Lögberg


Lögberg - 22.11.1934, Qupperneq 7

Lögberg - 22.11.1934, Qupperneq 7
LÖGBEKG, FIMTUDAGINN 22. NÓVEMBER, 1934. 7 Þjóðskipulag og þróun Eftir Jón Árnason. í fljótu bragíSi virðist undarlegt aÖ rita um þetta efni, því nægilegt er á borð borið um það nú til dags. En hvert mál eÖa verkefni hefir tvær eða jafnvel fleiri hliðar, og sjónarmiðin eru mörg. Mér finst því rétt að athuga ýms þau fyrir- hrigði, sem nú gerast, og skýra þau frá öðru sjónarmiði en alment virð- ist gert — og leitast við a<5 finna lausn þeirra vandamála, er nú liggja fyrir til úrlausnar. Mannkynið stendur nú á mjög mikilverðum tímamótum. Gömul ur engan hlut gert, án þess að vinna með þessum þrem eðlisþáttum; meö viljanum til þess að gera verkið, með vitsmununum til þess að haga vinnuaðferðinni og átakinu eða höndunum til þess að framkvæma það. Maðurinn er samsettur af líkama, sál og anda, og samsvarar því i raun réttri hinum þrem miklu eðlis- þáttum guðdómsins. Þannig gæt- um við haldiö áfram að rekja og alstaðar fundið hliðstæður til sam- anburðar. Öll þessi þrjú öfl vinna í allri tilveru og eru því alstaðar til staðar hvert sem litið er. Á þessu byggjum við frekari athug- inenning, sem fyrir skömmu þótti an" • standa föstum fótum, riðar og er að hrynja, og í hennar stað kemur. fyrst í stað, óreiða og glundroði i öllum greinum. Þessi óreiða gerir vart við sig nú, og allir reyna að verjast vandræðunum, en fá þó við ekkert ráðiS. Þetta á sér stað i öllum greinum þjóðmála,, lista og vísinda. Þetta bendir á það að nýr tím,i, ný öld, ný menning sé að hefja göngu sina. Það virðist þvi eigi úr vegi að staldra ögn við og athuga, hvað í raun og veru sé um að vera, hvað eigi að gera, og hvernig menn eigi að snúast viS vandamálunum. — Þess vegna hefi eg ráðist í að rita eftirfarandi at- huganir. Stuttlega fer eg þó yfir, því rúm leyfir eigi langt mál um hvert atriði. Eining — bræðralag. Öll rneiri háttar trúarbrögð við- urkenna eininguna, með þtfí að tala Þrískifting þjóðar. Eins og alveran hefir i sér þessa þrjá eðlisþætti guðdóms og ems og maðurinn hefir þá, eins hlýtur þjóð- félagiS að hafa þá í sér fólgna, hlýt- ur að hirta þá. Þjóðfélagið er einn- ig, og e'SÍ siður. einstaklingur en maðurinn. Munurinn er að eins sá, að þessi einstaklingur er miklu stærri, en samsettur af ákveðinni tölu minni einstaklinga. Samkvæmt þessari kenningu má flokka þjóðfé- lagið i þrjá stóra flokka. í fyrsta flokki eru stjórnendur Eru þeir konungarnir, þó fáir séu. Samsvara þeir fyrsta eðlisþætti guðdóms, viljanum eSa rajastiska þættinum. J þessum flokki er fram- kvæmdarvald þjóðfélagsins: kon- ungur, ráðherrar, embættismenn umhoðsstjórnarinnar, sýslumenn o. þ. h., löggjafar og löggjafarvald, dómarar og dómsvald. Allir þeir, MELTINGARLEYSI LÆKNAÐ — BORÐAR NÚ ALLAN MAT Mr. ‘J. K., Montreal, Canada, skrifar og segir að sér hafi mikið batnað af þ»ví að nota NUGA-TONE. Hann er mikið hressari og hefir nú engar þraut- ir í maganum. Hann getur nú borðað allan mat án þess að veikjast. Honum var ekkert borgað fyrir þessi meðmæli, heldur sendi hann bréfið öbeðinn. Margir aðrir hafa sömu sögu að segja. NUGA-TONE hefir í mörg ár verið notað til þess að styrkja meltingarfær- in. Pað er búið til samkvæmt læknis fyrirskrift og hefir í sér falin meðul sem styrkja meltingarfærin. Ef að þú hefir litla matarlyst og slærna melt- ingu, þá reyndu NUGA-TONE. pú finnur batann eftir