Lögberg - 03.11.1932, Blaðsíða 6

BIh. fí
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. NÓVEMBER 1932.
Valdið og áálin
EÐA
REYNSLA LÆKNISINS.
(Sönn saga.)
“Herra læknir,” hrópaði hann og steytti
kiepta hnefana að mér, “þó þú kannske
standir vel í þinni stöðu, þá ætlaðu þér ekki
þann dul, að setja mér fyrir um hvern hugs-
unarhátt eg eigi að hafa!”
Eg reiddist þessari ósanngimi og skipaði
honum aS hypja sig út úr húsinu. Hann gerði
þaS án tafar og skelti hurSinni á eftir sér.
Eg var nú enn í all-æstu skapi út af þess-
ari viSureign minni við hann, þegar Kut kom
inn. Hún leiddi Elsu Darrow við hönd sér
og var telpukrakkinn skælandi. “Elsa seg-
ist vera veik,” sagði kona mín.
Þegjandi tók eg í hönd Elsu, til að leiða
hana inn í biðstofuna, en þá grét hún meira
en áður.
“LofaSu mér að fara inn með henni,”
sagði Rut, “svo hún sé ekki svona hrædd.”
Eg var nú ekki í því skapi, aS eg gæfi já-
yrði við þessu. “Nei,” sagði eg hryssings-
lega, “híddu hér. ” Dró eg nú krakkann inn
með mér og lokaði dyrunum, en lét konu mína
bíða fyrir framan.
Þegar eg var orðinn einn með Elsu, þá fór
eg með allri stillingu — því það hafði mér
verið kent— og spurði liana meS hægð um
ástand hennar. Hún hætti að skæla og af lvs-
ingunni komst eg trsax að niSurstöðu um
hvað að var.
Hún hafði botnlangabólgu, og þurfti að
ganga undir uppskurð, helzt hið bráðasta.
Þetta sagði eg Rut. “Láttu krakkann vera
hér,” sagði eg; “eftir fáein augnablik verð
eg að finna föður hennar og tala um þetta við
hann.”
Það virtist koma dálítið hik á Rut. Svo
sagði hún blíðlega: “Eg skal gera það, ef
þú vilt, en hann var reiður, þegar liann fór
áðan, — eða var ekki svo?”
Eg starSi á hana öldungis forviða; flýtti
'hún sér þá að bæta við: ‘ ‘ Eg gat ekki að því
því gert, þó eg ætti leið um rétt fyrir utan
dyrnar, meðan þið voruð aö tala saman og
heyrði hvað þið Mr. Darrow sögðuð hvor við
annan. ’’
“Jæja,” sagði eg, “ekki fer eg aS ganga
eftir honum.”
“Villi,’ sagði hún sem hún heyrði ekki hvað
eg sagði, “eg held aS það sé misráðiS af þér
að tala til hans eins og þú gerir, því þó vel
geti verið að það sé sannleikur, sem þú segir,
þá ætti að fara að honum með meiri lipurð
og lægni — en ekki með skipandi orÖum og
athöfnum, — það er til, að fólk verSur sinn-
isveikt.”
Nú tók út yfir; kona mín var farin að taka
hans málstað gagnvart mér.
“Taktu nú eftir,” sagði eg æstur, “eg vil
ekki hafa, að þú sért að þessu. Eg þarf hvorki
þig né aðra til að setja mér fyrir um, hvern-
ig eg eigi að koma fram við sjúklinga mína.
Skiftu þér ekkert af mínum störfum.”
Hún stóð upp af stólnum í skyndi, og leit
beint í augu mér. Hún néri saman höndun-
um aftur og aftur, og eg sá að hún átti afar-
erfitt með að stilla sig.
“Villi,” sagði hún stillilega. “Eg held
það sé enmitt það sem eg ætti að gera.”
“Við hvað áttu?” spurði eg í skipandi
róm.
“Eg ætla aS fara heim,” sagði hún. “Eg
held það eigi að eySileggja mig hér. Eg þarf
að hugsa mig um; þú þarft líka tóm til yfir-
vegunar; eg ætla til borgarinnar fyrir viku-
tíma. Marja (Marja var vinnukonan) get-
ur þá fengið frí á meðan. Ef eg afræð að
koma aftur—”
Eg þreif fast um handlegg hennar. “Rut”,
sagði eg breyttum rómi, “þú ert þó aldrei að
skilja við mig?”
“Eg held eg megi til með það,” sagði hún
með festu. “Þú varnar mér allra þroska-
skilyrða, Villi. Samfélag og jafnfrétti er
eitt og hið sama, eða er ekki svo? En eg er
varla á við kvennabúrs-konu! ”
Kom hún enn, þessi samfélags hugmynd!
