Lögberg - 20.05.1937, Síða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 20. MAl, 1937
7
JÓN JÓNSSON
Fæddur 1. nóvcmer 1862
Dáinn 22. desember 1936
Um þenna ágæta góSvin minn og
samferÖamann langar mig til afi
segja nokkur minningarorð, þó eg
finni til þess að eg sé ekki fær um
að gera það eins vel og eg vildi og
hann ætti skilið. Hér er ekki um
neinn meðalmann að ræða. Hann
var framúrskarandi á flestum svið-
um: sem eigintmaður, sem faðir^
sem búsýslumaður, sem félagsmað-
ur, sem sannur íslendingur og síð-
ast en ekki sízt, sem drengur góður,
í þess orðs fylstu merkingu.
Allir, sem höfðu náin kynni af
Jóni Jónssyni, munu kannast við að
þetta sé rétt lýsing af honum, og að
við fráfall hans sé horfinn úr hópi
okkar Dakota íslendinga einn þeirra
frumherja, sem borið hefir merki
sannrar manngöfgi einna hæst.
Þeir, sem hafa orðið þeirrar á-
nægju aðnjótandi að kynnast heim-
ilislífi þeirra hjóna, Mr. og Mrs.
Johnson, og þeir eru margir, munu
kannast við að enga hafi verið
betra að heimsækja að öllum öðrum
heimilum ólöstuðum; þvi Islending-
ar eru yfirleitt gestrisnir. Alúðleg-
heitin og hlýhugurinn voru þar ætíð
í hásæti, og barnahópurinn svo ljúf-
ur og hæverskur í öllu viðmóti, að
hver heimsókn varð manni litt
gleymanleg. Eða svo var það þeim
er þetta ritar.
Þrjú heimili eru það, sem mér
hafa ætíð verið minnistæðust, fyrir
utan heimili foreldra minna og
tengdaforeldra, og sem mest og bezt
áhrif hafa haft á mig. Það eru
heímili Mr. og Mrs. Sigurðar Jó-
hannessonar, skálds, í Winnipeg, á
fyrstu árum mínum hér í álfu;
heimili Brynjólfs fólks í Hallson-
bygð og svo þeirra Johnsons hjóna i
Garðarbygð. Þau hafa öll orðið mér
lærdómsrík. Endurminningarnar um
þær leiðbeiningar og þá ástúð og
góðgirni, sem eg átti þar að mæta,
hafa fylt huga minn þakklátssemi
og orðið mér gott veganesti, og mun
það ekki vera einsdæmi með þá, er
kyntust þessum áminstu heimilum.
Hvergi hefi eg séð jafn gott sam-
ræmi í allri umgengni, og snyrti-
mensku utan húss og innan, eins og
á heimili þeirra Johnsons hjóna. Og
mun það halda áfrattii, eins lengi bg
sonur þeirra Friðrik ílengist þar;
þvi þau hjón kunna einnig vel að
búa og nærgætnin er hin sama við
menn og málleysingja, sem ætið
hefir einkent það heimili.
Jón Jónsson var fæddur á Jarls-
stöðum í Bárðardal, í Þingeyjar-
sýslu i. nóv. 1862. Foreldrar hans
voru þau Jón Jónsson frá Mjóadal
i Bárðardal, Jónssonar frá Mýri í
sömu sveit og Sigurbjörg Stefáns-
dóttir frá Kroppi i Eyjafirði, föð-
ursystir St. G. Stephanssonar.
Jón og Sigurbjörg byrjuðu bú-
skap sinn á Jarlsstöðum 1861, en
j fluttu þaðan að Mjóadal 1870;
bjuggu þau þar i 3 ár, eða þar til
| þau fluttu til þessa lands. Kom þá
Jón með foreldrum sínum ásattrt
j systur sinni Helgu, er seinna varð
kona skáldsins St. G. St. Til Que-
bec komu þau 25. ágúst 1873. Fóru
þaðan, ásamt 10 öðrum f jölskyldum
til Milwaukee, Wisconsin, og stað-
næmdust í Straughton, Dane County
Wis., eitt ár. Þaðan fluttu þau til
Shawano County i sama riki.
