Lögberg - 14.03.1940, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTITD AGINN 14. MARZ, 1940
Fannatöfrar
(Þýtt úr ensku)
N í u n (1i Kapítuli
Eftir að Jmu voru farin, brosti prófess-
orinn við þeim Steve og Lewis, nuggaði á-
nægjulega saman lófumim, brosti svo aftur
og ma'lti: “Herrar mínir! Hinn frægi
Talleyrand lét eitt sinn í ljós ])á reynslu sína,
að, tómur magi væri manns skæðasti óvinur.
Mér virðist svo, sem við ættum að ná okkur
í dálítinn morgunverð. Eg hefði vissulega
átt að hafa orð á því fvrri,” bætti hann við
og brosti aftur. “En þar eð mér var kunn-
ugt um hvað forðabúrið hefði að geyma, þá
vissi eg — mér til stórrar gremju — að þó
þar væri kannske nægilegur matur handa
þremur manneskjum, þá dygði það ekki
handa sex manns. Skorturinn er, eins og
Cicero orðar það, faðir fyrirhyggjunnar.”
Meðan Ulhvin var að rausa þetta, brá hann
sér yfir að litla skápnum og tíndi út úr hon-
um, með svip leikins sjónhverfingamanns,
hitt og annað lmnda hinum L'eimur til yfir-
vegunar. “Þér sjáið, herrar mínir, að föng
mín eru vissulega smávægileg. Fyrst: eitt
egg og annað: þó að vísu minna egg; ögn af
mjöli í pokahorni; fáein kaffikorn í bauks-
lögginni; óveruleg klessa í smjörkrukkunni.
Já, kæru piltar mínir, þið megið vissulega
líta með óhug á þetta. En hver veit nema eg,
með kunnáttu minni og þolinmóðri tilraun,
geti enn vakið undrun ykkar. Þið hafið lík-
lega ekki vitað, að í minni kæru gömlu
Heidelberg var á mig litið sem einskonar sér-
fræðing í nákvæmni við hina göfugu list mat-
reiðslunnar. Kryddréttir mínir voru annál-
aðir um allan háskólann. Slíkar líka sósur!
ílg get fullvis.sað vkkur um, að þær voru
öllum öðrum sósum ljúffengari! ”
Prófessorinn vfirgaf nú skápinn og fór í
óða önn að busla við eldastóna: hræra eggin
og mjölið saman í soppu, kasta kaffinu á
pönnu, altaf með brosi og símalandi vin-
gjarnlega félögum sínum til dægrastyttingar.
Bráðlega reiddi hann svo fram stóra hrúgu
af heitum lummum og fulla könnu af þolan-
lega góðu kaffi. Samstundis dró hann svo
stól sinn að borðinu og fór í flýti að reyna
þessa rétti sína. Ekki þó fyrri en hann
hafði fylt eigin munn sinn af sælgætinu,
benti hann með afsökunarsvip félögum sín-
um til þátttöku í veizlunni.
“Gerið svo vel að taka sæti, herrar
mínir. Þér verðið að fyrirgefa hið augljósa
bráðræði mitt, sem ekki er knúið fram af
matarlyst minni, heldur er miklu fremur af-
leiðingar hinnar ágengu kvefpestar, sem
brýzt um í höfði mér. Hvað segir líka
skáldið Burns? ‘Seddu kvefið, en sveltu
þarmaþrautirnar. ’ Þeirri áminning ætla eg
nú líka að fylgja.”
Þeir fóru nú allir að neyta sameigin-
lega morgunverðarins, og enginn þeirra
sagði neitt í nokkrar mínútur. Steve hafði
þó altaf nánar gætur á prófessornum og
kypraði brýrnar, eins og hann revndi að
greiða úr einhverri hugarflækju.
“Heyrið þér, herra prófessor,” sagði
hann að lokum, “þér eruð mér hreinasta ráð-
gáta. ’ ’
“Eg yður ráðgáta?” Gamli maðurinn
leit til Steve undan þrungnum augnabrúnum.
