Lögberg - 26.12.1940, Blaðsíða 1

PHONE 86 311
Seven Lines

d
ClcaS°^

Cot-
erS a
Service
and
Satisfaction
' ts ðtwoji ít'
woss.mjpj a -Sjív
^OCZI^OC

PHONE 86 311
Seven Lines
vMfS
ite
d
Lets
ÉTís^*0*

Cot

For Better
Dry Cleaning
and Laundry
53. ARGANGUE
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. DESEMBER, 1940
Vinur smælingjans
Skorturinn batt honuin byrði rauna;
blés honum él í fang;
hurðum þó aldrei á hæla læsti
húsvana ferðalang.
Langförlum vegförum loftsins bláa
léði hann þreyttum skjól;
stráði á fönnina björg og brauði,
bjó þeim, í hretum, jól.
Söngvarar himins, er hríðin næðir,
harma sinn trygðavin;
þögulir drúpa, en þýtur stormur
þungur um bleikan hlyn.
Ljóðþrestir koma með lauf, er vorar,
lilju og rósar blað;
láta þau hljóðlaust á foldu falla,
fegra hans hvílustað.
Richard Beck.
Undirbúningur
nýbýlahvertis í Ölfusi
Á fundi rikisstjórnarinnar í
gærmorgun var tekin sú ákvörð-
un að láta koma strax til fram-
kvæmda heimild, sem seinasta
Alþingi veitti ríkisstjórninni til
að kaupa jarðeignir í ölfusi, þar
sem komið yrði upp nýbýla-
hverfi. Jafnframt ákvað ríkis-
stjórnin að láta einnig koma til
framkvæmda heimild, sein henni
var veitt á seinasta þingi til að
verja 150 þús. kr. á yfirstand-
andi ári til undirbúnings ný-
býla á löndum ríkisins.
Fyrir fundi ríkisstjórnarinnar
lá tilaga frá landnámsnefnd um
að ríkið keypti jarðirnar Kirkju
ferju, Kirkjuferjuhjáleigu og
Hvamm; sömuleiðis kauptilboð
frá eigenduin þessara jarða.
Rikisstjórnin ákvað að taka til-
boðum um Kirkjuferju og
Kirkjuferjuhjáleigu, en að láta
gera gagntilboð um Hvamm.
Búnaðarfélag fslands hefir að
tilhlutun landbúnaðarráðherra,
látið gera mælingar á þessari
landspildu í sumar og er upp-
drætti af fyrirhugaðri framræslu
og öðrum ræktunarframkvæmd-
um langt komið. Ætti að vera
hægt að hefja vinnu við fram-
ræsluna strax og þessu undir-
búningsverki er lokið.
Telja má sennilegt, að fyrir
þá fjárveitingu, sem ríkisstjórn-
in hefir nú ákveðið að veita til
undirbúnings nýbýla á þessu ári,
verði aðallega unnið við hið
fyrirhugaða nýbýlahverfi í ölf-
usi.
Það hefir dregist nokkuð hjá
ríkisstjórninni að taka framan-
greindar ákvarðanir og réðu þar
mestu, að mikil atvinna hefir
verið hér undanfarna mánuði og
því verið talið erfitt að fá menn
í þessa vinnu. Nú virðist at-
vinna hér í bænnm fara mjög
minkandi og ætti því ekki að
vera hörgull á vinnuafli. Ný-
býlamálið er lika svo mikilvægt
mál að það má ekki stranda á
því, þótt vinna bjóðist við önnur
iangtum óhagnýtari störf.
Nýbýlamálið er tvímælalaust
stærsta framtiðarmál þjóðarinn-
ar. Þjóðinni er ekkert nauð-
synlegra en að geta beint heim-
ilafjölguninni þangað, sem
beztu og heilbrigðustu afkomu-
skilyrðin eru fyrir hendi. Það
er heldur ekki auðveldara að
vinna að undirbúningi annars
framtíðarmáls en nýbýlamálsins
meðan styrjöldin stendur yfir.
