Lögberg - 20.05.1937, Qupperneq 3

LiOGrBERG, EIMTUDAGINN 20. MAI, 1937
3
En hvaÖ hef'Si orSiS úr þeim, ef
Katherina hefSi ekki haldiÖ eldin-
um viÖ á arni heimilisins, svo ýmist
blossaÖi lífsmóÖur hans, eÖa hann
sindraði af innri andans glóÖ.
Aður en þau giftust var Lúther
oft veikur. Hann ifékk svimaköst,
og hafÖi of mikinn blóðþrýsting.
Hann þjáÖist og af gallsteinum.
Fleira var þaÖ, sem amaÖi aÖ heilsu
hans.
Þegar honum leiÖ verulega illa,
fanst honum ósýnilegur ári pína
sig, og á eftir sótti aÖ honurw mikið
þunglyndi meÖ iÖrun og efasemdum.
En Katharina var ekki einasta fær
um að matreiða handa honum eins
og honum féll bezt, hún fann líka
þegar þunglyndisköstin nálguðust.
Þá gerði hún boð fyrir beztu vini
þeirra heim i klaustrið, án þess bann
vissi af, og bauð einmitt þeim, sem
bezt gátu glatt hann og dreift á-
hyggjum hans, efndi til veizlu og
glaðværðar, ellegar undirbjó skemti-
ferð út í sveit með þeim.
Búsýslukona mikil.
IlúsmæSur eru vanar að spyrja
hvaðan peningar þeir koma, er þær
þurfa til heimilisins. En þetta var
erfitt mál. Lúther hélst ekki á
neinu, og bað svo vini sína að hjálpa
sér um það, sem hann þurfti til þess
að halda uppi greiða og gestrisni.
Kjörfurstinn sendi þeim villkjöt og
vín. Aðrir gáfu þem kálfa eÖa grísi,
og enn aÖrir sendu smjör, ost, græn-
meti og ávexti.
En húsmóðurinni likaði þetta
ekki. Hún átti erfitt með að veita
stóru heimili forstöðu, er var háð
gjöfum manna sitt úr hverri áttinni.
I Nimbschen hafði hún lært hvað
hægt var að hafa upp úr landbúnaði,
með jarðrækt og búpeningsrækt.
Hún gat ekki þolað til lengdjir að
vera svona ósjálfbjarga. Því var
það, að þegar bróðir hennar flosnaSi
upp af föðurleifö þeirra, þá fékk
Katharina komið því í kring, að þau
keyptu jörðina.
Lífsregla Lúthers vaf: Gef þeim
sem biður, og snú eigi frá þeim, sem
vill lána.
En Katharinu féllu betur í geð
orðin: “Hver af yður, sem ætlar
að byggja turn, setur sig fyrst niður
og reiknar, hvort 'hann hafi nóg til
þess að ljúka við hann, svo eigi allir
spotti hann og segi: Þessi maður
byrjaði að höggva, en hann var eigi
þess megnugur að fullkotnna verk-
ið.”
Hún leit svo á, að þegar nienn
ættu fyrir börnumi að sjá, þá yrðu
ntenn aS koma sér þannig fyrir, að
þeir gætu staðið á eigin fótum. Og
hún fékk búsforráð á Zuelsdorf, og
áhöfn á jörðina. Hún náði líka
eignarhaldi á dálitlum skógi, svo
hún gat fengið þar nægan eldivið,
og hún leigÖi jörðina Boas, þvi þar
var dálitil fiskitjörn.
Hún gerði miklar endurbætur á
jörðinni, sem góð búkona, lét byggja
þvottahús og baðstofu, brugghús,
hesthús og fjós, svínastall og
hænsnagarð. Hún gróðursetti vín-
við, ræktaði hör, til þess að geta
spunnið og ofið í sængurföt heim-
ilisins.
Armæða og dauði.
En svo komu veikindi á heimilið
og dauðinn barði að dyrum. Verst
féll þeim hjónum er þau mistu dótt-
ur sína Magdalenu, 14 ára garnla.
Hún var augasteinn þeirra, engill í
mannsmynd. Fráfall hennar varð
foreldrunum svo þungbært, að þau
ætluðu vart að geta afborið það.