“Nema þér eigið sanna eftirmvnd eða
staðgöngumann einhversstaðar, þá hefi eg
séð yður fyrri. Það gæti eg lagt fram eið
upp á! En hvar það var, veit eg ekki.”
Prófessorinn stakk seinustu lummunni
upp í sig, sleikti vandlega af fingrum sér og
brosti með sannfærandi svip til Steves.
“Kæri drengur minn, verið ekki órór í
skapi út af þessu. Því skylduð þér vera að
þenja óáreiðanlega hugarstrengi yðar þessa
vegna. Eg efast ekkert um, að þér hafið
veitt eftirtekt öðrum mönnum m(>ð svip-
brigði, andlitsfall og yfirbragð, er líkja
mætti við mína eigin óverðugu ásjónu. Lykt-
næmin er, ef eg mætti nota orðtækið, jafn-
rík í nefi manns, hvað .sem nafn hans kann
að vera. En sé það ekki mitt nef, sem hér
um ræðir, hví ætti eg þá að eigna mér það?”
Lewis hefði getað, }>aðan sem hann sat
og hlustaði á samræðuna, lagt eið út á það,
að prófessorinn hefði deplað til sín augun-
um. En ef svo var, þá var það ekki nema
augnaloks titringur, sem óðara hvarf aftur
og Ullwin hélt áfram að tala í enn þýðari
róm heldur en nokkru sinni fyr. “Og nú
ttigum við, kæru drengir, yfir heilli klukku-
stund að ráða, áður en tími er til þes.s kom-
inn að ]>ið leggið á stað til Gasthof. Hvað
segið þið um það—aðeins sem pour passér le
temps auðvitað, að við fáum okkur einn slag
á meðan?”
“Á spil?” sagði Steve. “Jæja, það er
nógu góð hugmynd. Hvað væri um póker
að segja?”
“Póker,” endurtók prófessorinn mjúk-
lega. “Jæja-jæja! Það er eitt af hinum
óttalegu fjárhættuspilum. Eg hefi mjög
.sjaldan leikið það. En þér, Mr. Lennard,
eruð sjálfsagt vel að yður í })eim leik?”
“Eg er þar slarkfær, hugsa eg.”
“Við skulum þá byrja strax,” sagði
prófessorinn, og varð allur að brosi, “Eg
hefi ekkert á móti því að leggja fram ofur-
lítið að veði.”
Prófessornn lagði nú fram spil, sem
báru þess merki að hafa verið alloft hand-
leikin; matardiskarnir voru settir til hliðar
og leikurinn hófst þegar. Eldspýtur notuðu
þeir eins og veðspæni, og þar eð prófessorinn
h'eimtaði það með gremju, lít af því að ekk
ert betra væri fyrir hendi, þá var hver eld-
spýta látin gilda svona upp og niður um
einn dollar. Ekkert svo auðvirðilegt sem
kóngsins króna birtist á borðinu.
Prófessorinn var auðsjáanlega við'van-
ingur. Hann lék eins og hrekkjalaust barn,
og spurði hæversklega hvenær hann mætti
draga sér spil úr stokk. Þegar í borðið
skyldi leggja, var liann óspar á spýturnar.
Athugasemdir hans komu Steve til að glotta,
og Lewis til að brosa ofurlítið. Þó voru
spilin, sem hann hélt í hendinni, ávalt betri
en hinna.
Glottið á Steve varð minna spaugkent
þegar prófessorinn, þrátt fyrir greinilegar
fjarstæður hans við spilamenskuna, liélt ein-
kennilega jafnt og þétt áfram vinningi sín-
um. Lewis hætti brátt að leggja fram veð-
málsspæni, og leikurinn varð aðallega eins
og einvígi milli þeirra Steves og prófessors-
ins. Steve hafði óbeit á að tapa. Og er
klukkutíminn var á enda runninn, hafði glott
hans bliknað mjög og orðið að sársaukasvip.
