Lögberg - 23.12.1937, Blaðsíða 6

6
Fimmtiu Ára Minningarblað Lögbergs Tnttwgasta og Annan Desemb er Nítján Ilundruð Þrjátíu og Sjö
Madame Thérése
Þú gerir rangt í því að etja hundi þínum
á þann litla í horninu. Þessi hvíti hundur er
veiði- og varðhundur og hefir verið lengi með
hej-num og þekkir ýmsar brellur, ef ekki allar,
úr þeim högum. Þessi hundur þinn er máske
af gömlu, góðu kyni; en það er bezt fyrir ]>ig
að eiga ekkert á hættu í þessu efni. Hann
getur hengt þennan stóra hund þinn á augna-
bliki. ”
Þegar eg heyrði Smith tala svona vildi
eg forða mér út með Seipio, því Richter hélt
áfram að etja sínum hundi, og ýmsir fóru að
hlæja af eftirvæntingu að sjá bardagann, sem
var í vændum. Bg ætlaði að fara að gráta, en
garnli Smith tók í öxlina á mér og hvíslaði:
“Lofaðu þeim! Lofaðu þeim! Það er
ekkert að óttast, Fritzel. Eg er búinn að
sýna og .sanna þér að þessi hundur kann allar
kúnstir úr hernum. Hinn hundurinn er bara
stórt villidýr, og fáfróður sem ánamaðkur,
sem ekki þekkir annan endann á sér frá hin-
um.”
Hann sneri sér nú að Scipio og sagði:
‘4 Reiðubúinn! Reiðubúinn! ’ ’
Scipio stóð grafkyr; en helzt leit út fyrir
að hann væri reiðubúinn. Hann hélt sig í
horninu svo hinn komst ekki aftur hann að
glugganum. Scipio beindi höfðinu beint
fram og augun leiftruðu undir löngu hrokknu
hárunum, og veiðihárin í munnvikjunum titr-
uðu og sá á hvítar, bitrar vígtennur.
Stóri rauðleiti hundurinn réðist nú til
atlögu og kom nær, setti hausinn undir sig og
stóð hárið úfið í loft upp eftir öllum hryggn-
um magra. Þeir urruðu nú báðir mjög
grimdarlega, en rétt þegar Max ætlaði að taka
Scipio kverkataki, heyrðust þrjú ógurlega
hræðileg bofs, hvert á eftir öðru, en aðgrein-
anleg, og smellur snöggur, sem aðskildi hund-
ana um leið. Scipio hafði, rétt í því að Max
ætlaði að seilast í háls honum gegnum loðn-
una, beygt sig niður og gripið um löpp Max,
og smelt tönnunum eins og töng í sama stað
á löpijinni þrisvar sinnum, ótt og títt, þar til
•sundur tók beinið. Á sama tíma rak Max
upp ýlfur svo hvelt og hátt, að það ætlaði að
æra alla, sem inni voru, þar sem vesalings
skepnan biltist undir borðunum fram og aft-
ur. Hann rendi sér óðfluga milli fóta manna
og linti ekki af hljóðunum, svo Richter neydd-
ist til að reka hann út sjálfur, með fótunum,
eins og lionum var lagið.
Mr. Richter ætlaði að ráðast á Scipio;
en Mauser greip göngustaf sinn úr horninu
við dyrnar og sagði:
“Monsieur Richter, þó að þessi stóri
hundur þinn hefði verið drepinn, þá hefði það
verið passlegt. Þú komst honum af stað. Nú
hefir ]»að viljað til, sem getur ef til vill kent
þér eitthvað.”
Og gamli Smith tók utan um höfuðið á
Scipio og hló svo mikið, að tárin runnu niður
kinnarnar og hrópaði:
“Eg vissi vel að sá hvíti kunni ýmislegt
úr stríðinu. Ha! ha! ha! Við höfum lyft
tjaldinu af fallbyssum og fleiru.”