nokkra daga. pú munt ráðléggja öðrum að nota það. Mánaðarbyrgðír fyrir einn dollar. Selt i öllum lyfjabúðum með þvi skilyrði að peningum þinum sé skilað aftur, ef þér eruð ekki ánægðir. Neitið eftirliking- n. Við hægðaleysi notið UGA-SOL, bezta lyfið, 50c. um einn guð, er ráði og ríki yfir sem að þessum störfum vinna í öllum hlutum. Trúarhrögðin eru þjóðfélaginu, teljast þessum flokki einn mikilsverður þáttur í þróun og viljaþætti mannsins og guðdóms- mannkyns. f hinni ytri tilverti má ins. Þeir móta vilja þjóðfélags- sjá merki einingar. Þegar menn heildarinnar og framkvæma hann. virða fyrir sér uppheimshafiö og f öðrum flokki eru prestar, kenn- athuga hina miklu mergð sólna og al.ar> aiHr skólar og fræðslustofn vetrarbrauta, alla hina nákvæmu an;r Qg aiiir þeir, sem að þeim hreyfingu og niðurröðun, sem þar vinna. Allar mannúðarstofnanir og á sér stað, þá komast menn óhjá- þcir> sem hafa umsjón með þeim kvæmilega að þeirri niðurstöðu, að pessir flokkar þjóðfélagsins fást það sé einn og sami kraftur, sem vjft a« útbreiða þekkinguna og ríki í alheimi, það séu vitsmunir, en fræfta mennina. Þeir samsvara því eigi hending, sem ráði yfir starfi v;zkuþætti guðdóms og þekkingu tilverunnar. Menn geta gefið þessu manns eða hinum sattviska eðlis- það nafn, sem þeim lýst, en þeir þætti. komast þó aldrei hjá því að játa f þriöja flokknum eru allar aðrar það, að frá einhverjum miðdepli stéttir þjóðfélagsins, og er hann þvi muni öllu þessu stjórnað. Og við efti; sl'nu fjölmennastur. Er hann getum alveg eins nefnt þennan mið- burðarafl þjóðfélagsins, því alt depil einingu alls, eins og eitthvað hvílir á honum. Það er allur hinn annað. lrið finnum, ef við leitum vinnandi lýður þjóðarinnar. Þessi vel hjá sjálfum okkur, að eitthvað flokkurinn samsvarar því fram- höfum við það meðferöis, sem sam- kvæmdaþættinum, ef svo mætti svari þessari einingu, og er það sá segja, eða hinum tamasíska þætti. þátturinn, sem í raun réttri ræður Eg vil taka það fram, að ekki her athöfnum okkar og við nefnum að lita svo á að hér sé um algerðan vilja. Við getum líka nefnt hann eðlis-samruna að ræða, heldur eru samvizku. Eru þættir þessir mjög j)etta samanhurðir til skýringar. mismunandi sterkir i mönnum, alt Hver þessara þátta hefir óhjá. eftir þroska þeirra og aðstöðu að kvæmilega einnig hina meðferðis, öðru leyti. þvj j,ejr geta ejgj ag 0iiu leyti hver En hugtakið um eininguna bend- án annars verið. En í eðli sínu ir aftur á annað hugtak, sem vert er hlýtur þjóðfélagið sem heild að eiga að veita nána athygli, en það er samsvörun sína bæði i guðdómnum bræðralagið. f raun réttri er ein- og manninum. Og þjóðfélagið get tngin og bræðralagið eitt og hið ur ekki verið til, nema þvi að eins sama. Birtist einingin frekar sem að jiað hafi alla þessa þætti innan innri vitund og ákvörðun, en sinna véhanda. Það verður að hafa bræðralagið sem athöfn — og er, næean fjölda fulltrúa þeirra í hlut- frá vissu sjónarmiðí, árangur af falli við stærð sína og aðstöðu. hinu. Þessari ytri athöfn einingar á sviðum, sem áður voru lítt kunn almenningi og menn létu afskifta- laus, en geta nú eigi lengur gengið fram hjá. Þessi afskifti manna alment af stjórnmálum hafa smámsaman auk- ist, eftir að þingræðisfyrirkomulag- iS og þjóðræðið kom til sögunnar. Það er nú sem stendur eina leiðin að vinna fyrir heildina, en útkom- an er of áberandi hagsmunagræðgi nokkurra manna, sem