Lögberg - 14.03.1940, Page 2

2
LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 14. MABZ, 1940
KAUPIÐ AVALT
LUMBER
hjá.
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE and ARGYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
Frá Vancouver
Héðan úr Vancouver væri
margt að segja í fréttum af fs-
lendingum, ef bara réttaritari
Lögliergs væri ekki eins latur að
skrifa og raun ber vitni um.
Tíðin hér hefir verið indæl í
vetur, sama sem ekkert snjóað
og aldrei komið svo mikið sem
átta stiga frost. Þokur hafa ver-
ið með minna móti þó stöku
sinnum hefir þokan verið svo
þétt að ekki hefir grilt í spor-
vagnana af gangstéttinni. Nóg
hefir verið um górðrarskúrir,
enda er grasið líka silgrænt allan
veturinn.
Hingað til Vancouver hafa þó
nokkrir landar komið í vetur,
og ætla sumir að setjast hér að.
Þessir hafa sezt hér að: Mr. og
Mrs. Bismark Bjarnasson frá
Wynyard, Sask., Mr. og Mrs.
Friðfinnur Lyngdal frá Gimli,
Mr. og Mrs. Sigurður Sigurðsson
frá Árhorg og fjölskylda þeirra,
Mr. og Mrs. Einar Svanbergson
frá Hamilton, Ont., Mr. Svan-
iiergsson er Branch Manager fyr-
ir Accurate Distributing Co. hér
í Vancouver. Mr. og Mrs. Gunn-
ar Guðmundsson frá Wynvard,
Sask. hafa verið hér i vetur.
Magnús Guðlaugsson frá Clair-
mont í Peace Rhær héraðinu í
Alberta var hér á ferð fyrir
nokkru síðan og hélt áfram til
San Diego, Cal. Hann bjóst við
að dvelja syðra um tíma áður
en hann héldi heimleiðis.
Þá kemur nú vandamesti part-
urinn í þessari grein, það er að
skrifa um þrjú afmælisgildi, sein
hér voru haldin til heiðurs þrem
gamalmennum á afmæli þeirra.
Kveldið 17. desemher komu sam-
an kvenfélagskonur ásamt fleiri
vinum Mrs. Benson að heimili
hennar, 2611 Clinton St. til að
minnast 70 ára afmælis hennar.
Eg ætla mér ekki að minnast
frekar á þetta samkvæmi, því
þess hefir áður verið getið í ís-
lenzku blöðunum. En eg verð
að minnast þess að Mrs. Benson
aflaði sér mikla vinsæld og frama
sem kennari við Iðnaðarskólann
i Calgary.
Þriðjudagskveldið 9. janúar
komu saman meðlimir bókafé-
lagsins Ingólfur og nokkrir
kunningjar Marteins Jónssonar
á heimili dóttur hans á Triumph
St. til að minnast 85 ára afmælis
hans. Var þar glatt á hjalla og
las þar upp viðeigandi kvæði
Mr. Halldór Friðleifsson, Þórður
Kr. Kristjánsson bar fram kvæði
eftir sig sjálfan. En bezt þótti
okkur að heyra kvæðið, sem
sjálft afmælisbarnið las upp og
hafði ort sjálfur. Sá er þetta
skrifar fór nokkrum orðum um
þá erfiðleika, sem landnáms-
menn eins og Marteinn gengu i
gegnum og benti á þá atorku,
sem þeir fslendingar hafa sýnt,
sem lögðu grundvöll undir is-
lenzkt þjóðlíf hér i Vesturheimi.
Samkvæmi þetta var verulega
skemtilegt af því það hafði yfir
sér svo hreinan islenzkan blæ.
Og sízt af öllu má gleyma því
gleðimóti, sem haldið var í til-
efni af 75 ára afmæli Mrs. Björg
Gíslason, 28. janúar. Byrjaði
þethi með því að sungnar voru
nokkrar enskar vísur undir lag-
inu Auld Lange Syne. Halldór
Friðleifsson talaði nokkur orð
og las síðan upp kvæði sem var
vel viðeigandi við þetta tækifæri.
Einnig var lesið upp kvæði eftir
skáldið okkar Þórð Kr. Krist-
jánsson, sem því miður gat ekki
verið viðstaddur. Mrs. A. T.
