Lögberg - 02.03.1933, Blaðsíða 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 2. MARZ, 1933
Bls. 5
út fyrir annað en alvarlegur mjólk- [
urskortur stæ'ði fyrir dyrum.
Síðasta þing samþykti þau vitur-
legu lög, að sveitamála og þjóðnytja
nefndinni yrði heimilað að rannsaka
málið og ráða fram úr því.
Það lá i augum uppi að þetta var
ekkert áhlaupaverk, en eftir marga
fundi og heilabrot, var loksins kom-
ist að niðurstöðu, sem mér finst
sæmilega sanngjörn. Mér skilst að
nefndin eigi miklar þakkir skilið
fyrir starf sitt í þessu máli, og eg á-
lít að hyggilegt væri að veita henni
stöðuga heimild til samskonar
starfs, ef svipuð vandræði bæri að
höndum aftur.
Á sama hátt sem bændurnir liðu
1 mjólkurstríðinu í fyrra, þannig
hefi eg fulla ástæðu til þess að ætla
að f iskimenn vorir séu í hættu stadd-
ir. Ef til vill væri ekki rétt að stað-
hæfa, að bein einokun eigi sér stað
gegn þeim, en þeir eru auðsjáan-
lega í hættu staddir fyrir voldug-
um samtökum allra hinna stærri
fiskikaupmanna, og hefir það sömu
eyðileggjandi áhrifin að þvi er
fiskimanninn áhrærir.
Þann 6. þ. m. borguðu fiskikaup-
mennirnir fiskimönnunum á Gimli
2 cent fyrir pundið af smágeddu
(pickerel), er seldist i Winnipeg á
14 cent. Pundið af stærri geddu
var selt fyrir 25 cent í fisklengjum,
en fiskimennirnir fengu aðeins 3
cent fyrir pundið af henni. Auð-
vitað verður að taka til greina 50%
úrgang, en þrátt fyrir það, er mis-
munurinn of mikill á því, sem fram-
leiðandinn fær og hinu, sem neyt-
andinn verður að borga.
Mér finst það ^kylda vor gagnvart
þeim tuttugu þúsundum manna, sem
fá lífsviðurværi sitt af fiskiveiðum
í Manitoba og einnig gagnvart hin-
um mörgu, er neyta fiskjar, að hlut-
ast til um að ítarleg rannsókn fari
fram í þessu alvarlega máli, og það
tafarlaust.
Það vill svo til, að eg er engan
veginn ókunnugur fiskiveiðum, þó
nokkuð sá langt um liðið síðan eg
stundaSi þær sjálfur. Eg skal ekki
eyða til þess mörgum orðum að lýsa
þeirri atvinnu; en um það get eg
fullvissað þá, gr á mál mitt ldýða,
að þá atvinnu geta ekki aðrir stund-
að en hraustir menn, sem ekki láta
sér það fyrir brjósti brenna að
leggja mikið í sölurnar, og jafnvel
að leggja líf sitt í hættu; hættan er
ávalt mikil, hvort heldur sem er að
ræða um veiði á ísnum á veturna,
eða á smábátum sumar og haust.
Mér finst að þeir menn, er af hendi
leysa erfiðustu vinnuna við fiski-
framleiðsluna, og tæplega hafa til
[ hnifs og skeiðar, ættu að njóta
verndar að einhverju leyti, þannig
að fjölskyldum væri trygð lífvæn-
leg kjör.
I stefnuskrá stjórnarflokksins
1932, var eitt atriðið það, að stofna
til verzlana heima fyrir þar sem
framleiðandi og neytandi gætu báð-
ir haft hagnað af sölu og kaupum.
Mér finst þetta vera ágæt hugmynd
og mundi henni verða tekið með
fögnuði af báðum aðiljum. Eg vil
skora á stjórnina að gleyma ekki
þessu atriði í stefnuskrá sinni, held-
ur reyna þessa aðferð til þrautar,
einá fljótt og því verður við komið.
Eftir því, sem eg bezt veit, er
miklu minna neytt af fiski í Can-
ada, en öðrum löndum; þessvegna
vildi eg leggja það til, að fiskimála-
deildin geri sitt ítrasta í sambandi
við hin fylkin og sambandsstjórn-
ina, að hefja volduga auglýsinga-
starfsemi til þess að auka fiskineyzlu
heima fyrir.
