Lögberg - 29.03.1934, Page 6

6
LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 29. MARZ 1934
—------——♦
Maðurinn frá Indiana
Eftir BOOTH TARKJNGTON
MPÍMMMflMBMNfllléMM nmm+o^m+<bmm<*mmm*> ■— i bmmommm mm< — n%»
Ríkisstjórnin tók þá málið í sínar hendur og
voru átta menn dæmdir í fangelsi, eftir fram-
burði Harkless, sem þekt hafði illvirkjana
frá viðureigninni.
Eftir þetta voru ‘hvítu húfurnar ’ hrædd-
ar lengi fyrst, en nú voru þær aftur að fá
kjarkinn og hugðu til hefnda.
Harkléss hræddist þá ekki hið minsta og
birti hótanir þeirra í sérstökum dálki í blaði
sínu, sem aúlaður var fyrir skrítlur.
“Harkless skilur ekki hugsunarhátt
Krossgötumarina, ” sagði dómarinn. “Það
er með hann, eins og okkur flest, að hann
grunar ekki að nokkuð geti komið fyrir sig,
en hann er nógu smeykur um aðra—”
]\Iiss Sherwood tók fram í fyrir dómar-
anum, og snerti um leið við öxl hans: “Sástu
ekki litla stúlku á brautinni fram undan okk-
urf ’ ,
“Jú, eg sá eitthvað á veginum, fyrir
stundarkorni síðan, en nú er það horfið,”
svaraði Briscoe.
“Það var áreiðanlega barn á gangi þarna,
en það sneri út af veginum þegar það sá
okkur koma. Það var eins og það hefði fal-
ið sig í illgresinu meðfram veginum. ”
Dómarinn stöðvaði hestana þegar þeir
komu að staðnum þar sem barnið hafði sést.
Þar var engin vera sjáanleg. Samt var ill-
gresið lávaxið með fram veginum og maísinn
í ökrunum þeggja megin ekki orðinn nema svo
sem fet á hæð.
“Þetta hlýtur að 'hafa verið álfur. Eg
er svo skelfilega hjátrúarfull, ” sagði Miss
Sherwood. “Annað hvort álfur eða stór eðla,
því skepnan var alveg eins á litinn og veg-
urinn.
“Krossgötu álfur 'hefir það verið, og
þá er ekki til neins að leita lengur,” sagði
dómarinn. “Það er óskiljanlegt hvað klókir
þeir eru að fela sig.”
Þegar kerran var komin svo Sem sextíu
faðma lengra reis lítil telpa, í rifnum og ó-
hreinum kjól upp úr ofurlítihin lægð rétt við
veginn. Hún hélt áfram í áttina til Plattville
og hljóp við fót af og til.
* * •
Tveimur klukkustundum síðar, þegar
Martin gamli var að laga til í fatabúð sinni,
hnaut hann um eitthvað mjúkt, er lá bak við
búðarborðið. Þetta var einhver lifandi vera,
og reis nú á fætur og hefði ef til vill sloppið,
ef Martin hefði ekki náð til hennar með hönd-
unum og dregið hana fram að glugganum.
Þetta reyndist að vera lítil telpa um
f jórtán ára gömul, klædd í þunnan og óhrein-
an bómullarkjól. Yið daufa birtuna úr glugg-
anum sá Martin að andlitið var fölt og mag-
urt, en augun bæði flóttaleg og villidýrsleg.
Telpan öskraði og barðist um í höndunum á
Martin gamla, og var ekki laust við að hann
yrði dálítið smeykur, þótt fanginn væri hvorki
stór né sterkur.
“Þú átt ekki heima í Plattville,’’ sagði
Martin, byrstur.
“Þú lýgur því,” hrópaði stúlkan. “Þú
lýgur því, eg er víst héðan. Sleptu mér strax,
eg var bara að leita að pabba mínum. ”
“Þú skreiðst hingað inn til sofa, eftir
sjo mílna göngu. Skyldi það ekki nær sanni ? ’ ’
sagði Martin.