Anderson fór með nokkur ís-
lenzk og ensk kvæði. Hún er
snillingur í þeirri list og skemtu
sér allir vel við að hlusta á
hana. Aðal ræðuna hafði Mrs.
D. L. Durkin, sem er nafnkunn
ræðukona hér í bænum. Að því
loknu þakkaði Mrs. Jóhanna
Olsen, dóttir Bjargar, fyrir hönd
móður sinnar fyrir velvild, sem
henni hefði verið sýnd og fyrir
þá gjöf, sem henni var færð. Og
betra er að minnast á kaffið og
allar kræsingarnar sem þarna
voru framreiddar og berjavin í
Midget Tube
heyrnaráhöld
í miklum metum
Minneota hefir nokkur undanfarin
ár orðið að miðstöð fyrir framleiðslu
heyrnaráhalda, og heyrnarprófunar út-
búnaðar. Maico félagið f Minneapolis
hefir gengið á undan f þvf að hjálpa
heyrnardaufu f’ólki.
pessi heyrnarprófunar áhöld eru not_
uð í Minnesota, Iowa, Illinois, Stanford.
og mörgum fleiri háskólum; frægar
lækningastofnanir f Minneapolis, Ro-
chester og Duluth nota þessi áhöld, og
frægir læknar í Bandaríkjunum, og
með öðrum þjóðum. Sérfræðingar eru
nú að sýna Maico heyrnaráhöld á morg-
un og alla næstu viku í Dunlop’s
Prescription Pharmacy, Cor. Oraham
og Kennedy, gagnvart Medical Arts
Bldg.. Winnipeg.
viðbót. Fólkið skemti séy ágæt-
lega og söng og dansaði og var
þarna reglulega glatt á hjalla, en
efst í hugum fólks var þó gleðin
yfir því að geta glatt og heiðrað
íslenzka konu, sem lengi hefir
átt hér heima og komið eins vel
fram og Björg Gíslason.
Félagslíf hefir verið með fjör-
ugra móti hér í vetur af þvi
altaf fer Islendingahópurinn hér
vaxandi. Nýju félögin, sem
stofnuð voru í fyrra, “Ljóma-
lind” og “ísafold” hafa mikinn
aukið áhuga fyrir íslenzku fé-
lagslífi. Ungmenni úr félgainu
fsafold hafa stofnað með sér
Badminton-klúbb og gengur á-
gætlega. Ljóinalind hafði fjöl-
sótta danssamkomu í Alina
Academy 13 febrúar. Partur af
inntektunum af þeirri samkomu
var sendur til Finnska Rauða-
krossins. fsafold hafði mjög vel
sótta samkomu, tombólu og
dans, í I.O.O.F. Hall á Gravely
St. Bjarni Friðleifsson músík-
kennari var þar með einn af
sinum spilaraflokkum að spila
fyrir dansinum. Samkomur eins
og þessar gera mikið til að halda
við íslenzku félagslífi. Kvenfé-
lagið Sólskin ætlar að hafa
Whist Drive and Dance í I.O.O.F.
Hall, 1720 Gravely St. laugar-
dagskveldið 30. marz. Líka ætl-
ar bókafélagið Ingólfur að hafa
samkomu á sumardaginn fyrsta,
25. apríl, í Progressive Hall,
2242 Commercial Drive. Við
Vancouver landarnir bíðum með
eftirvæntingu eftir þessum tveim-
ur samkomum.
Magnús Elíasson.
876 E. 8th Ave.,
5. marz, 1940.
Framfaravottur
Mér hefir þótt gott að sjá og
heyra hversu áhugi á bættri með-
ferð málsins er að glæðast. Þó
virðast menn tæplega vera nógu
vakandi gagnvaft málgalla, sem
er ennþá verri en að segja e fyrir
i, u fyrir ö, og þessháttar. En
það er að í staðinn fyrir fram-
burð atkvæða og jafnvel heilla
orða, komi að eins eitthvert ó-
skiljanlegt uml eða muldur. Slíkt
er því miður nokkuð algengt
orðið, og er stórhættulegt fyrir
framtíð málsins.
II.
