Lögberg - 09.03.1933, Side 2

tíls. 2.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. MARZ, 1933
Frá Kína
Laufið hefir bókstaflega hruniÖ
af trjánum eftir tvær fyrstu frost-
næturnar. Þau eru nú nakin og lit-
laus. Gamli skrúðinn fallegi liggur
við fætur þeirra velktur mjög og ó-
sélegur, sem ekki er tiltökumál úr
því komið er fram á miðja jóla-
föstu.
En um líkt leyti og grös tóku að
sölna og trén hristu af sér slitrurn-
ar, hafa hveitiakrarnir ífært sig njýj-
um mötli iðjagrænum. Vetrarhveit-
ið brýtur algerlega í bága við þá al-
gildu reglu náttúrunnar, að hætta
öllum lifshreyfingum með haustinu,
en býður skammdeginu og kuldan-
um byrginn og er hvitt til uppskeru
um það leyti að vorinu, er islenzkir
bændur hafa lokið að bera á tún.
Venjulegast eru hér mikil stað-
viðri á haustin, en því erum við
fegnir, sem erum sífelt á ferðalög-
um um þetta leyti árs. Þó þykir
jafnvel okkur nóg komið þegar ekki
hefir sést ský á lofti í þrjá mánuði
fulla.
Það er aö nokkru leyti blíðviðr-
inu að þakka undanfarna þrjá mán-
uði, að eg man engan tima ánægju-
legri í mínu starfi í Kína. Og svo
hefir verið friður og spekt i hérað-
inu þótt geysað hafi styrjaldir í
tveim stöðum i landinu, allan þenna
tíma. Þess má geta til dæmis um
hve stórt þetta land er og auðugt,
að hér hefir alls ekki gætt neinna á-
hrifa frá þessum styrjöldum og al-
menningur ekki heyrt þeirra getið
nema óljóst, hafa þó fallið yfir 20
þús. manna í bardögunum í Szich-
wan s. 1. mánuð, og efnalegt tjón er
metið í tugum miljóna króna.
Óvenjulegt hefir það verið fyrir
mig að geta verið timunum saman
að heiman, án þess að þurfa að ótt-
ast um fjölskylduna. Tvisar varð
eg þó að fara heim í haust og hafa
hraðann á. I fyrra skiftið fór
kommúnista her mikill hér framhjá,
aðeins 6 km. frá bænum. En í sið-
ara skiftið barst mér frétt um að
ræningjar hefðirhelt sér yfir Teng-
chow og drepið fjölda fólks. Fyrst
varð eg að hlaupa eftir reiðhjólinu
10 km., og hjólaði svoiheim 30 km.
á rúmum klukkutíma, en kom að
virkishliðunum lokuðum. Ekki var
annað um að vera en að ríkisherinn
hafði svift varðsveitir bæjarins
vopnum; slíkar skærur teljast ekki
til stórviðburða hér.
Hve mikil breyting hér hefir orð-
ið til batnaðar, hvað frið og öryggi
snertir, má ráða af því, meðal ann-
ars að i haust hefi eg aldrei skilið
úr, lindarpenna eða gullhring eftir
heima, þegar eg hefi farið í ferða-
lög og verið langdvölum í þorpum,
sem til þessa hafa verið talin verstu
ræningjabæli héraðsins. Og nú er-
um við að endurbyggja sumarbú-
staði okkar á Haishanf (“shan”
meinar fjall), i annað skifti á þrem
árum, og erum svo bjartsýnir að
halda að ræningjarnir brenni þá á-
reiðanlega ekki í þriðja skiftið.—
Ennþá eru þúsundir manna úr mínu
kalli i dreyfingu og eiga ekki aftur-
kvæmt fyr en yfirvöldin gera þeim
fært að byrja þar nýrækt, en ræn-
ingjarnir hafa herjað og breytt frjó-
sömu akurlendi í eyðimörk.
