Lögberg - 06.04.1933, Blaðsíða 4

Bls. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. APRÍL, 1933
Högöerg
QeflB ðt hvern fimtudag af
TBS COLUMBIA PREBB LIMITBD
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
YtrrB 13 00 um áriB—BorgUt /i/rirfram
rhe "Lögberg" ia printed and published by The Columbia
Preaa, Limited, 695 Sargent Ave., Winnlpeg, Manitoba.
PHONBB Sfl 3*7—8« 328
Samband kirkjufélags-
ins við aðra kirkju
flokka
Eftir Björn B. Júnsson.
F0RMÁL1
Þar eð mál þetta er nú borið undir álit og
úrskurð almennings, tel eg það skyldu mína
að gjöra almenningi grein fyrir við'horfi máls-
ins eins og það kemur mér fyrir sjónir nú.
Við það skal kannast, að *viðhorf málsins nú
er ólíkt því, sem var fyrir 20 til 30 árum.
Þegar “inngöngumálið” kom á dagskrá,
fyrir og eftir aldamótin síðustu, var um það
eitt að ræða, að ganga í kirkjuflokk þann í
Bandaríkjum, sem nefndist General Council.
Séra Friðrik J. Bejrgmann hreyfði málinu
fyrst, en féll síðar frá því. Við aðrir prestar
sumir, sem lítilsháttar höfðum litið inn í skóla
hjk'Gen. Council, vildum að gengið væri í það
félag, en séra Jón Bjamason, með leikmenn-
ina og söfnuðina að baki sér, stóð fast á móti,
og reið það baggamuninn.
Stærsta kirkjufélagið í Gen. Council var
Ágústana-sýnódan sænska. Hinar svnódurn-
ar voru allar af þýzkum rótum runnar. Sam-
búðin með Svíum og Þjóðverjum gekk ekki
sem bezt, og hvað eftir annað ræddu Svíar
um það á ársfundum sínum, að ganga úr Gen.
Council. Árið 1918 hætti General Council til-
veru sem sjálfstæð heild og sameinaðist tveim
öðrum sýnódá-samböndum: “Almennu' Sýn-
óduimi ’ ’ og “Sameinaðri Sýnódu Suðurríkj-
anna.” Mynduðu þá þau þrenn sýnóda-sam-
bönd kirk.juflokk þann, sem lieitir United
Lutlieran Clmrch, og telur sem næst þriðjung
lúterskra manna í Bandaríkjum. Þá neituðu
Svíar að fylgjast með, og hefir kirkjufélag
þeirra jafnan verið óháð síðan. Sama gildir
um kirkjufélg Norðurlanda. þjóðanna hinna:
Norðmanna, Dana (aðalfélagið) og Islend-
inga, Norðmenn gerðu í öndverðu nokkurt
samband við Þjóðverja í Missouri-sýnódunni,
en hafa fyrir löngu sagt því sambandi slitið.
Skal nú skýra frá því frekar, hveTnig lút-
ersk kirkja í Vesturheimi skiftist og skipast
sem stendur.
YFIRLIT
Lútersk kirkja í Vesturheimi er af tvenn-
um rótum runnin. Er önnur rótin þýzk, hin
norræn. Þessir innfluttu þjóðflókkar hafa
vitanlega nú sniðið sig eftir háttum þessa
lands og í kirkjunum er töluð ensk tunga, eigi
síður en móðurmálin upprunalegu. Eígi að
síður geymir hvor kynstofninn sína arfleifð,
og er arfleifð sú all-ólík hvor annari bæði að
hugtsunarhætti, lielgisiðum og játningum, og
mun frá því nókvæmar skýrt síðar.
Þjóðverjar greinast nú sem stendur í þrjá
lúterska kirkjuflokka. Heita þeir: 1. Ame-
rican Luthe%an Church; er það nýleg sam-
steypa úr þremur áður óháðum sýnódum í
miðríkjum Bandaríkja (Ohio Synod, Iowa
Synod og Buffalo Synod). 2. Synodical Con-
ference* er þar Missouri sýnódan voldugust
og telst höfuðból félagsins í St. Louis í
Missouri-ríkinu. 3. United Lutheran Church;
eru í því félagi 33 sýnódur, flestar og voldug-
astar í austur. og suður-hluta Bandaríkja.
