Lögberg - 07.09.1933, Blaðsíða 1

46. ARGANGUR !| WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 7. SEPT. 1933 || NÚMER 36
KIRKJAN
SUNNUDAGINN 10. sept.—
Prestur safnaðarins, Dr. Björn B. Jónsson, flytur
guðsþjónusturnar.
kl. 11 f. h.—ensk messa. Ræðu-efni: The Captain.
kl. 7 e. li.—íslenzk messa. Ræðuefni: Heimsýn.
Eftir mossu um kvöldið verður skilað opmberum kveðj-
um frá Islandi. — Ætlast er til að alt safnaðarfólk
verði viðstatt.
Útflutningur hveitis
Samkvæmt niðurstööu Lundúna-
fundarins um takmörkun og út-
flutning hveitiframleiðslu yfir tíma-
bilið 1933 til 1. júlí 1934, skal út-
flutningur hveitis frá Canada nema
200,000,000 mælum; frá Bandarikj-
unum 47,000,000, Argentínu iio-
000,000, en Ástralíu 105,000,000.
35 ára ríkisátjórnar
afmælis
Þann 31. ágúst síðastliðinn átti
Wilhelmina Hollands drotning 35
ára ríkisstjórnar afmæli; kom til
valda árið 1898. Drotningin er
fimtíu og þriggja ára að aldri.
Tuttugu dauðsföll af tut-
tugu og átta tilfellum
Samkvæmt yfirlýsingu frá heil-
brigðisráðuneyti Minnesota ríkis,
hafa 28 svefnsýkis tilfelli yerið skrá-
sett þar í ríkinu siðan 1. janúar síð-
lastliðinn. Af þeim hafa tuttugu
leitt til dauða.
Heimsmót hjúkrunar-
kvenna
Á ráðstefnu hj úkrunarkvenna,
sem haldin var fyrir skömmu í
Parísarborg, var ensk hjúkrunar-
kona, Miss A. Lloyd, frá Lundún-
um, kjörin til forseta þessa víðtæka
félagsskapar. Voru þarna mættar
hjúkrunarkonur frá flestum þjóð-
um heims. Heilbrigðisráðgjafi
Frakka flutti ræðu við setning móts-
ins og bauð hjúkrunarkonurunar
velkomnar á franska mold.
Sjötíu og þriggja ára
Þann 29. ágúst síðastliðinn, átti
fylkistjórinn í Manitoba, Hon. J. D.
Gregor, sjötiu og þriggja ára af-
mæli. Hefir hann verið búsettur
hér í fylkinu í síðastliðin fimtíu ár.
Var hann um langt skeið einn at
hinum mestu búsýslu- og búpenings-
ræktar mönnum í fylkinu.
Lætur af embætti
Raymond Moley, aðstoðar utan-
ríkisráðgjafi í ráðuneyti Franklins
D. Roosevelt, hefir látið af embætti,
sökum ágreinings við utanríkisráð-
gjafann, Cordell Hull. Mr. Moley
hefir ákveðið að gefa sig við blaða-
mensku í framtíðinni.
Þrjátíu barna faðir
Síðasliðinn laugardag fæddist
sveinn í bænum Richmond í Virginia
ríki; var sá vatni ausinn samdægurs
og heitinn Franklin Delano Roose-
velt. Er sveinn þessi þrítugasta barn
föður síns. Faðirinn, John Thomas
Nall, stendur á áttræðu; hann er
þrikvæntur; með þriðju konunni,
sem er fjörutíu og sex ára gömul,
hefir öldungur þessi eignast átján
börn.
Krefjaát Saar-héraðsins
Nýlegar fregnir frá Berlín bera
það með sér, að ríkiskanzlari Þjóð-
verja, Adolph Hitler, krefst þess að
Þýzkaland fái full umráð yfir Saar
héruðunum eigi síðar en 1935. Hef-
ir þessi krafa slegið óhug miklum á
Frakka.
Mrs. Ragnar Gíslason
Þessi unga kona hefir nýlokið
kennaraprófi í píanóspili við To-
ronto Conservatory of Music með
lofsamlegum vitnisburði. Mrs.
Gíslason stundaði nám hjá próf. S.
K. Hall og Miss Gwennda Davies;
Mrs. Gíslason er dóttir þeirra Mr.
og Mrs. Ingólfur Árnason, að Rea-
burn, Man. Er hún tekin að stunda |
píanókenslu að heimili sinu 753 Mc- j
Gee street hér í borginni.
