Lögberg - 29.12.1938, Qupperneq 5

LÖGBEBiG, FIMTUDAGINN 29. DESEMBEB 1938
5
Skáldkonan í
Vesturheimi
Eftir Guðm. Friðjónsson.
Það er gamall og góður siður
íslenzkra bókmenta, að nefna
foreldra fólks, sem sagt er frá.
Sú siðvenja er þúsund ára
gömul að aldri, og jafnvel Jón
Thoroddsen rekur ættir Sigvalda
prests í “Manni og konu.”
Jakobína Johnson hefir alið
mestan aldur sinn í Vesturheimi,
þess vegna fáuim nákunnug á fs-
landi.
Eg stend vel að vígi að kynna
hana, af því hún er fædd í svoit
minni, Aðaldal, og kyntist eg
þar foreldrum hennar þegar eg
var á unga aldri.
Fátt eitt get eg sagt af móður
hennar, Marlíu, sem var hæglát
kona og vann sitt þögla starí
innanveggja eins og gerist og
gengur um konur í sveit. En á
það vil eg drepa, að hún “kom
vel fyrir” sem svo er kallað;
háttprúð i framgöngu og lagleg
kona í sjón.
♦
Sigurbjörn faðir Jakobínu var
mörgum kunnur — skáld sýsl-
unnar — og hrókur alls fagnað-
ará hverjum mannfundi.
Sérstaklega þótti mikilsvert um
tækifærisvísur hans og brúð-
kaupskvæði. — Eg var staddur
í brúðkaupsveizlu þegar eg var
á níunda ári, og heyrði hann þar
A,
LIBERAL
ALLOWANCE
Fo r Yo ur
>1 m»
Watch styles
change tool
WATCH

TRADE IT IN
joru NEW
BULOVA
17 (aw»l$
$2975
ÍJA. Wu/crfS/ap
THORLAKSON and BALDWIN
Watchmakers and Jewellers
699 SARGENT AVE.
WINNIPEG
flytja kvæði, mátulega ölvaðan
og glaðværan í bezta lagi. Þá
heyrði eg í fyrsta sinn, kvæði
flutt fyrir almenningi og þótti
mér þá, að sá maður hefði af
ntiklu að taka, sem því gat afrek-
að að gera kvæði og flytja það!
þannig, að stórt hundrað manns
lagði þar við eyrun og horfði til
hans aðdáunaraugum.
Sigurbjörn las mjög skilmerki-
lega og leyndi sér eigi ánægja
hans yfir tækifærinu. í þeirri
veislu heyrði eg í fyrsta sinn
mælt fyrir minni blaðalaust, það
gerði Benedikt prófastur og
alþm, í Múla (sem vann það af-
rek að koma mér i kristinna
nianna tölu) — hann mælti fyrir
minni brúðhjónanna og fyrir
minni Islands. Það þótti m^r
furðulegt, að maður skyldi geta
talað reiprennandi blaðalaust. Eg
öfundaði þessa menn og þótti
mér þeir standa svo hátt ofan
við jafnsléttuna sem eg Stóð á,
að eg örvænti um að geta náð til
þeirra nokkurntima nema með
augunum.
-f
Eg drep á þetta til að benda á
muninn á tækifærum til að heyra
og sjá, sem unglingar áttu þá
við að búa fyrir 60 árum, gagn-
vart þeim tækifærum til að heyra
og sjá, sem nú eru í boði, til að
svala hungri og þorsta sálarinn-
ar.
Sigurbjörn Jóhannsson átti við
fátækt að búa, og þess vegna
fór hann til Vesturheims með
f jölskyldu sína þegar “Bína litla”
var 5 ára að aldri.
Þá kvað Sigurbjörn:
Fyr eg aldrei fann hvað hörð
fátækt orkað getur,
hún af minni móður jörð •
mig í útlegð setur.
Eftir hálfrar aldar töf
ónýtt starf og mæði,
leita eg mér loks að gröf
langt frá ættar svæði.
