar og syngur nú sín eigin grafar-
ljóð í kreppum, styrjöldum, at-
vinnuleysi þar sem nóg verk er
að vinna, og hungri, þar sem nóg
er brauð”, eins og hann kemst að
orði. Þar segist hann vera í sama
flokki og séra Gunnar og sömu
skoðunar. Kannast hann við, að
lærisveinar Krists um aldir hafi
ekki fylgt hugsun hans út í æsar,
en það er ekki ástæða til þess að
kasta hugsjóninni fyrir borð, þótt
mennirnir hafi brugðist; kenn-
ingin sé jafn-gullvæg fyrir því,
og er það sannleikur. Og í sam-
bandi við þetta segir hann: “En
því verður aldrei mótmælt með
gildum rökum, að með kristn-
inni hefir komið nýtt mat á mann-
eðlinu og gildi þess hækkað.”
Játar höf. það, að mörg óhæfai
hafi verið framin í ‘ kristnum
löndum og undir væng kirkjunn-
ar, en þó heldur hann að meira
sé gert af því, er til mannúðar
horfir, eða því búa menn ekki enn
við útburð barna, þrælahald, eða
1 meir en þriCjung aldar hafa Dodd'a
Kidney Pills veriB viBurkendar rétta
meðalið við bakverk, gigt, þvagteppu
og mörgum fleiri sjúkdðmum. Fást hj.1
öllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eða
sex öskjur fyrir $2.50, eða beint frá The
Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef
borgun fylgir.
að tortíma gamalmennum eins og
átti sér stað í fornri tíð; bendir
hann á að margt göfugt og gott
sé hægt að læra af forfeðrum aft-
ur í heiðni, en þó sé skuggahlið
þess lífs og átrúnaðar all-svðrt;
um það farast honum svona orð:
“Víkingarnir sýndu aðdáanlega
framgöngu í bardögum og dugðu
vel vinum sínum, en þeir fundu
ekki, að það væri neitt lítilmót-
legt við það, að ræna strendur
friðsamra landa, stela, myrða,
nauðga konum, henda börnum á
sjótsoddum og þrælka saklausa
menn. Strandhögg víkinganna,
‘vorra frægu forfeðra’, voru ná-
kvæmlega sama eðlis og Tyrkja-
ránið 1627. Þeir, sem aldir voru
upp við erfðavenjur ásatrúarinn-
ar, þorðu að mæta ofur efli við
fáa menn, undir vopnum, en þeir
létu löðrunga almenningsálitsins
hræða sig til að brenna inni sak-
lausa menn eða vinna á þeim níð-
ingsverk fyrir það eitt, að þeir
voru í frændsemi við óvini
þeirra.”
Ritígjörð sína endar hann með
þessum kafla: “Mistök kristinn-
ar kirkju eru mér ekki sönnun
þess, að kristindómurinn sjálfur
hafi mist gildi sitt, heldur að hann
þurfi sterkari, áhugasamari og
ötulli sendiboða. Vandræði yfir-
standandi tíma er sönnun þess,
hvernig fer fyrir þeirri kynslóð,
sem leitar ekki fyrst og fremst
guðsríkis og hans réttlætis. Aldr-
ei hefir það sézt betur en nú, að
gjafir guðs í ríki náttúrunnar eru
ekki einhlítar til hollra lífskjara,
heldur siðferðisþroski og andleg
fullkomnun mannkynsins. 1 Jesú
Kristi er æðsta lífshugsjón mann-
anna fólgin, hið eina takmark
sannrar menningar. Hann er
sönnun þess, hve göfugt líf þessi
jörð getur alið, þegar á morgni
þess dags, sem henni virðist vera
ætlaður. Það eina, sem leyst get-
ur vandamál hverrar kynslóðar,
er hugarstefna kristinna trúar-
bragða, því Kristu'r er sá i>er-
sónuleiki, sem varpar skýrustu
ljósi yfir afstöðu mannsins til
frumafls tilverunnar, sem vér
köllum guð. Sé það hneyksli eða
heimska að halda þessu fram,
skal eg kinnroðalaust lifa og
deyja sem hneykslunarmaður og
heimskingi.”
Þetta er að eins ófullkomið yf-
irlit yfir þessa ágætu ritgjörð,
sem svo þrungin er af heilbrigðu
viti og samræmi, og í mínum huga
tvímælalaust er eitt það bezta og
heilbrigðasta frá trúmálalegu
sjónarmiði, sem eg hefi lengi
séð. Allir ættu að lesa ritgjörð-
ina; eg hefi lesið hana mörgum
sinnum, og hún gefur mér, eg
skal kannast við það, þau beztu
andlegu næringarefni í hvert sinn
er eg les, því þar er svifið fyrir
allan þokuheim trúarkreddanna
og hinn andsvala heim efnis-
hyggjunnar, sem öllu neitar nema
því áþreifanlega. Það er sönn,
lifandi trú, sem þarna er boðuð
með krafti. (Frh.)
í Melbourne í Ástralíu tók lög-
reglan nýlega 78 ára gamla kerl-
ingu, grunaða um morð. Kerling
! var tekin fyrir rétt — og játaði
þá, að hún á síðastliðnum 20 ár-
unum hefði drepið um 100 manns
á eitri. Dómarinn hugði í fyrstu,
að kerling væri vitskert, en við
rannsóknir hefir komlið í ljós, að
þetta er satt.