Lögberg - 05.08.1937, Page 1

50. ARGANGUB 1 WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 5. AGÚST, 1937 1 / NÚMER 31
Fimm þúsund . manns sæl kir 1 [s. lend] ingad agana að Giml li ogHnausum
Ávarp Fjallkonunnar
á Islendingadaginn á Hnausum
31. jíUí 1937.
StórskáldiÖ Matthías Jochumsson
sem orti þjóösönginn okkar fræga,
“Ó Guð vors lands,” og sem nú hefir
verið sunginn, mælti eitt sinn til
Vestur-íslendinga í einu sínu feg-
ursta og kröftugasta kvæði á þessa
leið:
“Særi eg yður við sól og báru,
særi yður við líf og æru
yðar tungu, (orð þó yngist)
aldrei gleyma í Vesturheimi.
Munið að skrjfa meginstöfum
mannavit og stórhug sannan.
Andans sigur er æfistundar
eilífa lífið. Farið heilir!”
Vil eg nú við þetta tækifæri gera
þetta erindi að einkunnarorðum
mínum er eg í nafni okkar ástkæru
ættjarðar ávarpa ykkur á þessum
minningaríka þjóðminningardegi
Vestur-f slendinga.
Hjartkæra bam mitt vestan Atlants-
ála,
Ættjörðin sjálf þér fagnar dýpst og
mest.
í hugarlundi minningarnar mála
Þá morgunstund, sem fegurst var og
bezt.
Á liðnum öldum máttur móður
þinnar
Á morgni landnáms hafði gróður
fest
Iyandssjóður dýrstur þróttur þjóðar-
innar
í þúsund ára stríði sigur vann.
Trúmenska hennar gætti glóðarinnar
Á gæfuleið hún sína köllun fann.
En áður hafði eg ort mitt bezta
kvæði
Er eldur harrna í sálu rninni brann.
Þó jökla mína ei sumarsólin bræði,
Sveitirnar finna hjá þeim öruggt
skjól
Og lífsins geta notið þar i næði
Við náttúrunnar fagra höfuðból.
Þar hrærast dýpstu strengir landsins
laga
Og ljóssins álfar búa í hverjum1 hól.
Já, þar var börnum sögð hin fyrsta
saga
Á sveitabæ við húmsins þagnareld,
í fögrum lundi leikin harpa Braga
Og ljóð og hetjukvæði í stuðla feld
Og þjóðin fann sinn eiginn mátt og
megin.
Og manndóm þroskast við hvert
sagna kveld.
Minn sagna-auður verður ekki'veg-
inn
Á vanans met, sem dýrsti jarðar-
málmur,
Því rót hans er og æðaslög hans
eigin
Og andi hans minn skjöldur, sverð
og hjálmur,
Sem lífsins tré skal ljóðs og sagna
gróður
Um löndin breiða sínar fögru álmur.
Sú erfð er þín ef metur góða móður
Og málið, sem hún kendi þér til
forna,
Megi það verða lífs þíns æðsti óður
f útlegðinni Þá mun aftur morgna.
Vínland hið góða, vonalandið nýja,
Verðmæti þinna linda ei mun þorna,
Gef mínum börnum, er í faötn þinn
flýja
Þann fögnuð, sem er mestur hér á
jörðu,
Vizkunnar mátt við móðurskaut þitt
hlýja,
Mennina frjálsa, sterka og sanna
gjörðu.
í framtíð verði áhrif íslenzkunnar
Með orði treyst af vörum Fjallkon-
unnar.
Á. E. Björnsson.
MISS PEARL PÁLMASON
\
Þau góðu tíðindi flytur Lögberg
lesendum sínum, að fiðlusnillingur-
inn, Miss Pearl Pálmason, siglir frá
Montreal á föstudaginn kemur á-
leiðis til London, þar sem hún stund-
ar framhaldsnám á næstunni. Þetta
hefir henni orðið kleift vegna þess,
að nokkrir vinir hennar í Winnipeg
stofnuðu dálítinn sjóð, að meðtöld-
um fáeinum utanbæjarmönnum, í
því augnamiði að greiða götu henn-
ar. Svo vel hefir Miss Pálmason
miðað áfram á hinni torsóttu braut
listarinnar, að nú stendur hún við
dyr heimsfrægðar. Vinir hennar
árna henni góðs brautargengis, og
treysta því að hún komi heim aftur
með sigurpálmann í hendinni.