Við búum okkur út eins og menn,
sem ætla sér að liggja við i tveggja
mánaða tíma á f jöllum uppi. Fyrir
dyrum úti standa tveir vagnar hlaðn-
ir, ferðatjaldið stóra á öðrum og
nokkurir kassar með yfir 20 þús.
smáritum, en sængurfatnaður okkar
allra á hinum, mjöl og matvæli, á-
höld og ílát og alt, sem ómissanlegt
þykir við matreiðslu. Tveim uxum
rauðum, feyknastórum og með há-
um herðakömbum, er beitt fyrir
hvorn vagnanna. Matreiðslusveinn
hefir eftirlit með farangrinum en
kínversku samverkamennirnir mín-
ir, 6 trúboðar og tvær kenslukonur,
fara skemstu leið, þeir fótgangandi
en kenslukonurnar fylga lestinni á
hjólbörum, algengasta faratæki
kvenna hér. Konum þessum er stirt
um gang vegna fótanna, sem einu
sinni voru reyrðir.
Við gerðum boð á undan okkur
til Dziangkowochai, stærsta þorps-
ins tæpa dagleið fyrir austan Teng-
chow^ og í myrkri um kvöldið erum
KAUPIÐ AVALT
LUMBER
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRT AVK. KAST. - - WINNIPKO, MAN.
Y*rd Offiœ: «th Floor, Bank of Hunilton Ohnmbcn.
við loksins búnir að koma okkur
fyrir í húsinu, sem oddviti þorpsbúa
hefir séð okkur fyrir. En ekkja ein
skaut skjólshúsi yfir kven-trúboð-
ana.
Það er ómaksins vert að lýsa
þessum húsakynnum nánar.
Ekki vorum við fyr komnir í hlað-
ið en að mér skildist að þetta hús
samsvaraði því, sem við köllum bað-
stofu á íslenzkum sveitaheimilum.
Nú er þess að gæta, svo við verðum
ekki fyrir alt of miklum vonbrigð-
um, að Kínverjar gera alt aðrar
kröfur til íbúðarhúsa en við. Aust-
urlandabúar yfirleitt byggja eigin-
lega ekki íbúðar- eða íveruhús, held-
ur aðeins næturskýli. Veðráttan
gerir þeim mögulegt að lifa lífi sinu
að mestu leyti úti, undir beru lofti.
Jafnvel um þetta leyti árs situr
kvenfólkið úti við hannyrðir sínar.
Krakkarnir alast upp á götunum.
Hér í Honan er það t. d. ekki venju-
legt að menn sitji til borðs á meðan
á máltíð stendur; heimilisfólkið fer
út með skálarnar í höndunum og
situr hér og þar á hækjum sér og
borðar. Það sem við köllum heim-
ilislíf, er þvi óþekt í Kína, þjóðinni
til ómetanlegs tjóns.—Menn eru því
þó fegnir að flýja inn í húsin þegar
heitast er á sumrin en kaldast á vet-
urna, og svo þegar óeyrðir eru eða
ilt í ári og mikið um þjófnað. Því
eru hlaðnir garðar, tveggja til
þriggja metra háir kringum bæjar-
húsin, sem eru því “hæli og háborg”
skýli og vígi.
Eg vil nú biðja háttvirta lesend-
ur mína að teikna riss af húsi einnar
hæðar. Dyr eru á syðri hliðarvegg
miðjum. Veggirnir þykkir úr jarð-
steypu og rifnir mjög, enda 60 ára
gamlir og hafa aldrei verið sléttaðir;
ennþá sést fyrir förunum eftir mót-
in. Úr anddyrinu þrammar maður
beint inn í gesta-, setu- og borðstof-
una í miðju húsi, og stendur þar á
beru moldargólfi og horfir upp i
ræfrið. Hér er hvorki forstofa né
göng, fjalagólf, þiljur né loft. Hús-
ið er ekki gert að innan að öðru leyti
en því, að veggirnir eru sléttaðir með
mold og að það er gert i sundur með
tveimur moldarveggjum, sem ekki
eru hlaðnir hærri en hliðarveggirnir.
Ef maður tyllir sér á tá sést hæglega
inn í svefnherbergið í öðrum enda
hússins en eldhúsið í hinum.
Digrar stoðir og þykkir, bog-
myndaðir bjálkar, þykja stærsta
prýði hússins. Það þarf sterka viði
til að bera tugi þúsunda af þakhell-
um, þó hvor um sig sé ekki stærri en
lófi manns. Algengt er að fátækl-
ingar þeki hús sín með hálmi og
noti þá miklu grennri viði.
