Lögberg - 27.04.1933, Blaðsíða 1

46. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 27.APRIL 1933
NÚMER 17
MEN’S CLUB
Presidential Address
Delivered at the Annual Meeting of the Men’s Club, First Lutheran
Church, April 18, 1933
By DR. P. H. T. THORLAKSON
The immediate past president of
this Club established a precedent
when at the end of his term of
office he gave a Presidential Ad-
dress. This procedure has again
been adopted because I believe,
that any man who has been active-
ly engaged for one year in direct-
ing the activities of an organiza-
tion, coming into intimate con-
tact with a large number of the
members, discussing the many
problems that present themselves
and making plans for the pro-
grams, should be prepared not
only to give a report on his stew-
ardship but also to offer suges-
tions which may be of value to
the incoming executive.
At the outset i wish to repeat a
statement that I made at the first
meeting last fall, when I said that
I was particularly fortunate in
having behind me a enthusiastic,
congenial and hardworking execu-
tive committee. Without their
continued support and the efforts
put forth by them in preparing
for the meetings, very little could
bave been accomplished. In addi-
tion to the regular executive that
was elected here last spring, |we
have had the advantage of being
able to call upon all three past
presidents, Mr. E. S. Felsted, Mr.
J. J. Swanson and Mr. J. G. Jo-
hannsson, and are greatful for
having had their support at practi-
cally all our executive meetings.
Furthermore, our pastor, Dr. B.
B. Jonsson, has not only attended
our executive meetings, but has
spent a good deal of time and
thought in an endeavor to make
this Club a living force in our
church life.
During the course of my re-
marks I shall try to repay you for
your attention by being brief and
to the point. I sincerely hope that
the method of dealing with the
various issues that’ arise will not
give offense. The suggestions are
offered with the full realization of
the difficulties involved and with
a sense of my own limitations, so
I trust you will accept them in a
generous spirit. Allow me first
of all to outline the possible func-
tions of such a club as this.
1. As a social institution it has
for its primary aim the bringing
together of the male members and
friends of this church in order that
they may become better acquaint-
ed, thereby giving them an oppor-
tunity of discussing with each
other their individual problems, in
short, that they might occasional-
ly fraternize to the mutual benefit
of all concerned and enjoy the fel-
lowship of man.
2. As an educational institution,
bringing to us, men of talent, who
can with authority discuss prob-
lems for our instruction and en-
lightenment.
3. As a Forum, where the mem-
bers might meeí each other in
friendly debate and indulge in
frank discussion of the many
problems confronting their group
or their church. Not only could
the problems of the local church
be discussed to the mutual ad-
vantage of all concerned, but also
the problems of the Synod to
which the church belongs, and
even som^ of the greater prob-
lems of the Christian church at
large. Thus could the group feel,
more definitely, that it was bene-
íiting not only its individual mem-
bers but possiblv others outside
its immediate scope.
4. The group could extend its
usefulness still further by engag-
ing in activities calculated to as-
sist the church to which it be-
longs, to worthy achievements
along many varied lines.
These, gentlemen, I believe are
the main possible functions of an
oranization of this kind and
though they could be subdivided
and classified more completely,
for the present purpose the above
outline is sufficient. It is my im-
pression that the original or-
ganizers of this club purposely
emphasized the social or brother-
hood aspects of our meetings.
They felt that there was an urg-
ent need for a fraternizing med-'
ium affording an opportunity for
the members to know one another
better and become more interested
in each others activities. It was
particularly hoped that the young
non-Icelandic speaking members
and friends of this church would
attend these mettings, giving
them an opportunity to become
ac^uainted with our older mem-
bers. If the Club was to serve this
purpose it was only natural that
the English language would be
used almost entirely at our meet-
ings. Many of our meetings in
the past have also been very edu-
cational. Men of ability, special-
ists in their own fields have been
able to offer instruction and en-
lightenment on subjects in which
all men of the community have
been interested. Up to the present
year these two features, the social
and the educational have been the
outstanding achievements of this
club and they are very worthy ob-
jects in themselves.
However, sugestions were
tnade by Mr. J. G. Johannsson
in his address last April,
when he urged the mem-
bership to interest themselves in
some definite constructive pro-
gram and his challenge was
seconded at the same meeting by
my brother, Rev Octavius Thor-
lakson, who urged our member-
ship to take a more active interest
in home and foreign missions. Fol-
lowing the appeal tnade by these
two men, who were supported by
other speakers that evening, this
year’s executive committee de-
cided to put these suggestions in-
to effect, and if possible, to in-
crease the usefulness of this club,
not only to its membership, but to
the church membership at large.