Eg ætla að í þessum vísúm sé
túlkað andvarp f jölda manna sem
fóru til Vesturheims. Og undir-
straumur tregans í þessum vís-
um, minnir á andvarp Kristjáns
Fjallaskálds, þegar hann lagði á
Sprengisand og átti hvergi heima.
Jakobína skáldkona er ekki há
í lofti að vallarsýn og kvæðin
hennar láta lítið yfir sér, þeirri
bók má stinga i brjóstvasa sinn
án þess á beri,
-f
Nafnið Kcrtaljós er svo lát-
laust sem mest má verða. Þegar
hún kom í kynnisferð hingað
lieim, var framkoma hennar lát-
laus. En svo var hún orðslyng,
er hún þakkaði fyrir sig á sam-
komum, að mér virtist svo sem
henni nmndi ekki geta fatast orð-
bragð né rödd.
Þegar hún flutti kvæði sín,
náði hún athygli allra hlustenda,
því að hún hafði til að bera þann
ljúfleika málrómsins og blæ-
brigði raddarinnar, sem féllu að
kvæðunum eins og vel sniðin föt
að vel gerðum líkama.
Byrsæld hennar til Islands,
hrautargengi og fararheill hér á
landi gaf henni byr undir báða
vængi; meðal annars fyrir þá
skuld, að sá orðrómur fylgdi
henni að vestan, að hún hefði
alla æfi unnið að því að breiða
út orðstír íselndinga um Vestur-
heim, með kvæðaþýðingum og
erindaflutningi, meðal enskumæl-
andi manna, og ennþá heldur
hún því merki hátt á lofti.
Það væri út af fyrir sig þakk-
lætisskylda íslendinga, að taka
fegins hendi við þessum kerta-
ljósum. En i raun og veru
græða þeir mest, sem fá þessi
ljós inn í híbýli sín, því að kvæði
þessi eru þannig gerð, að les-
endur þeirra græða við endur-
lestur þeirra.
Minn mælikvarði á bækur,
einkanlega skáldsögur og kvæði,
er þannig vaxinn, að eg dæmi þá
bók góða, sem þannig er gerð,
að því meiri werðmæti finnast í
henni, s’em hún er betur og oftar
lestin. Það virðist svo við lestur
þessara kvæða, að þau séu ekki
þungskilin, en þó leyna þau kost-
um þannig, að endurlestur þeirra.
meira en borgar sig.
-f
Lengstu kvæðin í bókinni lýsa
gullhreinni ættjarðarást — elsku
til landsins, sem er svo auðugt
af fögrum örnefnum að valur-
inn þarf Vorlangan dag til að
fljúga um það riki. Þá má nefna
kvæðabálk um börn skáldkon-
unnar, blómagarð hennar og
spörfuglana, sem þar eiga heima.
Þar syngur móðurtunga svo
innilega um ungviðið, að móður-
eyra kvenþjóðarinnar er orðið
furðu þykt er þær raddir heyr-
ast eigi í öllum áttum.
Vagga Jakobínu skáldkonu (og
Huldu) stóð við Laxá í Þingeyj-
arsýslu. Sigurður Nordal pró-
fessor hefir haft þau orð um
Laxá, að straumniður hennar
taki fram allra elfa nið sem hann
hafi heyrt, að kliðmýkt og
hljómfegurð. Hann gerði sér
þá grein fyrir þessu, að tónsnild
árinnar stafi af því að hún renn-
ur á grjóti sem slím og smá-
dýralíf hefir smurt.
-f
Hannes Hafstein segir um
Valagilsá: “Orgar í boðum og
urðar i grjóti.” — Og Bólu-
Hjálmai; segir um timans elfi:
“Framan fyrnindi, fossum steyp-
ist, út i eilífðir alda straumur.”
—Laxá gerir gælur við eyjar og
bakka, og endur sem á henni
synda. Jakobína er andlega skyld
þessari á, í skáldaelfi hennar er
ekki mikið um fossa, en er tær
og komin úr hreinutn uppsprett-
um.
