Lögberg - 13.06.1940, Qupperneq 4

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. JÚNÍ 1940
4
!-----------i.ögberg----------------------
GefitS út hvern fimtudag af
TH-E COLl MIilA PKESS, LIMITKD
6»5 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOGBERG, 695 Sargent Ave.,
Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The ‘‘Lögberg’’ is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Atök canadisku
Djóðarinnar og rœða
orsætisráðherra
Naumaist munu skiftar verða skoðanir um
það, að útvarpssrceða Mr. Kings, sú, er hann
flutti á föstudagskvöldið var með hliðsjón
af stríðssökninni, væri kröftug og tímabær;
hún var þrungin af kvngimagni eldmóðs og
réttlátrar reiði jrfir hamförum þeirra ill-
ræðisafla, sem látin hafa verið laus, og ógna
gervöllu mannkyni; hér fer á eftir inntak
ræðunnar:
“Ábyrgð sú, sem á canadisku þjóðinni
hvílir, verður æ fjölþættari eftir því isem
dagarnir líða; þeirri ábyrgð var réttilega
lýst í síðustu ræðu Mr. Churehills þar sem
hann lýsti yfir því, að í því falli að Bretar
og Frakkar sætti hinum verstu óhöppum,
kæmi nýi heimurinn til liðs við þá, og héldi
uppi látlausri sókn þar til yfir lyki og mann-
frelsisstefnan gengi sigrandi af hólmi; hin
unga canadiska þjóð, er staðráðin í, að ein-
beita allri sinni orku, og öllum sínum auð-
æfum að því eina og ófrávíkjanlega marki,
að koma landráns- og kúgunarstefnunni á
kné; í nafni frelsandi hugsjóna skal slíkt
verða fyrst og síðast kjörorð vort.
Vér erum brúin eða tengilínan milli hins
gamla og nýja heims; brúin, sem tengir
saman lýðfrelsi hins norður-ameríska megin-
lands og hið foma mannfrelsi Bretlands,
þar sem vagga stjórnmálafrelsisins fyrst
stóð; um þetta frelsi höfum vér einsett oss
að standa vörð, og bægja frá með sameinuðu
átaki sérhverju því afli, sem kjósa vill á það
feigð; 'sérhvert virki vort verður önnur
Calais, og sérhver höfn vor önnur Dunkirk,
áður en vér iátum það viðgangast, að þýzk
illræðisöfl slökkvi á vitum kristinnar sið-
menningar.
Hin canadiska j)jóð hefir hvorki sofið á
verði né mun sofa á verði; canadiskir her-
menn gæta þegar mikilvægra stöðva við New-
foundland og Vestur-Indlandseyjarnar
brezku; síðan að Þjóðverjar lögðu undir sig
Belgíu og Holland, hefir sambandsstjórn
hlutast til um það, að mannafli hins cana-
diska flota yrði aukinn um því nær fimm
þúsundir, og svipað má um loftherinn segja.
Fram að þessum tíma hefir Canada var-
ið, samkvæmt fjárhagsáætlun, $2,000,000 á
dag; nú er það sýnt að betur má ef duga
skal, og verður það þessvegna óumflýjanlegt
að útgjöld til stríðsþarfa verði aukin til
stórra muna. íin þó óneitanlega sé skugg-
sýnt í lofti, rofar þó víða til; hinir nýstárlegu
leifturstríðsvinningar Þjóðverja ráða ekki
úrslitum stríðsins í heild; þeir meira að segja
eru til veiklunar á ýmsum sviðum; siglinga-
bannið hefir reynst Þjóðverjum óþægur ljár í
þúgu, og á því verður hert því meir sem
tímar líða; hernaðaraðferðir Þjóðverja eru
bandamönnum nií að fullu kunnar, og er hið
sama um vopnabúnað þeirra að segja.”
Mr. King vék því na*st nokkrum orðum
að flugæfingakerfi brezka veldisins, að því
leyti sem það snertir Canada; kvaðst hann
hafa hevrt því fleygt, að þetta mikilvæga
fyrirtæki myndi í rauninni þegar vera fokið
út í veður og vind; slíkt hefði samt sem áður
við engin minstu rök að styðjast, og á sínum
tíma myndi það sannast, að þetta umrædda
flugkerfi yrði einn notadrýgsti liðurinn í
fullnaðarsigri hinna brezku lýðræðisþjóða.