Þeir, sem eru að læra útlend
mál eins og t. d. dönsku eða
ensku, ættu að veita því eftirtekt
hvernig fer þegar hljóðvillunum
er ekki nægilegur gaumur gef-
inn. Villan er þá leidd í kór,
framburðarvillan verður að við-
urkendri framburðarvenju. En
málspillingin gerir ýmsa menn-
ingarframsókn miklu torveldari.
Hygg eg, að til slíks megi jafn-
vel að nokkru leyti rekja það,
að tilverufræði eða heimspeki
nútímans skuli ekki vera komin
lengra en .er. Og að islenzk
menning er þó ekki ver á vegi
stödd þrátt fyrir miklu verri að-
stöðu íslenzku þjóðarinnar um
flesta hluti en annarsstaðar er,
hygg eg megi að verulegu leyti
þakka þvi, að samhengi í máli
hefir hér verið meira en í öðrum
lönclum, og málspilling minni.
Helgi Péturss.
—Vísir 26. jan.
Gyðingaátúlkan
í Hyde Park
Eg kom til London að kvöldi
dags 2. júlí síðastl. sumar. Dag-
inn eftir var sunnudagur, og
notaði eg þá tækifærið til þess
að athuga hinn heimsfræga garð,
Hyde Park, því að þar er jafnan
eitthvað um að vera um helgar.
Hyde Park mun vera einn
hinn fra>gasti skemtigarður í
viðri veröld, þeirra garða, er öll
alþýða manna hefir aðgang að.
Stærð hans er rúml. 200 ha., og
var hann upphaflega klaustur-
garður, er tilheyrði Westminster
klaustrinu í London, en á rikis-
sjtórnarárum Hinriks VIII.
komst hann, ásamt klaustrinu, í
eigu konungsvaldsins.
Síðan skömmu, eftir miðja 17.
öld hefir Hyde Park að staðaldri
verið samkomustaður ibúanna i
London og aðkomufólks í bæn-
um. Menn hafa komið þar í
ýmsum tilgangi. Árdegis hafa
menn reynt gæðinga sina á hinni
frægu skeiðbraut, Rotten row,
sem nær yfir þveran garðinn að
sunnanverðu, og þar aka menn
einnig siðdegis í fornlegum hest-
vögnum, sem jafnan hafa sett
sérkennilegan svip á umferðina
í London.
I Hyde Park er stöðuvatn eitt,
langt og mjótt, er dregur nafn af
lögun sinni og heitir The Ser-
pentine. Vatn þetta nær alla
leið inn í Kensington-garðana,
sem eru áfastir við Hyde Park.
Brú er yfir vatnið, og er þar á
sumrin allmikið baðlíf, en einnig
fást þar leigðir bátar, og skemta
margir sér við það, að róa þeim
um vatnið.
Það sem mér lék inest hugur á
að kynnast í sambandi við Hyde
Park, voru hin alkunnu ræðu-
höld, sem fara fram í norðaustur
horni garðsins, einkum á sunnu-
dögum. f þessu horni garðsins,
andspænis Marmaraboganum
(Marble Arch), safna furðuleg-
ustu ræðumenn fjölda manna í
hópa umhverfis sig og óhugamál
sín. Ræðumennirnir standa í
e. k. prédikunarstólum, og er á
þá letrað efni það, sem hver
þeirra hefir valið sér. Er það
einkum trúarlegs; og stjórnmála-
legs eðlis.
Þarna stóðu að þessu sinni í
hálfhring, með nokkuru milli-
bili, einir 8—10 ræðumenn, og
talaði hver og einn um hugðar-
efni sitt með ofboðslegum áhuga.
Þarna var maður, sem talaði um
böl atvinnuleysisins, annar, sem
talaði gegn kommúnisma, þriðji,
er gerðist talsmaður sósialisma,
fjórði, sem lagði þjóðernisjafn-
aðarstefnu Hitlers lið o. s. frv.
Þarna var öll tækni mælsku-
listarinnar tekin í þjónustu hins
eldlega málefnis. Röddin var
brýnd, espuð, lægð og milduð,
alt eftir þvi, sem við átti. Hver
einasta taug líkamans var þanin
til þess ýtrasta, og hendur og
svipbrigði voru óspart notuð til
þess að auka áhrif ræðunnar.
