Lögberg - 12.11.1936, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. NóVEMBER, 1936
3
Dani, sem þóttist eiga
höfn á Islandi
og liafa íslenzka veiðimenn
i Grænlandi.
Þegar það mál var á dagskrá að
flytja nokkra Eskimóa til Scoresby-
sunds, reis upp danski verkfræð-
ingurinn A. W. Wilkenfeldt og til-
kynti opinberlega, að það væri ó-
j>arfi að deila um þetta, því að ekki
væri hægt að stofna Eskimóaný-
lendu þarna. Hann kvaðst hafa
helgað sér fjörðinn árið 1919 og
siðan haft þar íslenzka veiðimenn
til þess að nota náttúruauðæfi lands-
ins, og hefði hann fengið til þess
nokkurn fjárstyrk frá Noregi.
Hann kom fram með þessa yfir-
lýsingu á opinberum fundi, sem
haldinn var um nýlendustofnun í
Scoresbysundi, og hann gaf upplýs-
ingar um ýmislegt, sem enginn hafði
haft hugmynd um áður, meðal ann-
ars það, að hann hefði fyrir löngu
bygt ýmissar veiðistöðvar í Scores-
bysundi og hefði látið skip sigla
þangað árlega til þess að skifta um
veiðimenn og flytja heim veiðiskap
þeirra.
Hann sagði enn fremur, að veiði
væri þar svo mikil, að hann ætlaði
nú að færa út kvíarnar og stofna
hlutafélag til þess að auka rekstur-
inn þar, því að sjálfan skorti hann
nægilegt rekstrarfé, enda þótt hann
hefði stórgrætt á þessu á hverju ári.
Allir voru undrandi út af því að
slíkar framkvæmdir skyldi vera hægt
að reka í Scoresbysundi, og láta
skip sigla þangað árlega, án þess að
yfirvöldin, sem áttu að vaka yfir
einangrun Grænlands, hefði hug-j
mynd um það. En þegar yfirvöld
in fengu að heyra þetta, að danskur
maður hefði byrjað slíka starfsemi,
þrátt fyrir boð og bann, og látið
skip sigla árlega til hins lokaða
lands, var leitað nákvæmra upplýs-
inga um þetta á Islandi, því að þar
þóttist W]ilkenjfeldt diga höfn og
stöð, og þaðan sigldi skip sitt tvisvar
á sumri norður til Scoresbysunds og
kæmi jafnan fullhlaðið af söltuðum
laxi, selskinnum, lýsi og tófuskinn-
um. Væri þessum vörum fyrst skip-
að upp í íslenzku höfninni og verk-
aðar þar á stöðinni.
Þrátt fyrir eftirgrenslanir stjórn-
arinnar var ekki hægt að hafa uppi
á höfninni, og enginn maður hafði
heyrt getið um stöð, þar sem græn-
lenzkar vörur væri verkaðar. Ekki
var heldur hægt að hafa upp á einum
einasta manni, sem hafði siglt á skip-
inu til Grænlands eða stundað þar
veiðar. En Wilkenfeldt hafði skýr-
inguna á reiðum höndum: höfnin
væri lítil og óþekt og allirr menn
sínir væri bundnir þagnarheiti.
Það mátti nú segja, að það var
hepni fyrir framkvæmdasaman
mann, að komast yfir óþekta höfn
á Islandi, þar sem menn höfðu áður
haldið, að öll strandlengjan hefði
verið mæld. Og hvílikur framúr-
skarandi húsbóndi hlaut Wilkenfeldt
að vera, er allir starfsmenn hans
voru honum svo trúir, að enginn
hafði einu sinni hvíslað því að konu
sinni, hjá hverjum þau fengi hið
daglega brauð!
Um hlutafélagið virtist og eitt-
hvað vera á huldu, því að sumir
þeirra, sem skrifuðu undir áskorun-
ina um stofnun hlutafélagsins og
aukið rekstrarfé, virtust ekki vita
það almennilega hvað þeir voru
komnir út í, og einn hafði ekki hug-
mynd um það, að nafn hans stóð
undir áskoruninni.