Þessir kínversku torfbæir eru til-
tölulega hlýir á .vetrum, (en það
kemur sér vel því ekki eru þeir upp-
hitaðir), en kaldir á sumrin. En svo
eru þeir óvistlegir að engan mann
íslenzkan mundi fýsa að vera í þeim
nætursakir hvað þá lengur. 'Þó ala
tugir miljóna manna aldur sinn í
þeim og una sínum hag engu ver en
villa-eigendur heima. Samt á slik
nægjusemi lítið skylt við sanna vel-
líðan, og er enda því einu að þakka
að almúgamenn í Kína hafa aldrei
komist upp á að gera hærri kröf-
ur til lífsins.
Annars er múrsteinn algengasta
byggingarefni Kínverja. í bæjum
og borgum víða gefur að líta bygg-
ingar, sem vel stæðust samanburð
við það er íslendingar hafa séð bezt
í húsagerð.
Ekki er ætlast til að búið sé í
ferðatjaldinu, heldur er það notað
eingöngu til samkomuhalda. Okk-
ur verður ekki skotaskuld úr að
finna hentugt húsnæði: Það má
ganga út frá því sem sjálfsögðu, að
í hverju einasta þorpi séu a. m. k.
einhver húsakynni tóm vegna
draugagangs, þess höfum við notið í
haust á tveim stöðum. En í síðasta
þorpinu sá oddvitinn okkur fyrir
plássi á sínu eigin heimili, og fór
ágætlega um okkur.
Það er uppi fótur og fit í þorp-
inu þegar um kvöldið að við kom-
um, ber margt til þess: Þetta er
fyrsta skifti að útlendan mann ber
að garði. Þvínæst er öllum, en börn-
unum þó einkanlega, mikil forvitni á
að sjá tjaldbúðina miklu og hvað
fara muni fram í henni. Og um
morguninn, þegar búið er að koma
tjaldinu fyrir á auðu svæði, sem
næst þorpinu miðju, og kínversk
flögg blakta við hún beggja megin
inngangsins, og húsin nötra af glym
málmbujpbunnar, verðum við að
lyfta tjáldskörunum á þrjá vegu svo
allir viðstaddir geti séð til okkar og
heyrt.
Áheyrendurnir flestir hafa aldrei
áður hlustað á ræðuhöld og söng, og
þreytast ekki á að sækja þrjár sam-
komur daglega í fulla viku. Þá eru
samkomurnar árdegis látnar falla
niður. Við skiftum svo með okkur
verkum, kennum nýbyrjendum
kristilega söngva og segjum þeim
megindrætti æfisögu Jesú og kenn-
inga hans. Aðrir vitja þorpa og
markaðsstaða i nágrenninu, útbýta
smáritum og bjóða fólki á samkom-
urnar í tjaldbúðinni síðdegis og að
kvöldinu.
Við fáum því alt aðrar viðtökur
en kristniboðarnir, sem hingað
komu fyrstir, nfl. fyrir 20 árum
liðuglega, og mættu hvarvetna tor-
trygni og fyrirlitningu.
Á Vesturlöndum sæta Kínverjar
þungum dómi sakir þjóðardrambs
og útlendingshaturs. Þess hefir
ekki æfinlega verið gætt, að þjóðar-
darmb er víðar landlægt orðið en í
Kína og það í löndum sem hafa
langt um minna að stæra sig af en
Kínverjar. íslendingar hafa til
skamms tíma gotið hornauga til
flestra útlendinga, sem gistu bygðir
landsins, en í ljósi sögunnar verður
það afsakanlegt að nokkru leyti eigi
síður en útlendingahatur Kínverja.
Hugsunarhátturinn breyttist með
auknum samgöngum og auknum
kynnum. Um langan tima hafa
flestar þjóðir sýnt Kínverjum jöfn-
uð og fulla sanngirni í viðskiftum,
og yfirleitt hafa kristniboðarnir
reynst velgerðarmenn þeirra,—Þessa
njótum við og jafnframt njóta þeir
þess sjálfir.