flokknum ráða. Málið er gott í augum ráð- endanna, ef þeir hafa fyrst og fremst gagn af því og persónulegan hagnað. Þeir eru nr. i, en heildin er nr. 2, þegar bezt lætur. Eg þykist þess fullviss að menn sjái, er þeir athuga þetta, að það er í öllum atriðum í andstöðu við eininguna og bræðralagið. Það á að skýra málin rétt og samvizkusam- lega og ekkert undan aS draga, og þá kemur aldrei í baksegl. Betra að segja brú, sem byggja á, heldur dýrari en reynslan mundi sýna, til þess að fullvissa sé fyrir þvi að á- ætlun sú, sem gerð er i upphafi, standist dóm reynslunnar. Það er heppilegra allra hluta vegna að fara jiannig að, lieldur en að nota þá að- ferð, sem segir minna og hefir gabbað annaðhvort hið opinbera eða einstaklinga út i fyrirtæki, sem eigi var ljóst hvernig fara mundi í verulegum atriðum. Það á að fræða kjósendur um málin ein frá öllum hliðum, svo að þeir geti lagt dóm sinn á þau. Það á að fræða þá i blöðunum, í fvrir- c& .A Case of Good udgment Phone 37 011 SHEA’S WINNIPEG BREWERY LIMITED til þess að gera almenning verkleg an þátttakanda í stjórn opinberra ] lestrum og umræðum. En svo á að mála. Og þess vegna verða menn ; láta |>á afskiftalausa. Þeir eiga að lengi að notast við þetta fyrirkomu- hafa frið til þess að taka ákvarð- lag eða þangað til þeir hafa af því ; anir sínar íhlutunarlaust. Og þeir lært, það sem þeim er nauðsynlegt j sem ekki vilja taka neina ákvörðun að læra. Menn verða að læra að og ekki nota kosningarrétt sinn, þekkja hvað þaS er að stjórna, því 1 eiga einnig að fá að vera í friði. það er ein meiriháttar námsgrein, j I>að á algerlega aÖ vera þeirra mál, sem menn verða að ná tökum á. hvað þeir gera í þeim efnum. Með- Þjóðin skiftist því í þjóðmála- ; an hin pólitíska sannfæring manna flokka eftir aðstöðu og lyndisein- er eigi fullmótuð af þeim sjálfum, kunnum einstaklinga og þroskaleið á að láta þá afskiftalausa. Það á þeirra. í meginatriðum eiga flokk- enginn annar að gera tilraun til aS arnir að vera þrír, samkvæmt því þvinga þá til að gera jrað, sem þeir sem eg hefi minst á hér að framan, eru eigi vaxnir upp í. og getum við þá nefnt þá: fram- j Með fylgissmölun þeirri, sem oft sókn, jafnvægi og íhald. Nálgast og tíðum er notuð og beitt er við það hugtökin í orðunum: rajas, ýmsum meðölum, er verið að gera sattva, tamas. tilraun til þess að móta óþroskaða Nú mega menn ekki leggja ná- einstaklinga í löð, sem þeim hæfir kvæmlega sama skilning í þessi orS eigi, og þeim er þvi misþyrmt að og þau eru notuð í daglegu tali, meira eSa niinna leytt og þeir gerð- þegar átt er við þá flokka, sem við ir að pólitískum eftirhermum, tagl- nú eigum við að búa hér á landi. hnýtjingum eða vanskapningum, Hugtökin eru hér miklu hærri og sem seint ná sér aftur til fulls per- hreinni en þau, sem flokkar okkar sónulegs sjálfstæðis. Hinir eru liafa enn ]>á megnað að birta. Ymsir nægilega margir, sem vilja vitandi smærri flokkar geta komið til vits fara inn á þessa braut, og við greina og eru til, en þeir teljast því er ekkert að gera. Einstaklings- öðrum hvorum ytri flokkanna, hyggjumenn ættu allra sizt að nota framsókn eða íhaldi. En miðflokk- þessa aðferð fylgismölunar, því hún urinn, sem eg nefni jafnvægi, er í fer beint í bága við stefnu þeirra. raun réttri varla til orðinn. Menn | munu nú geta áttað sig á þvi, að j eg byggi flokkaskiftiguna á náttúru- j lögmálum, sem mennirnir eiga að skaðlegt