Vorið 1880 fór Jón yngri, ásamt
tveim öðrum, St. G. St. og Hall-
grími Gíslasyni, í landkönnunarferð
til I3akota, með þeittr ásetningi að
finna þægilegar bújarðir handa
fimm eða fleiri fjölskyldum. Á því
svæði er þá var kallað Park, með-
fram norðurkvisl Park River, leizt
þeim bezt á landið, og ánöfnuðu sér
bújarðir í því umhverfi, sem seinna
fékk nafnið Garðar. Á norður-
bakka þessarar kvislar, il/\ milu
vestur þaðan sem nú er Garðar þorp
ánafnaði Jón föður sínum heimilis-
réttarland (]/\ sec.) því þá var hann
of ungur til að taka rétt á bújörð
fyrir sjálfan sig. Fór Jón svo að
vinna að nauðsynlegustu umbótum á
þessu tilvonandi heimlii, yfir sumar-
timann; en um haustið kom fólk
hans, ásamt fleiri fjölskyldum, frá
Shawano sýslu, sem áður er getið,
og hjálpuðust allir að við byggingu
á bjálkakofum, fyrir fólk og bú-
fénað. Eftir 3 ár bygðu þeir feðg-
ar stórt og vandað bjálkahús, eftir
því sem þá gerðist. Á þessum tíma
og fram að 1886, vann Jón bæði við
landbúnað með föður sínum og hjá
öðrum, eða aðra algenga vinnu, og
part af þeim tíma við búðarstörf.
Vorið 1886 kvongaðist hann Guð-
björgu Guðmundsdóttur Pétursson-
ar, bónda frá Smiðsgerði í Kolbeins-
dal í Skagaf jarðarsýslu. Móðir
hennar var Þorbjörg Finnbogadótt-
ir, einnig Skagfirsk að ætt. Þau
hjón bjuggu ijú mílu norðvestur af
Mountain þorpi. Það ár tóku þau
Jón og Guðbjörg við búsforráðum
af foreldrum hans. Gaf þá Jón
eldri sig meira að bókbandsiðn sinni,
og var snild á öllu hans verki í þeirri
grein, eins og fleiru frá hans hendi.
Sigurbjörg móðir Jóns var blind
síðustu 7 árin, áður en hún dó, og
part af þeim tima rúmföst. Hún
andaðist í apríl 1904, en Jón í júlí
1909, og hafði þá verið rúmfastur
í 8 ár. Má þvi nærri geta hversu
mikið það hefir bætt á áhyggjur og
umstang hjónanna að annast þessa
krossbera með annari eins nákvæmni
og alúð eins og þar var gert; en sem
varð þó eðlilega meira hlutverk
tengdadótturinnar.
Þar að auk var þriðja gamal-
mennið á heimilinu sem var lítt
sjálfbjarga síðustu ár æfinnar. Guð-
finna Jónsdóttir, systir eldra Jóns.
Er þvi auðsætt hvað mikið hér vai
að starfa, þar sem líka um stóran
barnahóp var að ræða, sem þurfti
að fæða, klæða, og koma á skóla, á
degi hverjum, fyrir utan öll önnur
vanaleg bústörf. Þrátt fyrir alt
þetta gegndi Jón margs konar opin-
berum störfum. Skólahéraðsskrif-
ari var hann í 30 ár. Virðingar-
maður Garðarhrepps í 35 ár. Sýslu-
nefndarmaður Pembina sýslu i 4 ár,
og þingmaður á tíunda þingi Norð-
ur Dakota-ríkis. Á þessu sézt hvað
mikla almennings tiltrú hann hafði,
enda kom hann fram íslendingum til
sæmdar, hvaða stöðu sem hann
skipaði. Jón var bæði hygginn og
samvinnuþýður maður, vel lesinn
bæði á íslenzka og ameríska vísu og
því skemtinn og ræðinn heim að
sækja, og svo alúðlegur í viðmóti, að
það var eins og geislaði af ásjónu
hans þegar hann ræddi þau mál, er
honum voru hugðnæm.