Eðlilegasti markaður fyrir fiski-
framleiðslu vora er í Bandaríkjun-
um. Til skamms tíma hefir mest nf
fiski vorum verið selt þangað, og
jafnvel enn þann dag í dag, er þar
enn vor bezti markaður, þrátt fyr-
ir hinar ýmsti hömlur.
Mér skilst sem flestar þjóðir hafi
nú komist að þeirri niðurstöðu, að
það sé hvorki gerlegt, né heldur
æskilegt fyrir nokkurt land að ein-
angra sjálft sig í verzlunarlegu til-
liti, en að alþjóða viðskifti frjáls og
óhindruð, séu líf og sál hagkvæmr-
ar verzlunar. Og sé þetta rétt at-
hugað, þá finst mér að Canada
hljóti að verða stórkostlegur hagn-
aður að hinu fyrirhugaða heims-
viðskiftaþingi. Eg er sannfærður
um að hlífðarlaus lækkun tolla hlýt-
ur að auka verzlunarviðskifti al-
ment, svo að miklu nemi, og eg trúi
því að afleiðingin verði sú, að Can-
ada, og þá sérstaklega Vestur-Can-
ada, geti þannig selt þær megin af-
urðir sínar, er af ganga heimaþörf-
um. Þetta finst mér miða að þvi að
auka kaupgetu bóndans og fiski-
mannsins, og fyr en það er gert, er
ekki nokkurra framfara von.
Þegar skattheimta lækkar stöðugt,
eins og átt hefir sér stað siðastliðin
þrjú ár, þangað til flestar sveitir
eru i vandræðum með að borga
skuldir sinar, jafnvel þegar þær eru
að kafna i skuldum við bankana —
þegar þannig er ástatt, finst mér það
liggja næst, að stjórnin reyni að
leiða saman þær sveitirnar, sem
verst eru staddar, og skuldheimtu-
félögin, og beiti sér fyrir að lækk-
aðir séu vextir skuldanna; það yrði
jafnvel hagnaður fyrir báða parta.
~ ~
PARENTS!
Your Children’s Future
is in Your Hands
That hoy or girl of yours with many hours of time to
spare—what are they doing in their idle moments? And
the responsibility for their respectable place in the
community and for their suocessful future business
career is on your shoulders!
The only answer is “Keep their minds occupied in a
pleasurable oocupation.” GIVE THEM A BUSINESS
iH>UOATION.
DAY and EVENING CLASSES
ENROLL NOW!
The price of our business cóurse is most reasonable—
the Branclies of the College are availaible to students
Iliving in the suburbs of St. James, Elmwood and St.
Johns. Full details may be had on request.
Write, ’phone or call for Prospectus giving particulars
of all courses.
DOMINION BUSINESS GOLLEGE
THE MALL, WINNIPEG
DAVID COOPEfí, C.A., President
Sé -þetta ekki gert, er eg hræddur
um að mörg sveitarfélög verði blátt
áfram gjaldþrota.
Það er eindregin sannfæring min,
að hvar sem unt er, ætti að sjá um
að sveitirnar stjórni sér sjálfar; að
skattgreiðendur kjósi sjálfir þá
menn, er stjórna skulu. Það er al-
þjóðlegasta stjórnarfyrirkomulag,
og veldur því að kjósendur ala í
brjósti örari áhuga fyrir málum
sveitar sinnar, en ella myndi. Á hinn
bóginn hafa skipaðir forráðamenn
af hálfu stjórnarinnar, deyfandi á-
hrif, og gerir slíkt fólkið siðferðis-
lega ábyrgðarlaust og kærulítið.
Skuldajöfnunarlögin hygg eg hafi
reynst báðum málsaðiljum vel. Sem
betur fér, hafa ekki margir kjós-
enda minna þurft að æskja verndar
þeirrar, sem þessi lög veita. Samt
sem áður er það alment álitið, að
lögin séu næsta mikilvæg, sérstak-
lega sökum þeirrar tryggingar, er
þau veita, þegar flest er á svo völt-
um fæti.
Eg hefi lesið með mikilli athygli
hinar og þessar ritsmíðar um hina
gífurlegu hækkun á stjórnarkostn-
aði. Þetta á jafnt heima um allar
stjórnir. Eg hygg að þessi aukni
kostnaður sé aðallega fólginn i
lánum til hinna og þessara opin-
berra stórvirkja. Mér finst hinn
háttvirti þjngmaður Winnipegborg-
ar, Mr. Evans, hafa hitt naglann á
höfuðið, er hann sagði að áfram-
hald núverandi stefnu leiddi oss
innan skamms þangað, sem allar
tekjur ríkisins færu í vaxtagreiðslu.