Nú leið að því, að heilsa Lúthers
bilaði alveg, og þunglyndið ásótti
hann meira og meira.
Eitt af því, sem jók á áhyggjur
hans var það, að stúdentalífið i
Wittenberg fékk alt annað snið og
stefnu, en hann hafði gert sér vonir
um.
Það var árið 1546, að Lúther varð
að fara að heiman til þess að koma
sættum á i landamerkjamáli milli
tveggja bræðra, er voru vinir hans.
Það voru greifarnir af Mansfield.
Þeir gerðu báðir tilkall til þess að
eiga sama fjallið.
Hann var á heinileið úr þeirri
ferð, er hann veiktist í Eisleben.
Honum hafði tekist að koma sættum
á. Hann skrifaði til konu sinnar:
“Alt hefir gengið að óskum, kæra
Kata. Eg vonast eftir að vera kom-
inn heim til þín eftir fáa daga.”
En þegar hún fékk orðsending
þessa, lá hann meðvitundarlaus á
banabeði. Allar lækningartilraunir
urðu árangurslausar. Hann leið út
af í dauðann áður en varði. Við
banabeð hans voru synir hans þrír,
Coelsius 'hirðprestur og Albrecht
greifi, svo og nokkrir fleiri vina
hans. Síðustu orð hans voru:
“FaSir, í þínar hendur fel eg minn
anda. Þú hefir endurleyst mig, þú
tryggi Guð.”
Nú komu mikil mæðuár fyrir
Katharinu, með ófriði og drepsótt-
um. Vonir hennar brugðust. Heim-
ilið várð hún að flýja. Fjárþröng
hennar var mikil og varð hún að
íeita á náðir ýmsra. M. a. leitaði
hún styrks hjá Kristjáni þriðja
Danakonungi, en hann hafði styrkt
Lúther i þakkarskyni fyrir að
Lúther annaðist kenslu danskra
prestaefna. Og þegar pestin kom á
fjölment heimili hennar, varð hún
að flýja barnanna vegna. En á
þeirri ferð varð hún fyrir slysi.
Vagnhestur fældist, og slengdist hún
úr vagninum. Hún slasaðist svo
mikið innvortis, að hún dó 3 vikum
síðar eftir miklar þjáningar. En
meðan hún lá banaleguna las hún
mikið í heilagri ritningu og bað fyr-
ir börnum sínum og þjóð sinni.
Vœn kona.
Eitt sinn hélt Lúther ræðu í brúð-
kaupi. Þá bafði hann verið giftur
í mörg ár. Þá vitnaði hann í orð
Salomons, hvernig .fyrirmyndar hús-
móðir sé:
Væna konu, hver hlýtur hana?
Flún er mikils meira virði en perlur.
Hjarta manns hennar treystir henni,
og ekki vantar að honum fénist.
Hún gjörir honum gott og ekkert ilt
alla æfidaga sína.
Hún sér um ull og hör
og vinnur fúslega með höndum
sínum.
Hún er eins og kaupförin,
sækir björgina langt að.
Hún fer á fætur fyrir dag,
skamtar heimilisfólki sínu
og segir þernum sínum fyrir verk-
um.
Hún hefir augastað á akri og kaupir
hann,
af ávexti handa sinna plantar hún
vingarð.
Hún girðir lendar sínar krafti
og tekur sterklega til armleggjunum.
arðsöm,
á .lampa hennar sloknar eigi uiú
nætur.
Hún réttir út hendurnar eftir
rokknum,
og fingur hennar grípt snælduna.
Hún breiðir út lófana móti hinum
bágstadda
og réttir út hendurnar móti 'hinum
snauða.
Hún er ekki hrædd um heimilisfólk
sitt, þótt snjói,
því að alt heimilisfólk hennar er
klætt skarlati.
Hún opnar munninn með speki,
og ástúðleg fræðsla er á tungu
hennar,
og etur ekki letinnar brauð.
Synir hennar ganga fram og segja
hana sæla,
maður hennar gengur fram og hrós-
ar henni:
“Margar konur hafa sýnt dugnað,
en þú tekur þeim öllum fram.”
