Lögberg - 12.11.1936, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. NÓVEMBER, 1936
5
Rev. K. K. Ólafsson, forseti
kirkjufélagsins, kom til borgarinn-
ar á mánudaginn var norðan úr ís-
lenzku bygðunum við Manitoba-
vatn. Hann hélt af stað suður til
Minneota, Minn, daginn eftir, þar
sem hann hafÖi ákveðið að flytja
fyrirlestur.
Mr. Jónas Helgason frá Lang-
ruth, Man., var staddur í borginni
seinnipart fyrri viku.
Eins og áður hefir verið auglýst,
heldur Jón Sigurdson Chapter, I.O.
D.E., “Re-union of Icelandic Ex-
service Men” í Army and Navy Vet-
eran Hall, 299 Young St., cor. Por-
tage Ave., á miðvikudagskvöldið
J?ann 18. nóvember kl. 8 e. h. Góðar
veitingar og skemtun.
Boðsbréf hafa verið send til allra
þeirra, er nefndin hafði utanáskrift
til, en þessi tilkynning skal skoðast
sem boðsbréf til allra heimkominna
hermanna af íslenzkum stofni i
Winnipeg og grend, um að heim-
sækja félagið þetta kveld ásamt
konum sínum.
Tilkynnið Mrs. J. B. Skaptason,
Regent, 378 Maryland St., Phone
73 298.
SYNDAKVITTUN
til Gunnlaugs Jóhannssonar
Dapur má eg dvelja hér
sem draugur inni í Haugi;
með feykna hraða framhjá mér
ferðaðist hann Laugi.
Þorgils Asmundsson,
4415 Esmeralda Street,
Los Angeles, California.
Hafa verið gift 56 ár.
Mr. og Mrs. Kristján Goodman,
sem búa að 576 Agnes St., áttu glaða
stund síðastliðið föstudagskvöld, 6.
nóvember, þegar börn þeirra og
barnabörn komu saman að árna
þeim heilla á 56 ára giftingarafmæli
þeirra. Kristján og Jóna Goodman
voru gift 6. nóvember 1880 af Sókn-
arpresti þeirra, séra Þórarni Böð-
varssyni í Garðakirkju á Álftanesi
syðra. Þau byrjuðu búskap sinn i
HafnarfirÖi og voru þar í sex ár.
Árið 1886 fóru þau til Ameríku og
hafa verið í Winnipeg í 50 ár. Börn
þeirra eru sjö og átta barnabörn og
þrjú barnabarnabörn.
CITIZENS URGED TO
VOTE BY YOUNG
MEN’S SECTION
The yearly campaign conducted
by the Young Men’s Section, Win-
the citizens to éxercise their fran-
nipeg Board of Trade appealing to
chise on election day, Friday, Nov.
27th, is now in progress. ,
The campaign slogan is the same
as used in past years: “Vote As You
Please — But Vote.” Splendid re-
sults have been accomplished by thi§
yearly campaign in getting the citi-
zens to vote and take greater in-
terest in the government of the city,
this year it is hoped that a record
breaking vote will be polled on elec-
tion day, Friday Nov. 27.
Mr. A. S. Bardal var kosinn gagn-
sóknarlaust til sveitarráðsins i North
Kildonan á mánudaginn var, sem
fulltrúi i 1. kjördeild. Er þetta í
tíunda skiftið, sem hann hefir verið
kjörinn í þessa stöðu.
Reykjavík um alda-
mótin
Þegar Reykvíkingar héldu Þjóð-
minningardag sinn fyrir 39 árum,
hinn 2. ágúst, eignuðust þeir gjöf,
sem margir muna, og sem vaxið hef-
ir að gildi með árunum sem líða.
Einar Benediktsson skáld hafði í þá
daga ekki náð viðurkenningu sem
þjóðskáld, heldur stóð hann í
skugga Matthíasar og Steingríms,
enda hafði hann um þaðjeyti gefið
út aðeins fátt eitt af ljóðum. Sem
skáld verður hann þjóðinni kunnur
af Aldamótaljóðunum, sem þóttu
skara fram úr því, sem aðrir lögðu
til þess viðburðar og fekk verÖlaun
þau, sem heitið hafði verið fyrir
beztu aldamótaljóðin, þrátt fyrir
það, að hin gullvægu ljóð Hannesar
Hafstein yrðu til um sama leyti.