Breyttur hugsunarháttur almenn-
ings í Kína, og um leið breytt af-
staða til kristniboðs, stafar þó fyrst
og fremst af hraðfara hnignun hinna
fornu trúarbragða þjóðarinnar,
hnignun sem ekki fær leynt sér og
minnir eigi alllítið á trúmálaástandið
í Rómaveldi hinu forna rétt fyrir
kristnitökuna. Það eitt út af fyrir
sig, að hofunum hefir ýmist verið
breytt i skóla eða stjórnarbyggingar,
eða látin hrynja af vöntun á við-
haldi, fær engum dulist að sé merki-
legt tákn nýrra tíma, enda er það
einstæður viðburður í hinni löngu
sögu íandsins.
Frá trúarlegu sjónarmiði skiftast
Kínverjar i tvo meginflokka, nfl.
fjölgyðistrúarmenn og guðsafneit-
ara. Kristna trúin og nýmenningin
hafa í sameiningu veitt skurðgoða-
dýrkuninni ólífissár, en ný heims-
skoðun er að kippa fót«m undan
guðsafneitun er haldist hefir í hend-
ur við dauðadæmda efnishyggju.—
Þetta, ásamt reynslu síðari ára,
bendir alt til þess að kristindómur-
inn finnur hér frjórri jarðveg með
ári hverju.
Þar sem við nú höfum ferðast,
hafa áreiðanlega ekki fleiri en tíu af
hundraði kunnað að lesa. íslending-
ar munu eiga erfitt með að gera sér
grein fyrir hve þröngur sjóndeildar-
hringur þeirra manna er, sem aldrei
hafa litið í bók eða blað og þar fyrir
utan aldrei farið að heiman. Fá-
fræði alþýðunnar er áreiðanlega
versti þröskuldurinn í vegi fagnað-
arboðskapar Krists í Kína.
Við verðum þess varir á út-
breiðslu fundunum. Við látum okk-
ur ekki nægja að tala til veggjanna
og verðum því að taka fult tillit til
fáfræði og skilningsskorts þessara
áheyrenda okkar, sem aldrei hafa
hlustað á kenslustund. Þeir eru sein
teknir. Það þarf mikið til að glæða
hjá þeim þann skilning og áhuga, að
þeir vilji hafa fyrir að fara að læra
lestur t. d. og kristinfræði, nema því
aðeins að vaknandi guðsþrá knýi þá
til þess. Það er heldur ekki hlaupið
að því að kenna kínverska letrið.
Þriðju vikuna í tjaldbúðinni byrj-
ar lestrar- og trúarbragða-námskeið
í tveim deildum, fyrir karla og kon-
ur, og svo sérstök barnadeild ef við
komumst yfir það. Á þessum nám-
skeiðum hafa samverkamenn mínir
unnið þarft en erfitt verk. Alls hafa
verið haldin 12 námskeið á þessu
ári, en 48 heimili köstuðu hjáguð-
unum. Ekki er þess vænst að þeir
sem veita orðinu viðtöku verði skírð-
ir fyr en sést í reynd að þeim sé full
alvara. Hér í kallinu hafa fleiri ver-
ið skírðir á þessu ári en á undan-
förnum tiu árum, að árinum 1924
undanskild, nfl. 26.
Tengchow, Honan, China,
Ritað í desember, 1932
Ólafur Ólafsson.
TIEN-LUNG og DI-YA
Kínverskar goðsagnir rekja upp-
runa mannkynsins og alls sem lifir
og hrærist til Tien-lung og Di-ya,
þ. e. Himinn—heyrnarlaus og Jörð
— mállaus. Ekki er þess getið
hvernig þessu fyrsta foreldri voru
hafi samiðj nöfnin ein lýsa því full-
vel.
Síðar var goðuin þessum sýndur
sá “sómi” að gerast þjónandi andar
bókmentaguðsins Wen-tjang, og
hafa ef til vill þá fyrst hlotið þessi
heiti, sem sjálfsagt áttu að tákna
að Himinn og Jörð láti bókmenta-
guðinn frjálsan gerða sinna. Wen-
tjang er með öðrum orðum hafinn
yfir lögmál himins og jarðar,—dett-
ur manni þá ósjálfrátt i hug að ýms-
ir nútíma rithöfundar dýrki goð
þetta í fylstu alvöru !
Mér er nær að halda að þessi heiti
séu eldri en heiti bókmentaguðsins
sjálfs og hafi i upphafi táknað ó-
sátt milli Himins og Jarðar, milli
Guðs og manna. Sbr. III. Mós. 26,
19: “Og eg vil brjóta ofurdramb
yðar, og eg vil gera himininn yfir
yður sem járn og land yðar sem
eir.”