Eg ^hefi 'látið það ógert að
styðja þetta mál mitt með tilvitn-
unum i kvæðin, svo sem ritdóm-
ara er siður, það hefði lengt
þetta að miklurrt mun, því að
hvert kvæði í þessari 1>ók þolir
að í það sé vitnað. Þar er ekk-
ert rusl, og vandað jafnt til
efnis sem orðfæris.
ísafoldarprentsmiðja, ■ sem á
síðari árum hefir verið hjálpar-
hella íslenzkra bókmenta, hefir
gert bókina úr garði, með því
handbragði, sem sæmdir skáld-
konunni.
Morgunbl. 26. nóv.
Maud Benderson heitir ung
stúlka, sem á heima í Sidney í
Ástralíu. Hún er með aldug-
legustu perluköfurum þar syðra.
Sjálf á hún eitthvert dýrasta
perluhálsband hemisins, sem hún
skreytir sig uneð við hátíðleg
tækifæri. Allar perlurnar í
bandi þessu hefir hún sjálf éótt
á hafsbotn niður.
-f -f
9 af hverjum 100 dönskum
stúlkum á tvítugsaldri eru giftar,
en ekki nema 3% af tvítugum
karlmönnum.
THE ROYAL BANK OF CANADA
General Statement, 30th November, 1938
SKULDIR
Capital stock paid up ................................... $ 35,000,000.00
Reserve fund ........................................... $ 20.000,000.00
Balance of profits carried forward as per Frofit and
Loss Account ........................................ 2,721,409.82
$ 22,721.409.82
Dividends unclaimed .......................................... 16,831.66
Dividend No. 205 (at 8% per annum), payable lst
Deceinber, 1938 ........................................ 700,000.00 23,438,241.48
$
Peposits by and balances due to Dominion Cíovernment.. $ 1,446609.61
Deposits by and balances due to Provincial Governments 9,001,230.56
Beposits by the pulílic not bearing interest ................... 356,526,649.64
Deposits by the public bearing interest, including interest
accrued to date of statement .......................... 422,500,481.66
Deposits by and balances due to other chartered banks
in Canada ..................................................... 278,077.25
Deposits by. and balanees due to banks and banking
correspondents in the United Kingdom and foreign
eountrios ....................................................... 14,355,708.25
Notes of the bank in circulation ...............................
Bills payable ..................................................
Aeceptances and letters of credit outslanding .................
Lialiilities to the public not. included under the foregoing
heads .........................................................
58,438,241.48
804,108,756.97
26,396,638.74
46,627.40
18,532,001.88
542,445.14
$908,064,711.61
EIGNIR
Gold held in Canada .....................................$
Subsidiar.y coin held in Canada .........................
Gold held elsewhere .....................................
Subsidiary coin held elsewhere ..........................
Notes of Bank of Canada .................................
Deposits with Bank of Cenada ............................
Notcs of other chaitcred banks ...........................
Government and bank notes other than Canadian ...........
Chequcs on other banks .................................$
Deposits wlth and balances due by other charlered banks
in Canada ..........................................
Due by banks and banking correspondents eisewhere than
in Canada ..............................................
Dominion and Provincial Government dlrect and guaran-
teed securities maturing within two years. not exceed-
ing market value .........................................
Other Dominion and Provincial Government ilirect and
guaranteed securities, not exceeding market value ........
Canadian munlcipal securities, not exceeding market value
Pubiic securities other than Canadian, not exceeding market
value ....................................................
Other bonds, debentures and stocks, not exceeding market
value ....................................................
Call and short (not exceeding 30 days) loans in Canada
on bonds, debentures, stocks and other securities of
a sufficient marketable value to cover ...................
Call and short (not exceedlng 30 days) loans elsewhere
than in Canada on bonds, debentures. stocks and
other securities of a sufficient marketable value to
cover ........................................................