Það var mikið talað um aldamóta-
ljóð þessara tveggja skálda, sem þá
voru báðir á þróttmesta skeiði æfi
sinnar, og mjög deilt um, hvort að
dómurinn væri réttlátur, sem feld-
ur var. En það sem einkendi báða
ljóðflokkana var hvatning sú, sem í
þeim fólst. Skáldin bæði vildu tala
kjark í þjóðina; þau ögruðu henni.
Og þau sögðu spádóma, sem komu
fram miklu fyr, en menn leyfðu sér
að vona í þá daga.
En gjöfin, sem minst var á í upp-
hafi þessa máls, var þremur árum
eldri. Hún hefir verið í miklum
skugga þess, sem síðar gerðist, en
er svo vegleg, að einmitt nú er á-
stæða til, að draga hana úr þeim
skugga. Því að spádómurinn, sem
Einar Benediktsson segir í þjóð-
minningarkvæði sínu 1897 hefir ræst
svo merkilega, að þeir sem efast um,
að góð skáld hafi spásagnaranda,
verða að breyta meiningu sinni.
“Fálkanum” þykir hlýða að birta
þetta gamla þjóðminningarkvæði,
sem flestir Reykvíkingar ættu að
kunna, og minnast um ókomnar ald-
ir þeirra hvatningarljóða, sem skáld-
ið kvað fyrir 39 árum um höfuð-
staðinn:
Þar fornar súlur flutu á land
við fjarðarsund og eyjaband,
þeir reistu Reykjavík.
Hún óx um tíu alda bil,
naut alls, sem þjóðin hafði til
varÖ landsins högum lík;—
og þó vor höfn sé opin enn
og ennþá vanti knerri og menn,
við vonum fast hún vaxi senn
og verði stór og rík.
En þá við Flóann bygðist borg
með breiða vegi og fögur torg
og gnægð af öllum auð—
ef þjóðin gleymdi sjálfri sér
og svip þeim týndi er hún ber,
er betra að vanta brauð.
Þeir segja að hér sé hættan mest
og hérna þrífist frónskan verst,
og útlend tíska temjist flest
og tungan sé i nauð.
Nei, þegar öldin aldna flýr
og andi af hafi kemur nýr
að vekja land og lýð,—
er víkka tún og breikka ból
og betri daga morgunsól
skin hátt um strönd og hlíð,
skal sjást að bylgjan brotnar hér.—
—ViÖ byggjum\nýja sveit og ver,
En munum vel hvaÖ íslenzkt er
um alla vora tíð.
Þó kvæðið sé ekki langt lýsir það
höfuðstaðnum eins og hann kom
fyrir sjónir vakningar- og vöku-
mannsins, sem hugsaði djarft, þrátt
fyrir fásinnið, sem kringum hann
var. Og mörgum fanst hann spá
djarft er þeir lásu kvæðið. En
spáin rættist fljótar en flesta varði.
Höfnin, sem var “opin enn” er nú
orðin mesta mannvirkið á Islandi.
Knerrirnir komu, gamli skútuflot-
inn, sem enn var að vaxa, þegar
kvæðið var orkt, hvarf úr sögunni
og í stað þess myndaðist floti ný-
tízku veiðiskipa, sem notuðu eim-
inn til þess að færa fiskimennina á
miðin og ausa fiskinum upp úr sjón-
um,
“ „ . . vissir þú hvað Frakkinn fékk
til hlutar?
Fleytan er of smá, sá grái er utar.”
segir sama skáld í aoldamótaljóðum
sínum. Það rættist fyr en varði úr
því, að íslendingar eignuðust fleyt-
ur, sem gátu komist “utar” en
gömlu skúturnar og róðrarskipin.
Og Reykjavik varð miðstöð þeirrar
nýju tilbreytni, Og höfuðstaðnum
varð að því sem skáldið vonaði, að
hún yxi og yrði “stór og rík.” Og
það voru knerrirnir og mennirnir,
sem eiga heiðurinn fyrir það.