Wilkenfeldt hafði lagt fram fyrir
innanríkisráðherrann og yfirvöldin
reikninga um starfsemi sina í
Scoresbysundi, og «ýndu þeir mik-
inn gróða. S'amt sem áður höfðu
menn ekki mikla trú á fyrirtækinu.
Ejársöfnun til hlutafélagsins gekk
ekki eins vel og búist hafði verið
við. Þú sneri Wilkenfeldt við blað-
inu og tilkynti yfirvöldunum, að
hann væri fús að selja danska ríkinu
stöðvar sínar í Scoresbysundi. En
ef ríkið vildi ekki ganga að því,
mundi liann selja þær Norðmönnum,
því að margir efnamenn í Noregi
vildu einmitt nú kaupa þessa velút-
búnu veiðistöð, er gæfi svo góðan
arð.
Dönsku yfirvöldin gengu þó ekki
að hinu góða tilboði, og það var
heppilegt, því >að það kom upp úr
kafinu seinna, að fyrirtæki Wilken-
feldts i Scoresbysundi var ekki ann-
að en uppspuni, að hann átti hvorki
stöð þar né á íslandi, að hann hafði
aldrei sent veiðimenn til Grænlands,
og siglingar hans til Scoresbysunds
höfðu aldrei átt sér stað. Hið eina
sanna, sem menn komust að í þessu
máli var það, að hann hafði einu
sinni verið í sambandi við “Austur-
grænlenska félagið,” og að hann
hafði verið í Ameríku og lært þar
sitt af hverju.
Hið eina, sem Wilkenfeldt hafði
til brunns að bera, var hin tak-
markalausa frekja bans, nokkrir
reikningar, sem virtust geta verið
réttir, þótt ágóðinn þætti furðu mik-
ill, og svo kort af firðinum. Það
hefir hann keypt í einhverri búð og
teiknað inn á það hinar ímynduðu
veiðistöðvar sínar, hinar laxauðgu
ár, sem hvergi eru til, siglingaleið-
ina og nokkrar dýptarmælingar.
Þetta átti að slá ryki í augu manna.
Margir trúðu honum líka og glödd-
ust eða undruðust út af hinni ágætu
dönsku framtakssemi.
Skyndilega varð hljótt um Wilk-
enfeldt, en ennþá undrar menn það,
hvað hann hefir ætlað sér að græða
á hinum furðulegu og ósönnu stað-
hæfingum sínum. Að dæma eftir
því, hvernig hann reyndi að gera
þær sennilegar, hlýtur hann að hafa
verið of gáfaður til þess að ætla, að
hann gæti selt dönsku stjórninni
“Scoresbysunds-stöðina” án þess að
málið væri rækilega rannsakað.
— (Úr “De Östgrönlandske Eski-
moers Historie.”)—Lesb. Mbl.
Islenzk kona í Júgó-
slavíu segir frá þjóð-
háttum þar
1 Belgrad, höfuðborg Júgóslavíu
á heima íslenzk kona, Lilly Pavlo-
vitch. Hún er systurdóttir Þuríðar
Sigurðardóttur forstöðukonu barna-
heimilisins “Vorblómið” hér í
Reykjavík. Lilly er gift serbnesk-
um manni, sem er starfsmaður í
stjórnarráðinu í Belgrad, en verður
sennilega sendur bráðum til Norð-
urlanda sem viðskiftafulltrúi stjórn-
arinnar.