Allir hlógu nema Richter, og hann varð
að reka hundinn út sjálfur, því hann ætlaði
að æra alla, og hann gerði það með því að
sparka í vesalinginn, og hann hefði viljað
gera Scipio -sömu skil, en allir aðrir dáðust
að Scipio fyrir hug hans og kunnáttu.
“Komdu,” sagði Mauser, og stóð upp;
“komdu, Fritzel, það er kominn tími til að
eg afhendi þér það sem þú áttir að sækja til
mín. Vertu sæll, Monsieur Richter, þú átt
frægan seppa. — Gredel, færðu inn í bókina
tvær flöskur af hunangi.”
Smith og Koffel höfðu líka staðið á fætur
og við fylgdumst allir að út, kátir og hlæjandi.
Scipio var með okkur, rólegur. Hann vissi
að engin var hættan, þegar hann \rar með okk-
ur einum.
Þegar við komum niður á strætið, sneru
þeir Smith og Koff'el til ha'gri handar, út á
aðalstrætið; Mauser og eg fórum til vinsti’i,
inn á Orties stíg.
Mauser gekk á undan boginn í baki, með
aðra öxlina dálítið hærri en hina, eins og hans
var vandi, og rendi út úr sér stórum reykjar-
strokum, einni eftir annari, og hló dátt að
vandræðum þeim, sem Richter hafði komist í.
Við komum bráðlega að litlum dyrum,
sem virtust liggja niður í jörðina; og er hann
fór niður tröppurnar, sagði hann:
“Komdu Fritzel; láttu hundinn verða
eftir. Það er fremur þröngt hér niðri í hol-
unni.”
Já, það var virkileg hola, ]>ví hér voru
aðeins tveir mjög litlir gluggar, og komst inn
glampi aðeins frá jafnsléttu stígsins úti fyr-
ir. inni var dimt. Eitt stórt rúm á gólfinu
og stigi upp, úr tré, gamall hnakkur þrífættur
og borðið þakið áhöldum: sirkill, tengur,
skápar, skreyttur vaxslettum í öllum mynd-
um, og svo loftið, sem lagt var á þverslár eða
rafta, og var þar á rúm gömlu Berbel, móður
Mausers, það var hengirúm, sem hún hvíldi í.
En svo í hornunum og rifum öllum var alt
grátt af ryki og köngurlóarvefjum. Á veggj-
unum voru feldir af ýmsum smádýrum, svo
sem martins og og hreysiköttum, sum gömul,
þur, önnur ný spýtt á veggina til þurks. Alt
þetta gerði svo mikil þrengsli að við gátum
varla snúið okkur við. Það minti mig líka á
góðu tímana, þegar eg var hér að leika mér.
Eg hafði séð þetta alt hundrað sinnum áður.
Þetta var alt af eins, sumar, vetur, vor og
haust, hvort sem var sólskin eða regn, hvort
sem litlu gluggarnir voru opnir eða lokaðir.
Það var þannig að eg hugsaði mér um-
hverfi Mausers innan húss. Hann sat við
lágt borð og var að setja í stand snörur sínar,
kinnfiskasoginn, með samanklemdar varir, og
svo gamla Berbel móðir hans, öll gul, hattur-
inn böglaður niður á háls, litlu hendumar
þurrar, hnúarnir háir og æðar þrútnar á
höndunum. Og þarna flögraði hún frá morgni
til kvölds, kringum stóna. Af og til leit hún
upp, dró saman hinar óteljandi hrukkur á
enninu og leit með velþóknun á son sinn.
En þennan dag, sem hér um ræðir, var
hún ekki í góðu skapi; því varla vorum við
komnir inn þegar hún byrjaði að rífast við
Mauser, sagði að hann eyddi tímanum á
drykkjukránni, hugsaði ekki um annað en að
drekka, og væri aldrei heima á kvöldin. Þetta
sagði hún alt í ávítandi róm; en Mauser svar-
aði engu, hefir líklega hugsað að bezt væri að
revna að þola þetta þegjandi.