Reykjavík varð svo stór og rik, að
hún gat fleytt öllum kostnaði við
þær miklu framfarir, sem orÖiÖ hafa
í höfuðborginni sjálfri síðan um
aldamót, og borið þyngstu byrðina,
sem bera þurfti til þess aÖ “hrinda
vorurn hag á leið — með heillar
aldar taki,” það sem af er þessari
öld.
“Ef þjóðin týndi sjálfri sér . . .
er betra að vanta brauð.”
Hættan, er skáldið minnist á, að
“hérna þrifist frónskan verst“ þótti
mikil hér um aldamótin, þó þá væri
hraðvöxtur bæjarins ekki orðinn
eins mikill og síðar reyndist. En hér
í höfuðstaðnum, sem fyrir hundrað
árum var svo danskur, að menn
jafnvel reyndu að “tyggja upp á
dönsku” er nú í dag öflugasta vígi
alls þess sem íslenzkt er, enda er
þaÖ eÖlilegt. Reykjavík er menta-
setur landsins og héðan koma menn-
ingarstraumarnir, sem ráða mestu
um örlög þjóðarinnar. Reykvíking-
ar tyggja upp á ísíenzku og öll þjóð-
in fer að eins og þeir.
ÞaÖ hafa “víkkað tún og breikkað
ból” í landinu síðan E. Benediktsson
gaf Reykjavík kvæði sitt og landimi
aldamótaljóð sín. Og það hafa ræst
vel uppörfunarorðin, sem hann segir
í niÖurlagi kvæðisins um Reykja-
vík. “Við byggjum nýja sveit bg
ver.” Um “verið” þarf ekki að f jöl-
yrða, en sveitin hefir lika bygst. Or
fúamýrum og grýttum holtum hafa
myndast iðgræn tún og nú lifa hér
á búskap margfalt fleiri menn, en
hjáleigubændurna í Reykjavík fyrir
150 árum gat nokkurn tíma dreymt
um, — og þó er hjartaÖ úr skák-
inni þeirra horfið undir húsakjall-
ara og malbikaðar götur.
Öldin aldna er flúin og frekur
þriðjungur genginn af hinni nýju,
sem skáldið bygði vonir sínar á. Og
það hefir þegar sézt, að “bylgjan
brotnar hér.” Reykjavík hefir haft
forustuna í íslenzkum sjálfstæðis-
málum, eins og henni ber, sem höf-
uðborg landsins. í Reykjavík ger-
ast átökin um stjórnmál landsins.
Og hér hefir mörg bylgja brotnað í
viðureign íslendinga og baráttu fyr-
ir sjálfstæði landsins. Svo mun og
verða framvegis. Á ströndinni við
Kollafjörð munu mæða þær öldur,
sem aldrei mega gera landskemming,
hvort heldur þær eru komnar úr út-
hafinu, eða þær rísa innan íslenzkrar
landhelgi.—Fálkinn.
Beinafundur á Stóra-
Ósi
Fyrir mörgum árum (um 1880)
var bygð skemma rétt norðan við
bæinn á Stóra-Ósi í MiðfirÖi. Hafði
þar áður staðið kofi, sem nefndur
var Gunnukofi, en munnmæli gengu
um það, að þar hefði áður staðið
bænhús. Getur það vel verið rétt,
en þarna var áður útkirkja frá Mel
og er hennar getiÖ i visitazíu 1461.
Nú var það áriÖ 1930 að afráð-
ið var að grafa kjallara undir
skennmunni. Gekk Eggert Arn-
björnsson á Ósi að því og hafði með
sér dreng, son Friðriks bróður síns.
Byrjuðu þeir að grafa í norðurenda
skemmunnar og ætluðu að grafa
Norðurhelming kjallarans fyrst. En
ekki höfðu þeir grafið djúpt, er þeir
komu niður á mannabein. Og er
haldið var áfram aÖ grafa, kom
þarna upp hver beinagrindin eftir
aÖra og lágu þær hver ofan á ann-
ari og sem allra þéttast. Voru bein-
in nokkuÖ fúin, en hauskúpur heil-
legar og allar mjög vel tentar. Og
er þeir höfðu grafið'fyrir hálfum
kjallaranum, voru komnar þarna
upp 23 hauskúpur og að auk gríðar-
stórir og sterklegir kjálkar, sem eng-
in fanst hauskúpan að. Þótti það
með fádæmum vera, hvað kjálkarnir
voru stórir, því að þeir náðu vel utan
yfir kjálkana á Eggert og er hann
þó kjálkameiri en í meðallagi. I
þessum kjálkum voru nokkrir jaxl-
ar mjög slitnir, en geisilega stórir
og sterklegir.