“Þú ert lygari. ”
“Hlustaðu nú á mig,” sagði Martin með
festu, “farðu nú heim til þín og segðu Kross-
götu hysldnu að ef það snerti eitt hár á
höfði Harkless, þá verði hver einasti kofi í
ykkar bæ brendur til ösku, og afi þinn, faðir
þinn, bræður þínir og frændur, hver einasti
einn stejndrepnir. Heldurðu þú munir nú
ekki þessi skilaboð, kindin mín? En áður en
þú ferð, er best að þú fáirmér bréfsnepilinn,
sem þú áttir að fara með til Harkless.”
Telpan varð óð af reiði þegar hún heyrði
þetta og sló til Martins.
“Eg skal láta pabba minn drepa þig,”
öskraði hún. “Eg veit ekkert um þetta
Krossgötufólk, eða um nein bréf eða nokkurn
f jandans Harkless, eða um þig, bölvuð hrygg-
lengjan þín. Pabbi drepur þig, vertu viss um
það. ”
Alt í einu hætti hún að brjótast um og
féll nú máttlaus niður. Martin slepti tökum
á handlegg hennar og ætlaði að taka utan
um hana, svo hún dytti ekki á gólfið. Á sama
augnabliki tók hún snögt viðbragð, og var um
leið sloppin úr greipum hans.
“Þarna lék eg á þig,” sagði telpan hlæj-
andi. “Pabbi drepur |þig á sunnudaginn'.
Þú verður farinn að æpa í horngrýti eftir
viku, og þá sláum við upp veizlu og drekkum
brennivín.”
Meðan á þessu gekk, var Martin gamli
að elta telpuna um búðina, en hún var eld-
fljót og liðug og komst auðveldlega undan
honum. Loks fór henni að leiðast þessi elt-
ingaleikur og hljóp út um ólæstar dyrnar og
út á götu. Karl fór á eftir, en um það leyti
að hann komst út, var telpan á brott og sást
bvergi. Martin varð litið yfir að Palace gisti-
húsinu. Þar sat ritstjórinn á pallinum fram-
an við bygginguna og horfði til vesturs, þar
sem síðustu geislar kvöldsóíarinnar vörpuðu
rauðum bjarga á skýjaflókana.
“Það er víst til lítils að segja honum frá
þessu,” ihugsaði Tom gamli. “Hann myndi
bara hlæja að því öllu saman.” Hann tók
eftir því að WiUiam Todd sat á pallinum ná-
lægt Harkless, og tálgaði spýtu. “William
á eflaust að gæta hans í kvöld, það er
víst komið að honum núna,” sagði Tom við
sjálfan sig. Hann lokaði dyrunum á fatabúð
sinni og stakk lyklinum í vasann.
Tom gekk í hægðum sínum yfir götuna,
í áttina til lyfjabúðarinnar, þar sem kunn-
ingjarnir biðu hans. Honum varð aftur litið
til rifcstjórans, sem enn sat í þungum hugsun-
um á pallinum. ‘ ‘ Eg vildi óska að hann færi
og heimsækti dómarann,” sagði Tom og
hristi höfuðið. Ekki trúi eg að honum þyki
svo skemtilegt hér í Plattville. Hann er nú
búinn að vera hér í fimm ár, og víst er það
okkar gróði, en leiðinlegt má það vera fyrir
svo gáfaðan mann, að húka hér. Tom spark-
aði hranalega við f jalarstúf, sem varð í vegi
hans. ‘ ‘ Hvert skyldi nú telpu skrattinn hafa
f arið f ’ ’
En telpu skrattinn lá undir tröppunum á
ráðhúsinu. Þegar fótatak Martins heyrðist
ekki lengur, þá skreið hún úr felustað sínum
og upp að girðingunni móti gistihúsinu. Hér
lagðist hún flöt í grasið og tók úr hári sínu
bréfmiða, samanbrotinn. Með bréf þetta
milli fingranna lá hún hreyfingarlaus undir
girðingunni og einblíndi á Harkless og unga
manriinn, er hjá honum sat.