Löngu fyrir komu Krists til jarð-
arinnar var því spáð að Guð mundi
sætta mennina við sjálfan sig: “Og
á þeim degi mun eg bænheyra him-
ininn og hann mun bænheyra jörð-
ina.” Hósea 1, 21.
Ó. Ó.
Bréf til ritstjóra
Lögbergs
812 Confederation Life Bldg.,
Winnipeg, Man.,
February 25, 1933.
To the Editor.
Dear Sir:
I have received a number of re-
quests to publicly express my
views in respect to the Burnell
Plan, which I have been studying
for some months. I am of the
opinion that this plan can revive
business activity in Western Can-
ada without government aid
simply, soutidly, and immediately.
«
The Reason For It
It is universally admitted by
economists and realized by busi-
ness men that there can be no re-
vival of business activity unless
and until our agricultural income
is revived. A greater purchasing
power among farmers is the su-
preme need at this time.
What It Can Do
The Burnell Plan, a strictly
controlled inflatory device, offers
a means of putting a greatly in-
creased farmer purchasing power
to work immediately. It points
out a simple and practical way
for business people and farmers to
join forces for their mutual bene-
fit.
Its Introduction
The plan has received the
hearty endorsement of a number
of leading economists, banking
officials, and business executives I
in Winnipeg and other western
cities. It is being closely studied
by boards of trade, service clubs,
retail merchants’ associations, and
other bodies directly interested in
the revival of business. Interest
in the plan centres chiefly around
the fact that it indicates an im-
mediate speeding up of business
activity by increasing the velocity
of retail and wholesale commodity
turnover and avoids most of the
objections to other infjatory
schemes. The sponsors of the
plan are asking professional and
business men to study and criti-
cize the details of the plan be-
fore it is introduced to the gen-
eral public and the farming com-
munity. .
How the Plan Works
In brief the plan is as follows:
A Collective Produce Clearing
Association is formed, having for
its board of directors a group of
men who are outstanding in the
business world and whose names
automatically inspire public con-
fidence. Any farmer may become
a member of the association upon
payment of a fee of one dollar.
The association is represented by
an agent at every country point.
(Negotiations are in progress
with a view to having the branch-
es of the chartered banks act as
agents). To its agents the associa-
tion will issue “Produce Bonds”
or voughers and special stamps
valued at multiples of four cents.
When a farmer sells produce
(say a load of oats worth $5.00)
he receives a cheque or cash ticket
from the buyer. Ordinarily he
would do $5.00 worth of busjness
with this document. Under the
Burnell Plan he endorses his cash
ticket or cheque to the associa-
tion, and receives a produce
voucher with a face value of
double amount, namely $10.00. He
affixes a 40 cent stamp, which he
has purchased from the associa-
tion, and tenders the voucher to
a local merchant for $10.00 worth
of goods. The merchant affixes
a 40 cent stamp, which he has
purchased from the association,
and passes the document on for
$10.00 worth of goods or services.
The voucher passes through
fourteen hands in this manner,
each holder adding a 40 cent
stamp. Each holder subsequent
to the farmer gives $10.00 worth
of goods or services and, after
contributing his 40 cents, receives
$10.00 of value. Thus everyone
has done $10.00 worth of business
instead of $5.00 worth, and has
paid a discount of 4% for the op-
portunity.
When the fourteenth holder has
added his stamp he takes the
voucher to the nearest association
agent and redeems it for its face
value of $10.00 cash. To redeem
the voucher the association has
on hand the original $5.00 dé-
posited by the farmer at the out-
set, plus $5.60 which has been paid
in by the purchasers of stamps
which are affixed to the voucher.
Thus there is on hand $10.00 to
pay to the 14th holder and a sur-
plus of 60 cents to cover operating
expenses and to build up a re-
serve. As soon as the voucher
is redeemed it is cancelled and
retired from circulation.
Discussion
Certain natural objections to
the plan are evident. For in-
stance, it is said that the whole
plan is based upon a sales-tax
and that business cannot stand it.
The answer to this argument is
easy. Admitting that the 4% dis-
count accepted by each holder of
the voucher is in the nature of a
sales-tax, it is readily seen that
this is the only tax in existence
which has the direct effect of
stimulating business activity.