Vndisþokkinn er svikull og fríð
leikinn hverfull,
en sú kona, sem óttast Jahve, á hrös
skilið.
Gefið henni af ávexti handa hennar,
og verk hennar skulu lofa hana í
borgarhliðunum.
Að vísu nefndi Lúther ekki nafn
xonu sinnar. En það fundu allir, að
þetta var einmitt lýsing á húsmóður-
inni á heimili hans.—Lesb. Mbl.
Færeyskir fishú tflytjendur
senda nú umboðsmenn í fyrsta sinn
til Argentinu, Braziliu og Cuba, og
er það gert meðal annars með tilliti
til þess, að reynslusending, sem
áður var send til þessara landa frá
Færeyjum, hefir reynst ágætlega.
Frá Oak Point
Oak Point, Man.,
14. maí, 1937.
Háttvirti ristjóri Lögbergs:—
Þáu hjónin Óskar og Helga Thor-
gilsson, sem í nálega 15 ár hafa átt
heima hér á Oak Point og í námunda
við bæinn, eru nú í þann veginn að
kveðja “kóng og prest” og ætla sér
að setjast að í borginni Vancouver,
vestur á Kyrrahafsströnd.
í tilefni af för þeirra vestur á
strönd, þar þeirn haldið veglegt
samsæti í gærkvöldi í samkomuhúsi
þessa bæjar, sem er eitt af þeim álit-
legustu “sölum” sem til eru með-
fram C.N.R. brautinni alla leið til
höfuSborgarinnar Winnipeg. Á
þriSja hundraS manns sóttu mót
þetta að meötöldum unglingum, í því
skyni að kveðja þau Thorgilssons
hjón og árna þeim heilla og blessun-
ar i hinunn nýju heimkynnum þeirra
vestur við haf.
Samsætinu stýrði hinn valinkunni
sóknarprestur að Lundar og hér,
séra GuSmundur Árnason, með sinni
vanalegu lipurð og frábæru fyndni.
Það þykir vanalega tilhlýðilegt, að
menn matist vel við slíkar tækifæris-
veizlur Þegar staðið var upp frá
“sumbli” þessu, hélt séra Guðinund-
ur ræðu bæði á enskri tungu og á
móðurmáli okkar íslenzkunni. Þar
næst kallaði séra Guðmundur á
ræðumenn, að mig minnir í þessari
röð:
Frank Taylor, Mrs. Hackland,
Helgi Thorvaldsson, Kári Byron
(oddviti frá Lundar), Þorlákur
Nelson, Frú Einar Johnson og mað-
ur hennar Einar Johnson kau]>maður
og stórbóndi. Mrs. Hackland af-
henti Thorgilssons-hjónunum borð-
búnað, hnifa, gaffla og skeiðar á-
samt einhverju af peningum, sem
gjiif til minja frá kvenfélaginu á
Oak Point og frá öðrum ættingjum
og vinum þeirra hjóna er sóttu þetta
mót.
Meðan setið var undir borðum,
veitti eg þessum persónum lielzt at-
hygli þar í salnum, sem mest áber-
andi: : Frú Sigríði konu séra Guð-
mundar, Frú Helgu Ámason, konu
Jóns T. Árnasonar’kaupmanns. Hr.
Jón kaupmaður Árnason var því
miður fjærvtrandi í verzlunarerind-
um í Winnipeg og gat því ekki tekið
eins almennan þátt í samsætinu og
ella hefði verið.
Eftir að allir ræðumenn höfðu
lokið máli sínu, var þeim Thorgils-
sons-hjónum gefið tækifæri að tala
og héldu þau bæði ræður og þökk-
uðu vinutn sínum fyrir gjafirnar og
fyrir allan hlýhug er þeim hafði ver-
ið auðsýndur með þessu höfðinglega
samsæti.
Eftir að menn höfðu skemt sér vel
með ræðuhöldum og samræðum, var
tekið til ifótanna. Dansinn byrjaði.
Menn sýndu mælsku sína i ræðu-
formi, auðvitað, en þegar dansinn
hófst, leyndi það sér ekki að fólkið
var ekki síður vel að sér til fót-
anna. Þessi almenna list, dansleik-
irnir, eru jafngamlir mannkyninu.