Hann opnaði stærsta skápinn; en þá
hrópaði gamla Berbél, og tók niður af efstu
hillunni rósótta skál, sem í var gullslitað, tært
hunang. Þessar hillur voru hvítar sem snjór,
og stóðu á þeim skálarnar fyltar vaxi og hun-
angi. Þetta líktist lögum í einni heild, rúmi
skápsins. E'innig var hunangið í lögum í
skálunum. Hann tók nú tvö lög úr skálinni og
lét á disk, sem var hreinn og fágaður, og
sagði:
“Hérna, Fritzel, er gott hunang haiula
frönsku konunni. Þetta hunang, sem virðist
mynda geislaflóð í lögum sínum er gott, eins
gott og maður æskir eftir fyrir sjúklinga.
Það er lystugast, ferskast og hollast.”
Eg hafði látið peningana á borðröndina
og gamla Berbel rétti út hendina, til að taka
þá, ánægjuleg á svipinn; en Mauser tók þá og
rétti mér, segjandi:
“Nei, drengur minn, eg tek ekki borgun
fyrir þetta. Láttu peningana í vasa þinn,
Fritzel og taktu diskinn. Skildu skálina hérna
eftir. Eg kem með hana í kvöld eða á morg-
un. ’ ’
Og þar sem sú gamla sýndist vera reið út
af þessu, bætti hann við:
“Þú skalt segja við frönsku konuna,
Fritzel, að það sé Mauser, sem gefi henni hun-
angið, með ánægju; heyrirðu það — af með-
líðan — vegna þess að hún sé virðingarverð
kona. Þú gleymir ekki a segja það: virðing-
arverð — heyrirðu það ?”
“Já, Mauser, eg skal segja það. Vertu
sæl, Berbel,” sagði eg og opnaði hurðina.
Hún svaraði því með því að hneigja höfuðið
nokkuð snögt. Gamla, ágjarna skarið vildi
ekkert segja vegna vegna frænda; en maður
sá að henni þótti hart að sjá hunangið fara
fyrir ekkert.
Mauser fylgdi mér út fyrir dyrnar, og eg
fór heim, mjög ánægður með alt, sem fyrir
liaíði komið um daginn.
XI.
Við kirkjuhornið mætti eg Hans Aden
litla, sem kom frá því að renna sér á svellun-
um nýju. Hann stakk höndunum í hina hyl-
djúpu buxnavasa, nærri upp að olnboga, og
kallaði:
“Fritzel! Fritzel!
Þegar hann kom nær fór hann að stara á
hunangið og sagði:
“Er þetta handa ykkurf”
“Nei, það á að setja það í taugastyrkj-
andi drykk handa frönsku konunni,” sagði
eg.
“Eg vildi svei mér vera veikur, til þess
að ná í það,” sagði Hans ákveðið, og sleikti
út um þykku útflentu varirnar. Og svo spurði
hann:
“Hvar hefirðu verið fyrir miðjan dag-
inn, og hvert ertu nú að fara, eftir miðjan
dag. ’ ’
“Eg vet ekki. Bg fer líklega eitthvað
með Scipio að gamni mínu.”
Hann leit nú á hundinn og nuddaði á sér
hakið með hryllingi.
“Heyrðu, ” sagði hann, “ef þú hefir
gaman af, þá getum við farið að leggja snörur
í króknum bak við lögreglustöðina; þar er
margt af smáfuglum meðfram girðingum, í
skúrum og í trjánum við stöðina.”
“Já, það væri gaman,” svaraði eg.
“Já, komdu til móts við mig á kirkju-
tröppunum; svo verðum við saman þaðan.”
Áður en við skildum spurði Hans mig
hvort hann mætti ekki snerta á diskinum með
hunanginu, og eg leyfði honum það. E'itthvað
kom á fingurna. Hann sagði að það væri
ágætt. Síðan fór hvor sína leið, báðir heim.