Yfir öllu þessu hvíldi einhver
fáránleg alvara, rétt eins og á
þessum vettvangi ætti að ráða til
lykta mestu vandamálum mann-
kynsins að fornu og nýju.
Það virðist í fljótu bragði vera
allmerkilegt, að sjá og heyra það,
sem þarna fer fram. Það fyrsta,
sem mér datt í hug var, að þang-
að ættu ungir og óharðnaðir ís-
lenzkir ræðumenn nokkurt er-
indi, til þess að verða hluttak-
endur i áhuga, máldirfsku og
ræðutækni hinna engilsaxnesku
prédikara. Af sumum þessara
ræðumanna má og vafalaust
ýmislegt læra, sem getur komið
sér vel fyrir menn úr umhverfi,
þar sem flutningi talaðs orðs er
jafn stórlega ábótavant og á fs-
Iandi.
En við nánari kynningu hljóta
flestir að sannfærast um, að all-
verulegur hluti ræðumannanna í
Hyde Park eru tiltölulega mein-
lausir, geðbilaðir menn. Þarna
er t. d. að því er mér er sagt,
götusópari austan af Strand, sem
búinn er að tönnlast hér á sama
efninu á hverjum sunnudegi í
27 ár. Það væri lika synd að
segja, að þessum sjálfboðaliðum
hugsjónanna væri alt of mikil
virðing sýnd af hálfu áheyrend-
anna. Sumir ræðumannanna
komast nefnilega tæplega að fyr-
ir enn þá æstari mönnum, sem
ryðjast alla leið að ræðustólnum,
og eru með sífeldar fyrirspurnir
og athugasemdir. Getur farið
svo, að alt lendi i háa rifrildi
milli ræðumanns og einhvers
þessara vandlætingarpostula.,
Varð eg heyrnarvottur að því,
að á tveim stöðum voru ræðu-
menn gersamlega ofurliði bornir
af áheyrendum sínum. Stóðu
þeir nálega orðlausir á ræðupöll-
unum, en menn úr áheyrenda-
hópnum héldu sér i ræðustólana,
þrumuðu látlaust upp í opið geð-
ið á ræðumönnunum og ftoðu-
feldu af geðshræringu.
Hyde Park er þannig staður,
þar sem hverjum sem er leyfist
að tala opinberlega um hvað sem
er, i andrúmslofti hins enska
sunnudags. Þarna koma því
inenn, sem haldnir eru af alls
konar andlegum og líkamlegum
þrýstingi og einnig þeir, sem
ganga með steinrunnar hug-
myndir í kollinum.
Eg kom tvisvar i Hyde Park
þennan sunnudag. í fvrra skift-
ið varð eg þess brátt var, að einn
ræðumannanna vakti, eftir á-
heyrendafjöldanum að dæma,
nálega jafnmikla athygli og allir
hinir. Það var ung, svartklædd
Gyðingastúlka, sem talaði um
vandamál kynflokks síns með
sérstöku tilliti til áróðursins
gegn Gyðingum í Þýzkalandi. Ef
ætla mætti, að ræða af þessu
tagi fengi borið nokkurn árangur
á þessum vettvangi, er örðugt að
hugsa sér, að hægt hefði verið að
gera þangað út öllu heppilegri
málaflutningsmann en þessa
ungu stúlku. Hún talaði rólega
og látlaust, en ræða hennar hafði
þau áhrif, að nokkur hundruð
manna hlustuðu á hana gagn-
tekir og í fullkominni þögn. Það,
sem eg heyrði af ræðunni, var
eitthvað á þessa leið:
—Gyðingar deyja eins og flug-
ur!
Þannig eru ópin, sem berast
hingað frá Berlín og Wien og
vekja viðbjóð og skelfingu um
gervallan hinn mentaða heim.
Fólk spyr: Hvernig getur hatr-
ið á jafnfámennum og dreifð-
um kynflokki orðið svo ægilegt,
sem raun ber vitni?