“Fram að þessum tíma hafa Þjóðverjar
aðallega verið vorir erkióvinir; 'en eftir því
sem lengra líður á má víst telja að orustúvell-
irnir færi út kvíarnar; að þjóðir, sem fram
að þessu hafa setið hjá, berist þá og þegar á
banaspjótujn. En }>ó háski sá, sem yfir
vofir sé mikill, er það bót í móli, að augu
frjálsborinna manna, og frelsiselskra þjóða,
eru nú opnari gagnvart honum, en áður var.
Þó óvinum vorum fjölgi á einum stað,
geíum vér óhikað trevst því, að á öðrum
stnð komi nýir vinir oss til fulltingis; fram-
tíðarmikilvægi þeirrar baráttu, sem nú er
háð, skýrist með hverjum líðandi degi, og
ný áhrifaöfl koma fram á .sjónarsviðið mál-
stað vorum til styrktar; samvizka siðmann-
aðra þjóða krefst úrslitasigurs yfir kúgunar-
öflunum, og rödd hennar verður aldrei þögg-
uð í neinu því landi, er lýðræði ann.
Yður er kunnugt um það, hve djarf-
mannlega forseti Bandaríkjanna hefir í nafni
mannúðarinnar hvað ofan í annað ávarpað
})jóðir heims; slikar raddir verða ofbeldis-
forkólfarnir að sætfa sig við að hlusta á, og
áður en lýkur — að hlýða valdboði þeirra.
t námunda við París er nú háð ein hin
allra grimmúðgasta orusta, sem sögur fara
af, og undir úrslitum hennar getur það orðið
komið, hver örlög bíða Frakklands í fram-
tíðinni. Og þar sem svo ei: ástatt, er það
sízt að undra þó Canadamenn kenni nokk-
urrar óþolinmæði, finni til nokkurs efa, og
beri fram ítrekaðar spurningar.”
Þegar hér var komið, gaf Mr. King
skilmerkilegt yfirlit yfir rás viðburðanna frá
því í síðastliðnum september, er ófriðurinn
braust út; flokkaði hann það tímabil í þrent;
fyrst mætti nefna aðdynjanda þess ægilega
stórviðris, er í aðsigi var, er lýðræðisþjóð-
irnar hervæddust, en ólu þá enn í brjósti
sterka von um frið; næst í röðinni kæmi
stríðið sjálft, og þátttaka þjóðarinnar í því,
eins og henni var ráðstafað á aukaþinginu í
september; þriðja kaflann mætti nefna leift-
urstríð Hitlers, er breytt liefði miklu til um
skipulagningu bandamanna vúðvíkjandi
stríðssókninni; þessi nýja bardagaaðferð
Hitlers væri svo villimannleg, að hún ætti
engan sinn líka í sögu mannkynsins; þar
hefði djöfulæði haturs og herneskju komist
í algleyming.
Mr. King lauk meginmáli sínu með svo-
feldum orðum: “Vér erum, ásamt samherj-
um vorum, viðbúnir langvarandi stríði, og
vitum að vér getum unnið það. Hitler er á
hinn bóginn einungis viðbúinn skammvinnu
stríði, eða leifturstríði, og hygst með þeim
hætti að koma oss á kné; á sínum tíma verð-
ur það þolið, sem úrslitum ræður. Og hvernig
serh hjólið snýst, er hin djarfhuga, canadiska
þjóð við því búin, að ganga á hólm við hvers-
konar erfiðleika, sem á vegi verða í öruggri
vissu um sigurmagn þess göfuga málstaðar,
er hún berst fyrir.”
Silfurkúlur
I heimsstyrjöldinni miklu frá 1914 talaði
Mr. Lloyd. George oft um silfurkúlur, en
með }>ví átti hann við það skotsilfur, er al-
menningur þar í landi sparaði til sigurvæn-
legra ráðstafana í stríðssókn þjóðarinnar;
að með þessu skotsilfri, þessum silfurkúlum,
mætti kaupa nauðsvnlegar vistir, vopn og
verjur handa hernum; sama lögmálið gildir
enn þann dag í dag. Nú geta allir þegnar
þessa þjóðfélags, án tillits til aldurs, lagt
hönd á plóginn, með því að kaupa Stríðs-
sparnaðarsbírteini, War Savings Certificat'e.