“Þarna ertu þá loksins,” sagði Lisbeth,
er hún sá mig koma inn í eldhúsið. Eg hélt
þú ætlaðir aldrei að koma aftur. 1 guðs bæn-
um, livað það tekur þig lengi að fara stuttan
spöl, og gera svolítið atvik fyrir mann.”
Eg sagði henni nú frá því að eg hefði
mætt Mauser í stiganum að Gullkrossi, um
rifrildið við Koffel og hans ræðu, og gamla
Smiths og Mausers við Richter; um orustuna
milli Max og Scipio, og loksins hvað Mauser
hefði sagt mér að segja, að hann vildi ekki
taka peningana, og að hann sendi frönsku
konunni hunangið af meðlíðan og henni til
virðingar, vegna þess að hún væri góð og
virðingarverð.
Þegar eg opnaði dyrnar heyrði Thérése
það sem eg sagði, og sagði mér að koma inn.
Þá sá eg að hún hafði beðið, og þegar eg bauð
henni hunangið, þáði hún það.
“Það er ágætt, Fritzel,” sagði hún, “það
er ágætt, drengur litli.” Og tárin stóðu í aug-
unum. “Mér þykir yænt um, mér þykir vænt
um gjöfina. Virðingarmerki góðra manna,
til manns, gefa manni ætíð mikla ánægju. Þeg-
ar Mauser kemur, þakka eg honum sjálf.”
Svo beygði hún sig niður og klappaði á
kollinn á Scipio, sem stóð við rúmið og horfði
upp til hennar. Hún brosti er hún sagði:
“Ha! ha! Scipio; þú heldur líka á lofti
og styrkir málið okkar mikilsverða, hugsjón-
ina miklu, jafnrétti allra!”
Augun leifti-uðu í Scipio og hann fór að
gelta svo glaðlega. Hann stóð upp á aftur-
fótunum, eins og hann vildi fara að vinna
eitthvað mikið, með teinréttar framlappir við
vanga; hann varð allur að spurningarmerki.
“ Já, já, nú líður mér betur,” sagði hún.
“Eg finn að eg er að verða sterk. . . . Æ, við
höfum mikið liðði!”
Hún varpaði öndinni mæðilega, lagði
eyrað á olnbogann og sagði:
“Aðeins eina góða frétt, aðeins eina, og
þá verð eg ánægð. ”
Lisbeth fór að leggja á borðið þegjandi.
Madama Thérése virtist fara að hugsa og
dreyma um hið liðna og líka um hið ókomna,
—féll í værðarmók.
Klukkan sló tólf um miðjan dag. Nokkr-
um augnablikum seinna kom gamla konan
með súpuna handa okkur tveimur, gjörði
krossmerki fyrir okkur og við borðuðum.
Eg var sí og æ að líta við og horfa og sjá
hvort Hans Aden væri ekki kominn á kirkju-
tröppurnar. Madama Thérése, sem lagst
hafði fyrir aftur, sneri að okkur bakinu, með
ábreiðuna yfir öxlina. Hún var áreiðanlega
mjög óróleg enn. Elg var að hugsa um krók-
inn bak við lögreglustöðina, og snörurnar og
veiðina. Eg sá í huganum, snörur lagðar í
snjóinn, opið uppi og snörunni lialdið á lofti
með tveimur litlum spýtum, kvíslóttum að
ofan til stuðnings, og hveitikornin að neðan,
sem fuglarnir áttu að ginnast á. Eg- sá í hug-
anum fuglana, snjótitlingana, að flögra milli
trjánna og svölurnar, eða einhverja aðra
fugla á húsþökunum. Þessir síðarnefndu
voru að tísta, kalla til hinna. Þeir voru þar
fastir og skríktu, þar til við komum og tókum
þá úr snörunum, hingað og þangað, undir
skúrnum bak við strástakka. Eg sá okkur
taka utan um ]>á, og hjartað barðist af fegin-
leika í brjósti okkar yfir veiðinni, ekki síður
en í brjósti litlu fuglanna af hræðslu. Jú Svo
flugu og flögruðu margir fuglar úr breiðun-
um hér og þar, sáu okkur og urðu hræddir;
fóru ógætilega og lenti í snörunum, sem voru
alstaðar. Þarna voru þeir. Bráðum myndu
þeir fljúga niður að fá sér korn. Nei, þeir
ætluðu ekki að hætta sér niður! Þarna var
einn . . . tveir . . . þrír; voru að ná sér í kom.