Hún var mér óskiljanleg með öllu, við töluð-
um um þetta næstum í það óendanlega, en
hvorki sáryrði eða fortölur gátu bifað henni,
svo loks sagði eg biturlega, án nokkurs tillits
til þeirrar sáru hrygðar, sem lýsti sér í
augnaráði hennar:
“Jæja þá, sé þetta öll ástin, sem þú berð
til mín, þá farðu! Eg get komist af án þín!
Eg komst einu sinni af án þín, og ætti eins að
geta það nú.”
ÞaS duldist mér ekki, að þessi orð voru
henni sem reiðarslag. En eg var svo reiður,
að ekki komst eg við af því. Hún sneri sér
við og gekk með óstyrk fram að dyrunum og
út, svo eg varð einn eftr með hugsanir míii-
ar. Mig langaði að hlaupa á eftir henni, falla
henni til fóta og biðja hana fyrirgefningar.
En eg var því óvanur, að láta undan, svo eg
gat það ekki.
En livað hennar áform snerti, þá virtist
það vera: “annað livort nú eða ekki.”
Þetta kveld geiði eg harða atrennu, og
heimtaði af henni með ofsa miklum, að hún
hætta viS þessa ætlan sína. Stillilega varð hún
við —en neitaði þó alt af— jafnvel þó stund-
i fengi hún vart varist gráti. Loksins
fyltist eg ólund, og hætti að biðja liana frek-
ar. Næsta dag fór hún til borgarinnar.
Næstu nótt gekk eg um gólf í húsinu — nú
svo tómu og eyðilegu — lengi fram eftir.
Hefði eg látið undan, fariS að símanum og
sagt: “Rut, þú hafðir á réttu að standa —
komdu aftur til mín,” þá hefði hún komið.
AS fara að gera þetta ? Nei!
Eg leit til baka — yfir þau ár, er eg liafði
barist áfram í lífinu og liaft mig fram úr fá-
tækt og umkomuleysi, — þá hafSi eg aldrei
látiÖ undan síga. Og eg taldi sjálfum mér trú
um, að ef eg léti undan henni á þessari úr-
slitastundu, þá vrði eg að sjálfsögðu að gera
það alt af upp frá því. Nei, það vrði ófært.
Eg mundi geta staðiS einn.
Næsta morgun fór eg upp úr rúminu, sem
eg hafði lagt mig útaf í, tekinn í andliti og illa
til reika. Eg þvoSi mér ,fór í betri föt, reyndi
að hrinda frá mér umliugsun minni um Rut,
því nú hafði eg skvlduverk að vinna — þenn-
an dag átti eg að gera uppskurð á Elsu litlu.
Erfitt hafði mér veitt að fá föður hennar
til að gefa sitt samþykki að hún yrði skorin
upp. ÞaS þurfti helzt að gerast degi fyr, og
hefði þá orðið gert, hefði ekki tregða Dar-
rows verið því til fyrirstöðu. Að lokum sagði
eg honum, að hann gæti fengið tíma til um-
hugsunar til morguns, og ef hann gæfi þá
ekki samþykki sitt, þá tæki eg enga óbyrgð á
afleiðingunum. Þá gaf hann samþvkki sitt.
Undanfarin nótt hafði farið illa með mig,
en þrátt fyrir það, var eins og eg næði mér
nokkuð aftur, þegar eg kom inn í uppskurðar-
stofuna í spítalanum. Voru þar fyrir hjúkr-
unarkona ein, Miss Reylly, — sem eg hafði
unnið með áður og bar gott traust til—, og
einn af stéttarbræðrum mínum, sem komið
hafði frá höfuðborginni til að gefa sjúklingn-
um inn deyfandi meðul. Þó uppskurðinum
liefði verið frestað þetta, þá var eg í engum
efa um, að hann mundi takast og alt mundi
vel fara.
En varla var eg byrjaður á verkinu, þegar
samverkamaður minn sagði í hálfum hljóð-
um:“Herra læknir, sjúklingurinn er að
devja!”
Eg brá við hið snarasta honum til hjálpar.
Við reyndum þegar allar hugsanlegar lífgun-
artilraunir og höfðum hraðan á, þó við gætt-
um alls vel. En alt varð árangurslaust.
Nokkrum augna'blikum síðar horfðum við ráð-
þrota á liðið lík einu manneskjunnar, sem Vin-
cent Darrow elskaði! Mannslífið, sem mér
hafði verið trúað fyrir, var orSið herfang
dauðans!