Fyrir sliku þarf þó tæplega að gera
ráð; eg get ekki hugsað mér neitt
löggjafarþing, er léti sér detta i hug
—og því síður,. er afgreiddi lög, er
heimiluðu vaxtagreiðslu lengra en
að vissu marki, eða ákveðið hundr-
aðsgjald af ákveðnum tekjum.
Mér finst eindregið, að allar f jár-
málaáætlanir geri ráð fyrir langt of
miklu fé til vaxtagreiðslu. Sú upp-
hæð ber allar aðrar ofurliði og er
því hlutfallslega langt of há saman-
borin við öll útgjöldin. Þessi ójöfn-
uður heldur að sjálfsögðu áfram að
vaxa með tvöföldum hraða, sökum
þess, að höfuðstóll skuldanna vex
óðum á aðra hönd, en útgjaldaþolið
minkar á hina. Eina ráðið, sem mér
hugkvæmist, er stórkostleg lækkun
á vöxtum. Sú lækkun gæti auð-
veldlega átt sér stað án þess að hún
kæmi hart niður á nokkrum; meira
að.segja án nokkurs verulegs taps,
því eg leyfi mér að staðhæfa að 4%
nú séu eins mikils virði og 6% voru
fyrir þremur árum. Væri spor stig-
ið í þessa átt, mundi það vafalaust
koma í veg fyrir að peningar söfn-
uðust í fárra manna hendur, eins og
tui á sér stað. Fé yrði auðfengnara
til nytsamra fyrirtækja, og það aft-
ur yrði til þess að veita atvinnu.
Eg geri mér glögga grein fyrir
því, að þetta þing hefir ekki vald
til þess að lækka vexti, en eftir því
sem mér er kunnugt hefir sambands-
þingið vald til þess. Fari eg með
rétt mál í þessu tilliti, álít eg það
ævarandi heiður fyrir Manitoba, ef
þetta þing yrði fyrst til þess allra
fylkisþinga í Canada, að mæla með
því, að sambandsþingið hefjist
handa og samþykki ákvæði um
lækkun vaxta sem allra fyrst.
Mér finst það sjálfsagt, að
brennidepillinn í stefnu hvaða
stjórnar sem er, nú á tímum, ætti
að vera sá, að liðsinna og opna nýja
útgönguvegi út úr erfiðleikunum.
Hin fjárhagslega afkoma er ávalt
mikils virði. En eg held því fram,
að sparnaður eigi einkanlega að vera
viðhafður, þar sem hægast er að
þola afleiðingarnar. Mér finst að
lækkuð f járframlög til mannúðar og
velferðarstarfa ættu eléki að eiga
sér stað í stærri stíl en lífsnauð-
synjar hafa lækkað hlutfallslega,
því mér finst að þau tillög hafi sízt
verið of há að undanförnu. Mér
skilst að núverandi stjórn eigi yfir
að ráða mannúð og hluttekningu í
stórum stíl; og þessvegna treysti eg
því, að þeir, sem erfiðast elga, megi
vænta samúðar og sanngirni frá
hennar hálfu.
Að endingu finn eg hjá mér hvöt
að mæla með því, að allir flokkar á
þessu þingi taki saman höndum í
því að ráða í einlægni fram úr þeim
örðugleikum, sem eiga sér stað í
fylki voru. Þegar svo hagar til hér
með oss, að þúsundir manna lifa á
opinberum styrk, og tugir þúsunda
geta naumast dregið fram lifið með
sjálfsafneitun og sparnaði, og þegar
hið sama er um öll hin fylkin að
segja, þá fæ eg ekki betur séð,
hvaða flokkur, sem situr við völd,
en að tímabært sé að leggja flokka-
pólitík á hylluna. Eg vona einlæg-
lega og alvarlega að þetta megi
auðnast, og eg er sannfærður um
að samvinna á þeim grundvelli,
mundi fá miklu til leiðar komið
meðan núverandi erfiðleikar standa
yfir. •
Meira um útfarir
(Framh. frá 1. bls.)
skyldi ekki mega segja það sama þó
litið væri til annara staða meðal
fólks vors? Eða eru það langar
ræður, sem tekur frá 10 til 20 mín-
útur að flytja?