En hvað var þetta? Þarna kom bara breiða
af fuglum, með þessum líka óskapa flótta!
Strákurinn hann Yéri, á stóru klossunum, sem
var inni í hesthúsi og var að kalla á einn af
hestum sínum, eða eiginlega að arga eitthvað
um að hesturinn færði sig til. “Nú, nú, snúðu
þér við, Fox,” sagði hann. Ein sú ógæfa!
Bara að allir þessir hestar færu til fjandans
og Yéri með! . . . Við urðum að bíða. Þessir
skríkjufuglar höfðu víst farið nokkuð langt.
Alt í einu fór einn þeirra að skríkja. Þeir
voru komnir upp á þakið aftur. Ó, hamingj-
an góða! Bara að Yéri strákurinn fari nví
ekki að belja aftur. Bara að alt verði nú
liljótt! Bezt að það væri enginn maður á
l>essu stræti, g ekki heldur á veginiim ....
fjandann þeir eru að flækjast! . . . Hvað þá
yrði gaman og gott! . . . Loksins fór einn
fugl niður. Hans Aden tók í vestislafið mitt
og við héldum niðri í okkur andanum. Við
vorum mállausir af vonarblöndnum ótta.
Alt þetta sá eg þarna við borðið fyrir-
fram. Eg vissi ekkert af mér.
Hvað í hamingju bænum er að þér, dreng-
ur; þú hamast og hleypur þarna við borðið
eins og þú sért galinn! Reyndu að sitja kyr,”
sagði Lisbeth hálfsmeik. En eg var staðinn
upp og þrýsti nefinu á rúðuglerið og eg var
að hugsa í óða önn: Skyldi hann vera kom-
inn, eða skyldi hann ekki vera kominn ? Ó,
hann er líklega kominn. En liann getur líka
liafa farið með einhverjum öðrum?
Sú liugsun var hræðileg! Eg ætlaði að
fara af stað, þegar Hans Aden sást loksins
koma og horfa heim til okkar, gefa húsi okkar
hornauga; en hann þurfti ekki að hafa fyrir
að gægjast lengi; eg var að vörmu spori kom-
inn inn í ganginn og opnaði dyrnar, en nú var
Scipio ekki með mér. Eg hljóp meðfram veg-
inum, hræddur um að eg yrði sendur eitthvað
eða að eitthvað ófyrirsjáanlegt kæmi fyrir,
sem gæti tafið fyrir; því margt getur komið
fyrir í þessari veröld okkar. Það tók okkur
Hans Aden ekki lengi að nálgast hvor annan
hlaupandi og að stanza svolítið til að kasta
mæðinni.
“Þú hefir hveitið, aHns!” spurði eg.
‘ ‘ Já, ’ ’ sagði hann. ‘ ‘ Eg liefi það. ’ ’
“Og hnífinn þinn?” sagði eg.
“Já, vertu rólegur,” sagði hann; “þú
mátt vera viss um það. Hérna. er hann. En
heyrðu, eg get ekki borið alt, þú verður að
taka múrsteinana, eg tek hellurnar.”
“ Já, sagði eg, “við skulum flýta okkur.”