Frú Lilly hefir gert sér far um
það, að kynnast serbnesku þjóðinni
sem bezt, en hún segir að torvelt sé
að læra málið og þau hjónin tali alt
af frönsku sín á milli. Þó þekkir
hún kjör og lifnaðarháttu fólksins
í Júgóslaviu og lýsir hún því svo:
—Ríkið er ungt. Það er skamt
síðan að það var myndað úr mörgum
þjóðflokkum. ' Lndbúnaður er aðal
atvinnuvegurinn. Þar eru því flest-
ir bændur, og þeir lifa ákaflega
sparlega og neita sér svo að segja
um alt. Þess er því ekki að vænta
að þar sé mikil æðri menning, að
minsta kosti meðal kvenþjóðarinn-
ar. En í borgunum lesa konur bæði
lögfræði og læknisfræði. Og það
er alls ekki sjaldgæft að hitta konur
sem eru doktorar í lögum eða heim-
speki. Þetta á sína rót að rekja til
þess, að hér í landi mega stúlkur
ekki lifa eins og þær lystir. Þær
mega aldrei fara í bíó eða í kaffi-
hús nema með foreldrum sinum.
þær verða að sitja heima, og þess
vegna nota þær tímann til að lesa
fræðigreinar. En giftar konur eru
ágætar húsmæður. Og þær eru
snillingar í höndunum. Heimilis-
iðnaður í Júgóslavíu hefir á sér svo
mikið listarbragð og er svo fagur,
að frægt er um alla álfuna.
Áður fyr gáfu ungar stúlkur lík-
amsæfingum og íþróttum lítinn
gaum. Fyrir svo sem tveimur árum
kom það varla fyrir að rnaður sæi
stúlku á skiðum. En í fyrra hækk-
aði sala á skíðabúningum kvenna
snögglega um 2—300%. Og nú eru
stúlkurnar líka farnar að synda í
Dóná.
Þegar maður kemur svo sem 30
—40 km. út fyrir Belgrad, verðrur
manni starsýnt á það hvað fólkið er
fastheldið við forna siði og venjur.
Komi maður á samkomu, þá fær
maður að sjá unga fólkið dansa
þjóðdansa. Þeir eru kallaðir “Kolo.”
Undir er leikið á langspil og er það
mjög tilbreytingalítill hljóðfæraslátt-
ur. En það er sjón að sjá fólkið í
hinum marglitu og margbreyttu
þjóðbúningum sínum. Búningar
Ef þér hafið
GIGTVEIKI
klippið úr þenna miða.
'5c askja ókeypis fyrir hvern,
sem þjáist.
í Syracuse í New York hefir veritS
fundið upp meðal, sem hundruð nianna
segja að "beri ákjósanlegan árangur.”
Um mörg tilfelli er getið, þar sem meðal
Þetta hefir veitt skjótan bata.
pað stuðlar að þvl að visa á dyr ýms-
um óhreinum efnum, er hindra eðlilegar
og ómissandi verkanir lifrarinnar, eins
og þær eiga að vera, ef alt er með feldu,
auk þess sem það nemur á brott sýru-
sölt ýms, er of mikið hefir safnast fyrir
af. Br þetta jafnframt mikilvirkt nýrna-
meðal.
Meðal þetta fann Mr. Delano upp, og
reyndist það svo vel, að sonur hans setti
upp skrifstofu í Canada, til þess að út-
l)reiða það, og vill hann að canadiskt
fólk, sem Þjáist af gigrt, fái sér 75c kassa
til þess að ganga úr skugga um kosti
meðalsins. Mr. Delano segir: “Til þess
að lina gigt, hvað þrálát, sem hún hefir
verið, ráðlegg eg sjúklingum, ef þeir
hafa elcki áður gert það, að fá sér 75c
kassa af meðalinu, sem eg sendi til
reynslu, sé þessi auglýsing klipt tir
blaðinu og póstuð með nafni yðar og
heimilisfangi. pér getið sent lOc I fri-
merkjum til þess að standa straum af
útsendingarkostnaði.
Skrifið F. H. Delano 1814-R Mutual
Life Bldg. 455 Craig St., W. Montreai.
Canada. Kg sendi aðeins einn pakka
til hvers einstaklings.