Gatan lá slétt og rykug framundan gisti-
húsinu, eins langt vestur og augað eygði.
Hún virtist liggja alla leið vestur að rauð-
leitum sólseturskýjunum. Eikartrén og alm
trén risavöxnu stóðu eins og hermenn á verði,
grafkyr og þolinmóð. Á bak við þau sást í
gulrauða blæju rökkursins.
Harkless hafði oft ásett sér að horfa
aldrei framar á sólsetrið í Plattville. Hann
fann ætíð til óyndis á þessum stundum. Hér
hafði hann verið í fimm ár. Honum fanst að
þessum tíma hefði verið eytt fcil einskis, þrátt
fyrir vinsædir blaðsins hans.
Eftir því sem hann sat þarna lengur því
þungbúnari varð hann á svipinn. William
sagði ekki orð. íbúar Plattville höfðu oft orð á
því hve þögull Harkless væri alla jafnan.
Tom Martin hélt það stafaði af því að enginn
í bænum væri nógu greindur til að tala við
hann. Þessa skoðun gátu bæjarbúar hreint
ekki fallist á, því Plattville var miklu stærri
og merkari en flestir aðrir bæir þar í grend.
Samt kom öllum saman um það að þögn Hark-
less stafaði ekki af neinni stórmensku. Hitt
þótti líklegra að maður, sem shrifaði svona
mikið, fyndi enga þörf á að vera sítalandi.
Maður nokkur lotinn í herðum kom eftir
götunni, og William kallaði til hans glað-
lega: “Gott kvöld Mr. Fisbee!”
“Gott kvöld, hr. Todd,” svaraði gamli
maðurinn. “Svo þarna ert þú, hr. Harkless.
Eg var að leita að þér.” Fisbee dró nokkur
blöð upp úr vasa sínum og fékk ritstjóranum.
‘ ‘ Eg er búinn með laugardagsfréttimar. Það
var enginn vandi að safna þeim. Það gengur
mikið á þessa dagana.”
“Það er ágætt,” sagði Harkless og tók
við blöðunum. “Hefir þú lokið við skrif þín
um helgisiði fornkristninnar? Eg vona að
Carlow Herald hlotnist sá heiður að fá að
prenta þau.” Þannig töluðu þeir ætíð saman.
“Mér væri heiður sýndur, ef þú vildir
birta þau,” svaraði Fisbee, “það gerir mér
auðveldara að halda áfram starfi mínu, að
þú skulir fara um það vingjamlegum orðum.
Samt veit eg að þú gerir þetta aðeins af góð-
mensku, því ekki eru skrif mín líkleg til að
auka sölu blaðsins. Fólk vill ekki lesa rit-
gerðir mínar, svona alment, jafnvel þótt Tom
Martin segist aldrei raða svo til í búðar-
gluggum sínum, að hann ekki hafi hliðsjón af
grein minni um húsapiýði forn-Kaldea.
Eiinnig sá eg smágrein í blaði frá Rouen, sem
dáist að því hvað Carlow Herald sé fróðlegt
og fræðimannlegt blað. Síðastliðin fimtán
ár hefi eg reynt að bæta smekkvísi fólks hér
í bæ, þrátt fyrir mótspyrnu og kæruleysi þess.
Það var ekki fyr en þú komst hingað að nokk-
ur hefir kunnað að meta það starf mitt. Þín
uppörfun hvatti mig til nýrra tilrauna á
þessu sviði. Samt skortir mikið á það að
byggingarstíll hér í bæ sé orðinn viðunan-
legur eða húsmunir og veggjaskraut sé orðið
nokkru fallegra en áður.” Fisbee talaði með
ákafa og tilfinningu. Honum var þetta við-
kvæmt mál. “Svo vildi eg segja, að þér er
velkomið að breyta því sem þér sýnist í þess-
um fréttum, sem eg skil eftir. Eg skil það
vel að blaðamenskan heimtar að alt sé sem
greinilegast og auðskilið. Góða nótt hr. rit-
stjóri, góða nótt hr. Todd. Fisbee gekk nokk-
ur skref, en sneri sér svo við aftur, hálf vand-
ræðalegur.