1 kvæði er St. G. St., frændi Jóns,
sendi honum á 50 ára afmæli hans
eru þessi stef:
“Fegurst enn á fimtugs brár
festir geisla morgun-eldsins:
þótt að slái á efri ár
aftanroði sumarkveldsins.”
Þessi lýsing á Jóni átti vel við
hann fram á síðustu ár.
Árið 1899 lét Jón byggja stórt og
vandað timburhús með nýtízku
sniði, þar sem fjöEkyldan hefir síð
an búið, og var Jón Jónsson frá
Munkaþverá í Eyjafirði yfirsmiður
að þvi. Seinna var bygt vandað
, gripahús með súrheysgeymi við, ali-
fuglahús og akuryrkju verkfæra
skúr. Alt mögulget var gert til þess
að öllu lifandi liði sem bezt, og
akuryrkjuverkfærin entust sem
lengst. Þar voru hyggindi sem i
hag komu, fyrir alla aðstandendur.
Þannig var hans umhyggjusemi
varið frá þvi fyrsta til hins síðasta.
| Þau Jón og Guðbjörg eignuðust
j 13 börn. Tveir drengir dóu í æsku,
Jón á fyrsta ári, Bogi á öðru. Einn
pilt mistu þau 25 ára að aldri, Stefán
Pétur, og eina fullorðna dóttur,
Clara að nafni. Á lífi eru 5 synir
og 4 dætur. Eftir aldri talin:
Emily, gift Hjálmari A. Bergman,
K.C., í Winnipeg; Friðrik Guð-
mundur, bóndi á föðurleyfð sinni,
kvongaður Sigurlaugu Skaftason;
Jón Helgi, bóndi 1 mílu suðvestur
af gamla heimilinu, kvongaður Guð-
rúnu Magnúsdóttur Melsted; Fjóla,
r ógift, bókhaldari hjá japönsku inn-
flutningafélagi í Seattle, Wash.;
Sigrún, gift Emil J. Sigurðsson
bónda á næstu bújörð við gamla
heimilið hennar; Lillian May, gift
Albert E. Funk, póstafgreiðslu-
stjóra í Hebron, N. Dak.; Magnús
Bogi, “Resettlement” umboðsmaður
i McClusky, N. Dak.; Percival,
( læknir i Flin Flon, Manitoba; og
( Gestur, sem nú er að stúdera fyrir
| “masters degree” í efnafræði við
(rikisháskólann í Fargo, N. Dak.
1 l’æði harin og Magnús áður út-
. skrifaðir af þeim skóla m.eð B.Sc.
I degree. Gestur búinn að vera skóla-
| stjóri við miðskóla á Mountain i
tvö og hálft ár. Þeir þrír síðast-
töldu allir ókvæntir.
Jón var meðalmaður á hæð, bein-
vaxinn og svaraði sér vel. Liðleg
ur á velli og snar í öllum hreyfing-
um; ljúfmannlegur í allri fram-
komu. Út úr bláum augum hans
skein alúð og innileiki og handtakið
var hlýtt og traust. Hann unni
skáldskap og söng og yfirleitt öll-
um fögrum listum. Sjálfur var
hann raddmaður góður á yngri ár-
um. Mér finst það eiga vel við
hann sem Kristinn Stefánsson segir
í eftirmælum um Skafta Brynjólfs-
son:
“Ef sást þú hann, þá sást þú mann,
í samræðunum hver það fann,
að einhver veigur var í þvi,
sem vitið brendi svörin í;
og þetta handslag — þér svb nýtt—
um þig fór eins og veður hlýtt.”
f trúarskoðunum var Jón mjög
svo ifrjálslyndur; gat ekki felt sig
við ýmsar þær kenningar, sem
orthodoxian heldur fram, enda var
25 oz.
40 oz.