Eggert þótti svo leiðinlegt að
raska friði hinna framliðnu, að hann
hætti við að grafa suðurhluta kjall-
arans. Safnaði hann öllum beinum
um saman og fyltu þau tvo stóra
poka. Akvað hann að jarða þau
undir austurvegg skemimunnar, sem
næst því er þau höfðu legið. En er
hann tók þar gröf fyrir þeim, kom
hann niður á gríðarmikla beina-
hrúgu, sem hann sagði likasta því,
er mikill gröftur hefir komið upp úr
kirkjugarði og er látinn í skot út úr
gröfinni.
Á einum stað, þar sem kjallarinn
var grafinn, vottaði fyrir kistum, en
þær voru grautfúnar Og toldu ekki
saman, eða voru líkastar hismi.
Annars varÖ ekki betur séð en aÖ
líkin hefði verið grafin kistulaus og
líklega mörg í senn, og alt af verið
bætt líkum ofan á í sömu gröfina
þangað til hún var orðin hér um bil
full. Bendir það til þess, hve grunt
var niður á efstu beinin. Þarna er
aldagamalt tún mjög þurt, og hefir
jarðvegur aldrei raskast, sízt að
hann hafi grynkað. Fremur mun
hann hafa hækkaÖ, og ætti því að
hafa veriÖ enn grynnra á líkunum,
þegar þau voru jörðuð, heldur en
nú var.
• Eins og fyr er sagt var áður út-
kirkja á Ósi, en hve lengi hún hefir
staðið og greftrað hefir verið að
henni, er mér ekki kunnugt. Aðal-
greftrunarstaðurinn hefir verið að
kirkjunni á Melstað, sem er skamt
þaðan. En þessi mikli beinafundur
á Ósi virðist benda til þess, að þarna
hafi verið komið niður á almenn-
ingsgröf frá drepsóttar eða hallær-
isárum, þegar fólk hrundi svo nið-
ur, að varla var mannafli til þess að
flytja likin til kirkju, og ekki hugs-
að um að smíÖa utan um þau, held-
ur voru þau aðeins grafin í fötun-
um. Hefir þá jafnt verið greftraÖ
að útkirkjum sem aðalkirkjum, og
aðeins hugsað um það, hvert skemst
var að flytja líkin.
Á Stóra-Ósi hefir búið maður
fram af manni úr sömu ætt, og hefii
jörðin verið óslitið í ábúð ættarinn-
ar síðan 1814, en i eigu hennar síð-
an 1765. Theodór Arnbjörnsson
hefir sagt mér, að þar sem skemm-
an var bygð, hafi veriÖ tóftarbrot og
garðbrot norðan við það. En inn-
an þess garðs hafi verið aflangar
þúfur, sem sneru frá austri til vest-
ur og voru kallaðar leiði. Nú hefir
verið sléttað þar, en “leiðin” voru
fyrir utan þann stað, ]>ar sem Egg-
ert var að grafa.—Lesb. Mbl.
“Verið heilirmenn”
Fimtándi nóvember talar til okkar
þessum orðum.
Svo sem kunnugt er, var séra Jón
Bjarnason, D.D., fæddur 15. nóvern-
ber (1845). Guð gaf íslendingum
hann að leiðtoga, á frumbýlingsár-
um þeirra, á amerískri slóð.
Þeir, sem vel kunna að meta heil-
brigða notkun á lífinu, ættu, í þakk-
lætisskyni við gjafarann allra góðra
hluta og líka í þakklætisskyni tii
hins framliðna, stórmæta leiðtoga,
að lesa eitthvað eftir hann, þann 15.