Afskaplegir skógareldar
hafa undanfarna daga verið að
brjóta um sig á svæðunum um-
hverfis Whitemouth hér i fylkinu.
Hefir mökkurinn hvílt yfir feikna
flæmum, og það svo mjög, að jafn-
vel í Winnipeg hefir mörgum súrn-
að sjáldur í auga.
Kosningar í British
Columbia
Fylkisþingiö í British Columbia
hefir verið rofið, og almennar kosn-
ingar fyrirskipaðar þann 2. nóvem-
ber næstkomandi. Framboðsfyest-
ur rennur út þann 12. október.
Við völd hefir setið í British Col-
umbia, frá>því í júlímánuði 1928, í-
haldsstjórn, undir forustu Dr. S. F.
Tolmie, þess, er um eitt skeið hafði
með höndum búnaðarráðgjafa em-
bætti í sambandsstjórninni. Flokk-
ur hans hefir alt af verið að klofna
upp á síðkastið og það svo mjög, að
á síðastliðnum vetri sögðu fimm
ráðgjafanna af sér embættum. Leit-
aðist Dr. Tolmie þá við að koma á
fót bræðingsstjórn, en mishepnaðist
sú tilraun. Er nú svo komið, að í-
haldsflokkurinn þar í fylkinu er
horfinn úr sögunni, að minsta kosti
í bráðina.
Framboð hafa þegar veriö tilkynt,
sem hér segir, þó gera megi vafa-
laust ráð fyrir að margir fleiri bæt-
ist í hópinn um það er lýkur:
Frjálslyndir menn, undir forustu
Hon. J. Pattullo, 41; flokksleysingj-
ar (Mr. Bowser, leiðtogi), 11; C.C.
F. 30; óháðir 28; United Front
Workers 2; óháðir C.C.F. 3; en af
hálfu hins óháða verkamannaflokks
1.
Sir Herbert Samuel
foringi frjálsynda flokksins í brezka
þinginu, var staddur hér í borginni
í vikunni sem leið. Flutti hann
meðal annars ræðu í Canadian Club.
Allvel lét ræðumaður af hag þjóð-
arinnar brezku, og lýsti yfir því, að
þrátt fyrir kreppuna, væri fleiri
hendur að iðj.u á brezku eyjunum
uin þessar mundir, en verið hefðu
fyrir styrjöldina miklu. Af mörgu
nauðsynlegu kvað hann heiminum þó
umfram alt ríða mest á innbyrðis
friði og auknum alþjóðaviðskiftum.
Komin heim — að
heiman
í þriðjudagsmorguninn var komu
heim úr Islandsför, þau Dr. Björn
B. Jónsson og frú hans, eftir þriggja
mánaða brottveru. Mestan tímann
dvöldu þau á ættjörðinni, auk þess
sem þau lituðust um nokkra daga i
Lundúnum.
Lögberg átti aðeins stutt símtal
við Dr. Björn nýkominn heim, og
getur þvi fátt sagt af för þeirra
hjóna annað en það, að ættjörðin
hafði, tekið þeim opnum örmum, og
ferðin verið að öllu leyti hin yndis-
legasta. Bæði fluttust þau hjón á
barnsaldri hingað vestur, og má því
nærri geta hvert fagnaðarefni það
hefir verið þeim að líta Fjallkon-
una eftir jafnlanga brottveru, ) ljósi
fullorðins áranna.
Mun margan fýsa að heyra jafn
snjallan mann og Dr. Björn er,
segja, þó ekki væri nema brot, úr
ferðasögu sinni.
Reykjavíkurbréf
12 ágúst
Tíð hefir verið votviðrasöm síð-
ustu viku, einkum á Suðurlandi. Á
mánudag gekk lægð austur fyrir
sunnan land, en næstu þrjá daga
hélst grunn lægð yfir landinu sam-
fara hægviðri um land alt. Síðasta
daginn var veður þurt og víða bjart
nema um miðbik Suðurlands. Á
föstudag kom ný lægð suðvestur af
hafi og olli þá rigningu á Vestur-
landi, en á Austurlandi hélst veður
þurt fram á laugardag. I Reykja-
vík var hiti mestur 15.3 st. á mið-
vikudag og fimtudag, en minstur
7-8 st. aðfaranótt föstudags.