Sumir halda, að það stafi af
því, að Nazistar vilji leyna fjár-
hagsörðugleikum sínum bak við
Gyðingaáróðurinn, sem þeir
reyna að draga athygli gervallrar
þjóðar sinnar að. Aðrir halda,
að Gyðingaofsóknirnar í Þýzka-
landi stafi af takmarkalausu
hatri leiðtoganna þar í landi á
kynstofni okkar. Þegar menn
taka upp á því að hatast við eitt-
hvað, verður stundum alt, jafn-
vel hver einasti snefill af heil-
brigðri skynsemi, að þoka fyrir
hatursofstækinu. Hatrið getur
jafnvel orðið svo blint, að menn
kenni Gyðingunum um sjók-
dóma og manndauða, rétt eins
og slikt var eignað göldrum fyr
á öldum. En við megum þó ekki
gleyma því, að hinir hreinrækt-
uðu Nazistar í Þýzkalandi eru
fyllilega heilhuga i andúð sinni
gegn Gyðingum. Þeir álíta okk-
ur skaðlega, og þess vegna er
útrýming okkar veigamikill lið-
ur á stefnuskrá þeirra.
Böl Gyðinga í Þýzkalandi er
meira en tárum taki. í Babylon
hófust Gyðingar úr niðurlægingu
fyrir atbeina konu, sem hét
Esther. f Þýzkalandi stafa
raunir þeirra líka frá einni konu,
sem að vísu er ekki af Gyðinga-
ættum.
Von Blomberg kvæntist konu,
sem minni háttar manni hafði
verið bannað að ganga að eiga.
Afleiðingin varð sú, að von
Blomberg liröklaðist frá völdum.
Með honum fóru þeir von Neu-
rath og von b'ritsch. Þessir þrír
inenn voru hið rólega afl í
Nazistastjórninni. Þegar þeir
voru farnir þaðan, var úti frið-
urinn. Þar með náði vinstri
armur stjórnarinnar fullum tök-
um á stýrinu. Slíkt táknar altaf
ókyrð í öllum löndum. f Þýzka-
landi bitnaði hinn venjulegi
“vinstri” óróleiki tilfinnanlega á
Gyðingunum.
Það eina, sem við Gyðingar
krefjumst er, að á okkur sé litið
eins og aðra menn, en ekki eins
og viðbjóðsleg dýr. En hlut-
skifti okkar hefir orðið það, að
þola sífeldar ofsóknir. Þessar
ofsóknir í Þýzkalandi hófust alls
ekki með Hitler. Síður en svo.
Á árunum 1910—27 urðu Gyð-
ingar að þola meira andstreymi
í Þýzkalandi en dæmi munu til
í sögu kynflokksins, alt frá því
að múrar Jerúsalemsborgar
hrundu fyrir Titusi. ,
f Ukraine leiddu Gyðingamorð
til þess, að 100 þúsundir mun-
aðarleysingja stóðu einir og yfir-
gefnir ujipi í lífsbaráttunni. Árið
1922 var dánartala meðal Gyð-
inga í Odessa 20%. Hvergi hafa
raunir okkar verið meiri en þar
á síðustu öld, enda eru Þjóðverj-
ar siðuð þjóð, en hver mundi
teljá Rússa með siðuðum menn-
ingarþjóðum?
Hvað er Gyðingur? kunna
menn að spvrja.
Gyðingar eru hvorki fullkom-
lega sérstakur þjóðflokkur né
sértrúarflokkur. Þeir eru i þeim
efnum alls ekki hreinræktaðir.
Þeir hafa blandað blóði við ná-
Iega allar kynkvíslir jarðarinn-
ar, en þó hefir kyneinkenni
þeirra hvergi glatast. Þeir eru
af austrænum uppruna, en hafa
átt það lengi heima i Evrópu,
að þeir gera kröfu til þess, að
á þá sé litið sem vestræna þjóð.
Sífelt hatur og smán aríska
kynstofnsins á okkur Gyðing-
um hefir orðið til þess að breyta
skaplyndi okkar. Mögnuð hjá-
trú getur skapað ægilega drauga.
Mögnuð lítilsvirðing hefir gert
. NO. 35 “SPEED-TILLER"
Nýr, sterkur, auðveldur, 6dýr
Tiller, reyndúr aS fullu frá síS-
asta ári. BygSur fyrir bændur,
sem ekki þurfa aukakosti, sem
Deluxe No. 33 býr yfir.