In order to give some reality to
that desire the executive tried to
introduce three new ideas this
year
The first of these was the
Forum idea which was an attempt
to introduce some discussions of
the outstanding problems facing
our church life at the present time.
Dr. B. J. Brandson gave us an
able and mopt interesting address
on the past and present activities
of the church as well as dealing
with the changes that are likely
to occur in the near future. The
(Continued on Page 4)
Lægri vextir
Frá 1. maí næstkomandi lækka
bankarnir í Canada vexti af því fé,
sem fólk á inni í sparisjóSsdeildun-
um, úr 3 per cent. ofan í 2J4 per
cent. Sama er að segja um pósthúss-
sparibankann. Önnur félög (Trust
Corporations) færa vextina úr 4
per cent. ofan í 3I/2 per cent. Er
þetta gert samkvæmt ráðstöfunum
stjórnarinnar og hefir Mr. Rhodes
f jármálaráðherra, tilkynt þessar
ráðstafanir. Peningar í sparisjóðs-1
deildum bankanna námu hinn 28.
febrúar síðastl. $1,397,063.161 og í
pósthúss-sparibankanum $22,379,-
149. Býst ráðherrann við, að þetta
muni leiða til þess, að vextir af pen-
ingalánum verði vf-irleitt lægri held-
ur en þeir hafa verið, og geri því
sambandsstjórninni pnögulegra að
standa straum af sinum afskaplegu
skuldum og sömuleiðis öðrum
stjórnum í landinu og einnig félög-
um og einstaklingum. Einnig að
hægara verði hér eftir en hingað
til að fá lán með sæmilega vægum
kjörum. ---------------
Bandaríkin og gullið
Þau tíðindi gerðust í Bandaríkj-
unum á miðvikudaginn í vikunni
sem leið, að stjórnin þar tók til sömu
ráða eins og Bretar hafa áður gert
og margar aðrar þjóðir, að hætta að
miða verðgildi peninga sinna við
gullgildið (gold standard). Pen-
ingar Bandaríkjanna hafa því hér
eftir ekki fast og ákveðið verð,
heldur geta þeir hækkað og lækkað
í verði gagnvart peningum annara
þ jóða^c f tir^þvi atvik-stand'’. .41
Gerði Bandaríkiastjórnin þetta í
þeim tilgangi að hækka verð á
verslunarvörum og sömuleiðis á
hlutabréfum og öðru þess konar.
Hefir þetta þegar orðið til þess að
verðlag hefir yfirleitt hækkað og
viðskifti hafa verið meiri og lif-
legri heldur en áður. Alment mun
vera litið svo á, að þetta verði Can-
ada til hagsmuna, því gert er ráð
fyrir að peningarnir lækki í verði
við þetta, en Canada skuldar Banda-
rikjunum mikið fé og kaupir mikið
af vörum þaðan. Meðan peningar
Canada eru miklu lægri heldur en
peningar Bandaríkjanna, eru við-
skifti milli þessara tveggja nár
grannaþjóða afar erfið. Ef Cariadá
maðurinn t. d. kaupir hundrað doll-
ara virði af vörum frá Bandaríkj-
unum, hefir hann að undanförnu
orðið að borga fyrir þær hundrað
og seytján eða hundrað og tuttugu
dollara, vegna þess mismunar, sem
verið hefir á gildi peninga þessara
tveggja ríkja. Bandaríkjamaðurinn,
sem vörur selur græðir ekkert á
þessu. Hann fær bara sína hundr-
að dollara og ekkert meira. Sama er
að segja um þá Bandarikjamenn,
sem peninga eiga hér í lánum. Þeir
fá bara jafnmarga dollara, eins og
þeim ber, og ekkert meira. Bretar
virðast gefa þessari ráðabreytni
Bandaríkjanna heldur ilt auga.
Halda margir að þetta sé gert í
þeim tilgangi, að neyða aðrar þjóð-
ir til að fara aftur að nota gullið
sem lögákveðið mál peningagildisins.