Stéttarbróðir minn leit snöggvást framan
í mig, brá við og fór burt í skyndi. En hjúkr-
unarkonunni, sem var raungóð, fórst öðru-
vísi. Hún sagði: “Farðu heim, læknir. Eg
skal láta flytja Mr. Darrow harmafregn-
ina. ’ ’
Eg stundi upp einhverju þakklætisorði til
hennar, lét tækin ofan í töskuna og fór heim.
Eg setti yfirlýsinguna “ekki heima” á úti-
dyrahurði mína og settist svo niður til að
yfirvega í 'huganum, það sem gerst hafði.
Hvað hafði eg gert, eða látið ágert af því,
sem þurfti að gera? Aftur og aftur yfirfór
eg þetta sjúkdómstilfelli í huganum, og ekki
gat eg fundð neina yfirsjón hjá mér; ekki gat
eg séð, að eg hefði slept eða gleymt neinni
varúðarreglu, eða skjátlast á neinu þekking-
aratriði—, og — þó—,
Þegar svona er komið, þá kallar maður til-
finningalíf sitt til þess ítrasta.
Nú fékk eg sannarlega að reyna, hversu
ofvaxið mannlegum veikleika það er, að ætla
hér að standa einn — vera ætíð sjálfum sér
nógur, — hvað sem fyrir kemur.
Ó, að eg hefði einhvem, sem eg gæti kvart-
að fyrir — sem eg gæti útausið sorg minni
við!
Það hefði verið mér léttir að tala um
þetta, þó ekkert hefði nú verið annað. Þeg-
er eg var lítill drengur, þá huggaði móðir
mín mig ætíð, þegar eg var sorgbitinn og
hafði sagt henni frá því. HefSi Rut nú verið
hjá mér, þá hefði hún að öllum líkindum gert
eins, en hún var nú farin, og eg hafði sjálfur
rekið hana burtu.
Næstu nótt svaf ég lítið, eins og þá fyrri,
og um morguninn leizt mér heimurinn dimm-
ur og dapurlegur. Eg var hvergi nærri bú-
inn að ná mér, ekki að til fullnustu gæti kall-
ast. En þó var svolítið af sjálfstraustinu
komið aftur, þrátt fyrir alt og alt hafði mér
ekki yfirsézt.
AS sönnu mundi verða farið að hvíslast á
um það, að “hún hefði dáið á uppskurðar-
borSinu’ og líklegast mundi eg fyrir þetta
missa frá mér marga af sjúklingum mínum.
Jæja, lofið því að hvíslast á um þetta! Eg
skal verÖa því yfirsterkari. Svo mundi nú
líka verða farið að tala um óstandið milli
mín og konu minnar. En eg reyndi að stappa
í sjálfan mig stálinu — eg skyldi láta mér á
sama standa.
Eg lét yfirlýsinguna “ekki heima” standa
á útidvrahurSinni, og lagði af stað fótgang-
andi út í sveit. Þar gekk eg aftur og fram,
fram og aftur allan daginn. Aftur og aftur
yfirfór eg í huga mínum sorgaratburðinn,
sem farið hafði fram hjá oklcur daginn áður.
EitthvaS hlaut mér aS hafa yfirsézt. Of svo
var Rut — hafði mér yfirsézt þar líka?
sStrangur og harður var þessi reynsluskóli,
sem lífið var nú búið að koma mér í!
Seint um kveldið fór eg aftur heim til
borgarinnar og heim í hús mitt, nú svo dimt
og dapurlegt. Inn af útidyraganginum var
lítið herbergi; þar tók eg vanalega á móti
þeim, sem mín leituðu, utan reglulegs \dnnu-
tíma. Eg var orðnn svo þreyttur á sál og
líkama og eg lét fallast ofan í stól í þessu her-
bergi. Innan stundar bjóst eg við að fara á
fætur aftur, til að tilreiða mér eitt’hvað til
matar. Mér fanst eg ekki geta það alveg
strax, eg væri svo þreyttur.
En rétt í þessu heyiði eg hringing í síma-
áhöldunum á borðinu rétt hjá mér. Eg spratt
á fætur, og um leið og eg gekk að símanum
heyri eg að bakdyrum hússins er lokið upp.
“Eg sagði “helló” í símann, og hálf-sneri
höfðinu við, til að sjá liver væri að koma inn
um dyrnar.
Röddin í símanum sagði: ‘ ‘ Herra læknir,
ert það þú?”