“Nú, jæja, fyr mætti nú rota en dauð-
rota,” urgaði í Steve, }>egar hann kastaði
niður spilunum. “Slíka látlausa vinninga
sá eg aldrei áður. Þetta krítar mig niður
um tvö hundruð skildinga.”
‘ ‘ Svona er viðvaningsheppnin, kæri
drengur minn,” sagði prófessorinn glaðlega.
“Mér þykir mjög slæmt, að eg skyldi ónýta
hina auðsæju leikni vðar í spilinu.”
“Setjum svo, að við hættum nú að
spila,” sagði Lewis.
“Eg held síður,” svaraði Steve. “Eg
skal svei mér ná þessu aftur. ”
Prófessorinn gaf nú aftur með glöðu
geði. Þegar Steve tók upp spilin, kom
skyndilega glampi fram í augu hans, sem þó
hvarf óðara aftur. Lewis tók þó eftir þessu
og skildi á því að Steve hefði góð spil. Hans
eigin hendi var á hinn bóginn mjög' léleg.
Hann fleygði þeim svo, til að geta gefið
nánar gætur því, sem fram fór milli hinna.
Með uppgerðaí kæruleysi lagði Steve
nú í borðið tvær spýtur. Prófessorinn gerði
eins. Aftur lagði Steve tvær fram. Pró-
fessorinn sömuleiðis. Þrjár enn frá Steve
jafnaði prófessorinn með sömu tölu.
Þetta gekk alt eins og Steve vildi. Og
hann tók nú á sig hirðuleysis yfirbragð,
eins og ekki væri um neitt annað að tefla,
en að mæta hverju sem verða vildi.
“Aðrar tíu,” sagði hann.
“Svo skal vera, kæri drengur.”
“Og enn aðrar tíu.”
“Eins og yður þóknast.”
Steve átti nú mjög bágt með að dylja
ánægjubros sitt. Svo dró hann fram veski
sitt, tók úr því seðlabunka, kastaði honum á
borðið og sagði um leið:
“Eg hefi ekki fleiri spýtur. En þessir
tala sama máli. ”
“En kæri drengur minn,” sagði prófess-
orinn vingjarnlega, eins og til mótmæla, þó
augu hans tindruðu, er hann leit á seðlana.
“ Þér hafið ljónsins hugrekki. Eg er hrædd-
ur um að þér brjótið alveg í mér bakið með
þessu.”
Seðlarnir og spýtnafjÖldinn þarna á
miðju borðinu mynduðu dáindis girnilega
hrúgu. Steve áleit sýnilega að nú væri veð
féð nægilega mikið. Með því að kinka kolli
gaf hann merki um að nú væri hann þess
albúinn að leggja fram hönd sína og sagði:
“Fjórir kóngar, prófessor! Yðar vegna
þykir mér leitt að leggja })á fram.”
Prófessorinn brasti raunalega, eins og í
undirgefnisskyni, og handlék spil sín milli
hvítra fingranna eitt augnablik. Svo lagði
hann þau á borðið um leið og hann sagði í
afsökunartón: “Fjórir ásar.”
“Neyðarleg háðung!” Steve sagði þetta
svo .lágt að naumast heyrðust orðaskil.
Brosið á andliti hans varð eins og kuldalegt
mánaglott. Hann reyndi að segja eitthvað,
en kom því ekki út úr sér. Andlitssvipur
hans var svo hlægilega vandræðalegur, að
Lewis hristist allur af niðurbældri hlóturs-
löngun.
Prófessorinn var á meðan að koma
vinningunum hæversklega fyrir í vasa sín-
um.