Öld eftir öld hefir dansinn skemt
miljónum manna og enn þann dag i
dag standa dansleikirnir á tindi
frægðarinnar. Hljóðfæraslátturinn
er ekki minsti þátturinn í tílkomu-
miklum dansleikjum.
llér á Oak Point er komin upp
all-áberandi hljómsveit (Orchestra)
undir forustu ungs manns, Her-
manns Eyford. Hefir hann af
miklu kappi æft fimm menn í þess-
ari list, og hefir jafnan lagt mikið
kapp á að sveit sín yrði sem full-
komnust. Þessir sex menn, sem vel
mætti nefna “hljómsveit Hermanns”
á íslenzku eða á ensku: “Eyford’s
Orchestra” spilaði fyrir dansinum í
gærkveldi og nótt og tókst að vanda
vel.
Stórskáldið góðkunna, Jónas
Hallgrímsson, kemst sannarlega vel
að orði, er hann segir: “Er við sjá-
um sólskinsblett í heiði, vér setjumst
allir þar og gleðjum oss.”
Samsætið í samkomuhúsinu á
Oak Point í gærkveldi, var einn af
þessum blessuðu sólskinsblettum,
sem skáldið sá og talar um í kvæð-
inu sínu: FLvað er svo glatt, sem
góðra vina fundur.
X.
Andans menn
Eftir Halldór Jónsson sóknarprcst
að Reynivöllum.
Það má öllum góðum íslending-
um vera gleðiefni, hve hinn íslenzki
andans akur er frjór. Ber meðal
annars vott um það, hve margir al-
þýðumenn hafa komist langt í því,
að auðga bókmentalíf þjóðarinnar,
ýmist með skáldskap eða fræðirit-
um. Mega þó allir sjá, að bæði
miklar gáfur og trúmensku við slika
köllun og þrautseigju þarf til slíkra
afreka vegna harla erfiðrar aðstöðu
og þarf henni eigi að lýsa. Mætti
nefna nöfn fjölda slíkra andans-
manna, sem getið hafa sér með þess-
um hætti langvinnan heiður.
Eitt dæmi vil eg hér nefna um nú-
lifandi gáfumann úr leikmanna
(alþýðu) stétt, sem fagran vott
þeirra hæfileika, sem mieð þjóðinni
búa. Sá maður er Jón Magnússon
skáld í Reykjavík. Hann hefir fyrir
löngu hlotið viðurkenningu ágætra
manna og dóm þeirra um, hve ágætt
ljóðskáld 'hann væri, svo um það
þarf eigi að efast.
Hann er af fátækum foreldrum
kominn, en þau voru auðug í sinni
fátækt. Frá þeim hlaut hann arf,
sem ifólst í góðum vitsmunum
beggja, í fögru fordæmi, í ást þeirra,
umhyggju og fyrirbón. Föður sinn
misti hann á ungum aldri, en hin
greinda og góða móðir er látin fyr-
ir fáum árum. Áhrifa hennar eigi
sizt hefir eigi lítið gætt í lifi hans
og starfi. Honum hefir einnig
auðnast fjölda mörgum fremur að
nota sér dýrmætan menningararf
þjóðarinnar.
Jón Magnússon ólst upp sem
efnalaus unglingur, gerðist vinnu-
maður i sveit, síÖan lærði hann
beykisiðn og vann að henni um hríð,
og nú hefir hann hin síðustu ár
gert kaupmensku að sínu aðallífs-
starfi. Hann hefir jafnan reynst
hlutgengur í sínum veraldlegu störf-
um og trúmensku við þá köllun.
Þar njóta sín vel vitsmunir hans og
staðföst lund. Þegar nú alls þessa
er gætt, mega allir sjá og skilja, að
það þarf eigi litla þrautseigju til að
helga líf sitt listinni uin leið eins og
hann hefir gert. Hann hefir í eng-
an skóla gengið, en aflað sér ment-
unar af sjálfsdáðum við lestur góðra
bóka og kynnum við marga merka
menn. Nú er þessi fátæki ungling-
ur orðinn efnalega sjálfstæður mað-
ur, sem hefir á sér almenningsorð
vegna dugnaðar og ágætra mann-
kosta, og þjóðkunnur maður vegna
bókmentalegra afreka.