Höfðatalan má heita jöfn í Synodical Con-
ference og United Lutheran Church, en
American Lutheran Church telur fæsta með-
limi.
Komið hefir til tals að inn í eina þessara
stórdeilda þýzk-amerísku kirkjunnar, United
Lutheran Church, gangi nú kirkjufélag vort á
næstunni.
Kirkjufélög Norðurlanda-þjóðanna allra,
að undanskildu smáfélagi einu dönsku, standa
utan við öll þýzku sýnódu-samböndin stóru,
og eru einnig hvert öðru óháð. Fyrir allmörg-
um árum fórji forráðendur norrænu kirkjufé-
laganna að tala sig saman um nokkura sam-
vinnu félaganna hvert með öðru og um reglu-
gerð fyrir sameiginlegum fundáhöldum, er
verða mættu til að efla vináttu og bróðurþel
milli frændþjóðanna norrænu. Á fyrsta sam-
talsfundi um þetta mál var þáverandi forseti
kirkjufélagsins íslenzka, ásamt forsetum allra
annara norrænna kirkjufélag'a lúterskra í
Vesturheimi, og töldu hinir víst, að Islend-
ingar yrðu með ef lengra væri haldið. Leiddu
þessi samtöl til þess, að árið 1929 var myndað
lauslegt bandalag, sem nefnt hefir verið
American Lutheran Conference. Á þann
stofnfund var núverandi forseta Kirkjufé-
lagsins boðið, en þá hittist svo á, að forsetinn
hafði verið erlendis og náðist ekki til hans,
og hafa Islendingar síðan ekki verið við það
mál riðnir. Aftur á móti breiddist þessi sam-
vinnu-hreyfing út til þess kirkjuflokks Þjóð-
verjanna, sem aðalstöðvar hefir í sömu ríkj-
um eins og Skandinavarnir, þ. e. í Mið-norð-
urríkjunum: The Americcm Ltitheran Church.
Svo sem nafnið ber með sér, þá er American
Lutheran Conference, ekki félagsheild, sem
hin einstöku félög ganga inn í, eins og er t. d.
með United Lutheran Church. Það er Ráð-
stefna einungis, þar sem málsvarar þeirra
félaga, sem hlut eiga að máli, hittast til sam-
tals um sameiginleg velferðarmál og um sam-
vinnu um þau mál, er þeir sjálfir kjósa sam-
vinnu um, svo sem útbreiðslumál og menta-
stofnanir. Ráðstefnan hefir ekkert valdboð
og engin afskifti af stjórn eða starfi félag-
anna, leggur á enga skatta né maáist til fjár-
framlaga. Það er einungis bróðurleg ráð-
stefna og miðstöð til ráðagerða um það, sem
viðkomendum kemur saman um að vinna í
félagi.
Þegar til tals kom, 1930, samband kirkju-
félagsins við önnur kirkjufélög, virtist mörg-
um, að ef um samband væri að ræða, þá lægi
eðlilegast fyrir, að vera með bræðrunum í
American Lutheran Conference, bæði af því,
að starfsvið þeirra er næst oss, miðstöðin tal-
in. í Minneapolis, og' því ekki ókleift fjarlægð-
ar vegua og kostnaðar fyrir einhverja að
sækja fundi stöku sinnum, og þá ekki síður
ýyrir þá sök, að yfirgnæfanlegur meirihluti í
því bandalagi eru jijóðbræður vorir, hinár
norrænu, en þá er ekki, svo talið verði, ann-
árstaðar að finna. Þá virðist það og mörgum
aðgengilegra, að vera þar í bandalagi við trú-
bræður, sem ekki er um afsal sjálfstæðis að
ræða með “inngöngu” í annað og æðra félag.
Aftur á móti er félagsskap þessum af öðrum
fundið það til foráttu, að hann fullnægi ekki
þörfum vorum né geti veitt oss þann styrk,
sem vér æskjum eftir.