Samkvæmt því sem séð verður af
aflaskýrslum og útflutningsskýrsl-
um er nú búið að verka um 12,500
tonn af fiski þeim, sem á land kom
á síðustu vertíð við Faxaflóa, að
meðtöldum afla í Grindavík,
Stokkseyri og Eyrarbakka. En alls
er aflinn á þessu svæði í ár 39,756
tonn.
Rúmlega 2/3 aflans hefir enn
ekki náðst að þurka. Nýlega átti
blaðið til við Jón Magnússon yfir-
fiskimatsmann um fiskverkunina.
Hann sagði:
Aðalatriðið er, að sem stendur
liggur ekkert af fiski undir skemd-
um.
Til þess að fullþurka þann fisk,
sem nú liggur á fiskstöðvunum,
sagði Jón Magnússon ennfremur,
þurfa stöðvarnar 20—30 þurkdaga.
En bregðist það, að svo margir
þurkdagar komi verða menn að nota
þurkhúsin. Þó þarf að minsta kosti
alt aö hálfs mánaðar þurk til þess
að hægt sé að fullþurka í húsum til
áramóta það sem eftir væri af fisk-
inum.
Verri óþurkasumur til fiskverk-
unar man Jón Magnússon, svo hann
er ekki vonlaus um, að fiskverkun-
in geti enn lánast sæmilega. Þó sól-
argangur lækki, og þurkar verði
linari, er þess að gæta, segir hann,
að fiskurinn lækki þá meira staðinn
orðinn. Og svo mikið hafa menn
saltað fiskinn eftir þvottinn i slíkri
óþurkatíð, sem í ár, að um skemdir
er ekki að ræða, þó fiskurinn bíði
lengi þurks.
í nýútkominni ársskýrslu um salt-
fiskframleiðslu og saltfiskverslun í
heiminum, er gefið yfirlit yfir alla
framleiðsluna undanfarin fjögur ár.
Sést þar hve salfiskframleiðslan
hefir verið geysilega mismunandi.
Árin 1929 og 1930 var framleitt af
saltfiski um 303,000 tonn á ári, en
árið 1931 aðeins 210,000 tonn og
1932 219,000 tonn.
Venjulega tala menn um, að salt-
fiskur sé að verða úrelt fæða í mark-
aðslöndunum, og fari neysla því
minkandi, eða við þvi megi búast.
Er vafalaust varlegt að vera slíku
viðbúinn.
En sem betur fer er ekki sýnilegt
að neyslan sé að minka. T. d. hafa
Norður-ítalir aukiö saltfiskneysluna
frá 16. þús. tonnum i93o í 23,400
tonn árið 1932. í Portúgal hefir
neyslan og aukist á þessum árum úr
41 þús. tonn á ári í 45 þús. tonn.
Samkvæmt auglýsingu frá Stjórn-
arráðinu verða fiskútflytjendur
þeir, sem ætla að flytja fisk til Eng-
lands eftir 21. ágúst, að sækja um
leyfi til þess til Stjórnarráðsins.
Þá ganga í gildi ákvæði samnings-
ins við Breta um fiskútflutning vorn
þangað.
Samkvæmt þeim samningi mega
íslendingar flytja til Englands 354,-
000 vættir af fiski á ári. Eru það
um 18,000 smálestir. Af þessu út-
flutningsmagni mega 250,000 vættir
(12,700 smál.) vera nýr fiskur, ís-
fiskur, en 104,000 vættir (5,3000
smál.) saltfiskur.
Þá óska Bretar eftir því, að aldrei
sé meira flutt inn á mánuði héðan
frá landinu, en 2,300 smál. af nýj-
um og söltuðum fiski.
Stjórnarráðið hefir hjá félagi
botnvörpuskipaeigenda fengið tillög-
ur um það, hvernig úthlutun út-
fldtningsleyfa á fiski til Bretlands
skuli haga.
Með umsóknum um útflutnings-
leyfin eiga menn að senda skýrslur
um fiskútflutning sinn síðustu 3
árin. Umsóknirnar fyrir árið í
ár verða að vera komnar til Stjórn-
arráðsins fyrir 20. ágúst, svo frest-
urinn er æði stuttur.