heima fyrir. Nei, þeir gátu alls ekki verið þektir fyrir það, og gerðu j)vi einnig samþvkt um að hanna útflutning og sölu á absint til annara þjóða. Þeir, sem þarna voru að verki, báru þó skynbragð á það, að um leið og jieir stigu ákveðið skref í einu stefnumáli, þá voru þeir neyddir til að stiga annað og þriðja skrefið. Þeir úrðu að vera samkvæmir sjálf- um sér, bæði gagnvart sjálfum sér og öðrum. Þarna vofu menn að starfi, sem höfðu vitund um póli- tiskan þroska og pólitíska ábyrgð. Skömnui áður en Spánarvínun- um var hleypt inn í landið, þurfti vegna örðugs fjárhags að afla rík issjóðs nýrra tekna, Kom þá meðal annars fram á alþingi tillaga um að skattleggja spíritus, jafnvel þó að hann væri eingngu fluttur inn sem lyf. En lyf voru skattfrjáls. Á stæðan til þess að þessi skattur var lagður á, var sú, að vitanlegt var að læknar og lyfjabúðir notuðu að- stöðu sína til þess að láta menn hafa alkohol (spíritus) til neyzlu, en ekki eingöngu sem lyf. Ríkið gerðist Vinna löggjafanna. Margt fer öðruvísi en ætlað er, einnig hjá löggjöfunum. Það virð- , . .„ , . . . i ist oft og tíðum örðugt að feta rétta omast . samræmi v.S . hinm poh- braut Er það eðH,egt þyí að ann_ er bezt lýst með þessum orðum rit- ningarinnar: “Það sem þér vHiið að mennirnir geri yður. það skuluð þér og þeim gera.” Þrir flokkar. Trúarbrögðin eru, eins og menn vita, mjög mikilsverður og sterkur þáttur í lifi manna og þjóða og hafa Það er þetta r .... .. , V , ? atriði, einingin*—bræðralagið, sem mj°g m,kl1 ah”f & heimsrasina 0g við verðum að hafa ákveðið hyggju. þegar við tökum til við at huganir þær, sem hér fara á eftir. Þrenningin. þróun þjóðanna yfirleitt. Er enginn 1 efi á ])ví, að þau móta að ýmsu leyti menninguna og hafa áhrif á hana. Þau eru því sérstök þroskaleið, rétt á litið. En þau eru ekki ein um það Af einingunni fæðist annað at- að skapa menninguna. Til eru ýms- riðiö, sem er henni ohjákvæmilega ar aðrar leiðir til þroska og full- samfei Öa, en það er kenningin um komnunar mannkyni, sem einnig þrenninguna. — Þrenningin birtist eiga sinn rétt og tilgang, alveg eins sem uppbyggjandi, viðhaldandi og og trúarbrögðin. leysandi orka. Er henni með öðr- ( Stjórnmálin eru ein slík þroska- um orðum lýst í kristnum fræðum leið. með hugtökunum: faðir, sonur Mörgum mun í fljótu bragði heilagur andi, Eru það þrír mis- þykja þetta kynleg staðhæfing. munandi eðlisþættir guðdóms, sem hirtast i allri sköpun, sem vilji, vizka og framkvæmd—í Austur- löndum nefnt: rajas, sattva, tamas. Öll sköpun, alt líf og öll þróun ciga rót sina að rekja til þessara þriggja eðlisþátta guðdóms. Jafn- En annað verður uppi á teningn- um, ef vel er að gáð. Stjórnmálin eru nú orðin svo samofin athafna- lífi manna, að eigi verður þverfót- að án áhrifa þeirra í nálega öllum greinum. Verður löggjafarvinnan bví stöðugt flóknari er líður, og at- vel getur ekkert smáhlóm orðið til, hynli manna og aðstaða til stjórn- an samvinnu og verknaðar þessara málaafskifta meiri alment og á- þriggja eðlisþátta. Maðurinn get- kveðnari. Þetta knýr fram þroska tísku starfsemi, og verkinu er ekki lokið fyr en það er skeð. Það eru hinir jirír miklu eðlisþættir guð- dóms, sem menn eiga að nálgast á leið hinnar pólitísku starfsemi, eigi síður en á öðrum leiðum. Starfsaðferðir stjórnmálaflokka — fylgissmölun. Mikið kapp er íagt á það að afla fetjórnmálastefnum og flokkum fylg- is. Er oft