Bandalag þetta, American Lutheran Con-
ference, er kornungt og óreynt. Fyrst vér nú
ekki urðum með þegar byrjað var, eins og
norrænu félögin hin, þá fin.st mér fyrir mitt
leyti, að hyggilegast sé að bíða nú um hríð og
sjá hvað úr því verður.
NÝTT VIÐHORF
Er umræðir framtíð kirkjufélags vors og
samband við aðra kirkjufloklia, þá er komið
nýtt atriði til sögunnar, sem miklu máli varð-
ar.
Bins og mörgum mun kunnugt, þá eru í
Canada mörg lútersk kirkjufélög, en öll lítil
og lasburða. Eru þau félög uppsprottin bæði
af norrænum og þýzkum rótum. Öll hafa þau
verið liingað til að meiru eða minna leyti svo
sem angar eða útibú af samskonar félögum í
Bandaríkjunum,—öll nema íslenzka félagið,
sem verið hefir að mestu sjálfstætt og á flQsta
meðlimi sína í Canada. Nú hefir hver um
annan leiðtoga lúterskrar kirkju komið auga
á það, að svo búið megi ekki standa, lútersk
kirkja í Canada þrífist ekki svo sem erlend
“mission,” undir erlendum (amerískum)
nöfnum, á erlendu (Bandaríkja) fé og undir
eftirliti erlendra embættismanna. Kirkjan
í Canada, hin lúterska, þurfi að verða sjálf-
stæð og þjóðleg Canada kirkja.
Fyrstan manna heyrði eg hafa orð á þessu
forseta Norsku kirkjunnar í Ameríku. Hér
nyrðra er smádeild Norsku kirkjunnar og er
kölluð Canada District. Forsetinn kvað ó-
hjákvæmilegt að það brot væri leyst úr tengsl-
um við kirkjuna syðra og gert að sjálfstæðri
canadiskri stofnun. Sama hefi eg heyrt haft
eftir forseta Ágústanasýnódunnar sænsku,
sem einnig á hér útibú. Norskur prestur sagði
mér nýlega, að þetta mál ætti að koma fyrir á
fundi Norðmanna nú í vor.
Næstliðið ár ritaði merkasti leiðtogi lút-
erskrar kirkju í Austur-Canada, dr. Willison,
skipulega grein í blaðið Lutheran í Phila-
delphia, hið enska málgagn United Lutheran
Church og sýndi ómótmælanlega fram á það,
að lúterskir menn í Canada ekki gætu staðið
áfram í yfirfélögunum syðra. Benti hann á
m. a., að blöð og bækur—sjálf sunnudags-
skóla-blöðin — væru ávalt miðuð við sögu,
staðhætti, siði og hugsun Bandaríkjamanna,
og fólk í Canada gerði sér það ekki að góðu.
Ung canadisk kynslóð krefðist canadiskrar
kirkju, bæði í orði og á borði. Undir þetta tók
ritstjórhameríska tímaritsins hið bezta, enda
kunnugt, að sjálfur hinn virðulegi forseti
United Lutheran Church lítur þessum augum
á málið.
1 haust er leið, ferðuðust þrír embættis-
menn úr United Lutheran Church um Canada,
frá einu hafi til annars, í þeim tilgangi að
kynna sér hag og horfur lúterskrar kirkju í
Canada. Skýrslu sína lögðu þeir fyrir þing
U.L.C. í október, og voru þeir allir sainmála
um það, að ó'hjákvæmilegt væri,
að kirkjan í Canada sé gerð ó-
háð og sjálfstæð stofnun, og
hvöttu til þess, að lúterskir
menn hæfust sem fyrst handa
til þess að koma því í fram-
kvæmd. Er að sjá, að þingið
hafi verið embættismönnunum
sammála.
Geta má þess, að í Winnipeg,
þar sem fleiri lúterskir prestar
eru búsettir en á nokkrum öðr-
um stað í Canada, hafði presta-
félagið þetta mál til meðferðar
í vetur. 1 því eru prestar úr
öllum lútersku kirkjufélögun-
um, nema Missouri-sýnódunni.