Enn annað, sem greinarhöfundur-
inn vill lagfæra, snertir sálmasöng-
inn við útfarir og val sálmanna. í
þeim hluta greinarinnar finst mér
kenna mestra öfga, og jafnvel nokk-
urrar ósanngirni. Víst er um það
að söngur í sveitakirkjum er oft af
töluverðum vanefnum. Ekki er það
þó fremur við jarðarfarir en aðrar
kirkjulegar athafnir, því oft leggja
þeir kirkjusöngflokknum lið við út-
farir, sem annars taka ekki þátt í
söngnutn þar; og er ekki ástæða til
annars en meta það og þakka. Eg
vil segja það algjörlega hiklaust að
mér finst söngur við útfarir i kirkj-
um meðal íslendinga sé oftar en
hitt mjög sæmilegur, og stundum
ágætur.
Ádeila höfundarins útaf löngum
sálmum finst mér vera hreint og
beint út í hött, og sömuleiðis ádeilan
út af sálmavalinu. Mér dettur ekki
í hug að segja að það kunni ekki að
hafa komið fyrir að valdir hafi ver-
ið lengri sálmar en heppilegt var,
ekki heldur dettur mér í hug að
segja að aldrei kunni að hafa verið
óheppilega valinn sálmur við útför.
En að gefa það i skyn að þetta sé
það algenga, tel eg óréttmætan dóm,
sem alls ekki hefði átt að koma
fram í þessari grein. Þó það sé æði
oft syrgjendurnir, sem velja sálm-
ana er það val oftast gott og með
þeim hætti að það ætti ekki að þurfa
að hneyksla neinn. Innskot grein-
arhöfundarins um það að ekki séu
nema 20-30 sálmar í íslenzku sálma-
bókinni, sem hafi nokkurt skáld-
skaparlegt gildi álít eg að beri bara
vott um fljótfærni; því eg hefi
enga minstu ástæðu til að ætla höf-
undinum svo lítinn skilning og
smekk á skáldskap, að hann ekki
viti betur en það, að aðeins 20-30 af
öllum okkar fallegu íslenzku sálm-
um séu nokkurs virði.
Greinarhöfundinum er eg sam-
mála um að það ætti ekki að sýna
likin í kirkju. Vel má vera að það
lika sé álitamál, en min skoðun á
því er eins og eg nú hefi sagt. Og
eg hefi unnið að því þó nokkuð í
kyrþei að fá þetta takmarkað, með
það fyrir augum að það mundi með
tímanum hverfa. Enda mun siður
þessi þegar vera afnuminn í sumum
íslenzkum sveitum. En ekki fæ eg
þó séð, að það, að sýna líkið sé slíkt
ofbeldisverk gagnvart hinum látna,
sem greinarhöfundinum virðist
finnast.
Það er sannarlega ekkert á móti
því að leggja fram skoðanir sínar
um mál eins og þetta; og síst nokk-
uð þvi til fyrirstöðu að halda fram
breytingum í því sambandi ef manni
finst bera til þess brýn þörf. En svo
bezt getur maður komið breyting-
unum og umbótunum að, þar sém
þeirra virðist þörf, að maður nálgist
málið án öfga og gæti allrar sann-
girni í meðferð málsins.
H. Sigmar.
Fréttir frá Islandi
Frá Vestmannaeyjum.
Vertíðin er nú að byrja hér. Afli
er góður þegar á sjó gefur, en gæft-
ir hafa verið litlar og veður mjög
umhleypingasamt og óstilt að undan-
förnu. Fjöldi manna er kominn
hingað í atvinnuleit og er það meira
en nokkru sinni áður. Sumir hafa
horfið frá aftur án þess að geta
komist að vinnu, en margir bíða hér
í von um að fá eitthvað. Þeir eru
jafnvel til, sem hafa hér hvergi höfði
sínu að aö halla, engan samastað,
ekkert að borða og enga peninga og
geta því ekki komist aftur frá eyj-
unum. Þetta er óvanalegt hér.
Innflúensa er í millílanda-skipun-
um, sem hingað koma. Samgöngur
eru því teptar að nokkru leyti og
allmargir bíða hér, sem vilja komast
aftur frá Eyjunum, en fá ekki að
fara með skipunum. Líðan manna
er þó yfirleitt góð og veikindi eng-
in. Mikið er hér um samkomulíf og
skemtanir þessa dagana, því lítið er
að gera en margt um manninn. Ann-
ríkistími fer nú í hönd, útlit er frem-
ur gott með afla og menn gera sér
vonir um góða vertíð.