“Vildir þú segja nokkuð, Fisbee,” sagði
Harkless.
Fisbee stóð í sömu sporum nokkra stund,
eins og hann ætlaði að svara, svo brosti hann
ofurlítið, hristi höfuðið og hélt aftur af stað.
Harkless horfði undrandi eftir honum. Alt í
einu dátt honum í hug að Fisbee hefði eflaust
ætlað að segja sér að heimsækja dómarann.
Honum gramdist sú hugsun, að allir virtust
þurfa að minna hann á þetta atriði.
Harkless tók nú ritblý og bók upp úr
vasa sínum og fór að blaða í fréttunum, sem
Fisbee hafði skilið eftir. Þessar fréttir komu
í þeirri deild blaðsins sem nefnd var “Fréttir
úr borginni. ” Þessi fyrirsögn hafði ætíð
staðið þarna og ritstjórinn vissi að íbúar
Plattville tækju það ekki í mál að henni yrði
breytt. Neðan við aðal fyrirsögnina stóð'með
smærra letri: “Umbætur og framfarir á
verslunarsviðinu,” þar. fyrir neðan stóðu
þessi orð: “Vaggan,” “Altarið” og “Gröf-
in. ” Fæðingar, giftingar og dánarfregnir
lúrtust í þessum dálkum.
Fisbee hafði byrjað með þessari umsögn:
“Þess ber að geta að hið nýja auglýsinga-
spjald yfir verzlun H. Millers kaupmanns, er
nú komið á sinn stað. Vér hljótum að segja,
að betur hefði farið, ef málarinn hefði látið
sér nægja smærra og fallegra letur.”
“Ó, vesaling's Fisbee,” stundi ritstjórinn.
“Þetta nýja spjald er það eina, sem hægt er
að nefna á ‘ verzlunarsviðinu, ’ síðastliðið ár.
Hversu oft hafði ekki verið minst á þetta
fyrirtæki Herve Millers, í blaðinu. “Sá orð-
rómur hefir borist úr verzluna rheimiuum, að
Herve Miller, stórkaupmaður, hafi í hyggju
— o. s. frv. ” Nokkru seinna kom þetta:
“Verk er þegar hafið á hinu nýja-------o. s.
frv.” “Æ, vesalings hvíti riddarinn minn
hefir þá ekkert lært um nútíðar blaðamensku,
á þessum fimm árum.”
Svo byrjaði ritstjórinn að skrifa upp
fréttina. Hann skrifaði langa umsögn, og
hyrjaði á því að segja það, sem allir vissu, að
nýja auglýsingaspjaldið hans Millers væri nú
komið á sinn stað. Hann endaði með þess-
um orðum: “Herve Miller er einn af fram-
takssömustu verzlunarmönnum þessarar
borgar. Hér er vel af stað farið. Ámaðar-
óskir til kaupmannsins. ”
Harldess leit sem snöggvast á hinar frétt-
irnar og breytti þeim lítilsháttar, þar sem
honum fanst nauðsyn til.
Síðasta fréttin var á þessa leið: “Miss
Sherwood frá Rouen, vinkona Miss Briscoe,
er í heimsókn hjá Briscoe dómara.”
Fisbee hafði skrifað með bleki og neðst
á blaðinu var eyða. Þar liafði eitthvað verið
hripaði með ritblýi. Harkless reyndi að lesa
það, en þar sem birtan var nú mjög dauf,
gat hann ekki séð stafaskil. Hann kveikti
því á eldspýtu og athugaði þetta betur.
Þarna stóð skrifuð gömul vísa. Harkless
hrökk við. Vúsan var skrifuð með fallegri
kvenmannshönd, sem hann hafði ekki séð í
mörg ár. Vísan var um “rostunginn í álög-
um, ” sem óskaði þess að einhver vildi tala við
sig um fyrri tíð. Harkless skildi bendinguna.