Samkvæmt þessari nýju fjáröflunar skipu-
lagningu, eins og þegar hefir verið skýrt frá
í blöðunum, geta menn keypt fimm dala skír-
teini fyrir fjóra dali; tíu dala skírteini fyrir
átta dali; tuttugu og fimm dala skírteini
fyrir 'tuttugu dali; fimmtíu dala skírteini
fyrir fjörutíu dali, og hundrað dala skírteini
fyrir áttatíu dali; trygging þjóðarinnar allr-
ar liggiir að baki þessum skírteinum; þau
eru innleysanleg eftir 7V2 ár, þó sérstök á-
kvæði séu jafnframt set.t um það, að leysa
megi þau inn fyrir þann tíma, ef ástæður
krefja; hér er um arðvænlega innstæðu að
ræða, sem engum er um megn að afla sér.
Þessi nýju S'tríðs-spamaðarskírteini,
gera sérhverjum })jóðfélagsþegn það kleift,
að leggja fram eftir ásta:ðum sinn skerf til
stríðssóknarinnar; alveg eins gömlum mönn-
um, sem ekki geta tekið þátt í herþjónustu,
og bömum á skólaaldri.—
Stjórn þessa lands þarfnast peninga, og
hún þarfnast þeirra þegar í stað; einungis
.með peningum, sem fást með sköttum, lán-
um og Stríðs-sparnaðarskírteinum, getur
stríðs'sóknin að fullu náð tilgangi sínum. Og
sé oss öllum í anda og sannleika umhugað
um að verja frelsi vort, eða með öðrum orð-
um vernda Canada frá rökkurnótt hinnár
grimmúðgustu villimensku, eins og Mr.
Churehill komst að orði á dögunum, þá verð-
um vér að leggjast á eitt um kaup á hinum
nýju Stríðs-sparnaðarskírteinum.
A Bretlandi innir þjóðin fúslega af hendi
hverja þá fóm, sem nauðsyn krefst til þess
að vinna stríðið. Á Þýzkalandi lætur þjóðin
alt í té, eða með öðmm orðum þá er alt tekið
af henni, jafnvel mannfrelsið — til þess að
vinna stríðið. Að minna sé í oss sjálfa
spunnið, sýnist alveg óhugsanlegt. Og hvað
eru smávægilegar peningafórnir, borið sam-
an við fórnir þeirra manna, er berjast fyrir
frelsi voru, og láta lífið á vígvelli!
Naumast getur hjá því farið að eftir-
greindar ljóðlínur vekji menn til alvarlegrar
umhugsunar, eins og nú hagar til á vettvangi
heimsmálanna:
“What have I given, bold sailor of the sea,
On Earth or Heaven, that you should die
for me?
What can L give, Oh soldier leal
and brave,
Long as I live, to pay the life
you gave?
What tithe or part can I return
to thee,
Oh, Stricken heart, that thou
should’st break for me?
The Wind of Death for you hath
slain life’s flowers.
ít withereth, God grant, all
weeds in ours.”
Otrúlegt enn satt
Eg var að lesa merkilega sögu
nýlega — merkilega i vissum
skilningi; hlægilega, sorglega, ó-
trúlega sögu, en samt bókstaf-
lega sanna. Hún er prentuð i
tímariti canadiska læknafélags-
ins (The Canadian Medical As-
sociation Journal). Efni sög-
unnar er á þessa leið:
Fyrir átta árum (1932) bar
svo við að læknir nokkur skar
upp konu við botnlangabólgu á
spítala í Montreal, en sú borg er
í fylkinu Quebec eins og öllum
er kunnugt. Þegar til kom fann
læknirinn það að meira gekk að
konunni en botnlangabólga: hún
hafði einnig stórt æxli öðrumegin
við móðurlífið. Læknirinn skar
í burt bæði botnlangann og æxl-
ið.
En konunni heilsaðist ekki
vel; hún náði sér aldrei eftir
uppskurðinn. Eftir nokkurn
tíma varð hún alvarlega veik
aftur og var að smá-versna þang-
að til 1934, þá varð hún svo
yfirkomin snögglega að henni
var ekki hugað lif. Hún var
flutt á spítala og þar kom það í
Ijós við x-geislaskoðun að saur-
inn hafði staðnæmst í görnunum
og ekki komist leiðar sinnar.
Konan var því skorin upp í ann-
að sinn af öðrum lækni. Þegar
hún var opnuð kom það í ljós
að drep eða rotnun var í nokkr-
um hluta garnanna, og tók lækn-
irinn í hurt (i—8 þumlunga af
þeim og skeytti svo sainan.