og tíðum miklu lengra að en hagsmunir heildarinnar, eða j sannleikur og réttlæti, ráða gerðun- um. Mörg mál koma ver úr garði I ger út úr þinginu en þau komu inn í það. Einstaklingshyggjan vill oft- ast nær láta til sín taka og búa til holur og eyður í lögin, sem unt sé að smjúga í gegnum í eiginhagsmuna- skyni. Löggjafarnir þora oft og tíðum ekki, vegna almenningsálits, að snúast öndverðir gegn lögum, gengið í þessu efni en sæmilegt er | sem í. undirbúningi eru, en reyna og heppilegt til frambúðar. Menn \ þess í stað að fara krókaleiðir, til vilja sjá sem allra fyrst árangur 1 þess að gera lögin máttlaus í fram- starfa sinna og geta eigi beðið eftir j kvæmd í verulegum atriðum. því, að jarðvegurinn sé nægilega j Dæmi þess er meðferðin á áfengis- ruddur og undirbúinn. Er það j bannslögunum. En það er unt að eiginhagsmuna-hvötin, sem þar ræð- j nefna f leiri lög, sem hafa orðið fvr- ur of miklu. Þessvegna er gripið til meðala, sem eru lítt hæf eða geta jafnvel orðið hættuleg flokknum og stefn- unni. Oft er hampaö aukaatriðum tnála, en eigi aðalatriðum, til þess að þeirri leið að villa mönnum sýn og reyna á þann veg að hafa áhrif og afla sér fylgis. En þetta hefnir sín venjulega fyr en varir, og er því betur heima setið en af stað far- ið. Oft er sú aðferð nötuð, sem hæfir flokknum i það og það sinnið, en hlaupiö fram hjá mörgum at- riÖutn og reynt að villa sýn á þann hátt að segja ósatt, með því að hlaupa fram hjá verulegum atrið- um, er máli skifta. Við kosningar er oft gengið svo nærri kjósendum, að þeir eru sóttir í bifreiðum og látnir kjósa, jafnvel hvort sem þeir vilja eða eigi. Og á þetta rót sína í hinni miklu valdastreitu, sem knúð er fram af eiginhagsmunum ein- stakra manna. Flokkarnir segja að þeir séu ætíð ir líkri mðferð, og þar af leiðandi hefir engin reynsla fengist fyrir gagnsemi slíkrar löggjafar. Meðan á styrjöldinni miklu stóð, voru ýmsar ráðstafanir gerðar í ýmsum löndum. Ein slík ráðstöf- un var sú, að absint var bannað í Erakklandi. Það kom fram tillaga í þinginu um að banna alla sölu o; veitingar á absint þar í landi. Og tillagan var samþykt. Er samþykt þessi IThfði verið gerð, reis upp einn þingmaður og spurði: “Með því að við höfum nú gert þessa samþykt og bannaö neyzlu jiessa skaðlcga efnis, getum við þá verið þektir fyrir að láta búa j>að til og selja það í nýlendunum?” íNei, auðvitað gátu þeir það ekki, og j>að var einnig samþykt að banna tilbúning, sölu og veitingar á absint í nýlendunum. Stóð þá enn upp einn jiingmaður og spurði um það, hvort þeir gætu verið þektir fyrir að framleiða og bjóða til sölu hjá öðrum þjóðum það, sem þeir sjálfir hefðu dærnt með þessu þátttakandi í brotum á sinum eigin lögum, lagði skatt á lög- brotin og viðurkendi þau með því. Ýmsir þingmenn veittu alls ekki at- hygli þessari hlið málsins og gerðu lítið úr. En þó að hér væri um smá- mál að ræða í sjálfu sér, þá var farið inn á braut í löggjöf, sem var gersamlega óhafandi og ósamboðin siðuðum mönnum. Eg hefi bent á þessi atriði, til þess að sýna hvernig pólitískt þrosk- aðir menn haga sér og pólitískt ó- þroskaðir, svo menn geti áttað sig á þvi, hvernig sæmileg löggjafarvinna eigi að vera. Framh. Samvinnufclag um útgerð hefir verið stofnað á Seyðisfirði. Stofn- endur eru 28. Framkvæmdarstjóri hefir verið ráðinn Friðrik Steins- son, fulltrúi Fiskifélagsins á Eski- firði. Bæjarstjórnin á Seyðisfirði hefir ákveðið að leigja félaginu f jóra vélbáta, sem bærinn er að láta smíða í Danmrku og væntanlegir eru i næsta mánuði.