§2.15
$3.25
G&W
OLD RYE
WHISKY
(Gamalt kornbrennivín)
GOODERHAM & WORTS, LIMITED
Stofnsett 1832
Elzta áfengisgerð I Canada
This ad vt rtiaerntnt is not inserted by the Oovernmení Idquor Control Commiasion. The
Commission is not responsible for statements made as to the quality of products advertised.
hann einlægur stuðningsmaður
þeirrar stefnu í kristindómsmálum,
er séra F. J. Bergman var leiðtogi
fyrir á seinni árum; jafnvel þó hann
um síðir gæfi það eftir að hinir
tveir söfnuðir í Garðarbygð sam-
einuðust undir merkjum kirkjufé-
lagsins. En saTnkomulag bygðar-
manna og samúð í hvívetna var hon-
um fyrir öllu, og mun það hafa ver
ið aðal ástæðan fyrir þvi að hann
varð því hlyntur. Allri kirkjulegri
starfseini, sem hann vann að, lagði
hann sitt óskift fylgi, eins og öllum
öðrum málum, er hann lét sig
nokkru skifta. Veitti því stuðning,
sem hann áléit réttast vera, en reiðu-
búinn að hliðra til, ef um skoðana-
mun var að ræða, sem gat valdið
misklíð. Lífsskoðun Jóns gat verið
innifalin í eftirfarandi erindi:
(þýddu af P>en. Þ. Gröndal)
“Eg trúi á kærleiks-blæinn blíða,
sem birtist, Jesús, fyrst í þér;
að þeirri hjálp og huggun lýða,
eg halla’ i von og trausti mér.
Eg hirði ei neitt um hefð né bauga
í hafi kærleikans mig lauga.”
Þessari lífsskoðun, eða trú, lifði
Jón og starf hans alt var í samræmi
við það.
Jón var búinn að finna til þess
lasleika til nokkurra ára, er seinast
vann bug á honum,, var búinn að
vera langan tíma undir læknishendi,
og síðustu tvo mánuðina sem hann
lifði alveg rúmfastur, en þó þján-
ingalitill mest af timanum. 2h. des-
emiber s.I. lcom hin þráða hvíld —
hvíld eftir langt og erfitt æfistarf,
—en þó um leið sigursælt og gleði-
rikt, þegar litið er til baka yfir far-
inn veg með ástríkri eiginkonu og
góða og efnilega barnahópnum
stóra, sem öll voru orðin fyrirmynd-
arfólk, hvert í sinni stöðu.
Á annan dag jóla fór minningar-
athöfnin fram undir umsjón séra H.
Sigmar; fyrst húskveðja heima og
svo í eldri kirkjunni á Garðar, þar
sem hann hafði lengst starfað i þarf-
ir kristindónlsmálefnanna. Tvö af
börnum þeirra hjóna gátu ekki ver-
ið viðstödd kveðjuathöfnina, þau
Percival og Lillian. Hin öll voru
þar, ásamt tengdadætrum og sonum
og mörgum barnabörnum, og svo
fj'ölda annara náinna ættmenna f jær
og nær, auk allra Garðarbygðar-búa
þeirra er heimangengt áttu og
margra úr hinum öðrum bygðum
nýlendunnar. Með söknuði og hrygð
í huga og innilegri hluttekning til
nánustu vina og ættingja fylgdi
þetta samferðaifólk Jóns Jónssonar
hans jarðnesku leyfum til hins síð-
asta hvílurúms. En öll munum við
þó hafa stefnt huganum hærra, til
þess móttökustaðar er hans sálrænu
tilveru var tilbúinn fyrir handan
þau takmörk, er okkar jarðneska
sjón fær greint. Þó að hvilureitir
hinna jarðnesku leyfa ástvina okk-
ar geti vakiö hjá okkur endurminn-
ingar um horfnar samverustundir,
eins og frændi Jóns, St. G. St.,
kemst svo vel að orði, í einu af
kvæðum sínum:
“Á ástvinamoldum grær minningin
hlý,
og minjarnar stærri’ en oss dreymdi’
um,
Vér berum á höndum oss huganum í
hvert hollustu verk sem við geymd-
um.