ÍSLAND
(Flutt á Gimli 2. ágúst, 1937)
“Þar roðnar aldrei sverð af banablóði,
þar byggir gyðjan mín sin himintjöld.”
—Ben. Gröndal.
Vér fornaldar dygðirnar dáum
og drengskap, er aldrei vér sáum:
þar alt sýnist heilagt og háleitt,
af hrifningu fólkið er dáleitt.
Nú finst oss sem þjóðinni þrotinn
sé þróttur, og flugvængur brotinn,
og trústyrkur flúinn af Fróni
og farinn með Hallgrími’ og Jóni.
Já, þeir kunnu’ að blóta og bölva
og brothættar sálir að mölva,
og ógna með sífeldu suði
um syndir — og refsing frá guði.
Þó gott sé hins gamla að minnast,
er guðsorði hætt við að þynnast,
sem tuggið er aftur og aftur:—
Hann eyðist þess skapandi kraftur.
Vér þykjumst ei þekkja né sjá menn,
er þjóðina leiði sem spámenn:—
En hvar er wú haglegar stjórnað ?
á helgara altari fórnað?
Það logar í ófriðar eldi
hvert einasta “menningar” veldi:—
Til vopna og víga í samtíð
þau veðsetja barnanna framtíð.
Hver óþjóðin flýgur á aðra
sem eitruð og hvæsandi naðra.
Um háloftið herdrekar fljúga
og helvízkum eldgusum spúa.
En Island sem öruggur klettur,
hinn aleini friðsæli blettur.
Þar heimssálin vakir á verði
og veit ekki’ af byssu né sverði.
Þó margur þar hörmung sé háður,
er helvíti mildara’ en áður,
og fordæmdu sauðirnir færri,
en frelsaði hópurinn stærri.
Ef þjóðin er vegin í þátíð
er þyngd hennar einstæð og fátíð';
en þó á hún sálríkri samtíð
og sér út í dýrðlegri framtíð.
Sig. Júl. Jóhannesson.

ÍSLAND
(Flutt að Iðavelli við Hnausa, 31. júlí 1937)
Áttaviltur Islendingur
enginn sé í dag!
Æðaslögin enn hin sömu,
undirspil og lag.
Við oss blasir móðurmyndin
minjadjásnum sett.
Þennan dag er austrið eina
áttin, sem er rétt.
Sólargull og mánamildi
merla þína brá.
Innsýn djúp og útvirk hyggja
afreksverkum spá.
Stolt og víðskygn íslenzk æska
erfa landið skal;
breyta í akur Berurjóðri,
blómgva sérhvern dal.
Bjarminn út frá Egils ljóði
eggjar heitt í dag.
Stórra verka minning mótar
morgundagsins lag.
Tærra linda langspil vekur
ljóðaþjóð til starfs.
Slær í takt við himinhelgi
hjarta norræns arfs.
Allir draumar, allir straumar
ávalt leita heim!
Viljinn brúar allra átta,
allra vídda geim.
Eínnþá speglar elda forna
íslenzk þjóðarsál:
Ilallgrímsljóð og Lilju Eysteins—
landans Hávamál.
Island hækkar, Island stækkar;
alt fær nýjan brag.
Alt, sem lækkar, alt sem smækkar
útlægt sé í dag!
Vökusveitir allra alda
um þig haldi vörð ;
sérhver æfi Islendingsins
eilíf þakkargjörð!
Einar P. Jónsson.
Minni Veáturheims
(Flutt á Gimli 2. ágúst, 1937)
Þeir leita til þín enn úr austurvegi,
sem æðra líf á jörðu vorri þrá.
A himni þínum blikar brún af degi
er böðlum hervalds ógnar mest að sjá.
Og allir þeir, sem ánauð reyrði böndum,
og örbyrgð þjáir, fella hug til þín.
Því kom þér úrvalslið frá mörgum löndum
sem ljósi þínu felur börnin sín.
Þú býður öllum beztu lífsins gæði;
- við borð þín full en enginn settur hjá.
Þú heimtar aldrei auð né veizluklæði;
en alúð, traust og sanna frelsisþrá.