Og við fórum svo af stað þvert yfir akr-
ana, bak við þorpið og óðum snjóinn upp fyrir
hné.. Það var ljóta ófærðin. Hugurinn bar
okkur hálfa leið samt.
Mauser, Koffel og frændi sjálfur liefðu
mátt kalla til okkar lengi. Við hefðum víst
falið okkur sem þjófar, og ekki litið við, livað
sem á hefði gengið.
Við komum bráðlega í gamla múrsteins-
garðinn, sem nú var auður, eins og vanalega
að vetrinum, og við tókum bvrði okkar af
steinum. Við fórum svo upp á sléttuna aftur,
og yfir girðingarnar við lögreglustöðina, sem
nú voru allar hélaðar; rétt á móti meira og
minna aflöngum, ferhvrndum húsum, bak við
f jós og skúra. Við sóum álengdar röð spör-
fugla á þakbrúnunum.
“Eg bið þig í öllum bænum að taka vel
eftir, Fritzel,” sagði Hans. “Hlustaðu!
hlustaðu!”
Tveimur mínútum seinna lögðum við
snörur okkar milli þessara frægu ferhyrn-
inga. Hans lagaði til kvíslarnar, sem áttu að
lialda snörunum uppi; setti liveitið í snjóinn,
og lét hellurnar standa uppi laglega. Spör-
fuglamir horfðu á okkur þar sem við vorum
að bauka við að leggja snörurnar; en sögðu
ekki neitt; bara gáfu okkur hornauga. Hans
rétti sig upp og þurkaði sér um nefið með
ranghverfri erminni að framan, deplaði aug-
unum til að sjá betur litlu fuglana.
“Komdu,” sagði hann; “þeir koma ekki
niður meðan við erum hér.”
Við fórum inn í skúr vongóðir mjög, og
um leið flugu allir fuglamir upp og liurfu
sjónum okkar. Við hugsuðum að þeir myndu
koma aftur; en rétt þegar við vorum búnir
að fela okkur bak við stóra strástakka, lieyrð-
um við fugl skríkja langt í burtu. Þeir höfðu
skilið það sem við vorum að aðhafast og
höfðu flogið alla leið liinum megin í þorpið.
Þið getið því nærri hvernig okkur varð
við! Hans, þrátt fyrir festu sína, varð mjög
eyðilagður og eg sjálfur liugsaði mjög rauna-
lega um það, sem fyrir hafði komið. Mér datt
í hug að það væru ekki nema þeir allra
heimskustu, sem vairu að veiða spörfugla að
vetrinum, þegar þeir væru ekki nema bjórinn
og beinin, og fjórir af þeim til samans gerðu
ekki meira en einn munnbita.
Þreyttir af að bíða, fórum við loksins af
stað heim er við sáum að mjög var áliðið dags.
Við fórum eftir aðalveginum inn í þorpið,
skjálfandi af kulda, með hendurnar í vösun-
um ,nefin vot, með hattana togaða niður á
háls, aumkunarlegir á svipinn, mjög.
Þegar við komum lieim, var komin nótt.
Lisbeth bjó út kvöldverð; en þar sem eg
skammaðist mín hálfpartinn fyrir að mæta
henni og hafa ekki veitt einn einasta fugl, þá
læddist eg ekki inn í eldhúsið eins og eg var
vanur, heldur inn í borðstofuna í myrkrinu
og settist niður bak við ofninn, mjög gætilega.
Engin hreyfing var í stofunni. Scipio
svaf í ruggustól með höfuðið í skauti sínu, og
eg hélt áfram að orna mér í fimmtán mínútur,
og hlustaði á snarkið í loganum, þar til
Madama Thérése, sem virtist sofa, sagði blíð-
lega:
“Er það þú, Fritzel?”
“Já, madama Thérése,” svaraði eg.
“Þú ert að verma þig?” sagði hún.
“Já, madama Thérése. ”
“Er þér mjög kalt?”
“Já, mjög kalt!” svaraði eg.