—Tíminn. INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS Arras, B. C.............................M- Elíason Amaranth, Man.................... B. G. Kjartanson Akra, N. Dakota................-B. S. Thorvardson Árborg, Man....................Tryggvi Ingjaldson Árnes, Man.........................F. Finnbogason Baldur, Man......................................O. Anderson Bantry, N. Dakota..............Einar J. Breiðfjörð Bellingham, Wash..........................Thorgeir Símonarson Belmont, Man..........................O. Anderson Blaine, Wash...............................Thorgeir Símonarson Bredenbury, Sask.......................S. Loptson Brown, Man.............................J. S. Gillis Cavalier, N. I>ak«ta............B. S. Thorvardson Churchbridge, Sask.....................S. Loptson Cypress River, Man..............................O. Anderson Dafoe, Sask ...„..................J. G. Stephanson Darwin, P.O., Man..................J. K. Jonasson Edinburg, N. Dakota.............Jónas S. Bergmann Elfros, Sask................Goodmundson, Mrs. J. H. Garöar, N. Dakota........... ...Jónas S. Bergmann Gerald, Sask...........................C. Paulson Geysir, Man....................Tryggvi Ingjaldsson Gimli, Man...........................F. O. Lyngdal Glenboro, Man.........................O. Anderson Hallson, N. Dakota...............S. J. Hallgrímsson Hayland, P.O., Man..................J. K. Jonasson Hecla, Man......................Gunnar Tómasson Hensel, N. Dakota....................John Norman Hnausa, Man.....................................F. Finnbogason Ivanhoe, Minn............................B. Jones Kandahar, Sask................. J. G. Stephanson Langruth, Man....................John Valdimarson Leslie, Sask...........................Jón Ólafson Lundar, Man....................................Jón Halldórsson Markerville, Alta.................... O. Sigurdson Minneota, Minn............................B. Jones Mountain, N. Dak.................S. J. Hallgrimson Mozart, Sask.........................Jens F.liason Oak Point, Man......................A. J. Skagfeld Oakview, Man........................Búi Thorlacius Otto, Man......................................Jón Halldórsson Point Roberts, Wash...................S. J. Mýrdal Red Deer, Alta.......................O. Sigurdson Revkjavík, Man.......................Árni Paulson Riverton, Man................................Björn Hjörleifsson Seattle. Wash.........................J. J. Middal Selkirk, Man.......................... W. Nordal Siglunes, P.O., Man.................J. K. Jonasson Silver Bay. Man.....................Búi Thorlacius Svold. N. Dakota................B. S. Thorvardson Swan River, Man........................A. J. Vopni Tantallon, Sask................... T- Kr. Johnson Upham, N. Dakota...............Eiuar J. Breiðfjörð Vancouver, B.C......................Mrs. A. Harvey Víðir, Man.................................Tryggvi Tngjaldsson Vogar, Man..........................J. K. Jonasson Westbourne, Man............................... Tón Valdimarsson Winnipegosis, Man.........................Finnbogi Hiálmarsson Wynyard. Sask.....................J. G. Stephanson

x

Lögberg

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.