C.C.F. vinnur kosningar
Fyrir fáum dógum fóru fram
borgarstjórakosningar í bænum
\ erdun í Quebec. Tveir voru í
kjöri, og annar, sem Ferland heitir,
hlaut kosningu, með 3,648 atkvæð-
um, en hinn umsækjandinn, hlaut
3,578. Var því hinn fyrnefndi kos-
inn borgarstjóri með 70 atkvæðum
fram yfir gagnsækjandann. Fyrir
kosningarnar lýsti Mr. Ferland hvað
eftir annað yfir því, að hann væri
stuðningsmaður C.C.F. flokksins.
Þetta verður því að skoðast kosn-
ingasigur fyrir þennan nýja stjórn-
málaflokk og má ekki minna vera,
en um þetta sé getið.
Fór út af leið
Maður keyrði bíl sinn eftir Alex-
ander Ave. hér í borginni á fimtu-
daginn i vikunni sem leið. Gekk
það bærilega þangað til alt í einu,
að svo illa vildi til að bíllinn fór út
af keyrsluveginum og upp að einu
húsinu og braut dyratröppurnar og
pallinn framan við húsið. Bíllinn
skemdist ekki mikið, en maðurinn
sem bilinn keyrði meiddi sig dálítið
en ekki hættulega. Hann heitir
Kandruchun.
Hærra verð á hveiti
Síðustu dagana ' vikunni sem leið
hækkaði hveitiverð töluvert, og
komst upp í 60 cents, eða þar um
bil. Á þriðjudaginn lækkaði það
aftur um 2 cents. Þó hveitiverðið
sé enn lágt, þá er það samt hærra nú
heldur en það hefir lengi verið.
Kosinn forseti
Prófessor Watson Kirkconnell
hefir verið kosinn forseti Winnipeg
deildffr Þjóðabandalagsins. Síðast-
liðið ár var Rev. J. S. Bonnell for-
seti deildarinnar. Varaforsetar eru
þeir A. K. Dysart dómari og J. W.
Dafoe, ritstjóri, og A. D. Walker
skrifari og féhirðir.
Launalækkun
Laun kennara við alþýðuskólana
í Winnipeg hafa verið lækkuð um
20 per cent frá 1. janúar að telja.
Enn fremur verður skólum nú lok-
að hálfum mánttði fyr en vanalega,
15. júni. Einnig hefir bæjarstjórn-
in í Winnipeg ákveðið gið færa nið-
ur kaup þeirra er hjá bænum vinna,
um 10 per cent.
Frá Washington
í stjórnarsetri Bandaríkjanna,
Washington, D.C., eru um þessar
mundir samankomnir nokkrir af
hinum helstu valdhöfum Norður-
Ameríku og Evrópu. Auk forseta
iBandaríkjanna, má þar telja fyrst
og fremst Ramsay MacDonald for-
sætisráðherra Breta, Edouard Her-
riot fyrverandi forsætisráðherra
Frakka og Bennett, forsætisráð-
herra Canada. Fulltrúar enn fleiri
landa eru þar, eða eru þá á leiðinni
þangað. Roosevelt forseti hefir
boðað þessa menn á sinn fund og
það sem þeir eru að gera er það,
að þeir eru að tala um það vand-
ræða ástand, sem nú á sér stað í at-
vinnumálum flestra þjóða, og þeir
eru að re}'na að finna einhverja
heppilega leið út úr þeim ógöngum,
sem heimurinn hefir nú lent í, á
sviði iðnaðar og viðskifta. Aðallega
mun þetta vera til undirbúnings
undir alheimsfund þann, sem hald-
inn verður í London í júní í sumar.
Maður veit ekki mikið um það,
hvað þessum stjórnmálamönnum
verður ágengt í Washington, en af
þeitn fréttum, sem þaðan berast, má
ráða, að það falli vel á með þeim
og betur heldur en oftast áður á
fundum af svipuðu tægi, sem marg-
ir hafa haldnir verið. Virðist því
sennilegt, að af samtali þessara
stjórnmálamanna muni mikið gott
leiða.
öryggi A sjónnm
ísland hefir nýlega gengið í al-
þjóðabandalag, sem stofnað er til
þess að vernda líf sjómanna (Inter-
national Konvention, 31. mai 1929).
Hefir utanríkisráðuneyti Dana borið
upp ósk íslenzku stjórnarinnar um
það, að ísland fengi upptöku í
bandalagið, við stjórnina í London,
og hefir utanríkisráðuneytið breska
tilkynt, að ísland verði meðlimur
bandalagsins frá 6. april þ. á.
—Ægir.