þ. m. eða um þaÖ tímabil. Það er
eins og að ganga í f járhirzlu síria og
tína þar upp gersemar.
OrÖin, sem mér koma i huga, i
nærveru þessa timabils, eru þessi:
“\rerið heilir menn.”
Af öllu því, sem eg hefi séÖ, eftir
þenna merka höfund, finst mér
þessi setning svo hóglát, hrein, en
ófellandi, standa upp úr kafinu og
vera endurtekin til vor allra, einmitt
nú.
Orð þessi standa á__blaðsíðu 588 í
Guðspj allamálum.
“Verið heilir menn. Verið allir
þar sem þér eruð, — allir með Jesú
Kristi. Verið fullkomnir eins og
faðir yðar á himnum er fullkom-
inn.”
Prédikun þessi í heild heitir
“Heilir menn.”
Og er útlegging á textanum:
“Verið þar fyrir fullkomnir, eins og
faðir yðar á himnum er fullkom-
inn.” Matt. 5. 84.
Prédikun þessi er, eins og margt
eftir dr. Jón Bjarnason, slétt á yfir-
borði og áhlaupalaust mál, en svo
heilt og haldgott, að aldrei mun
fyrnast. Til dæmis þessi setning:
“Hvað þýðir þetta? — Það þýðir
það, að þér allir, lærisveinar Jesú,
eruð skyldugir til að vera heilir
menn, fullkomnir, eins og faðir vðar
á himnum er fullkominn.”
Það stendur alt af yfir barátta
milli hins illa og hins góða. Hún
kemur fram í ýmsum búningum og
á ýmsum sviðum. Það getur ekki
verið til fullkomnari áminning, en
þessi: “Verið heilir menn.” Allir
sannir menn, vilja vera heilir menn;
en það er svo margt til að rugla og
tæla mannanna börn, einmitt nú, að
margur gætir þess ekki nógu vel,
hvað það þýðir að vera heill mað-
ur, heill með Jesú Kristi.
Við lestur þessarar prédikunar,
eftir dr. Jón Bjarnason, já, við um-
hugsun um þessa einu setningu:
“Verið heilir menn”
réttir sjálfur Jesús Kristur fram
gegnumstungnar hendurnar og seg-
ir: “Þetta gerði eg fyrir þig. Hvað
gerir þú fyrir mig?”
Rannveig Kristín Guðmundsdóttir
Sigbjörnsson.
H. G. WELLS SJÖTUGUR
London 14. okt.
Fjöldi frægra rithöfunda var sam-
ankominn í London í gærkvöldi, í
veizlu er H. G. Wels var haldin, á
sjötugsafmæli hans. Skálsagnahöf-
undurinn J. B. Priestley stýrði sam-
kvæminu, en meðal gestanna var
George Bernard Shaw. í ræðu, er
heiðursgesturinn hélt, sagði hann,
að sér fyndist hann vera eins og lítill
drengur, sem væri að leika sér við
gullin sín. Bráðum mætti búast viÖ
því að barnfóstran kæmi og segði
honum að leggjæ gullin sín frá sér,
því nú væri hann orðinn of stór til
þess að leika sér lengur, og hans
biði önnur verkefni á öðrum stað.
“En mig langar ekki til ]?ess,” sagði
Wells, “að leggja frá mér gullin
min. Mig langar miklu fremur til
þess að leika mér enn um stund, og
eg vona að það verði langt þangaÖ
til fóstra kemur, til þess að taka mig
frá þessu öllu.”
NÝ BARNA OG UNGLINGA-
BÓK
Þorsteinn M. Jónsson bókaútgef-
andi á Akureyri hefir gefið út
f jölda margar ágætar bækur og með-
alannara nokkurar við hæfi barna og
unglinga. Nýlega er komin á mark-
aðinn frá honum bókin “Mamma
litla” (II. bindi) eftir frú E. de
Pressensé, sem er frakkneskur höf-
undur. Bókin er gefin út með með-
mælum skólaráðs barnaskólanna og
er hin fjórða í röðinni af úrrvals-
bókum “úr heimsbókmentum barna
og unglinga,” sem Þorsteinn M.