A sama augnabliki sté aðkomumaðurinn
yfir þrepskjöldinn.
Eg svaraði “já”, og svo hélt röddin á-
fram:
“ÞaS er Miss Rally, Dr. Endon. Vertu var
um þig. Mr. Darrow — já —hann er stór-
reiður. Eg held hann sé að verða æðisgeng-
inn, vitlaus. Hann hótaði að drepa þig.
Hann hefir verið að snuðra í kringum heim-
ili þitt í allan dag. Eg hefi hvað eftir ann-
að reynt að ná þér að símanum, og kona
þín—”
Um leið og hún sagði þetta, sneri eg mér
við og sá þá manninn koma innúr heíbergis-
dyrum mínum. Það var Vincent Darrow, og
hann miðaði skammbyssu á mig.
Eitt augnablik stóðum viS kyrrir og horfð-
u hvor á annan. 1 augum hans var glampi af
óbifanlegum ásetningi.
Eg sá þegar, að nú varð eg að vera fljótur
til bragðs. Snar eins og eldin hentist ég
yfur um gólfið, náði utan um handlegg hans
og sneri mér til hliðar, svo nú misti hann
marks.
Þetta skyndilega áhlaup kom honum á ó-
vart. Hann hefir ekki búist við, að eg yrði
svona fljótur til. En hann áttaði sig brátt,
og nú tókumst við á af alefli. Þó eg sterkur
væri, þá var hann það ekki síður, því heiftar-
æðið jók honum afl. Við börðumst og bár-
umst um alt herbergið, og gekk alt upp sem
fyrir varð. Stólarnir urðu í vegi okkar, svo
við féllum yfir þá mölbrotna og ofan á gólf,
æddum upp aftur, en sleptum þó aldrei helj-
artökum hvor af öðrum. En þegar viður-
eignin var sem grimmilegust, varð eg þess
óljóst var, að dyrnar opnuÖust — þær er út
vissu, — og einhver æddi inn í herbergið.
Svo heyrði eg kvenmannas hljóð.
“NáSu í mannhjálp!” æpti eg, En áður
en aðkomukonan gat orðið við þessum til-
mælum, var það versta skeð — það heyrðist
hálf-kæft byssuskot, og svo vein til Darrows,
sem rann nú máttlaus úr höndum mér og féll
flatur á gólfið.
Eg kraup niður og lagði eyrað að brjósti
hans. Hjartað var hætt að slá. Eg sneri
honum við, það var blóð á gólfinu undir
baki hans.
Eg misti jafnvægið, hné aftur á bak ofan í
stól. Eg tók höndunum fyrir augun; en þrátt
fyrir það minkaði ekki skelfing sú, er mér
stóS af líkinu, sem á gólfinu lá. Eg stökk á
fætúr, staðráðinn í að komast frá því.
En rétt þegar eg var að ná til dyranna, þá
fann eg að einhver lagði hendur um háls mér
og sagt var stillilega og góðlátlega: “Nei,
Villi, vertu ekki að flýja. Eg var viðstödd
og sá hverju fram fór—, það er eg — það er
Rut!”
Þá fyrst sá eg, að þetta var enginn annar
en hún.
Eg hélt mér í hana eins og dauðhrætt bam.
Næstu daga eftir þetta veit eg ekki hvern-
ig eg hefði lifað án hennar. Eg v ildi fara
burt úr borginni, eitthvað út í bláinn til að
dyljast. En hún vildi ekki heyra það nefnt
á nafn. Hún varðveitti þrek mitt og mann-
dóm fvrir mig, þegar eg var búinn að tapa
því sjálfur.
Það fer um mig hrollur, þegar eg hugsa til
þess, hversu auÖvelt hefði veriÖ að ákæra
mig um morð, hefði hún ekki veriS. Snemma
aS morgni þessa dags hafSi hún fariÖ að
hugsa um Elsu, og 'hversu henni myndi líÖa.
Hún fór þá til og símaSi inn á spítalann, og
hjúkrunarkonan sagSi henni frá liugarstríÖi
mínu og lieiftaræSi Darrows. Brá hún þá þeg-
ar viS, er hún lieyrði þetta, fékk lánaðan bíl
hjá föður sínum, og lagði af stað til að geta
komið mér til hjálpar, ef auðið yrSi, þegar
mér lá mest á. MaÖur verður bljúgur við að
reyna aðra eins konuást og þessa.
MeS tímanum náSi eg aftur trausti á sjálf-
um mér, og trausti annara um leiÖ. Eg er
eins góður læknir eins og áðgr, eða ef til vill
betri, því nú er eg auÖmjúkari og nærgætn-
ari.