Gæti það nokkuð lýst huga hans,
að hann á bæði tiltölulega stórt
bókasaín og svo fagurt, að fágætt
er og aðdáanlegt. En þetta út af
fyrir sig sýnir virðinguna fyrir
hinni merkliegu skáldköllun.
Þar er það fegurðin, sem athygl-
isverðust er. Það er eitthvað hreint,
fagurt og heillandi yfir ljóðum hans.
Þau bera glöggan vott um mikla
mannþekking, góðvild, vorkunnsemi
við olnbogabörn lifsins, trúna á hið
fagra og góða og sigur þess. Allar
vélar vondra manna eru honum við-
urstygð. Sjálfur á hann slíkt ekki
til. í ljóðum hans sameinast vits-
munir og smekkvísi, hin næma til-
finning fyrir því, sem fer vel.
Ljóðum hans verður hér eigi lýst
á annan hátt en þennan. Hér skal
aðeins bent á, hve mikilsverðan
skerf hann hefir þegar lagt til ís-
lenzkra bókmenta, því bann hefir
gefið út hverja ljóðabókina eftir
aðra.
Það gefur að skilja, að maður,
sem eins og hann hefir orðið að
ryðja sér braut til sjálfstæðrar af-
komu og aldrei má í þeim efnum
slaka til, hafi haft tíma aðeins af
skornum skamti til bókmentalegra
starfa, en hann er eitt íhugunarvert
dæmi þess, hve vel má nota tímann.
Er ekki ólíklegt, að á mörgum' and-
vökustundum hafi hin ríka og fagra
skáldhneigð fundið framrás eigi
sízt, því dagsins stundir varð yfir
leitt að nota í þarfir hinnar verald-
legu köllunar.—
En heill sé þessum merka manni
og þjóðarþakkir fyrir hinar fögru
gjafir.
Busmess and Professional Cards
—------
PHYSICIANS and SURGEONS
DR. B. J. BRANDSON 216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Grahanx og Kennedy Sts. Phone 21 834—Office tlmar 2-3 Heimili: 214 WAVERLEY ST. Phone 403 288 Winnipeg, Manitoba DR. B. H.OLSON Phones: 35 076 906 047 Consultation by Appointment Oniy Heimili: 5 ST. JAMES PLACE Winnipeg, Manitoba

DR. ROBERT BLACK Sérfi-œöingur 1 eyrna, augna, nef og hálssjúkdðmum. 216-2 20 Medical Arts Bldg. Cor. Graham & Kennedy Viðtalstlmi — 11 til 1 og 2 til 5 Skrifstofuslmi — 22 251 Heimili — 401 991 Dr. Herbert J. Scott 306-7 BOYD BLDG. Stundar augna-, eyrna-, nef- og kverka-s j úkdóma Viðtalstími 2-5, by appointment Slmi 80 745 Gleraugu útveguO

PRESCRIPTIONS FILLED CAREFULLY Dr. P. H. T. Thorlakson 205 Medicai Arts Bldg.
Goodman Drugs COR. ELLICE & SHERBROOK Phone 34 403 We Deliver Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 22 866 Res. 114 GRENFELL BLVD. Phone 62 200

Dr. S. J. Johannesson ViCtálstími 3-5 e. h. DRS. H. R. & H. W. TWEED Tannlœknar
218 SHERBURN ST. Slmi 30 877 406 TORONTO GENERAL TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 26 545 WINNIPEG
BARRISTERS, SOLICITORS, ETC.
H. A. BERGMAN, K.C. islenzkur lögfrœöingur J. T. THORSON, K.C.
Skrifstofa: Room 811 McArthur 1 islenzkur lögfrceöingur
Building’, Portage Ave. P.O. Box 1656 800 GREAT WEST PERM. BLD.