Manitoba-þingið
Alt sýnist þar ganga heldur seigt
og fast. ÞingiS situr við það með
sveittan skallann, að reyna til að
brúa það mikla haf, sem er milli inn-
tekta og útgjalda fylkisins. Tekj-
urnar eru nú svo miklu minni held-
ur en útgjöldin hafa verið, og sem
af mörgum eru talin nauðsynleg, að
þar munar hér um bil tveimur og
hálfri miljón dollara. Þetta er stór-
kostleg fjárupphæð, þegar um
Manitobafylki er aö ræða. Þetta
mikla haf er nauðsynlegt að brúa.
Það dugar ekki að sökkva alt af
dýpra og dýpra í skuldir og það er
ekki einu sinni hægt, því lánstraust
fylkisins hlýtur að þrjóta með því
lagi og er kannske ekki mjög langt
frá því nú að vera að þrotum kom-
ið.
Til að jafna reikningana eru tvær
aðferðir, að minka útgjöldin og
auka tekjurnar, auka þær með nýj-
um eða hærri sköttum, eða hvort-
tveggja. Báðar þessar aðferðir hef-
ir stjórn og þing i Manitoba verið
að reyna. Síðan 1930 hefir Mani-
tobastjórnin lækkað útgjöldin um
rúmlega 30 per cent. Það er að
segja þann hlutann af útgjöldunum,
sem hún getur ráðið við. Þar sem
um fasta skuldasamninga er að
ræða, verður engu um þokað, með-
an þeir samningar eru í gildi, eða
ekki litur stjórnin svo á að það sé
hægt. Þessi sparnaður kemur sér
oft heldur illa og ávalt eru það ein-
hverjir sem sparnaðartilraununum
eru mótfallnir. Ekki verður sagt
að þingmennirnir fái óheyrilega
mikla borgun fyrir sitt verk, þvi þeir
hafa hér um bil lægstu þingmanna-
laun, sem nokkursstaðar eru þekt í
Canada. Nokkurnveginn hið sama
má segja um alla þá, sem laun sín
þ>ggJa af fylkisfé.
En allur þessi sparnaður dugar
ekki nærri því til að jafna reikn-
ingana. Það þarf líka að auka tekj-
urnar, og eina ráðið til þess, eru
auknir, eða nýir skattar. Ýmislegt
hetir þingið látið sér detta í hug í
þessum efnum, en alt hefir það fnætt
mikilli mótspyrnu. Það er ekki und-
arlegt. Skattarnir eru háir nú, afar
háir, og fólk á erfitt með að borga
þá, þó þeir hækki ekki úr þvi, sem
orðið er. Það sem nú er helzt talað
um aÖ gera, er aö leggja 2% skatt
á öll laun manna. Sá, sem t. d. fær
$100 kaup á mánuði mundi þá af
þeim launum borga til stjórnarinn-
ar $2 mánaöarlega, o. s. frv. Þó er
gert ráð fyrir, að einhleypir menn
þurfi ekki að borga þennan skatt, ef
árslaun þeirra fara ekki fram úr
($480, og kvæntir menn ekki, ef
þeirra árslaun fara ekki fram úr
$720. Þegar þetta er skrifað er ekki
áfráðið, að leggja þennan skatt á
gjaldendur fylkisins, en fullar líkur
eru þó til að svo verði. Hér er á-
reiðanlega úr vöndu að ráða og ekki
nema eins og við má búast, að sitt
sýnist hverjum. En áreiðanlega
þarf stjórnin að hafa einhverjar
tekjur franr yfir það, sem til þess
þarf að standa straum af þeim skuld-
um, sem fylkið er þegar sokkið í.
Ekki mundi fólkið vel sætta sig við
að stjórnin hætti að leggja fé til
mentamála, heilbrigðismála, líknar-
mála, löggæzlu og réttarfars og
margs og margs annars. Um þetta
kemur mönnum yfirleitt saman, en
þeim kemur ekki saman um það,
hvernig ná skal saman því fé, sem
alveg nauðsynlega þarf á að halda.
F.kki getur maður varist þeirri hugs-
un, að eigingirni og flokkarígur eigi
þar töluvert mikinn hlut að máli.
EKKI TIL FYRIRSTÖÐU
Bennett forsætisráðherra segir að
Ottawa-samningarnir séu því ekki
til fyrirstöðu, að Canada og Banda-
ríkin geti gert hagkvæma viðskifta-
samninga sín á milli.
