Lögberg - 28.09.1939, Blaðsíða 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 28. SEPTEMBER, 1939
fi
^!1||lll!l!!!lllllllllll!!!!!!li;illl!llllllll!!llllllllllllllllllllill!lllllll!ll!llll!illlllllllllll!!!!lll!lll!lllllll!!llllllllllllll!l!!ll!!ll!llllllllllllllllllll!l!llllllllllllll]i
|
Leyndarmálið í turninum
Eftir ANTHONY HOPE
Qlll>l!l!!!l!!llllllll!!l!lllll!ll!llllllllllll!l!llli!ll!llllllllllllllllllllllllll!lll!lllll!llllllllll||||||||||||||!l!lll!lllll|||ll!lllllil!l||!l!!!lllllllllll!lllll|||illl!!l
Þessa einföldu speki sína kvakaði Cynthia
í eyru Dr. Mary og tilfærði skoðanir Alecs sem
sönnun þess, að hún gæti einnig átt við um
Beaumaroy. En fyrir Mary var þessi hugmynd
Cynthiu sem heimska ein; í starfi sínu hafði hún
að minsta kosti komið auga á hið fjölþætta eðli
mannlegrar náttúru, og að þar var ekki um neina
fasta skifting að ræða; hún gat ekki beygt sig
rannsóknarlaust fyrir skoðunum nokkurs manns,
jafnvel ekki Alecs, hversu mjög sem hún dáðist
að honum. í eðli hennar var enda allsterk hvöt
til andstöðu; jafnvel mörgu því sem í hennar eigin
huga gat virzt satt og gott, fanst henni sjálfsagt
að mótmæla, væri því af öðrum haldið að henni
sem óskeikulli vissu; einnig það, að Cynthia þótt-
ist vera boðberi um skoðanir Alecs kafteins, vakti
ef til vill hjá Mary nokkra gremju; það var ekki
afbrýðissemi, heldur miklu fremur góðlátleg
andúð gegn bæði goðinu og dýrkanda þess. Dýrk-
andinn getur stundum með athöfnum sínum látið
þann tilbeiðsluverða líta spaugilega út í annara
huga.
Hennar eigin samræða við Beaumaroy í Turn-
húsinu hafði vakið í huga hennar óvissu, tor-
tryggni — og aðdáun. Hún fékk óljósa hugmynd
um að hann myndi vilja nota starf hennar til
stuðnings eigin ásetningi; þrátt fyrir hina hrein-
skilnislegu skýring hans var hún nærri því viss
um að hann hefði sagt ósatt að því er við kom
hnifapars-samstæðunni. Þó virtist frásögn hans
um afstöðu sína gagnvart Mr. Saffron sérstaklega
blátt áfram og sennileg, einkum af því að hann
reyndi ekkert atS færa sér hana til hróss. Henni
hafði verið í sjálfsvald sett að koma auga á af-
stöðu sómatilfinningar hans gagnvart gamla
manninum; sjálfur hefði hann fremur litið á eigin
öryggi eða, ef til vildi, það hvað heimurinn myndi
halda Um hann, eða jafnvel það, hverjar sannanir
hinir ógeðfeldu ættingjar Mr. Saffrons myijdu
reyna að bera fram. En í þessum efnum fann
hún aftur til tortryggni. bæði gagnvart honum og
eigin dómgreind sinni. Hann gat verið — virtist
henni — einn þeirra manna, sem dyldi hið góða
jafnt og hið lakara, er með þeim byggi, einn
hinna ráðvöndu og óframfærnu manna. Eða á
hinn bóginn, eí» til vildi, einn hinna siðferðislega
þreklausu manna, sem skirtust við að tileinka
sér háar hugsjónir, ^f ótta fyrir því, að siðferðis-
þrek þeirra stæðist ekki eldraunina ef á reyndi,
og héldi fast við það skálkaskjól, að geta seinna
meir sagt. “Nú, jæja, eg sagði yður, að ekki
mætti til of mikils af mér ætlast!” Slíkir menn
væri til, og þeir samlöguðust ekki auðveldlega
hinuin tveim flokkum Cynthiu; þeir væri hvorki
líkir Cranster eða Alec, — vissulega ekki í hugs-
unarhætti, og að líkindum ekki heldur að því er
frmaferði þeirra áhrærði. Beaumaroy hafði, þegar
þau fyrst hittust að Fornasetri, sagt að stríðið
hefði eyðilagt hjá sér alla samvizkukend. Ef tii
vildi var það sannleikur; en slíkt væri naumast
orðalag manns, sem tilfinningalaus væri eða hik-
andi að náttúrufari.