“Þakka yður, kæri drengur minn, undur
vel fyrir að kenna mér þennan leik. Eg
hafði vissulega mjög gaman af honum. Eftir
ef til vildi fáeinar lexíur frá einhverjum
með yðar vafalausu reynslu, gæti eg jafnvel
ennþá orðið })olanlega að mér í þessum leik.
En nú held eg að glóðin sé að deyja út í
ofninum. Mætti eg, kæru drengir mínir, mæl-
ast lil })ess að þið náið í ögn af eldivið!”
Með herkjubrögðum stóð Steve upp frá
borðinu og gekk út úr kofanum. Og þegar
Lewis litlu síðar kom út, hitti hann hinn
sigraða bardagamann, þungan á svip og
nöldrandi eitthvað við sjálfan sig, sitjandi á
eldiviðarhlaðanum.
“Eg vildi bara að eg gæti munað eftir
því, hvar eg liefi áður séð þenna öldung,”
sagði hann.
“Ef til vill við einhvern póker-leik,”
sagði Lewis um leið og hann beygði sig niður
eftir spýtum í eldinn.
Steve skotraði sorgmæddum augum til
vinar síns og hélt svo_ áfram með krepptum
hnefum um brár og raunalegum svip, að
brjóta hellann um þessi vandræði sín.
Nokkrar sekúndur liðu hjá; þá sló hann alt
í einu lófa á læri sér og hrópaði með ákefð:
“Nú veit eg það!”
Svro stökk hann niður af trjábolnum,
sem hann hafði setið á, og hljóp æstur í huga
þfmgað sem Lewis var.
“Eg vissi, að það væri eitthvað bogið
við framkomu hans, sem læzt aðeins vera
aldraður háskólakennari frá Heidelberg!
Bara vesalings pólitískur flóttamaður! Lykt-
næmin jafn-rík í nefi manns hvert sem nafn
hans kann að vera!” Hann er fjárglæfra-
maður, sem leikið hefir list sina í mörgum
löndum. Mynd hans var birt í öllum frétta-
blöðum Austurríkis. 1 síðastliðnum mánuði
stal hann frá Equitable félaginu í Yínarborg
smarögðum, sem virtir voru á tvö hundruð
þúsund skildinga. Það eru ekki Nazistarnir,
sem eru að elta hann, heldur lögreglan!”
Nú varð dauðaþögn. Lewis kastaði frá
sér eldiviðnum, sem hann hélt á, og andlit
hans varð skyndilega harðneskjulegt.
“Ertu viss um að þetta sé sannleikur?”
“Er eg viss um það? Já, það er áreið-
anlegt. Hann smokraði sér inn sem skrif-
stofuþjóni hjá Equitable félaginu, labbaði,
svo út með peningaskápinn. Ef til vill er
])ér ókunnugt um Vínar Equitable félagið ?
Það er gamalt og margreynt láns- og verð-
bréfa verzlunarsamband. Yenjuleg'ast hefir
það ekki mikið af peningum á hendi. En í
þetta sinn toku þeir á móti tveimur smar-
ögðum, eða nafnfrægum smaragða eyrnalokk-
um — eitt sinn í eign konungsfólks — en nú
í þrotabúi einhverrar gamallar fjölskvldu,
sem sæta varð lögtaksdómi. Það voru þess-
ir verðmætu smaragðar sem Ullwin stal.
Mynd hans er límd upp á auglýsingaþil um
alla borgina og verðlaunum heitið fyrir
bending um verustað hans; lögreglan hefir í
margar vikur veríð' að elta hann.”
Nú varð önnur þensluþrungin þögn.
Þótt Lewis væri af gamalli reynslu vel kunn-
ugt um örmælgi vinar síns, þá fann hann nú
ljóslega að Steve væri ekki í þetta sinn að
bera fram tómar getgátur. Faðir Svlvíu
var þjófur — glæpamaður, sem með yfir-
skyns ástæðum notaði sér aðstoð lians. Öll
afstaðan var bygð á svikum, auðvirðilegri
blekking, sem Sylvía hefði verið í vitorði
um.