Það er hægt að vinna að fram-
ræslu og öðrum ræktunarundir-
búningi, án nokkurs teljandi
innflutnings. Þær 150 þús. kr.,
sem eru veittar til þessara fram-
kvæmda nú fyrst í stað, segja
vitanlega lítið. Til þess að hægt
sé að sinna þessum málum að
nokkru gagni og fjölga nýbýlum,
svo að það hafi verulega þýð-
ingu fyrir þjóðfélagið, þarf að
margfalda þessa upphæð. Það
þarf að ræsa fram land og undir-
búa til ræktunar i svo stórum
stíl að hægt verði að reisa
hundruð nýrra býla, þegar styrj-
aldarástandinu linnir og mögu-
leiki fyrir bvggingar skapast á
ný. Þessvegna hlýtur það að
verða eitt meginverkefni næsta
þings að beina síórauknu fjár-
magni til þessara framkvæmda
og láta hinn mikla stríðsgróða
þannig koma að notum til að
skapa varanleg verðmæti og
þjóðinni betri afkomuskilyrði í
framtíðinni.
—Tíminn 29. okt.
Um Gunnar
rithöfund
Gunnarsson
Herra ritstjóri:
Fyrir nokkrum dögum fékk
eg bréf frá Gunnari Gunnars-
syni, skáldi, og er það titefni
þess að eg vildi biðja blað þitt
fyrir línur þessar.
Eins og allir vita, fluttist Gunn-
ar heim til átthaga sinna nú
fyrir meira en ári síðan, keypti
höfuðbólið Skriðuklaustur i
Fljótsdal, settist þar að og lét
húsa bæinn af nýju. Gunnar
flutti frá húseign í Danmöru,
sem hann mun tæplega hafa get-
að selt að svo stöddu; að minsta
kosti gat Jónas Jónsson þess í
Tímanum, að landsstjórnin, eða
réttara sagt, bankarnir hefðu
litillega hjálpað upp á hann þar
til hann gæti komið húsi sínu í
Danmörku í verð. Þetta mun
hafa verið i fyrsta skifti að
Gunnar þá fé að löndum sínum,
og það þá að láni.
Eins og öllum er kunnugt náði
Gunnar Gunnarsson svo mikilli
hylli með bókum síuum á Norð-
urlöndum og í Þýzkalandi, og
nágrannalöndunuin að hann gat
lifað sem sjálfstæður maður. Og
það er án efa fyrir tekjur þær,
sem hann hafði af bókum sínum
í Evrópu, að hann gat ekki að-
eins hugsað til heldur lika fram-
Jcværnt heimförina.
Nú hefir stríðið og hafnbann-
ið lokað þessari aðaltekjulind
skáldsins, svo að hann hefir ekki
á öðru að lifa en því, litla, sem
bækur hans gefa af sér á fs-
landi. íslendingar hafa raunar
brugðist vel við og myndað út-
gáfufélag*) með það mark fyrir
augum að gefa út bækur hans,
gamlar og nýjar. Eru þannig
allar líkur á að sú sjálfsgaða
skuld verði goldin er landið hef-
ir lengi átt að gjalda þessum
fræga syni sinum, skyldan að
koma bókum hans öllum í virðu-
legan íslenzkan búning.
En það er annar aðili, sein
Gunnar Gunnarsson á nú hönk
upp í bakið á, J»ó líklega verði
óhægt að sannfæra þann aðilann
um skuldina. Þetta eru hinar
enskumælandi þjóðir, fyrst og
freinst England og Canada, sem
hernumið hafa landið og bannað
siglingar til meginlandsins. En
þó að Englendingar séu manna
samningaliprastir og þótt þeir,
að sögn blaðanna, hafi veitt fs-
lendingum ýms verzlunarfríð-
indi, þá er varla að búast við að
þeir telji sér skylt að fæða is-
lenka höfunda, þótt þeir verði
fyrir tekjuhalla af striðinu. Þeir
hafa öðrum hnöppum að hueppa
nú. Hinsvegar ætti Vestur-fs-
lendingum að renna blóðið til
skyldunnar að gera sitt til |iess
að auka sölu þeirra bóka, sem
þegar hafa verið þýddar á ensku
og fáanlegar eru.
Þessar bækur eru Ships in the
Sky og The Night and the
Dream, sem svara til þriggja
fyrstu bindanna af hinni mikHi
og ágætu sjálfsæfisögu Gunnars,
Kirkjunni á fjallinu. Útgefend-
ur þessara bóka eru Bobbs Mer-
rill Company, Indianapolis, Ind.,
tm umboðsmenn þeirra í Canada
eru MacGlelland and Stewart,
Ltd., 215 Victoria Street, Tor-
onto, Canada.