Hún hitti hann dag einn að Fornasetri, eitt-
hvað viku eftir jól. Kafteinninn var þá ekki þar
heima, heldur í hennar eigin húsi, hjá Cynthiu.
Gagnvart hinu fólkinu lá hið bezta á Beaumaroy;
hann hafði gnægð virðulegra spaugsyrða við Mrs.
Naylor, og Katrínu við Gertie; skiftist á nöprum
glettnisorðum við Mr. Naylor, en var alúðlegur og
hæglátur gagnvart henni sjálfri. Vissulega að-
laðandi mannleg vera, unaðslegur samkvæmisfé-
lagi og um fram alt blátt áfram og eðlilegur í
framkomu sinni.
“Maður talar um að gera sér grein fyrir fólki
eins og það er og gerist,” sagði Naylor gamli við
harih, þar sem þau sátu nokkrar mínútur tvö ein
við eldstæðið, en hitt fólkið ræddi saman fram
við gluggann. “Þessi maður kemur til dyra eins
og hann er klæddur! Ekki eins og nein fyrir-
mynd, né sem ráðþrota maður eða skiljanleg
vera, heldur aðeins sem sjálfsagður hlutur — sál-
fræðileg staðreynd.”
“Slík staðreynd er fremur hindrun gegn því
að maður neyti eigin orku, er það eklji? Eða, eg
á við—”
“Baráttu eða framsókn?” sagði Mr. Naylor
brosandi. “Jú, víst er það svo. En á hinn bóg-
inn veitir það manni óhindraðri útsjón. Og ein-
mitt það gerir mann þenna svo eftirtektarverðan,
og lætur mann ekki gleyma orðum hans og at-
höfnum.” Naylor brosti nú aftur og bætti við:
“En eg þori að segja, er viss um það, að kringum-
stæðurnar hafa einnig sín áhrif — við erum öll
svoddan börn, — þarna er Saffron gamli, sagan
um Duggle kaftein og kölska, og hitt alt! Heil-
anum er ekki ofþyngt hér niðri; og við krefjumst
j'rekari sannana.”
“Þér meinið víst að þetta sé í raun og veru
hugarburður einn?”
'“Þetta hvað?” spurði Naylor gamli hvat-
skevtlega.
En Mary lét ekki veiðast. “Staða mín sem
læknis lokar vörum mínum,” svaraði hún bros-
andi. “En hefir sonur yðar ekkert sagt?”
“Aðdáanlega kona! — Jú, Alec hefir sagt
•ýmislegt; og unga stúlkan segir okkur margt líka.
En hvað mig snertir, þá held eg að Beaumaroy
fylgist bara með viðburðunum. Hann tekur við
þeim gjöfum, sem auðnan kann að færa honum,
en eg held ekki að hann leggi nein sérstök drög
fyrir slíkt. ó, nú brosið þér vísdómslega að
þessu, Dr. Mary! Eg ákæri yður fyrir leynilega
vitneskju um þetta. Eða eruð þér hróðug yfir
því að hafa tekið við af Dr. Irechester?”
“Mér hefir aldrei liðið ver og — eða verið í
meiri vanda stödd en út af því.”
“Jæja, eg verð að játa, að í mínum augum
var það alt undarlegt. Það eins og kemur heima
við hugmyndir Alecs.”
Varfærnin hjá Mary gaf nú ögn eftir, er hún
sagði: “Og við hugmynd Mr. Beaumaroys líka?
Sem bendir á, finst mér, að eg sé aulabárður.”
“Og að Irechester sé það ekki?” sagði Naylor
gainli, deplaði augunum með vingjarnlegum
kýmnissvip og mælti enn fremur: “Þegar hann
ininnist á hvað þessi eða hinn hugsi um sig og
aðra, þá finst honum hann sjálfur vera eins konar
útlendingur.”
Tillit Marys varð skyndilega hvatvíslegt, og
hún sagði: “Hann hefir aldrei talað við mig um
það efni.”