Whereas as ordinary sales-tax
represents a slice of your profit
taken by the government because
you have done a stroke of busi-
ness, the tax involved here is a
portion of your profit which you
voluntarily contribute directly to
your own community for the pur-
pose of speeding up business.
Business men realize that taxa-
tion is the order of the day. It
is inevitable. Bý accepting the
voluntary taxation involved in the
Burnell Plan you may prevent
compulsory taxation of a more
unpleasant type.
Another objection to the plan
is summed up in the words, 'T
don’t like scrip schemes.” Here,
again, it is a matter of facing-
what is almost inevitable. Wheth-
er you like it or not, scrip is rap-
idly worming its way into the
commercial life of Western Can-
ada, and will prðbably be adopted
in many communities during the
Hefir þú þessa aðgerða-
leysis tilfinningu ?
Vort ráð er þa!5, að þú farir til lyfsal-
ans og kaupir fyrir einn dollar flösku
af
Nuáa-Tonc
petta heimsfræga heilsulyf eykur mat-
arlystina og styrkir öll líffærin og þú
veröur hraustur og þú sefur betuf. pað
er fullkomlega mánaðarforði í hverri
flösku. Byrjaðu nú strax að reyna
þetta ágæta meðal, og ef þú ekki ert
ánægður með verkanir þess eftir tutt-
ugu daga, verður þfir skilað peningun-
um aftur—það er engin áhætta.
coming year. Some scrip schemes
have more objectionable features
than others. Great advantage will
ensue if, instead of encouraging
the mushroom growth of a score
of unrelated scrip issues, we firm-
ly establish one plan which is
economically sound and ap-
plicable to the whole West.
Some critics have suggested
that an inherent danger of the
Burnell Plan lies in the possibility
of vouchers getting “stuck half-
way,” and not completing the full
round of 14 transactions. The
likelihood of this occurring is so
slight as to be practically negli-
gible, As each voucher travels
from the farmer to the ultimate
holder there is actual cash be-
hind it. The cash backing is
never less than 54%, and it is
constantly growing as people use
_the vouchers. Value increases
with use, and every voucher is
100% redeemable in cash to the
14th holder. No wise business
man will refuse to accept the
vouchers if the integrity of the
issuing organization is firmly es-
tablished. If heVefuses to accept
the vouchers he simply drives
business across the street to the
merchant who will accept them.
The sponsors of this plan fully
realize the importance of public
confidence. They are setting up
a board of directors comprised of
business men whose names are
well known to the people of the
West,—men whose association
with the plan will automatically
establish its integrity and inspire
the necessary confidence.
The plan has been studied by
professional and business men,
economists and financiers. Weak-
nesses have been checked and
remedied. It has now reached a
stage where it has received the
endorsement and backing of many
of the most level-headed leaders
in the West.
What the Plan Will Do
The plan will give an import-
ant stimulus to business — not
in the middle, and not in
the tail end, — but right at
the beginning where it is most
needed and where its effect will
be shared by everyone in the com-
munity. It will solve the basic
problem of diminished farmer
purchasing power. It will enable
the farmer to buy twice as many
goods, to pay twice as many bills,
as he could otherwise do. It will
enable merchants to move twice
as many merchandise from their
shelves, at ordinary price-levels.
It will permit municipalities to
achieve double success in tax col-
lections. It will enable wholesal-
ers to get rid of more supplies.
It will speed up the collection of
long overdue doctor-bills and
dentist-bills.* It will mean that
mortgage companies will be able
to clean up their frozen accounts
more rapidly. It will speed up
þusiness all along the line and
create a new spirit of industry,
energy and enterprise in Western
Canada.
To accomplish this end the
plan demands something from the
public. It demands confidence
and enthusiasm and interest and
support. It does not pretend to
give something for nothing. But
it does, definitely and specifically,
X)ffer an appreciable reward to the
community which is willing to
help itself to the extent of con-
tributing 4% of its normal profits
for the sake of getting out of the
awful hole of depression and stag-
nation.
Yours very truly,
W. A. LANDRETH,
Pres. and Gen. Manager,
Can. Poultry Pool Ltd.
► Borgið LÖGBERG
1 .....—
I