Eg hefi það frá útgefendum að
138 eintök hafi selst af fyrri
bókinni en 100 eintök af hinni
síðari í Canada. Þó að engir
hefðu keypt nema Vestur-ís-
lendingar, virðist mér þetta ekkf
mikil sala. Hér er þó um bæk-
ur að ræða, sem ekki einungis
hafa selst svo tugum þúsunda
skiftir á Norðurlöndum og í
Þýzkalandi, heldur einnig hafa
fengið hina beztu dóma bæði á
Englandi og hér vestan hafsins,
— í blöðunum. Bækurnar eru
með öðrum orðum viðurkendar
góðar bókmentir á alþjóða mæli-
kvarða, þótt þær hafi ekki selzt
vel í enskumælandi lönduin. En
þar á ofan hafa þessar bækur
sér það til ágætis, að þær lýsa
íslenzku lífi og íslenku landi, —
eins og það var um og eftir alda-
mótin, — betur og hlutlausar
en flestar bækur hinna nýrri
höfunda gera. Æskuár Gunnars
á Valþjófsstað í Fljótsdal, flutn-
ingurinn norður með Lagarfljóti
og yfir Smjörvatnsheiði, dvöl
hans á nýja heimilinu á Ljóts-
stöðum í Vopnafirði, — alt þetta
stendur lifandi og ljóst fyrir
hugskotssjónum lesandanna.
Gunnar afskræmir ekki, eins og
Laxness, né fegrar, eins og
Hulda, heldur segir söguna mik-
ið til eins og hún gengur, með
svo ógleymanlegri list, að manni
finst maður vera kominn heim
til hans á bæina. Eða svo finst-
mér, sem ólst upp við svipuð
kjör, þó í annari sveit væri, á
Austurlandi. Mig grunar, að
svo finnist fleirum gömluin ís-
lendingum.
Þess er að gæta, að Gunnar
skrifaði þessa æfisögu á dönsku,
*)petta félaft nefnir sig Landnávxu og
hafa félagar bundist I aé borga visst.
gjald á mánuði til útgáfunnar.
og hún er enn ekki þýjd á ís-
lenzku, þó þýðing sé í uppsigl-
ingu. Hvað margir Vestur-ís-
lendingar lesa dönsku? Og þó
þeir læsu dönsku, þá eru nú
allar dyr lokaðar í hili að fá
bókina frá Danmörku. Hins-
vegar er hér nú líka tækifæri
fyrir þær kynslóðir, sem týnt
hafa máiinu að meiru eða minna
leyti að lesa Gunnar og njóta
hans, — ef þær kynslóðir hafa
þá ekki líka týnt ræktinni til
ættlands sins og áhuga fyrir öllu
öðru en hinu enska uinhverfi.
Loks er hitt ekki ómögulegt að
jafnvel þótt ræktin lifi, þá líki
ekki þessari nýju ensk-ísl. kyn-
slóð það sem hún fær að heiman,
þó hún eigi kost á að lesa það i
þýðingu.
Því það er ekki við það að
dyljast, að fslendingar, sem
Norðurlandabúar, standa utan
hinnar ensku menningar, ekki
á þann hátt að þeir og Norður-
lönd fvlgist ekki sæmilega vel
með því, sem fram fer í hinum
enska heimi, heldur þannig að
ensku-mælandi menn hirða i
rauninni ekkert um hvað fram
fer á Norðurlöndum, — i hók-
mentunum, að minsta kosti.
Andlegu landamærin hafa lengi
verið, eins og þau pólitísku, Rín
og Norðursjórinn. Ef nokkuð
gott kom frá Norðurlöndum, þá
var það selflutt yfir Frakkland.
Þetta er aldagömul hefð, frá
dögum Vilhjálins bastarðar.
Hvaðan fékk Shakesjieare efnið
■* Hamlet. úr Laxa hinum
danska, í franskri endursögn!
Hvar kyntust Englendingar fyrst
íslenzkum bókmentum? f latn-
eskum**) og frönskum þýðing-
um! Hve mikils var Ibsen met-
inn í Englandi og. í Ameríku
áður en Frakkar gerðu hann
nógu fínan til þess að honum
yrði veitt viðtaka?