Hann braut saman bréfmiðann og stakk hon-
um í vasann og gekk hratt af stað niður eftir
götunni.
Um leið og ritstjórinn var farinn, stóð
William Todd á fætur og gekk á eftir honum.
William var á skyrtunni með fráhnept
vestið. Um leið og hann gekk fram hjá girð-
ingunni hjá gistihúsinu stóð litla telpan í ó-
hreina kjólnum á fætur og fylgdi honum eftir
nokkurn spöl. Þegar William kom að næsta
götuhorni, mætti hann manni, sem stóð fram-
an við hús sitt með krakka í fanginu. Maður
þessi liafði séð Harkless fara eftir veginum,
og horfði nú á eftir honum.
“Hvert er liann að fara,” spurði mað-
urinn.
“Líklega til dómarans,” svaraði Wil-
liam. •
“Já, eg þóttist vita það.” Maðurinn
sneri sér að konu sinni, sem sat á húströpp-
unum. “Eg þóttist vita það, þegar eg sá
ókunnu stúlkuna á fyrirlestrinum hans Hal-
loways.”
Konan stóð á fætur og kallaði: “Heyrðu,
Bill Todd— ” Hann var lagður á stað niður
eftir veginum. “Hvað er þetta, sem hangir
á vestinu þínu.”
William staðnæmdist og brá ihendinni
aftur fyrir bakið. Bréfsnepill hafði verið
nældur á lausan vestissprotann. William tók
miðann upp að húsinu og las hann við birt-
una, sem skein út um opnar dymar. Bréfið
var illa skrifað og varla mögulegt að lesa
það.
“Kæru herrar!
Eltið Harkless og verjið hann eins og
þið getið. Það gerir ekkert gott. Hann verð-
ur dauður eftir þrjá daga.
Við komum hvítklæddir. ”
“Hvernig lýst þér á það, William,” spurði
maðurinn vandræðalega, en konan ýtti hrana-
lega viö William og sagði: “Þeir þora aldrei
að drepa liann, en farðu nú strax og hafðu
aldrei augun af honum, hvert sem hann fer.”
5. KAPÍTULI.
Þar sem rósin grœr.
Gatan, sem lá fram hjá gistihúsinu mynd-
aði suðurhliðina á ferhyringi þeim, sem bær-
inn var bygður á. Gatan lá út úr bænum. Þar
beygði hún suður svo sem f jórðung úr mílu,
og lá svo aftur í vestur. Nokkurn spöl frá
þessari beygju, skamt frá veginum stóð
stærsta húsið í Carlow sveit. Það var bygt
úr rauðleitum steini og þakið vafningsviði,
sem liuldi veggi þess og umkringdi hvern
glugga. Framan við húsið var stór grasi-
vaxin flötur og mörg stór og fögur tré stóðu
þar vörð. Með fram stéttinni, sem lá upp að
húsinu frá veginum, voru ótal blómabeð. Bak
við húsið var stór aldingarður og meðfram
honum var rósagarðurinn, sem nú var allur í
blóma.
Harkless hafði ekki farið eftir aðal veg-
inum, lieldur eftir götustíg, sem lá þvert yfir
akrana og endaði við girðinguna, sem um-
kringdi rósagarðinn bak við steinhúsið. Við
þessa girðingu stóð Harkless. Loftið var
heiðríkt, en stjörnurnar glömpuðu dauflega
því tunglið var í fyllingu og kastaði gulum
bjarma á akra og engi. 1 kvöld virtist öll
veröldin sofa. Þegar litið var til baka, sást
sléttan eins langt og augað eygði. Þarna á
sléttunum finst manni stundum að öll veröld-
in liggi við fætur manns. Þannig lá hún í
kvöld, þögul, kyrlát og dreymandi. Ef þú
hlustaðir, heyrðirðu andardrátt hennar, þung-
ann og reglubundinn. Harkless stóð hreyf-
ingarlaus og horfði yfir girðinguna til húss-
ins. Alt í einu heyrðisit hljóðfærasláttur frá
einum opnum glugganum, og nokkru seinna
barst skær kvenmannsrödd út í kvöldkyrðina.