PHONES 95 052 og 39 043 Phone 94 668
BUSINESS CARDS
Ákjósanlegur gististaöur Fyrir tslendingat Vingjarnleg aðbúð. Sanngjarnt verð. Cornwall Hotel MAIN & RUPERT Slmi 94 742

A.S. BARDAL
84 8 SHERBROOKE ST.
Selur llkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaður sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talsími: 86 607
Heimilis talsími: 501 562
A. C. JOHNSON
907 CONFEDERATION LIFE
BUILDING, WINNIPEG
Annast um fasteignir manna.
Tekur að sér að ávaxta sparlfé
fólks. Selur eldsábyrgð og bif-
reiða ábyrgðir. Skriflegum fyrir-
spurnum svarað samstundis.
Skrifst.s. 96 767— Heimas. 33 328
Jón Magnússon er enn maður á
Iiezta aldri og er þess að vænta, að
enn eigi hann eftir að auðga þjóðina
að mörgum fögrum verðmætum.
Vinir hans hlakka til næstu bókar
og eg veit, að þeir verða eigi von-
sviknir.—Vísir.
Minningarorð
Þann 16. apríl s.l. andaðist að
heimili Arnolds bónda Bárðarsonar
og móður hans og systkina í Geysis-
bygð, öldruð kona, Elín Bergsteins-
dóttir að nafni; fædd 12. ág. 1855.
—Hún var ættuð af Suðurlandi, af
borgfirzkum ættum; voru foreldrar
hennar Bergsteinn Bergsteinsson og
Þuríður Sigvaldadóttir kona hans,
frá Varmalæk í Borgarfirði. Elín
ólst upp á ættstöðvum sínum; um
hríð var hún þjónandi á Stóru-
Vatnsleysu á Vatnsleysuströnd.
Mun hún ávalt hafa verið í vinnu-
konustöðu á íslandi. Vestur um
liaf kom hún nálægt aldamótum,
ásamt ungri dóttur, Vilborgu Sig-
urðardóttur að nafni, er var ljós
og yndi augna hennar. En hraun-
drangar sorgarinnar huldu þetta Ijós
augna hennar, er hin unga dóttir
andaðist með sviplegum hætti, 9.
febrúar 1905. Varð móðir hennar
mjög einmana þaðan af; en ein-
mana tilfinningin magnast með
f jölgandi æfiárum, og æfileiðin
J. J. SWANSON & CO.
LIMITÉD
601 PARIS BLDG., WINNIPEG
Fasteignasalar. Leigja hús. Út-
vega peningalán og eldsábyrgO af
öllu tægi.
PHONE 94 221
ST. REGIS HOTEL,
285 SMITH ST., WINNIPEG
pœgilegur og rólegur bústaOur <
miöbihi borgarinnar.
Herbergi $2.00 og þar yfir; meS
baðklefa $3.00 og þar yfir.
Ágætar máltíðir 40c—60c
Free Parking for Guests
verður mörgum öræfaganga. Elín
heitin vann nærri allan dvalartíma
sinn vestan hafs, í Geysisbygð vest-
anverðri, á góðum heimilum, og
eignaðist tiltrú og kærleika hús-
bænda sinna. Hún var prýðisvel
gefin á marga lund, ágætlega vinn-
andi til handanna, fús til starfs.
Festa og trygð voru áberandi ein-
kenni hennar. Hafði hún ánægju
af að gleðja börn, og ljá eftir megni
lið þeim málum, er hún unni. Síð-
ustu æfiárin dvaldi hún hjá Bárðar-
sons fólkinu; þar naut hún deyjandi
góðrar umönnunar og aðhjúkrunar.
Útförin fór fram frá Geysis-
kirkju, siðasta vetrardag, að við-
stöddu allmörgu fólki, þrátt fyrir
litt færa braut.
Þakka eg svo öllum þeim, er fyr
og síðar léttu lifsbyrði og einstæð-
ingsskap þessarar öldruðu konu, er
sjálf var jafnan gestur að heimilis-
arni og létu henni líða vel á heimil-
um þeirra. Einstæðingsspor þess-
arar öldruðu konu eru öll gengin, og
“Ástarstjarna yfir Hraundranga
skín á bak við ský.” (J. H.)
Sigurður Ólafsson.
♦ Borgið LÖGBERG!