FKEE
DELANO’S
RHEUMATIC
CONQUEROR
þessir segja til um efni og ástæður
manna. Ef einhver ungur sveinn
vill komast að 'því hver stúlkan muni
vera ríkust, þá er það fljótséð. Það
er sú, sem skreytir sig með flestum
gömlum peningum um ennið og
barminn. Þegar nær dregur Tyrk-
landi, í þau héruð, sem lengst voru
undirokuð, verða þjóðbúningarnir
ekki jafn skrautlegir né jafn mikið
í þá borið. Það er afleiðing kúg-
unarinnar.
Þjóðin er hraust. Það ber hvergi
á úrkynjun. Sennilega stafar það
af því hvað strangar reglur eru um
það, að ættingjar megi ekki giftast.
Það nær svo langt, að fjórmenning-
ar mega ekki ganga í hjónaband —
já, jafnvel svo, að börn svaramanna
og brúðhjóna mega ekki giftast,
enda þótt enginn skyldleiki sé þar á
milli.
Hér er margt ódýrt. Hvað mund-
uð þið segja um það á íslandi að fá
kólígram af tómötum fyrir 5 aura og
kílógram af beztu vínberjum fyrir
20 aura?—Lesb. Mbl.
tækifæri voru.þessi fullfögru og ó-. I
gleymanlegu orð Páls jxistula: “Eg
liefi barist góðri baráttu, fullkomnað
hlaupið, haldið trúnni. Að öðru
leyti er handa mér afsíðis lögð
kóróna réttlætisins, sem Drottinn sá
hinn réttláti dómari mun gefa mér
á þeim (ákveðna) degi, en ekki ein-
ungis mér, heldur og öllum, sem
þráð hafa tilkomu hans.” Voru þar
heimfærð upp á æfiferil þessarar á-
gætu myndarkonu og ugglaust áttu
þau vel við. Sigurkórónu dýra mun
hún bera til eilífðar. Sannaðist á
henni þessi hending skáldsins enska :
“The bravest are tbe tenderest;
The loving are the daring.”
# # *
Frú Nordal var fædd 15. april
1843 á Kringlu á Ásum i Húna-
■ vatnssýslu á íslandi. Faðir hennar
j hét Ólafur Helgason og var bróður-
sonur Björns eldra Olsens á Þing-
eyrum. Segja kunnugir að henni
liafi kipt mjög í það kyn. Móðir
hennar yar Margrét Tómásdóttir frá
Brún i Svartárdal.
j Fyrir rúmum 68 árum giftist hún
:Ólafi sál. Nordal. Þessi ágætis-
maður var fæddur í Tungunesi í
| Húnavatnssýslu 20. okt. 1840 og
lézt á heimili sínu í Selkirk 7. okt.
1928. Hann var föðurbróðir ein-
bvers hins mesta mentamanns, sem
nú er uppi á Islandi, Dr. Sigurðar
Nordals í Reykjavík.
j ' Um firntán ára skeið bjuggu þau
hjón í grend við æskustöðvar sínar
á íslandi. Vestur um haf fluttust
þau árið 1883; dvöldust fyrsta árið
í Winnipeg og Nýja íslandi, en
1 færðu eftir það bústað sinn til Scl-
kirk og bjuggu þar í 44 ár, eða
þangað til að leiðirnar skildu með
þeim um hríð fyrir rúmum átta ár-
um.
Börn hennar voru þrjú að tölu,
Guðmundur, dáinn; Margrét gift
canadiskum manni af enskum ætt-
um (Thomas Priest) og búsett í
Regina, Sask., og Mrs. Björg Krist-
jánsson, sem á heima í Selkirk.
Einnig átti hún systurdóttur í þess-
um bæ, Mrs. Guðrúnu Davíðsson að
nafni. Afkomendur þessarar mætu
Margarét 0. Nordal
Þann 17. oktber siðastliðinn lézt
á heimili sínu í Selkirk-bæ frú Mar-
grét Ólafsdóttir Nordal, níutíu og
þri&gja ara. sex mánaða og tveggja
daga að aldri. Útför hennar fcr
fram þann 21. sama mánaðar að við-
stöddu fjölmenni. Séra Carl J.