Jónsson hefir gefið út. Fyrra bindi
sögunnar hefir orðið vinsælt og
munu börn og unglingar, er þaÖ
hafa lesið, fagna þessu hinu síðara
bindi sögunnar.
Þýðendur bókarinnar, sem er
prentuð hjá Oddi Björnssyni á Ak-
ureyri, eru þeir Jóhannes skáld úr
Kötlum og Sigurður Thorlacius
skólastjóri. Hafa þeir leyst verk
sitt mæta vel af hendi.—\ isir 14.
okt.
Á veitingastofwnni
Hjón voru á ferðalagi og komu
inn í veitingahús, sem stendur við
veginn. Veitingaþjónninn var Negri
og hann spyr, hvaÖ gestirnir vilji
borða: Eg vil fá tvö linsoÖin egg,
segir konan.
—Eg líka, segir maðurinn, en
þau verða endilega að vera ný.
—O.K. segir negrinn, vindur sér
fram í eldhúsið og segir: 4 linsoð-
in egg og 2 af þeim verða að vera
ný. -------
Stœrsta og minsta ávísun
í heimi
í banka einurn í New York er all-
merklegt peninga og ávísanasafn.
Þar er stærsta og minsta ávísun i
heimi. Ameríkanskt timburfirma
innleysti stærri ávísunina með 146
miljónum dollara; hin ávísunin
hljóðar upp á firmað Henry Ford.
Detroit, að upphæð eitt cent.—Alþbl.
NOTE AND COMMENT
Frozen fish are being used as a
medium of exchange in Iceland.
They have this advantage over Mr.
Aberhart's frozen scrip, that they
don't have to have a stamp placed
on them every week.—Toronto Star.
Business Cards
Sendið Furs yðar til Geo. W. Baldwin, Jr. 539 BALMORAL, Cor. SARGENT Winnipeg, Man. pegar þið hafið fengið nðg I sendingu af "Raw Furs,” þá sendið hana beint til mín, og þíð verðir ántegðir. Meðmæli: Hvaða banki sem er. NOKKRIR MENN ðskast til vinnu I gullnámu I B. C. Verða að hafa $100 1 peningum. Stðrauðug náma samkvæmt stjðrnarskýrSlu. Upphæð þessi tryggir aðiljum hluti I námunni. A. J. LOUIS, 669 Maryland Street Winnipeg, Man.

Ókeypis kostnaðaráœtlun og túbuprófun Kallið upp Dorfman’s Radio Service 4 STAR MEAT MARKET 646 SARGENT AVE.
Simar: Virka daga — 23 151 Nætur og helgidaga — 55 194 Phone 72 300
Oramophones aðgerðir 614 WINNIPEG PIANO BLDG. Winnipeg, Man. Quality Meats Lowest Prices in City

Nákvœmur bollalestur og kristalla spádómar We Deliver

F. PERRIS Ste. 3-530% NOTRE DAME AVE. ViÖtalstími 2-4 e. h. Á kvöldin kl. 7-9 Experts in Permanent Waving NEW RAY and THERMIQUE Heatless Methods McSWEENEY’S Beauty Parlor Most modern up-to-date Beauty
Parlor in the West-End 609 SARGENT AVE. Phone 25 045 (Open Evenings)
GEYSER BAKERY

Við höfum það að sérgrein, að búa til hinar ágœtu, Islenzku tvi- bökur og kringlur, heilsustyrkj- andi brauð, köku og smáköku teg- undir. — Sérstök kjörkaup á vör- um, sem pantaðar eru utan flr sveitum. Wanted 20 Boarders $15.00 per Month Tasty Snack Shop COR. SARGENT & McGEE
624 SARGENT AVE. Phone 37 4 76 Full Course Meals, 15c up ' Booths for Ladies Management: Sorensen & Snell

THE IDEAE XMAS GIFT YOUR PHOTOORAPH CAMPBELL’S STUDIO 280 HARGRAVE ST. (Oposite Eaton’s) Phone 21 901 BE DIFFERENT THIS CHRISTMAS and send a greeting card that is distinctly your own. Greeting cards made from your own photo negatives, $1.00 doz.. Write for illustrated list. GOODALL PHOTO Co. 921 CARLTON STREET Winnipeg, Man.