Langa stund stóð Lewis þarna með
beygðu höfði og starði niður fyrir sig; svo
leit hann skvndilega upp og sagði í ákveðn-
um tón:
“Komdu inn, Steve, við skulum heyra
hvað hann hefir að segja.”
Þegar þeir komu inn, þá hittu þeir pró-
fessorinn þar, snöggklæddan og kominn úr
skóm og sokkum, að baða fætur sína í fötu,
sem heitt vatn gufaði upp úr. Þeim virtist
}>etta mjög náttúrleg athöfn.
■ “Komið inn, kæru piltar,” kvakaði pró-
fessorinn vingjarnlega. “Eg er að reyna að
komast af án mustarðsins. Er eg ekki sönn
fyrirmynd í heimilislegri nægjusemi? En-ó,
ef þið aðeins kynnuð að matreiða!”
Lewis svaraði þessu engu. Eins og
vant var fanst honum glaðværð gamla
mannsins einkennilega sefandi. Nú ætlaði
hann þó ekki að láta neina mjúkmælgi hindra
ásetning sinn. Hann gekk þangað, .sem
treyja prófessorsins hékk aftan á hurðinni,
og dró spibn upp úr vasanum. Harn skoð-
aði þau nákvæmlega — })au voru mörkuð.
Svo gekk hann beint framan að Ullwin og
sagði:
“Komuð þér með þessi spil frá háskól-
anum?”
Það kom ofurlítið hik á Ullwin, en bros-
ið á andliti hans var þar enn, og, ef nokkuð
var virtist }>að öllu góðlátlegra en áður.
“Auðvitað, kæri drengur. Eg hefi þau
ætíð með mér á ferðum mínum.”
“Það hugsaði eg,” sagði Lewis og kink-
aði kolli. “ Þeir hljóta að hafa saknað yðar
mjög mikið — þarna í Heidelberg, var það
ekki ?”
Prófessorinn skildi þegar, að þeir hefði
fengið vitneskju um feril hans. En honum
til hróss má segja, að hann lét sem ekkert
væri, og brosið á andliti lians varð enn inni-
legra.
“Já, kæri drengur, þeir eru óhuggandi.
Skólastjórinn — gamall maður með sítt,
mjög sítt hvítt skegg — og í vesti, sem marg-
ir dropar hafa lekið á — hætti alveg við
Pilsner sinn! ” *
“Verið ekki svona spaugsamur, Ull^yin.
Þér stáluð smarögðunum frá fjármálafélag-
inu í Vínarborg, gerðuð þér það ekki?”
Prófessorinn lygndi gramu augunum
ögn. Að öðru leyti lét hann ekkert á sjá.
“Það gerði eg, kæri drengur. Eg stal
einhverjum gömlum og frægum eyrnalokk-
um. Það var lagleg athöfn. Eitt liið mvnd-
arlegasta hnupl, sem eg hefi framkvæmt.”
“Þér hafið þá aðhafst slíkt áður?”
“Margsinnis, kæri drengur. Stundum
með betri árangri, og á öðrum tímum lak-
ari.”
“Þér eruð óbótamaður!”
“I því hafið þér nákvæmlega rétt fyrir
yður.” Prófessorinn tók vindlingsstubb
upp úr vasa sínum og kveikti makindalega í
honum. “Eg hefi í mörg ár fylgt ábatasöm-
um og marg'víslegum misgjörða-ferli. Eg
byrjað'i með verulega myndarlegum stuldi úr
eigán hendi heima á Englandi. Þá fór eg til
Frakklands. Eg var — ætti eg að segja
heppinn, við banka í Parísarborg. Svo
starfaði eg lengi í Riviera. Þar viðhafði
eg mínar sérstöku aðferðir við eigin borð.