Það var álit allra prestanna, að
það væri óhjákvæmilegt, að
gera kirkjufélögin í Canada ó-
háð og innlend, og mikið var
talað um, hver ráð væri til þess,
að deildimar gætu unnið saman
að þessu og jafnframt myndað
einhverskonar bandalag, Con-
ference, eitthvað svipað The
American Lut.he%an Confer-
ence, þar sem hvert kirkjufélag
varðveitti sjálfstæði sitt og sér-
veru að öllu leyti og ekkert yrði
öðru háð, nema að sjálfkjörinni
samvinnu, en það bandalag
túlkaði mál og tilveru Júterskr-
ar kirkju fyrir almenningi
lands, hvað sem svo upp af
þessari ráðstöfun kynni síðar
að spretta til einingar lúterskri
kirkju í Canada.
Ef til vill á þessi hreyfing
enn nokkurn spöl til lands, en
stöðvuð verður hún ekki, og má
telja víst, að þegar um hægist
með árferði, svo menn aftur
fari að geta hreyft sig, verði
hún að verklegri framkvæmd.
Það virðist nokkuð hvað á
móti öðru, að forráðendur
United Lutheran Church og
aðrir kirkjuhöfðingjar syðra
ráðleggja oss að hugsa ekki til
þess, að vera þeirra skjólstæð-
ingar, heldur eiga með oss
sjálfir, en jafnframt sé söfnuð-
irnir íslenzku í Canada nú
hvattir til þess, að ganga inn í
kirkjufélag, sem allra lengst
suður I Bandaríkjum.
Eg er óviss um að íslenzkir
bi-aöðtur í Bandaríkjum tækju
neitt vel í það, að ganga inn í
canadiskt kirkjufélag, með
fólki þar af óíslenzkum upp-
runa. Nú má þá heldur ekki
ætlast til þess af Canada-búum,
að þeir geri sig ásátta með að
vera útibú þýzk amerískra stór-
félaga.
Taugin eina, sem tengir sam-
an Islendinga í Baridaríkjum
og Canada, er andleg séreign,
sem þeir eiga hver með öðrum,
arfleifð frá íslenzkri fortíð,
dánargjöf landnóms-kynslóðar-
innar íslenzku í Vesturheimi.
Þegar ekki verður lengur um
íslenzka séreign að ræða, þá er
óþarfi að stritast við að halda
uppi sérstöku kirkjufélagi, eða
fá það gert á annara kostnað.
Þá verður eðlilegast að smá-
hó])arnir dreifðu gang'i, hver
um sig, inn í hvern þann kirkju-
legan félagsskap, sem næstur
er og aðgengilegastur. Eti taug-
in er óslitin enn, og sérbú um
íslenzka séreign getum vér átt
enn um 'hríð. Ef tiL vill verður
sagt, að vér fóum haldið sér-
eign vorri og stýrt sérbúi voru
eins fyrir því, þótt vér göngum
inn í annað félag, stórt og vold-
ugt. Mjög vafasamt er það þó.
Þegar yfirstjórn er komin í
annara hendur og á aðra verð-
ur farið að stóla en sjálfa sig,
þá ai hætt við, að metnaður vor
smá-hverfi hg með sjálfstæðis-
afsalinu glötum vér ábyrgðar-
vitundinni, sem er frumskilyrði
atorkunnar.
Þótt vér ekki göngum inn í
einhvern hinna stóru kirkju-
flokka, þurfum vér alls ekki
fyrir því að einangra oss, nema
síður sé. Með því að ganga í
einhvern einn stórflokkinn ein-
angrum vér oss frá hinum
flokkunum, því háir eru veggir
milli flestra þeirra. Eins og nú
er búum vér í friði og vinskap
við alla, megum umgangast alla
jafnt og getum haft samvinnu
við alla eftir þörf og vild. Þeg-
ar inn er komið í einhvern
flokkihn, hvort sem það er
United Lutheran Church, eður
annar flokkur, þá eru skorðúr
settar fyrir frjálsu samneyti
við aðra. Andlegt samneyti
(þ. e. Altar and pulpit fellow-
ship) er t. d. ekki með Norð-
mönnum og mönnum í United
Lutheran Church.