Þá yngist hver vinsemd og velgerð
á ný,
þá vekst upp hver þökk sem við
gleymdum.”
Þó þetta sé sannleikur, þá.samt
skýrist enn betur fyrir hugarsjón-
um flestra, að upp frá gröfinni þarf
að líta til að fá hugarfró á erfiðustu
sorgarstundum Hfsins. Þegar ást-
vinirnir hafa kvatt okkur fyrir fult
og alt, að jarðneskum samvistum, þá
verður víst flestum að okkur það til
hugarléttis og svöluntir, að beina
hugsun okkar út fyrir hinn sýni-
lega sjóndeildarhring, inn á hin
æðri tilverustig, þar sem við búumst
við að mæta siðar ástvinum okkar
og vinum.
Hugurinn leitar hærra,
þá hverfur alt- hið smærra
og eymd og angist dvín ;
frá alheims undra veldi,
á æfi hinsta kveldi
oss kærleiks-sólin kröftug skín.
Vertu sæll, vinui;, og þökk fyrir
samfylgdina og alt gott! Eg trúi
því staðfastlega að þú haldir áfram
að starfa í þínu nýja umhverfi, öðr-
um til góðs og blessunar, með að-
stoð þess kærleiksmáttar er öllu
stýrir.
Og þú kæra frænka, eg veit að
söknuður þinn er sár, en það ætti
að vera þér stór huggun í mótlæt-
inu að hafa notið ástríkis annars
eins manns í meir en hálfa öld, og
allra ykkar elskulegu afkomenda og
tengdafólks, um lengri og skemri
tíma. Eg veit að umhugsunin um
það gleður þig, vitandi einnig að alt
verður gert, sem í þeirra valdi stend-
ur, til að þér geti liðið sem bezt.
Þar að auk mun ótal velvildarhug-
skeytum verða stefnt til þín frá
þeim stóra vinahóp, sem kynst hefir
ykkur og heimili ykkar á síðastliðn-
um 50 árum.
Megirðu huggun, hlifð og skjól
og harmalétti finna,
. við ylríkið frá ástarsól
allra barnanna þinna.
Th. Thorfinnson.
Síðdegis
Flntt á sumardags fyrsta samkomu
kvenfél. “Líkn” í Blaine.
Einhverju sitmi bar svo við, sið-
degis á nýbyrjuðu sumri, áð ung
eiginkona sat hjá látinni, elskulegri
dóttur sinni, sem bera skyldi til graf-
ar næsta dag. Það sem einkum
hvarflaði í huga hennar þessa stund,
var sú hugsun, að þegar nú hún
sjálf, eftir nokkur ár kæmi til him-
ins þar sem dóttirin elskaða dveldi
í ljósinu hjá englum Guðs, myndi
dóttirin verða búin að gleyma móð-
ur sinni, og ekki þekkja sig aftur.
Þetta sama kvöld gengur unga
konan úti í blómagarði sínum og
hugsar um það hvort ilmur og feg-
urð blómanna og dásamlegur ljómi
sólarlagsins, geti ekki vakið hjá sér
ráð til þess að senda dótturinni móð-
urlega kveðju til himins, Hún fellir
nokkur tár á angandi laufblað, lyftir
því svo á ofurlítið sólroðið ský nið-
ur við sjóndeildarhringinn í vestr-
inu, og ætlar því að svífa upp gegn-
um ómælisvíddina með þetta kær-
leiks teikn til dótturinnar. Um sama
leyti kemur dálítill vindblær, lauf-
blaðið fýkur niður. en skýið leysist
í sundur og hverfur.
í sama mund vekur lævirkinn eft-
irtekt hennar, þar sem hann situr í
kveldkyrðinni, og syngur svo und-
urglaður lofsöngva fyrir höfund til-
verunnar. Henni dettur í hug að
láta laufblaðið á vængi hans, í þeirri
von að hann muni koma því til skila.