Að margir guldu vanþökk velgjörð þinni
er vafalaust; en stærri er hópur sá,
sem helgar þér það alt í eigu sinni,
sem auðgar þig og hag þinn styðja má.
Við Islandsniðjar fluttum f jársjóð vestur,
þann föðurarf, sem ganga skal í ætt.
Og svo mun haldast hagur allra beztur,
að hans sé vel og dyggilega gætt.
Á þennan andans auð, í sögu og kvæðum,
skal öllu meira en gullið rauða treyst.
Og munum vel, að á þeim fögru fræðum
var feðra vorra sanna menning reist.
Oft heimta þeir, sem betur vilja byggja,
að burtu sé því gamla öllu fleygt.
En ráð mun þó að láta ósnert liggja
það lagið, sem að reyndist traust og seigt.
Og eins mun bezt að stuðlar allir standi,
er storminn þoldu og klufu alda flóð.
Að eiga bjarg, en byggja hús á sandi,
slíkt bráðræði ei sæmir neinni þjóð.
Við látum enn um áratugi marga,
með einurð fullri hljóma norrænt mál.
Og reynum ávalt öllu því að bjarga,
sem eykur dug og göfgar þjóðarsál.
Þú Vesturheimur, griðland þreyttra gesta,
við göngum, frjálsir menn í lög þín inn.
Þitt afl er frelsi, vit og viljafesta,
sem virðir ætíð hæstan drengskapinn.
K. S. Pálsson.
Hátíðahöldin í
Nýja Islandi
Eftirminnileg voru þau og mikil-
fengleg hátíðahöldin, sem fram fóru
i Nýja Islandi á laugardaginn að
Hnausum, en á mánudaginn á
Gimli. Uím 5,000 manns sóttu há-
tíðir þessar til samans, og hvíldi yfir
þeim hinn yndislegasti blær. Bygð-
arlögin norður við Vatnið voru svip-
fögur og vingjarnleg; gróðursæld
mikil og létt yfir fólkinu. Skemti-
skrár á báðum stöðum næsta fjöl-
breytilegar; ræður og kvæði, söngv-
ar og ávörp tiginna gesta, sköpuðu
áhrifamikla litblöndun. Ánægju-
legt var það, hve margt af unga
fólkinu var viðstatt, og fylgdist at-
hyglislega aneð öllu því, sem fram
fór. Að minsta kosti í Nýja íslandi
á íslenzkan sér langt líf fyrir hönd-
um. Fjallkonurnar á báðum þess-
um stöðum báru sig tígulega, og hið
sama er að segja um Miss Canada á
Hnausum.
Karlakór ÍSlendinga i Winnipeg
jók mjög á ánægju þeirra, er á há-
tíðina komu, sem og ungmevja-
flokkur sá, er söng á Hnausum.
Þessa starfsemi ber íslendingum að
meta vel og réttilega.—
Nokkumveginn einróma álit mun
það vera, að sjaldan hafi betur tek-
ist til um hátíðahöld með oss en
þessi nýafstöðnu. Enda veltur mest
á því, að sérhvert spor miði fram á
við, jafnt í þjóðræknismálum vorurn
sem á öðrum sviðum.
Islendingadagarnir eiga djúpan og
mikilvægan þátt í þjóðræknisvið-
leitni vorri. Vonandi verður þess
ekki langt að bíða, að Vestur-lslend-
ingar sameinist um einn Islendinga-
dag!
BEIN SÓLVEIGAR FRA
MIKLABÆ. GRAFIN AÐ
GLAUMBÆ,
Siðastliðinn sunnudag voru jarð-
sett að Glaumbæ í Skagafirði bein
Sólveigar frá Miklabæ, er dó nálægt
11. apríl 1778 og þjóðtrúin setti í
.samband við hvarf sérp. Odds Gísla-
sonar að Miklabæ aðfaranótt 2.
október 1786. Lágu bein hennar í
kirkjugarði að Miklabæ, en hún á
að hafa á miðilsfundum í Reykja-
vík flutt ítrekaðar beiðnir um að
vera grafin upp og flutt að Glaum-
bæ.
Kveðjuathöfn fór fram að Mikla-
bæ er beinin vom flutt þaðan. Fjöl-
menni var á báðum stöðum. At-
höfnina framkvæmdi séra Lárus
Arnórsson að Miklabæ. — Alþ.bl.
14. júlí.