Auka-atriði er það og raun-
ar ekki annað en tilfinninga-at-
riði, að eftir tvö ár fullkomnar
kirkjufélagið hálfrar aldar æfi-
skeið, ef það lifir. Sumum
finst það heilbrigð metnaðar-
sök, að ná að minsta kosti því
takmarki sem sjálfstætt félag.
Saga Vestur-lslendinga verður
ekki leiðinlegri aílestrar fyrir
því, iþótt hún geymi þá stað-
reynd, að ó eigin merg, frjálst
og öllum mönnum óháð, stóð hið
lúterska kirkjufélag þeirra í
hálfa öld.
UM INNGÖNGU l U.L.C.
Þótt eg ekki sjái nokkurn-veg
til þess, að kirkjufélag vort
gangi inn í United Lutheran
Church, vil eg taka það fram,
að eg ber rnikla virðingu fyrir
því félagi. Eg á þar marga á-‘
gæta vini. Margt gott getum
vér lært af bræðrum vorum þar,
eins og líka af bræðrum vorum
í öðrum kirkjufélögum, lútersk-
um og öðrum. Þeir í [Jnited
Lutheran Church hafa sniðið
sér stakk eftir sínum vexti, og
það er þeim ekki til hnjóðs, þó
stakkur sá, sé ekki eftir voru
vaxtarlagi.
Búning-ur sá, er sérhvert fé-
lag gengur í og veldur því,
hvernig um það er dæmt, eru
grundvallarlög félagsins. Hugsi
maður til þess að ganga í eitt-
hvert félag, þá vill maður að
sjólfsögðu kynna sér vel lög fé-
lagsins. Enginn færir það í tal
við annan að ganga í félag, svo'
hann ekki sýni honum fyrst,
eða lesi honum lög félagsins.
Enn hefir íslenákum almenn-
ingi ekki verið birt grundvall-
arlög Uwited Lutheran Church.
Þau eru víst í fárra manna
höndum innan kirkjufélagsins,
og þau eru alls ekki til á ís-
lenzku.
Mig langar til að benda á ein
þrjú mikilvæg atriði í grund-
vallarlögum United Lutheran
Church; sem mér virðist al-
menningur í söfnuðum vorum
verði að átta sig á, áður hann
samþykkist inngönguna.
I. Nýjar trúarjátningar
1 öðrum kafla, fjórða lið,
grundvallarlaganna er þetta
ákvæði:
The United Lutheran Church in
America recognizes the Apology of
the Augsburg Confession, the Smal-
kald Articles, the Large and Small
Catechisms of Luther and the For-
mida of Concord as in the hormony
of one and the same pure Scriptural
faith.
Iiér er játast undir fjögur
gríðarstór játningarrit, sem ís-
lenzk kirkja aldrei hefir geng-
ist undir og ekki eru til á ís-
lenzku. Sama gildir um kirkj-
urnar lútersku hinar á Norður-
löndum. Játningarrit þessi eru
kirkjuleg séreign Þjóðverja,
orðin til ó stríðsárum þeirra ó
sextándu öld. Þegar siðbótin
barst til Norðurlanda, var þeim
hafnað þar, sökum þess, að þau
voru talin heyra til trúar-
bragða-deilum Þjóðverja, sem
Norðurlanda-þjóðirnar ekki
]>yrftu að láta til sín taka. Nú
aíttum vér fslendingar hér úti í
Vesturheimi, að fara að sam-
þykkja þessi rit og taka þau
upp í játningu vora, eftir öll
þessi ár og aldir.