Óþurkarnir í sumar hér sunnan-
lands munu eiga sinn þátt í því, að
kartöflusýkin mun að þessu sinni
valda óvenjumiklu tjóni. I þeim
plássum, þar sem mest er um kart-
öflurækt, svo sem á Akranesi og
Stokkseyri, verða menn í ár fyrir
stórtjóni af völdum kartöflusýkinn-
ar. Og eins er hér í Reykjavík.
Blaðið hefir átt tal um þetta við
Einar Helgason garðyrkjustjóra.
Hann segir, að margir garðaeigend-
ur hafi reynt að verja kartöflugarða
sína með því að sprauta á þá hinni
venjulegu blásteins upplausn. En
það hafi í ár, sem endranær, viljað
brenna við, að menn hirði ekki um
að sprauta í garðana fyrri en veru-
leg brögð séu orðin að sýkinni, og
þá er alt um seinan.
Til þess að verjast veikinni næsta
ár er þá þetta: Að velja heilbrigt út-
sæði og síðan taka upp varnarráð-
stafanir nægilega snemma að sumri.
Þetta er nú búið að brýna fyrir
mönnum í 30 ár, segir Einar Helga-
son.
Innan skamms verða tilboð þau
opnuð, sem Landssíminn fær, um
að koma upp talsímasambandi héð-
an til útlanda.
Er búist við því, að hið þráðlausa
talsamband geti verið komið á eftir
svo sem ár.
En mjög er það enn óvist hvern-
ig taltækjunum verður hagað, og
þarf ýmsar tilraunir og athuganir að
gera i því efni, áður en byrjað verð-
ur á verkinu.
Þá er það enn óráðið við hvaða
borg við fáum talsímasambandið
héðan. Hefir aðallega verið talað
um Kaupmannahöfn eða London.
Sennilegt að talsímataxtar til Nor-
egs, Svíþjóðar og Þýskalands verði
lægri, ef Höfn verður valin. En
vafalaust hentugast, ef því yrði við-
komið að geta talað héðan hvort
heldur væri til London eða Hafnar.
Skemtiferðalög
frá Bandaríkjunum til írlands liafa
aukist mjög upp á síðkastið, enda
hefir Fríríkistjórnin gert talsvert til
þess, að vekja eftirtekt Bandaríkj-
anna á írlandi sem ferðamannalandi.
Þrjár skrifstofur hafa verið opnað-
ar í þessu skyni vestan hafs, í New
York, San Francisco og Chicago.

Minning ar
(íslendingadags ræða)
Þú minninga munblíðust drotning,
Þú móðir í norðljósa höll,
Ljúk upp þínu há-bvelfda hliði,
Því heim koma börnin þín öll,
—Koma hugfangin börnin þín öll!
Lát forn-skáldin fagna og hvetja,
—Þá farmenn 0g einvalalið,
Með skjöldum er skarað, til minja,
Og skartlitum tjaldað er svið,
—Skarti tjaldað er minninga svið.
Sem áhrif frá ódáins veigum
Berst ómanna djúpúðga sál.
Það drepur úr nútímans dróma
Hið dáðreynda norræna stál;—
—‘Skáldsins dáðreynda norræna stál.
Heyr karlmensku lireiminn í kveðju,
Heyr kempuna fornu að Borg!
Þó harmur sé lijartanu búinn
Skal liugur ei bugast af sorg,
—Norrænn hugur )ei bugast af sorg.
Heyr Kormák og Gunnlaug í kveðju
—-Þó kvæðið sé vonbrigðum skygt
Vér hyllum þá hetju sem tapar,
Ef hjartað er göfugt og trygt.
—Norrænt hjarta er göfugt og trygt.
Frá vestfjörðum viðkvæmt er rómað,
Hve vonlaus er útlegð og ströng,
Þar útlaginn draumspakur orti,
Og úthelti, þránni í söng.
—Andans djúprættu heimþrá í söng.
Eui Þormóður strýkur um strenginn,
—1 styrjöldu spakur og skygn.
Hann helstríðsins hugraunir skoðar
Með hóglátri norrænni tign:
—Deyr í hóglátri norræni tign.
Vér geymum þau áhrif og óma,
Það auðsafn vort minningum fest.
1 hafróti hugsjón 0g stilling,
Er hugrekki sannast og bezt,
—Norrænt hugrekki sannast og bezt.
Jakohína Johnson.
Seatle, 6. ágúst, 1933.
1
Main road to Clear Lake Riding Mountain National Park,
Manitoba.