Þorparar og glæpamenn
(Kafli úr rœðu eftir MacKenzie
King.
Þegar velgengni var sem mest
undir hinu ríkjandi fyrirkomulagi,
hvernig hagaði einstaklingurinn þá
sínu ráði? Var hann viljugur að
láta samferðamennina njóta með
sér velgengni sinnar, eða gerði hann
mikið til þess að búa sig undir hina
myrku daga, sem koma mundu?
\'arð hann mannúðlegri í hugsun
og framkvæmd, eins og hann hefði
átf að vera, ef hann hefði ekki látið
eigingirnina ráða? Það var þvert á
móti. Mjög margir tóku hinn mikla
ágóða iðju sinnar og athafna og
hættu honum í ýmiskonar gróða-
brall, svo sem hlutabréfakaup í
ýmsum gróðafélögum. Þeir voru
ekki ánægðir með að hafa nóg og
meir en nóg og láta aðra njóta með
sér sinnar miklu velgengni. Þeir
vildu græða meira og meira og enn
meira fyrir sjálfa sig. Hver varð
afleiðingin? Hún varð eðlilega sú.
að þegar peningarnir voru teknir
frá framleiðslunni og sökt í hluta-
bréf, sem ekkert gáfu af sér, þá
varð iðnaðurinn þar með fyrir
þeirri blóðtöku, að hann gat ekki
haldið áfram eins og áður og við-
skiftin voru rænd þeirri orku, sem
þau óhjákvæmilega þurftu að hafa.
Hér er ekki fyrirkomulaginu um að
kenna, heldur fégræðgi einstaklings-
ins.
Eg má einnig benda á, að þessu
líkt hefir átt sér stað, þegar um
flokka af mönnum hefir verið að
ræða. Maður þarf ekki að fara langt
aftur í tímann til að muna hvað
blöðin hafa oft sagt um það, hvern-
ig hópar af mönnum, sem tekið
höfðu sig saman um eitthvert gróða-
brall og náð haldi á stóriðnaði,
hefðu með fjárglæfrum hjálpað til
að eyðileggja iðnaðinn og þar með
það fyrirkomulag, sem lifsfram-
færsla vor er bygð á. Reynslan hef-
ir orðið sú, að nokkrir menn, eða
smá hópar af mönnum, hafa náð
haldi á iðnaði og þeir haía ekki hag-
að sér eins og góðir borgarar og
föðurlandsvinir. Þeir hafa hagað
sér eins og þorparar og meira að
segja eins og glæpamenn. Til að
færa þetta til betri vegar, held eg
ekki að þurfi gerbreyting á ríkjandi
fyrirkomulagi, heldur dálitla viðbót,
eða dálitla breytingu á hegningar-
lögunum.
Bg vil leyfa mér að ganga feti
lengra og minnast á þjóðirnar.
Hvernig hafa þær farið að ráði sínu
síðan stríðið mikla endaði? Hvað
hefir vor eigin þjóð gert? Hvað
höfum vér gert til að reyna að vinna
í samræmi við aðrar þjóðir nú síð-
ustu árin? Hvað er það sem hefir
aukið og margfaldað fjárkreppuna
á þessum tímum? Er það fyrirkomu-
lagið, það fyrirkomulag, sem hefir
orðið til þess, að gera framleiðsluna
nægilega? Alls ekki. Það er sú
staðreynd, að þjóðirnar, og þar á
meðal vor þjóð, og ekki hvað sízt
hún, hafa í algerlega eigingjörnutn
tilgangi, bvgt um sjálfa sig svo háa
tollrhúra að viðskiftin við aðrar
þjóðir hafa verið gerð ómöguleg, og
hefir þannig verið komið í veg fyr-
ir eðlileg og hagkvæm viðskifti.
Grafi maður niður að rótum
meinsemdarinnar, kemur í ljós, að
það er eigingirni þjóðanna, einstakra
hópa af mönnum og einstaklinganna,
sem kreppunni veldur. Að hve
miklu leyti löggjafarvaldið getur
stjórnað eigingirninni, eða haldið
henni í skefjum, er vafasamt. Eg
trúi því, að vér getum komist mjög
langt í því, að ráða yfir athöfnum
hennar. En nema því aðeins að
1 hugarfar manna breytist í þessum
efnum, má jafnan búast við þeim
vandræðum, sem nú eiga sér stað, á
sviði atvinnumálanna, eða öðrum
svipuðum.