Vestmannaeýjum, 3. febrúar, 1933,
Fréttar. Lögbergs.
Um Finn “rauða”
Mér dettur í hug að bæta örfáum
orðum um Finn gamla rauða við
það, sem um hann er skráð eftir
Svein Hannesson frá Elivogum í
læsbók Morgunblaðsins nýlega.
Finnur kallaði sig langoftast
“Iitla barnið Húnvetninga,” og var
þá rödd hans ærið djúp og drýg-
indaleg. Annars mælti hann margt
kátlegt.—Eitt sinn t. d. var hann
drukkinn og nálega ófær, svo óhægt
var honum að standa. Sagði þá
Finnur við annan mann, sem þar
var nærstaddur og eitthvað hreyfur
einnig; “Stattu eins og tröll undir
skugga f jallsins.” Fjallið var Finn-
ur sjálfur, er hinn átti að sækja alt
traust til.—Finnur var oft hafður
til sendiferða lengri og skemri, og í
ýmsum erindum; mun hann yfirleitt
hafa leyst vel og trúlega af hendi
það, sem honum var falið. Einu
sinni, sem oftar var hann á ferð í
Reykjavík. Þá var með sem mest-
um blóma veitingahúsið “Geysir”
beint á móti “Steininum.” Þangað
sótti Finnur og varð drukkinn mjög.
Hröklaðist hann svo út þaðan og
yfir götuna og inn í tugthúsið.
Komst hann inn í íbúð fangavarðar,
sem var þá Sigurður gatnli Jónsson
alþm. Guðmundssonar. En Finnur
hitti engan heima.—En hann hafði
engar sveiflur á, heldur fleygði sér
út af í yfirhöfn og skinnsokkum á
sófa i stofunni og sofnaði þegar.—
Nokkru siðar kom Sigurður og
snaraði dólg þessum út. Ráfaði þá
Finnur i bæinn og sagði sínar farir
ekki sléttar.—Lét hann illa af gest-
risni fangavarðar og sagði að “sér
þætti helviti hart aö mega ekki
leggja sig út af og sofna í opinberu
húsi.”
Ekki var Finnur vanþakklátur
forsjóninni. Var venjulegt viðkvæði
hans, að málslokum, er hann hafði
sagt frá einhverjum stórvirkjum
sínum: “Guð hefir gefið mér mikl-
ar sálargáfur.”
Finnur lá oft úti; einu sinni þrjú
dægur, eða enn lengur, á Holta-
vörðuheiði, og varð ekki meint við.
Ritað 28. nóvember 1932.
Arni Arnason frá Höfðahólum.
—Lesb.
INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS
Amaranth, Man
Akra, N. Dakota B. S. Thorvaldson
Árborg, Man
Árnes, Man
Baldur, Man
Bantry, N. Dakota
Bellingham, Wash
Belmont, Man
Blaine, Wash Thorgeir Simonarson
Bredenbury, Sask
Brown, Man J. S. Gillis :
Cavalier, N. Dak®ta....
Churchbridge, Sask
Cypress River, Man F. S. Frederickson
Dafoe, Sask J. Stefánsson
Edinburg, N. Dakota...
Elfros, Sask ... Goodmundson, Mrs. J. Hi !
Foam Lake, Sask
' Garðar, N. Dakota
Gerald, Sask
Geysir, Man
Gimli, Man
Glenboro, Man
Hallson, N. Dakota....
Hayland, Man
Hecla, Man
Hensel, N. Dakota
Hnausa, Man
Höve, Man
Húsavík, Man
Ivanhoe, Minn
Kandahar, Sask J. Stefánsson
Langruth, Man
Leslie, Sask
Lundar, Man
Markerville, Alta
Minneota, Minn
Mountain, N. Dakota. ..
Mozart, Siask
Narrows, Man
Oak Point, Man A. J. Skagfeld
Oakview, Man
Otto, Man
Pembina, N. Dakota....
Point Roberts, Wash....
Red Deer, Alta
Reykjavík, Man
Riverton. Man
Seattle, Wash.
Selkirk, Man
Siglunes, Man
Silver Bay, Man
Svold, N. Dakota
Swan River, Man
Tantallon, Sask
Upham, N. Dakota:....
Vancouver, B.C
Víðir, Man
Vogar, Man
Westbourne, Man
Winnipeg Beach, Man..
Winnipegosis, Man
Wynyard, Sask