“Ef til vill skaðar slíkt yður ekki viðkomandi.
Mentun yðar hefir kannske ekki fjallað um þetta?
Þegar öllu er á botninn hvolft, þá getur læknis-
fræða-nemi ekki lagt stund á allar greinar þeirra
hluta.”
“Verið þér nú ekki ósanhgjarn, Mr. Naylor!”
svaraði Dr. Mary.
“Irechester segir mér, að þar sem nokkur efi
sé um ásigkomulag sjúklingsitis — ásigkomulag
held eg að hann hafi kallað það, — þá stefni
hann athygli sinni að augum hans og raddhreim.
Hann gat ekki skýrt mér neitt greinilega frá því
hvers hann yrði var í augnaráðinu, og eg gat á
hinn bóginn ekki áttað mig ljóslega á því, hvað
hann ineinti, nema ef það væri eins konar ráð-
leysi, eða vöntun á því, sem nefna mætti vits-
munalegt augnamið. Skiljið þér við hvað eg á?”
“Já, eg held eg viti, hvað þér meinið.”
“En hvað röddina snertir, þá man eg glöggt
að hann viðhafði orðið málmkend!”
“Nú, -það er einmitt orðið, sem Cynthia við-
hafði—”
“Já, það þori eg að segja. Og það er orðið,
sem Alec notaði þegar hann var að lýsa rödd Mr.
Saffrons við Ijóðalesturinn úr rúmi sínu, eða
hvað það nú var.”
“En eg hefi talað við Mr. Saffron; rödd hans
er ekkert lík þessu; hún er nokkuð hávær en
fremur hljómþýð, viðkunnanleg og skýr.”
“Nú, jæja þá —” Naylor baðaði út höndun-
um eins og til viðurkenningar um að hafa orðið
undir í þrætunni. “Samt sem áður virðist röddin,
er lýst var sem ‘málmkend’, hafa komið frá Mr.
Saffron, stundum, að minsta kosti. En mér væri
forvitni á að vita hvort þetta mætti frá læknis-
fræðilegu sjónarmiði aðeins séð, skoðast sem
sjúkdómseinkenni eða merki um — að — mikil
viðkvæmni eða bráðlyndi brytist út með hvíldum,
kæmi og færi — eins og segja mætti — með flog-
unuin! Irechester sagði ekkert um þetta. Hafið
þér nokkra hugmynd um það?”
“Enga. Veit ekkert um það. Mér þætti
gaman að spyrja Dr. Irechester um þetta,”
svaraði Mary, en tók þetta óðara aftur og bætti
við brosandi: “Nei, eg myndi ekki gera það!”
“Og því ekki? Vegna embættislegrar hefðar
eða velsæmis?”<-
Nei, af sómatilfinning. Dr. Irechester hló
að mér. Eg held eg sjái nú hvers vegna hann
gerði það; og ef til vill lika hvers vegna Mr.
Beauinaroy—” Hún þagnaði skyndilega og með
ofurlitlu handbragði varaði Mr. Naylor við að
segjh meira.
Eftir að hafa kvatt vinahópinn við guggann,
gekk Mr. Beaumaroy prúðmannlega yfir stofugólf-
ið til að sýna sömu kurteisi þeim, er við eldinn
sátu. Mary stóð þegar á fætur með ákveðnu lát-
bragði og sagði strax við Mr. Beaumaroy, jafnvel
áður en hann kar kominn í þá nálægð, er alment
í samkvæmislífi var talin viðeigandi.
“Ef þér eruð að fara heim, Mr. Beaumároy,
gætum við þá ekki orðið samferða? Það er einnig
mál komið fyrir mig að fara.”
Beaumaroy varð hálf-hissa, en svaraði þessu
að sjálfsögðu glaðlega: “Jæja þá, það væri mér
ánægjuleg framlenging góðrar heimsóknar. Eg
er yður sannarlega þakklátur, Dr. Arkroyd.”
“ó, þess er engin þörf!” svaraði Mary glað-
lega og kastaði ögn höfði.
Naylor horfði til þeirra með gletnisbrosi.
“Sá fær að heyra eitthvað á leiðinni!” hugsaði
hann. “Hún lætur hann hafa það! Eg vildi geta
verið nærri til að hlusta.” Svo sagði hann við
þau upphátt: “Mér þykir Ieitt að þið verðið bæði
að fara, en úr því það er óhjákvæmilegt, þá
verðið samferða. Gönguförin verður ykkur þá
miklu ánægjulegri.”