Eg skil það nú, að hversu fær og vel að sér
sem karlmaðurinn er, þá gerir hann betur og
verður öruggari, hafi hann aðstoð umhyggju-
samrar konu, sem vakir yfir velferð hans. —
MeS mér og konu minni er nú algjört sam-
félag.
Þýtt af Mrs. Jakobínu J. Stefánsson,
Hecla P.O., Man.
Jessie
Saga eftir MONA MITCHELL.
Jessie gamla vissi þetta alt saman; hún hafði
séð þau þar sem þau mættust í fyrsta sinni. Síð-
an mættust þau alt af á sama stað.-------
Það var sunnudagsmorgun. Hún var á leið heim
úr kirkjunni; skelfing hafði nú presturinn talað
yndislega í dag! Hún var næstum komin heim.
Þá sá hún þau tvö. Þau sátu saman við litla lækj-
arbunu, sem rann rétt við veginn. Þau hefðu
getað valið betri stað, fanst Jessie. En hún vildi
nú ekki trufla þau. Helzt ekki látast sjá þau!
Þess vegna spenti hún upp regnhlífina sína, enda
þótt engin rigning væri, heldur sólskin. Svo fór
hún heim til sín. Húsið hennar var rétt hjá. Eng-
inn skyldi get sagt, að Jessie væri forvitin mann-
eskja. Hún hafði bara gaman af svona hlutum.
En ekki vitund forvitin. Nei! Biddu fyrir þér!
Hún vissi svo sem hver þau voru. Hún vissi nú
ýmislegt um blessaðan ungdóminn, hún Jessie
gamla! Ungi maðurinn, sem sat þarna, var ný-
kominn hingað í héraðið. Hann var víst leikari,
eða eitthvað þess konar. Einn þeirra, sem gerði
aldrei neitt gagnlegt! En unga stúlkan laglega
hét Bella Toucher og var herberfgisþerna hjá Mc-
Skilly, sem bjuggu1 á stóra landsetrinu, þarna upp-
frá. Þau' höfðu hittst á hverjum sunnudegi á
þessum stað. Nú var sumarið að líða, bráðum
kom haust. Jessie fanst skrítið, að Bessie skyldi
byrja svona ung. Bara barn, sautján ára. Hvað
ætli hún geri með að giftast. Stúlkur eiga að trú-
lofast 28 ára!
Jessie fór að hugsa um sitt stutta æfintýfi. Hún
hafði gifzt ungum sjómanni. En árið eftir drukn-
aði Tumi hennar. Þau höfðu ekki einu sinni efgn-
ast barn. Það fanst Jessie verst af öllu. Hefði
hún átt eitthvað til þess að hugsa um, þá hefði
verið léttara að bera sorgina og létta henni stund-
irnar við vefstólinn. En þetta unga fólk hafði
framtíðina fyrir sér. Ef til vill giftu þau sig
næsta ár. Hún Bella, sem var bara barn ennþá.
Sautján ára.
Mrs. McKenty stóð fyrir utan húsdyrnar sín-
ar, þegar Jessie gekk fram hjá.
“Sástu þau, Jessie?” kallaði hún.
“Séð! Eg hefi ekkert séð!” sagði Jessie og
strunsaði áfram.
Þetta var nú lýgi. Þarna hafði hún syndgað!
Og með þessa synd á herðum opnaði hún stofu-
dyrnar. Svarti kötturinn henar hoppaði á móti
henni. Hann var svartur eins og syndin og hún
strauk honum. En hún gat ekki gleymt Mac Kenty.
Hvað varðaði hana um unga fólkið. Þessi gamla,
hrukkótta kerlingarskjóða! Hún skyldi bara láta
þau í friði!
En svo leið næsta vika. Haustið var ekki enn
komið, nægsta sunnudag mættust þau aftur. Auð-
vitað! Svona leið hver sunnudagur, þangað til
í nóvember. Aldrei hafði Bella haft tíma til að
fara í kirkju síðan í maí! En einn sunnudag í
nóvember kom hann ekki. Bella beið. Enginn
ungur maður kom gangandi eftir þjóðveginum og
hún sneri heim með hreldu hjarta. Jessie hafði
séð þetta alt saman og andvarpaði mæðileg.
Nú var veturinn kominn. Nýja árið meira að
segja líka. En einn dag í febrúar kom Mrs. Mac
Kenty inn í eldhúsið til Jessie og var heldur
glöð
—Eg held að Mrs. Skilly verði að fá sér nýja
herbergisþernu.”