En eftir nokkur augnablik dettur hið
dýrmæta laufblað niður við fætur
hennar aftur, og hún grætur.
Ein af kirkjum bæjarins var
þarna allnærri. Þaðan heyrðist óm-
urinn af dásatnlegum sálmasöng.
Fólkið var að fagna sumrinu með
bænagjörð og sálmasöng. Konan
varð nú glöð við og lyfti sending-
unni á hina þróttmiklu vængi söngs-
ins, sem bar hana alla leið inn um
hið gullna hlið himins.
MÓÐURKVEÐJA SEND TIL
HIMINS
|Til hennar eg boð vil að bérist,
sem blíðast eg elskaði hér.
Mitt ætlunarverk er ei unnið.
En ung héðan kölluð hún er.
Til himinsins bústaða björtu
burtu svo langt héðan frá;
dóttirin elskaða eigi
orð mín því heyra nú má.
Ó, hvað vor vilji er veikur
og vonin i framkvæmd er sein.
Mér skilnaðar sársauki sviður,
í sorginni græt eg alein.
Til hennar eg helzt vil það senda
sem hjarta mitt dýrmætast á,
að engill það fyrir mig flytti,
svo fengi hún ást mína að sjá.
Á laufblað eg fáein tár felli,
þau fegurstu’ er móðirin á;
þau breytast í blómknappa fagra
burtförnu smámeynni hjá.
Um kveldstund eg laufblaðið lagði
á ljósroðið aftan-ský;
vindblær það fyrir mér feldi,
það fauk niður vestrinu í.
Eg lævirkjann bað það að bera
um bláviðan himins geim,
en flughraðinn vængi hans veikti
og veglengdin ofraun var þeim.
Til jarðar féll laufblaðið litla
þá laugaðist tárum min brá
eg boðbera engan átti,
að uppflytja hjarta míns þrá.
Eg heyrði frá kirkju þá hljóma,
hreimsætan inndælan söng
og eg varð af unaði hrifin
og eigi varð sorgin þá löng.
Með ljósvakans leiftrandi hraða
hann lyfti sér himininn í,
þá söngsins á svanfleygu vængjum
eg sendi upp kveðjuna á ný.
■Og söngurinn hóf sig .til himins
þeim heilögu bústöðum nær,
hærra en auga vort eygir
og andi manns skynjað fær.
Þá komst min ást-kveðja einnig
innum ’ið gullna hlið,
nú rósöm í anda eg uni
ánægð með stundlega bið.
(Ort eftir enskri fyrirmynd)
Kristín D. Johnson.
Sjálfstœtt fólk II.
Framh. frá bls. 5
Bjartur sé trölí. Má vel vera að
hinn nýi skóli geri engan mun þess-
ara hugtaka. Og finst mér það
svara til þeirrar smekkvísi, sem vill
gera andstæðu fegurðarinnar að
undirstöðu listarinnar.
Fyrir mörgum árum las H. K.
Laxness upp hér í Winnipeg smá-
sögu, sem mig minnir hann nefna
“Sögu frá Nýja íslandi.” Eg var
einn af áheyrendum, þótti mér sag-
an góð og hefir orðið minnisstæð.
Hygg eg hún muni verða þeim mun
langlífari heldur en “Sjálfstætt
fólk” sem hún er menskari og list-
inni og lífinu trúrri.
Ef til vill er það vegna þess, að
“fjarlægðin geri fjöllin blá” að eg
get ekki fallist á bölsýni sögunnar
um framtíð íslands. En það er
hvorttveggja: eg veit að íslenzk
þjóðmenning er ekki eins hrakleg og
saga þessi vill vera láta, og eg trúi
því að bætt bjargartæki undir yfir-
ráðum skynsamlegs mannvits geti
og muni bæta úr mörgu því, sem
þrengt hefir að menningunni, svo
ekki sé ástæða til að láta hugfallast.
Hjálmar Gíslason.