Eftir uppskurðinn var farið
að athuga hvað það hefði verið,
sem olli stiflunni, og sást þá að
allstór tuska hafði orðið eftir
innan í konunni þegar hún var
skorin upp í fyrra skiftið. Þessi
tuska orsakaði stífluna og veik-
indin. Kjormnni heilsaðist vel á
eftir. En hún var ekki ánægð
við fyrri læknirinn; höfðaði hún
mál á hendur honum og krafðist
•$15,000.00 skaðabóta.
Auðvitað fékk læknirinn lög-
mann til þess að verja sig, og
vörn hans er rúsínan í sögunni:
“Þessi kona getur ekki höfð-
að mál,” sagði hann: “hún er
gift kona, hún er ekki sjálfstæð
persóna; hún er aðeins eign
mannsins síns, eins og hver ann-
ar hlutur, sem hann hefir komist
yfir; hún getur því ekki höfðað
mál fremur en stóll eða kyrna
eða annar hlutur, sem maður-
inn á.”
Maðurinn sjálfur hefði aftur
á móti getað höfað skaðabótamál
fyrir skemdir á þessum hlut
(konunni sinni), sem hann á; en
nu er það orðið of seint þar sem
nokkur ár eru liðin síðan hlut-
urinn skemdist. Hér er því um
ekkert mál að ræða.”
En dómarinn félst ekki á þessa
vörn lögmannsins. Hann dæmi
konunni $3,000.00 skaðabætur
og allan málskostnað, að því við-
bættu að hún gæti höfðað aftur
mál á móti Iwkninum og krafist
frekari skaðabóta, ef hún fengi
ekki heilsuna aftur.
Læknirinn áflýjaði málinu til
vfirréttar; þar var dóminum
hreytt þannig að $3,000.00 skaða-
bæturnar voru staðfestar, en hitt
felt að konan gæti aftur höfðað
mál, ef hún fengi ekki heilsubót.
Læknirinn var enn ekki á-
nægður; hann áfrýjaði málinu
til hæztaréttar i Canada og þar
var það úrskurðað í einu hljóði
að lögmaður læknisins hefði í
upphafi haft á réttu að standa:
að samkvæmt lögum Quebec
fylkis sé gift kona eign manns-
Men’s
gatonia
SHIRTS
Their stripes and fancy pat-
terns, their gay hut not too «
gay colorings, were planned to JS ||
match and contrast with this II
Summer s smart suitings. WM
Their high count English ^%
broadcloths feature the famous
“Twin-Twist” weave. In fused
attached collar style. Included,
too, are shirts in plain blue,
tan and white, with soft collars
attached, or with two sepa-
rate matching collars. Sizes
14 to 17, in various sleeve lengths.
An Eaton Branded Line at
$2.00
—Merís Fumishings Section, Hargrave Shops for Men, Main Floor
^T. EATON C°
ins síns eins og hver annar hlut-
ur eða skepna, og geti því ekki
höfðað mál fremur en aðrir hlut-
ir eða aðrar skepnur, sem mað-
urinn á. Sjálfur hefði hann get-
að höfðað skaðabótamál fyrir
það, að þessi sérstaki hlutur
(konan hans) hefði verið
skemdur, en nú væri það orðið
um seinan; málinu var því kast-
að út úr rétti.
Sig. Júl. Jóhannesson
þijddi.
Áskorun til Islendinga
frá Jóns Sigurðssonar
félaginu
Bréf það, sem hér fer á eftir,
óskaði forseti Jóns Sigurðsson-
ar félagsins, Mrs. J. B. Skapta-
son, að birt yrði í Lögbergi, og
að því yrði fylgt úr hlaði með
nokkrum velvildarorðum af
blaðsins hálfu; skal hvorttveggja
fúslega látið í té. Kjarnaatriði
bréfsins er það, að Imperial
Order Daughters of the Empire,
beiti sér fyrir um fjársöfnun í
þeim tilgangi, að gefa Canada-
stjórn Bolingbroke Bomber
(orustuflugvél), sem áætlað er
að kosta muni $100,000. Jóns
Sigurðssonar félaginu er, af
skiljanlegum ástæðum, ant um,
að íslendingar láti ekki sinn hlut
eftir ligga að því er snertir þetta
nauðsynjamál, þvi að hvað eru
lítilsháttar fjármunafórnir borið
saman við fórnir hermanna
vorra, og það mál málanna, sem
í húfi er, framtiðarheill lands
vors og þjóðar?