Svo lék eg ýmsafr býsna sniðugar brellur í
Svisslandi, Þýzkalandi og Austurríki. Þótt
þér gætuð varla getið yður þess til, þá voru
það hinar slung-nu aðferðir mínar, sem eigin-
lega áunnu mér prófessorstitilinn. Eg hefi
auðvitað orðið fyrir ýmsu mótdrægu; hver
er sá maður, sem það ekki hendir? En þeg-
ar á alt er litið hefi eg átt unaðslegan, ábata-
.saman og æsingarþrunginn æfiferil.”
“Og dóttir yðar,” sagði Lewis höstum
rómi. “Hefir hún tekið þátt í þessu arð-
sama æfintýrabraski með yður. ”
1 þetta sinn brá Ulhvin gamla. Blóðið
streymdi fram í gulgrátt andlit hans, og
liann skotraði skyndilega drungalegu augna-
ráði beint framan í Lewis.
“Nei!” svaraði hann í ákveðnum radd-
hreim. “Sylvía kom til mín aðeins vegna
þess að eg var í vanda staddur. Hún er
})að eina flekklausa, er viðkemur lífsferli
mínum. Og það vitið þér. ”
Óumræðilega voldug ánægju-tilfinning
streymdi gegmum Lewis með hressandi von-
aryl sinn. Hann starði undrandi á hinn
gamla og sköllótta þrjót, sem nú hafði aftur
sett upp vingjarnlegan svip sinn og reykti
makindalega vindlingsstubbinn með ein-
hvers konar ögrandi ró starandi úr hálf-
lygndum augunum. Það var, þrátt fyrir
alt, einhver laðandi göfgiskend í viðmóti
öldungsins. Lewis sagði nú seinlega :
“Við ættum að skila yður í hendur lög-
reglunni. En þér vitið, að við gerum það
ekki.” Svo hikaði hann sig eitt augnablik,
áður en hann bætti við: “Og ef' við hjálp-
um yður að komast til Svisslands, verðið
þér að skila aftur smarögðunum, sem þér
stáluð frá Equitable félaginu.”
Prófessorinn ypti öxlum og gretti sig
brosandi.
“Eg vildi, kæri drengur, að eg gæti
það. En þeir eru farnir, horfnir, og ágóð-
inn eyddur. Sjáið til, það brask — ef eg
mætti nota svo óvirðulegt orð — færði mér
ekki nema ofurlítið brot af hinu sanna verð-
gildi gimsteinanna. ”
“Setjum nú svo að við leitum á yður,
okkur til sönnunar?”
“Gerið það ef ykkur þóknast, kæru pilt-
ar. Leitið alt um kring, hátt og lágt í þessu
auma híbýli. En eins og eg er lifandi mað-
ur, þá hefi eg ekki gimsteinana. ”
Það var svo mikill einlægnishreimur í
orðum öldungsins, að í þetta sinn varð ekki
efast um sannleiksgildi þeirra. Lewis
stundi nú og mælti:
“Við verðum líklega að taka orð yðar
trúanleg. En ef við hjálpum yður út úr
þessari þröng, þá er það eitt, sem þér verðið
að gera. Þér verðið að ganga framvegis
einungis á hinum þröng’a vegi. Guð hjálpi
yður, ef þér gerið það ekki.”
Ullwin hallaði höfði eins og í þakklætis-
skyni og sagði mjög einlæglega:
“Kæri drengur minn, þér getið ekki gert
yður í hugarlund hvað þessi góðu orð yðar
eru mér til mikils stuðnings og uppörfunar.
Eg hefi lengi þráð slíkt tækifæri, möguleik-
ann til þess að stefna í nýja átt, til að
byggja mér göfugan lífsferil á rústum hins
gamla. ”
Prófessorinn stóð nú á fætur í heitu
fótalauginni, þreif hina ófúsu hönd Lewisar
og þrýsti hana innilega. Svo greip hann
hönd Steves og gerði henni sömu skil.