Játningar-rit þessi eru:
1. Vörnin fyrir Agsborgar-
játningunni (1531)
2. Schmalkalden-greinarnar
(1537)
3. Fræði Lúters Hin Stóru
(1529)
4. Samlyndis-reglan (1580).
Eins og ílestir vita liefir ís-
lenzk kirkja aldrei játast undir
aðrar lúterskar játningar, en
I melr en þriBjung aldar hafa Dodd’e
Kidney Pills veriB viBurkendar rétta
meSallB viB bakverk, gigt, þvagteppu
og mörgum fleiri sjúkdðmum. Fflst hjú
öllum lyfsölum, fyrir 60c askjan, eöa
sex öskjur fyrir 32.60, eBa beint frá The
Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef
borgun fylgir.
Fræði Lúters Hin Minni og
Ágsborgarjátninguna. Eru það
fremur smá rit og engum ó-
kleift að fást við þau. En þeg-
ar ritum þeim er bætt við, sem
nú hafa nefnd verið, og tekin
eru upp í grundvallarlög
United Lutheran Church, verð-
ur það safn afar-stór bók,
stærri heldur en venjulegar
húslestrarbækur, íslenzkar. Er
sú bók nefnd á ensku Book of
Concord.
Eg veit ekki hvort íslenzkur
almenning-ur er svo kunnugur
þessuin stóru og oft torskildu
guðfræðaritum Þjóðverjamia,
að menn treysti sér til að
greiða atkvæði nm þau. Þegar
um upptekning þessara sömu
játningarrita var að ræða í
sambandi við inngöngu í Gen-
eral Coundl forðum daga, mót-
mælti dr. Jón Bjarnason því
kröftuglega og taldi það óhæfu
að ætlast til að almenningur í
íslenzkum söfnuðum væri látinn
samþykkja allar þessar játn-
ingar, sem almenningur ekkert
þekti til og hefði hvorki hevrt
né séð. Þau mótma'li dr. Jóns
Bjarnasonar urðu ekki hrakin
þá; og enn verða þau ekki hrak-
in.
Nú verður almenningi sagt
það, ef til vill, að ]vessi mörgu
og miklu játningarrit, sem hann
ekkert þekkir til, sé ekki annað
en útfærsla og skýringar á þeim
játfiing'um, sem vér þegar höf-
um. Það er ósatt. Það kemur
ekki svo fátt til greina í þess-
um ritum, sem ekki er nefnt í
Barnafræðunum né. Ágsborg-
arjátningunni og sumt, sem í
þeim smærri ritum er nefnt, er
útfært á þá leið í hinum stærri
ritum, að nokkur vafi leikur á
því, að oss gengi greitt að fall-
ast á það undirbyggjulaust.
tJt af fyrir sig er það, hversu
“loftslagið” í ritum þessum er
al-þýzkt, staðbundið við land og
þjóð og yfirvöld á Þýzkalandi
fyrir þremur öhlum. Lotning-
arfull ávörpin til “'hans keis-
aralegu hátignar” geta verið
skaðlaus, en geðfeld geta þau
ekki verið oss. Sem söguleg
arfleifð geta ritin verið Þjóð-
verjum mikilsvirði, en þau
ganga ekki í oss, enda þótt ekki
sé tillit tekið til hins hrottalega
orðalags, sem sumstaðar er á
þessum bardagaritum og gat
hafa verið “góð latína” á hinni
heiftarfullu deilu-öld, þá þau
voru samin.
Það má ganga lengra. Til
eru þau ákvæði í þessum fornu
þýzku játningum, sem mönn-
um, íslenzkum mönnum að
minsta kosti, getur ekki annað
en hrisið liugur við. Eg skal
nefna þrjú dæmi, sitt úr hverju
riti.
1. 1 Stóru Frœðunum (486
gr.) er á þessa leið að orði kom.
ist um skírnina:
Hátíðlega og stranglega er það
fyrirskipað, að nér séum skírðir,
ella getum vér ckki orðið sálu-
hólpnir.
1 hinni ensku þýðingu dr. H. E.
Jacobs:
It is most solemnly and rigidly
commanded that wc must be bap-
tized, or we cannot be saved.
ímyndunarafl mitt nær ekki
svo langt, að eg geti hugsað
mér nokkurn íslending, sem
trúir því nú, að óskírð börn
glatist að eilífu. Ekki heldur
trúi eg því, að sú skoðun ríki