Að fslendingar taki höndum
saman við Jóns Sigurðssonarfé-
lagið, og ljái máli þessu allan
hugsanlegan fjármunastuðning,
verður ekki dregið í efa. Minn-
ist þess ávalt, að margt smátt
gerir eitt stórt!
Fjárframlög í þessu augna-
miði sendist til forseta félagsins,
Mrs. J. B. Skaptason, 378 Mary-
land St., eða vara-forseta, Mrs.
B. S. Benson, Columhia Press,
Ltd., Toronto og Sargent; kvitta
þær jafnóðum fyrir öll tillög í
íslenzku blöðunum.
IMPERIAL ORDER DAUGHTERS
OF THE EMPIRE
Head Office, Toronto, Ont.
June 5th, 1940.
IMMEDIATE—URGENT
Dear Madam Regent;—
At the recent annual meeting
of the National Chapter held in
Saint John, N.B., after consultation
with the government, the following
resolution was passed unanimously:
“That the .Imperial Order
Daughters of the Empire raise a
sum of at least one hundred
thousand dollars ($100,000) for a
Bolingbroke Bomber to be pre-
sented to the Government.”
Because of the urgency, and with
the consent of your Provincial Presi-
dent, this communication is being
sent direct to you, but all donations
must go through the proper chan-
nels—from Primary to Municipal, to
Provincial, to National—in the case
of isolated chapters, direct to Pro-
vincial.
1. The ways and means of raising the
necessary money for this project
is being left for each chapter to
work out to the best advantage
in its own community. It is un-
derstood, of course, that contribu-
tions from non-members will be
most acceptable.
2 One suggestion by which money
can be raised is the collecting of
old silver, gold and other precious
metals. Henry Birks and Sons
have already offered the services
of their 14 stores across Canada,
but we feel sure that your local
jeweller, if approached, would
also be willing to place a bowl in
his window, for contributions of
old gold, silver, etc.
The crying need at the present
time, and if we are going to win this
war, is for Planes and more Planes.
The $100,000 must be raised in at
least a month so we urge you to
bend all your energies to raise youi
share of this amount. Call a special
meeting of your Chapter at once
there can be no summer holidays this
year for the Daughters of the Em-
pire. Every patriotic woman in the
Dominion of Canada is urged to do
her utmost to answer the call of the
Motherland.
Yours sincerely,
ALICE L. HORKINS,
(Mrs. W. B. Horkins)
National President.
FERMINGAR
Séra Carl J. Olson fermdi þessi
ungmenni í Vatnabygðunum
sunnudagana 26. maí og 2. júní.
Þriðji hópurinn verður termdur
að Foam Lake innan skamms.
Aðrir hópar verða myndaðir í
næstu framtíð.
Kandahar:
Ellen Aldís Auchstaetter
Vladimir Fillo
Minnie Dorothy Sanders
Harold Norman Sanders
Gordon Kenneth Sjerven
Ástríður Ingibjörg Joyce Sumar-
liðason
Josephine Guðríður Vopni
Leslie:
John Franklin Goodman
Baldur Guðni Hubert Howe
Doris May Sandberg
Mildred Joyce Sandberg
Arthur Martin Tagseth
Louis Norman Tagseth
Fjölmenni mikið var á báðum
stöðunum.—
•
Ungmenni fermd í Bræðra-
söfnuði í Riverton, sunnudaginn
2. júní:
Guðrún Halla Johnson
Margret Emily Thompson
Margret Valdína Thorsteinsson
Joyce Doreen Ólafson
Katrín Árnason
Lorna Guðrún Jónasson
Guðný Helga Johnson
Dorothy Anna Sigvaldason
Lorna Sigurlaug Jónasson
Dorothy Ellen Thompson
Sigurður Johnson
Thomas Aðalsteinn Jónasson.
•
Ungmenni fermd af sóknar-
presti í Árdalssöfnuði, í Árborg,
9. júni:
Agnes Magnússon
Gyða Björg Daníelson
Margrét Jóhannsson
Beatrice Kristin ólafson
Kristín Guðbjörg Jóhannsson
María Björnsson
Ester Valdheiður Erickson
Thordur Brandsson
Jón ólafur ólafsson
Vilberg Líndal Paulson
Lloyd Ralph Sigurdson
Tobbías Már Thorsteinsson
Jónas Sigvaldason
Jóhann Páll Gíslason
Robert Dean Oddleifsson.
Sig. ólafsson.