Mary skildi vel hvað hann meinti, og leit til
hans leiftrandi augnaráði. En á svip Beaumaroys
var engin breyting er hann sagði: “Fyrir mig, að
minsta kosti, Mr. Naylor.”
Naylor gat sér rétt til um hugarfarið hjá
Mary og ásetning hennar. En henni veittist erfitt
að byrja samræðuna. Þar sem hún sjálf var all-
slyng til svara, gat hún einnig oft séð í huga
hver svör lægju beinast við fyrir andmælandann.
Beaumaroy hefði og næg slík til reiðu, um:
dutlunga gamla mannsins, um heimsóknirnar til
hans, sem ekki aðeins henni voru svo fúslega
veittar, heldur einnig Alec kafteini; hans eigin
hreinskilni, sem svo langt gekk að nærri lægi
svikræði vjð sjálfan hann. ó-já, hann myndi
hafa mörg liðleg og lagin svör á takteinum gegn
hverju einu. Meðan þessar óvingjarnlegu getsakir
þrengdu sér fram í huga henni, vaknaði hún til
meðvitundar um, að hún jafnframt var að virða
andlit hans fyrir sér (hann var einnig þögull,
auðvitað bíðandi eftir því að bregða fæti fyrir
hana þegar í byrjun!) með áhuga. jafnvel nokk-
urri samúð. Það virtist svo sem hann fyndi á
sér að hún væri að virða hann fyrir sér, því hann
leit við henni í snatri -— svo snögglega, að hún
fékk ekki ráðrúm til að líta undan.
“Doktor Mary” — hið vanalega ávarp til
hennar á heimilinu, sem þau höfðu nýlega farið
frá, skrapp fram af vörum hans án þess hann tæki
sjálfur eftir því — “þér hafið eitthvað við inig að
athuga; eg finn það á mér, að þér búið yfir ein-
hverju slíku! Eg er viðkvæmur í því efni, þó ef
til vill ekki á annan hátt. Jæjá þá, látið mig
heyra það!”
“Þér mynduð þagga niður í mér með fim-
legu svari. Eg held að þér stundum flaskið á
þeirri ímyndan yðar, að sé maður gerður orðlaus,
þýði það sama og að hafa sannfærst. Þér þögguð-
uð niður í Alec kafteini — og, eg meina ekki að
þér hafið varnað honum máls! — eg á við það
að þér þvælduð framburð hans svo að hann birt-
ist i röngu ljósi, en þér sannfærðuð hann vissu-
lega ekki.”
“Um hvað?” spurði Beaumaroy með undrun-
ar hreim í röddinni.
“Þér vitið það. Setjum svo, að ímyndanir
hans hafi verið eintóm heimska; þó var það yðar
tafarlausi ásetningur að útrýma þeim úr höfði
hans,” sagði Mary og bætti svo óðara við: “Eg
held, Mr. Beaumaroy, að síðasta spurning yðar
hafi verið stórkænskulegt glappaskot. Þér hlutuð
að vita við hvað eg átti. Hvaða gagn var að því
að látast ekki vita það?”
Beaumaroy stanzaði á veginum eitt augnablik
og leit til Mary með skringilegum raunasvip.
“Það er eftir alt ekki svo auðvelt að gera yður
orðlausa,” sagði hann og hóf aftur gönguna.
“Þér eggjuðuð mig til að tala.”/ Það var
sannast mála, að Mary hafði ekki aðeins upp-
örvast, heldur var hún einnig ánægð og hróðug
af þeirri vitneskju, að hún hefði hitt markið og
gert hann orðlausan. “Jæja þá, eg ætla að nefna
annað. Þér þurfið ekki að svara, nema þér
viljið.”
“Eg mun svara/ef eg get, það megi þér reiða
yður á!” Hann hló og Mary tók snöggvast undir
það með því að hlæja líka. Hinn: ljósi einlægnis-
blær í orðum hans og athöfn virtist einhvern
veginn gera óvingjarnlegar spurningar að hlægi-
legum fjarstæðum. Gat svo hreinskilinn inaður
í raun og veru haft nokkuð að dylja?