12,979.82
1,314,935.16
323,479.95
3,035,810.57
12,093,077.75
60,949,061.65
1,273,185.81
22,994,508.22
--------------$101,997,038.93
26,394,958.81
4,002.09
71,891,264.92
-------------- 98,290,226.82
106,368,311.03
153,333,715.19
7,687,405.60
\
20,924,704.31
34,019,951.18
12,964,423.50
7,651,625.32
$543,237,400.88
Current loans and discounts in Canada, not otherwise
included, estimated loss provided for ......................$198,202,903.27
Loans to Provincial Governments ................................ 1,159,796.12
Loans to cities, towns, municipalities and school districts 18,848,358.65
Curr^nt loans and diseounts elsew’here than in Canada,
not otherwise included, estimated loss provided for .. 101,629,915.30
Non-Current loans, estimated loss provided for .................. 2,704,226.83
--------------- 322,545,200.17
Bank premises, at not more than eost, less amounts written off ................... 14,756,029.06
Real estate other than 'bank premises ............................................ 2,473,530.44
Mortgages on reai estate sold by the Bank ........................................ 751,206.68
Liabilities of customers under acceptances and letters of credit as per
contrti ...................................................................... 18,532,001.88
Sbares of and loans to controlled companies ...................................... 3,787,881.34
Deposit with the Minister of Finance for the security of note circulation 1,475,000.00
Other assets not included under the foregoing heads .............................. 506,461.16
$908,064,711.61
NOTE:—The Royal Bank of Canada (France) has been incorporated under
the laws of France to conduct the business of the Bank in Paris, and the
assets and liabilities of The Royal Bank of Canada (France) are included
in the above General Statement.
M. W. WILSON, S. G DOBSON,
President and Managing Director. General Manager.
SKÝRSLA YFIRSKOÐUNARMANNA
fil llliithafa Thc Royal Bank of Canada:
Vifi hftfum yfirskoðað framanskrftða fjárhagsskýrslu þann 30. nóv., 1938 og
loriS hana saman við bækur Royal Bankans á aðal skrifstofu hans og elnnig vott-
Gstar skýrslur frft útibúunum. Við höfum talið peninga og yfirfarið tryggingarskjöl
)11 A aðaIskrifstofunni í lok fjárhagsárslns, og á árinu höfum við gert samskonar
skoðun á ýmsum af hinum helztu ötibúum bankans. Við höfum fengið allar þær
upplýsingar og skýringar, sem við höfuin æskt, og er það sannfæring vor að öll vlð-
skifti bankans, þau er við höfum yfirfarið, séu fyllilega samkvæm bankalögunum.
ÞaO er álit vort að framanprentuð skýrsla sé nákvæm og sýn! hag bankans eins og
hann í rauninnl er 30. nóv. 1938 samkvæmt bókum hans.
M. OGDEN HASKELL, C.A.
of Haskell Elderkin & Company
JAS. G. ROSS, C.A..
of P. S. Ro*«s ^ Snns
Montreal, Canada, Dccember 20, 1938.
Audltors
REIKNINGUR UM ÁVINNING OG TAP
Palanee of Profit and Loss Account, 30th November, 1937....$ 2,325,176.14
Profits for the year ended 30th November, 1938, after pro-
vlding for Dominion and Provincial Government
taxes amounting to $1,201,765.36 and after making
appropriations to Contingen-cy Reserves, out of which
Reserves provision for all bad and doubtful debts
has been madc .................................... 3,696,233.68
-------------$ 6,021,409.82
APPROPRIATED AS FOLDOWS:
Dividend No. 202 at 8% per anrjum ........................$ 700,000.00
Dividend No. 203 at 8% per annum ......................... 700,000.00
Dividend No. 204 at 8% per annum .......................... 700,000.00
Dividend No. 205 at 8% per annum .......................... 700,000.00
$ 2,800,000.00
Contribution to the Pension Fund Society ...................... 300,000.00
Appropriation for Bank Premises ............................... 200,000.00
Balance of Profit and Loss carried forward .................... 2,721,409.82
---------------$ 6,021,409.82
M. W. WILSON,
President and Managing Director.
Montreal, December 20, 1938.
S. G. DOBSON,
General Manager
4