Olson, sem nú þjónar Selkirksöfn-
uði, jarðsöng hana og talaði við það
tækifæri bæði á íslenzku og ensku.
Sennilega munu þeir vera fáir af
fjöldanum, sem nú svona hárri elli.
En, að því er snertir þessa fram-
liðnu merkiskonu gildir það miklu
meira, að hægt er að segja um hana
með sanni, að hún hafi ekki eimmgis
lifað lengi, heldur lika eiiik'ir vel.
Það var sterklega á meðvitund allra
sem kveðjuathöfnina sóttu að þeir
væri að fylgja til moldar einhverri
mestu kvenhetjunni sern uppi heíir
verið hjá þjóðarbrotinu íslenzka hér
á vesturvegum, og jafnvel þó viðar
væri leitað. Hún var ástrík, við-
kvæm i lund, mannúðarleg, gestris-
in, guðelskandi og Vinslæl i hví-
vetna; en auk allra þessara kosta, á-
samt góðum gáfum, bjó í henni dug-
ur og dáð, þol og þrek, hugrekki og
kjarkur, sem gjörði henni mögulegt
að sigrast á öllum örðugleikum og
torfærum frumbýlingsáranna. Pré-
dikunartexti prestsins við þetta
konu eru tuttugu og átta. Af þeim
eru sextán barnabörn og tiu barna-
barnabörn. I þessum væna hópi er
gáfað fólk með ágætri mentun, þó
eigi verði nefnd hér nema þau syst-
kinin próf, O. T. Anderson, kenslu-
stjóri við Wesley College í Winni-
peg, Margaret Anderson, kenslu-
kiona vjið miðskóla Selkirk-bæjar,
May Anderson, sem fyrrum var
kennari við Jóns Bjarnasonar skóla
en nú gift Jóni Sigurjónsson í Chi-
cago, Anna Anderson, hjúkrunar-
kona í Selkirk, Sigríður Kristjáns-
son, hjúkrunarkona í Chicago, Har-
aldur Anderson umboðsmaður Sam-
bandsstjórnarinnar og búsettur í
Yorkton, Sask., og Björg Krist-
jánsson, sem var heima hjá móður
sinni.
Oftar en einu sinni tóku Nordals
hjónin að sér snauð börn til forsjár.
Og á fyrri árum íslenzka mannfé-
lagsins í Selkirk er ekki ofmælt, að
hús þeirra hafi reynst mörgum sann-
nefnt foreldrahús. Það var ávalt
opið öllum vegfarendum. ' Á frum-
býlingsárunum voru kennimenn tíð-
ir gestir á heimili þeirra og ávalt
voru þeir hjartanlega velkomnir;
reyndar var það tilfellið alt til enda.
Föst, íslenzk mannfélagsmyndun
í Selkirk hófst með búsetu Ólafs S.
Nordals og konu hans í þessum bæ.
Veglyndi þeirra hjna var ávalt við-
brugðið og, til æfiloka lögðu þau
fram mjög drjúgan skerf til allra
félagsmála. Reyndust þau hér
sannarlegt Gíbraltar-bjarg í baráttu
kristindómsmálanna, og voru ávalt
reiðubúin og jafnvel mjög gjörn á
að bera þyngri enda þeirra byrða,
sem að þau mikilvægu velferðarmál
óumflýjanlega leggja þeim öllum á
herðar, sem áhugann fyrir þeim
eiga.
Frii Nordal var ein af stofnendum
kvenfélagsins lúterska i Selkirk, og
stofnfundurinn sjálfur og margir
fleiri fundir voru haldnir á heimili
hennar.
Hinar hugljúfustu endurminning-
ar frá viðkynningunni við þessa há-
islenzku sæmdarkonu munu lengi
lifa hér í Selkirk og annarsstaðar.