Harkless mintist þess að Drottinn hafði
sent manna af himnum, til lýðs Israels í eyði-
mörkinni. 1 fimm ár hafði Harkless búið á
evðimörk, og nú söng einhver unaðsleg rödd
ástarsöngva Schuberts þarna. Það var hon-
um eins og manna af himnum.
Hvað var það nú langt frá því hann
hafði heýrt annan hljóðfæraslátt, en þann,
sem lúðrasveitin í Plattville hafði að bjóða?
Ekki svo að skilja, að hann kynni ekki að
meta lúðrasveitina. En falleg hljómlist vakti
ætíð gamlar endurminningar í huga hans.
Nú mundi hann eftir einum júnídag fyrir sjö
árum síðan. Það var um morgun að þau fóru
af lystisnekkjunni og upp í lítinn hvítan bát,
sem tók hópinn á land. Hann hafði farið með
nokkrum vinum í þessa skemtiferð upp til
Maine. Þangað fara allir ásumrin, til að sigla.
Þarna var líka háskólinn, sem Harkless til-
hevrði, og honum liafði verið boðið í þessa
skemtisiglingu. Nú var hópurinn að koma til
baka. Harkless mundi alt þetta glögt, hvert
andlit, hvert atvik. Næst honum í livíta bátn-
um, sat frú Van Skuyt. Hún var mjög falleg.
Hún og rósirnar bennar. Hvað skyldi hafa
orðið um hana? Nú kom báturinn upp að
bryggjunni. Fjöldi vina biðu komu hans.
Flestir skólabræður hans. Hann mundi bezt
eftir Tom Meredith, hann var líka bezti vinur
hans. Rauðhærður, glettinn og mesti æringi
var Tom Meredith, og það var liann, sem
hrópaði hæst, þegar Harkless steig á land.
Annars hrópuðu allir fagnaðaróp fyrir
Hakless. Á þeim dögum þóttust allir vita,
sérstaklega bekkjarbræður hans, að hann
myndi bráðlega gerður að sendiherra til Bng-
lands. Mjnna mátti það ekki vera, fanst
þeim.
í hópnum voru margar fallegar stúlkur,
aðrar en frú Van Skuyt, en enginn gaf þeim
nokkurn gaum. Allir þyrptust utan um Hark-
less. Nokkrir stúdentar gripu hann, settu
hann á axlir sér og báru hann um göturnar,
eins og sigurvegara. “>Skál víkingsinsf”
hrópuðu þeir. Hann heyrði menn hvísla
álengdar: “þetta er Harkless, þessi frægi,
ungi maður, sem allir tala um. ” Honum
þótti reyndar gaman að heyra þetta, en ekki
gat hann varist því að brosa og jafnvel skelli-
hlæja, þegar svona var talað um hann.. Hann
vissi aldrei hvers vegna hann var svona vin-
sæll. Ritstjóri skólablaðsins hafði liann verið,
og var talinn mikill íþróttamaður. Önnur em-
bætti átti hann skólabræðrum sínum að þakka,
því ekki hafði hann sóst eftir neinni virðingu.
Menn höfðu talið honum trú um að hann hlyti
að verða frægur og mikill maður, undir eins
og hann færi úr skóla. Nú voru þeir að bera
hann á öxlum sér með hávaða og látum, en
þegar þeir komu með hann að samkomuhöll-
inni sá hann litla stúlku taka til fótanna eins
hratt og hún komst.
“Þarna hafið þið hrætt einhvern með
þessum látum,” hafði liann sagt við skóla-
bræður sína, og Tom Meredith hafði svarað:
‘ ‘ Þetta var hún frænka mín. Hún hefir heyrt
mig og aðra tala um þig og hefir talið dagana
þangað til hún fengi að sjá þig. Nú hefir
hún flúið þegar á hólminn kom. Hún er ekki
nema fimtán ára og nafn hins mikla Harkless
hefir hrætt hana. ”