♦ BORGIÐ A
LÖGBERG y
Gyðinga að yfirnáttúrlegum fjár-
málamönnum. — Leynt og ljóst
hafa þeir reynt að raka saman
fé, í þeirri trú, að slíkt gæti bætt
þeim upp þá lítilsvirðingu, sem
þeir hafa sífelt orðið við að búa.
f öllum löndum Evrópu, sem
þolað hafa ógnir styrjalda, hafa
Gyðingar barist við hlið krist-
inna manna og látið hrönnum
saman lífið fyrir málefni þeirra.
Þess vegna hlýtur krafa okkar
að vera sú, að okkur sé fengin
mannréttindi til jafnís við aðra.
Og hver getur lokað eyrunum
fyrir réttmæti slíkrar kröfu. . . .
Hér hefir verið reynt að end-
ursegja á islenzku stuttan kafla
úr ræðu hinnar ungu Gyðinga-
stú'lku í Hyde Park. En þess
skal getið, að eg heyrði ekki
nema nokkurn hluta ræðunnar,
og sumt af því, sem eg heyrði,
er að sjálfsögðu ekki tekið upp
hér.
Það er aðallega mynd þessarar
ungu, djarflegu stúlku, sem
verður mér minnisstæð, er eg
hugsa til Hyde Park. Þarna
stóð hún, svartklædd, grannvax-
in og alvarleg, í háum ræðu-
stóli framan við blómguð lauf-
trén og flutti mál hins langkúg-
aða kynflokks síns með festu
og fullkominni brezkri málsnild,
við fádæma góða áheyrn.
Síðari hluta dags var' þessi
stúlka og hinn fjölmenni söfn-
uður hennar horfinn, en í stað
þess var þarna kominn kræklótt-
ur og ámátlegur götuprédikari,
málpipa sinnar eigin æðakölkun-
ar, með fáeinar, gasprandi hræð-
ur í kringum sig.
Hyde Park er miðgarður mál-
frelsisins hjá hinni miklu önd-
vegisþjóð frjálsrar hugsunar.
S. Sk.
NO. 33 DE LUXE "EXTRA-DUTY" TILLER
Skarar fram úr öllum. Bezti
Tiller fyrir þunga jörð og erfið-
ar vinnuaSstæður. Hefir marga
sérstæöa og óviSjafnanlega kosti.
BreytiS hyggilega . . . skoSiS
Cockshutt Tiller Combine áSur en
þér festiS kaup!
Skoðið Cockshutt Tiller-Combine hjá umboðsmanninum
Cockshutt Dráttarvélar. . . Hagkvœmilegar
Ábyggilegar
l'íist metf atúlhjólum
eha toglelfur.
tœurum
Gera verkið auðvelt . . . veita frístundir
spara peninga . . .
Cockshutt dráttarvélar eru búnar
til fyrir fullkomnustu og hagkvæmi-
legustu orkunotkun. Þær endast vel
og eru óviSjafnanlegar i meSförum;
fást bæSi fyrir létta og örSuga
vinnu, starfræktar meS gasolíu; eSa
gasoliu, kerosene, eSa distillate.
Áður en þér kaupið nokkra
dráttarvél
skuluS þér skoSa Cockshutt drátt-
arvélar. Cockshutt umboSsmaS-
urinn hefir einmitt þá tegund,
sem þér þarfnist.

KSHUTT
PLDW CDMPANY LIMITED
WINNIPEG REGINA SASKATOON CALGARY EDMONTON
—Samtíðin.
ÞaS er COCKSHUTT fyrir ’40
Cocksliutt búnaðarverkfæri koma verkinu í fram-
kvæmd fljótar, nákvæmar, spara tíma og peninga
Tvœr víðmetnar Cockshutt Tiller - Combines
THE NO. 35 “SPEED-TILLER” THE NO. 33 DE LUXE "EXTRA-DUTY” TILLER
Tíinaspamaður
Þrívirkt verkfæri.
Pla-gir! Sáir! Herfir!
NotiS landið eins vel
og hægt er 1940! Cock-
shutt Tiller Combines
koma vandlega fræinu
niSur I rakann og skapa
hraSþroska sé jörS vel
undirbúin. Drepur ill-
gresi,- verndar raka, spar-
S&18 um leift osr ploegrt er ar tíma og peninga.