Blessuð sé minning hennar í Jesú
nafni! Carl J. Olson.
PHYSICIANS and SURGEONS
DR. B. J. BRANDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og.Kennedy Sts.
Phone 21 834—Office tímar 2-3
Heimili: 214 WAVERLEY ST.
Phone 403 288
Winnipeg, Manitoba
DR. B. H.OLSON
Phones: 35 07 6
906 047
Consultation by Appointment
Only
Heimili: 5 ST. JAMES PLACE
Winnipeg, Manitoba
Dr. Herbert J. Scott
306-7 BOYD BLDG.
Stundar augna-, eyrna-, nef- og
kverka-sjúkdðma
ViCtalstími 2-5, by appointment
Sfmi 80 745
Gleraugu útveguð
Dr. P. H. T. Thorlakson
205 Medical Arts Bldg.
Cor. Graham og Kennedy Sts.
Phones: 21 213—21 144
Res. 114 GRENFELL BLVD.
Phone 62 200
Dr. S. J. Johannesson
ViStalstlmi 3-5 e. h.
218 SHERBURN ST.
Slmi 30 877
DR. JON A. BILDFELL
216 Medical Arts Bldg.
Viðtalstlmi frá 4-6 e. h., nema
öðruvíst sé ráðstafað.
Slmi 21 834
Héimili 238 Arlington Street.
Sfmi 72 740
BARRISTERS, SOLICITORS, ETC.
H. A. BERGMAN, K.C.
islenzkur lögfrœðingur
Skrifstofa: Room 811 McArthur
Building, Portage Ave.
P.O. Box 1656
PHONES 95 052 og 39 043
J. T. THORSON, K.C.
íslenzkur lögfrœðingur
800 GREAT WEST PERM. BLD.
Phone 94 668
BUSINESS CARDS
G. W. MAGNUSSON
Nuddlœknir
41 FURBY STREET
Phone 36137
Símið og semjið um samtalstfma
DRS. H. R. & H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GENERAL
TRUSTS BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 26 545 WINNIPEG
Ákjósanlegur gististaður
Fyrir tslendinga!
Vingjarnleg aðbúð.
Sanngjarnt verð.
Cornwall Hotel
MAIN & RUPERT
Sfmi 94 742
DR. T. GREENBERG
Dentist
Hours 10 a.m. to 9 p.m.
PHONES:
Office 36 196 Res. 51 455
STE. 4 NORMAN APTS.
814 Sargent Ave., Winnipeg
A.S. BARDAL
848 SHERBROOKE ST.
Selur líkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaður sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talsími: 86 607
Heimilis talsími: 501 562
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
601 PARIS BLDG., WINNIPEG
Fasteignasalar. Leigja hús. Út-
vega peningalán og eldsábyrgð af
öllu tægi.
PHONE 94 221
A. C. JOHNSON
907 CONFEDERATION LIFE
BUILDING, WINNIPEG
Annast um fasteignir manna.
Tekur að sér að ávaxta sparifé
fðlks. Selur eldsábyrgð og bif-
reiða ábyrgðir. Skriflegum fyrlr-
spurnum svarað samstundis.
Skrifst.s. 96 757—Heimas. 33 328
ST. REGIS HOTEL.
285 SMITH ST., WINNIPEG
pœgilegur og rólegur bústaður i
miðbiki borgarinnar.
Herbergi $2.00 og þar yfir; með
baðklefa $3.00 og þar yfir.
Ágætar máltíðir 40c—60c
Free Parking for Guests
WHAT IS IT—
9
That makes a business man choose one appli-
cant for employment in preference to another?
Efficient business training, important though it is,
is only half the story. To sell your services you
must understand the employer’s needs and his point
of view. You must be able to “put yourself over.”
DOMINION graduates are taught not only the
details of their work but also the principles of
good business personality. They can sell their
services.
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
ON THE MALL
And at Elmwood, St. James, St. John’s
é