Auðvitað eru hér margar
undantekningar, ekki sízt á hin-
um síðustu tímum, þegar ekki
aðeins stórskáldin, heldur líka
smærri spámennirnir eru áður
en varir þýddir af einu málinu
á annað. En undantekningarnar
gera ekki annað en sanna regl-
una.***) Það er því miður
satt, að þrátt fyrir William
Morris og aðra, sem ausið hafa
úr íslenzkum sagnauði, og reynt
að beina athygli almennings til
norðurs, þá er og verður ensk
menning suðurhverf og blind á
aðrar áttir.
Þetta er auðvitað ekki sagt
til þess að niðra enskri menn-
ingu i neinu, heldur aðeins til
þess eins að gera mönnurn ljóst,
hverskonar vaxtarskilyrðum ís-
lenzkar mentir mættu búast við,
ef svo færi, að samband þeirra
við Norðurlönd yrði rofið til
lengdar. Dæmi Gunnars Gunn-
arssonar er ótvíræð bending í
áttina.
En svo aftur sá vikið að út-
gáfu bóka hans vestan hafs, þá
er það ætlun útgefendanna að
senda út þýðingu af Advent
eftir Gunnar með vorinu og hefir
Book-of-the-Month-Club pantað
hana handa félögum sínum. Er
þetta að vísu ágæt auglýsing
fyrir bækur Gunnars, og von-
andi að komi að nokkrum not-
um.
Stefán Einarsson.
(Johns Hopkins University).
**)paðan koma þessar leiðu nafn-
myndir eins og Hela, Valhalla, o. s.
frv. í stað gððra enskra orðmynda:
Hell og Valhall.
***)Sfðan eg kom vestur um haf man
eg aðeins eftir einni norskri bók, sem
gerðist "best seller.” pað var Og bag
ved syngvr skovene eftir Tryggve Gul-
brandsson.
NÚMER 5:
Azure s Death Song
Cold as this rock and defying,
Fate leaves iny anguished and dying.
Lonely and longing------yet knowing
Endless the night and the blowing.
— Sweet, alluring voices out of Niflheim were borne.
One have I loved with devotion.
-----Guilty and painful emotion.
-----Sleep has been denied me by those voices forlorn.
Love was not meant for my keeping,
Only the sighing and weeping.
Slowly my heart strings are breaking.
Twilight descends on my waking.
Cold and inournful voices out of Niflheim are borne.
Freyja, Thy wings must enfold me.
Goddess in dying uphold me.
Theu shall sleep prevail against those voices forlorn.
(From the Icelandic of Indriði Einarsson).
by Jakobina Johnson.
FYRSTA LÚTERSKA KIRKJA
Séra Valdimar J. Eylands
Heimili: 776 Victor Street.
Sími 29 017.
Sunnudaginn 29. desember:
Guðsþjónusta á ensku kl. 11
fyrir hádegi.
Jólasamkoma eldri deilda
sunnudagaskólans, kl. 7 e. h.—
A Pageant entitled THE STAR
OF HOPE will be presented.
The pageant consists of 48 per-
formers, and is snpported by a
choir of 50 inixed voices.
Nýársdag 1941:
Guðsþjónusta á ísl. kl. 11 f.h.
Áskorun til
ítölsku þjóðarinnar
Mr. Winston ChurchiLl, for-
sætisráðherra Breta, flutti eina
af sínum kyngfmögnuðu útvarps-
ræðum á mánudaginn, þar sem
hann skoraði á ítölsku þjóðina
að reka Mussolini frá völdum
tafarlaust, eða að öðrum kosti
yrði eigi fyr við skilist, en
ítalska veldið yrði tætt í smá-
agnir; hann kvað Mussolini ein-
um um það að kenna, hvernig
hag ftaliu nú væri komið.
IIERT A SÓKN
Bretar hafa rekið allan italska
herinn á brott úr Egyptalandi,
og tekið yfir 35 þúsundir ítalskra
hermanna til fanga; nú sækja
þeir hart að ítölskum bækistöðA7-
um í Libyu, þar á meðal hafnar-
borginni Bardia.
S O RGLEGT SLYS
Theodór ólafsson, tuttugu og
þriggja ára að aldri, sonur þeirra
Mr. og Mrs. J. K. ólafsson að
Garðar, N. Dak., fórst i flugslysi
á föstudaginn i vikunni sem
leið; hann var kvæntur maður,
gáfaður og vel metinn. Lögberg
vottar sifjaliði hans innilega
hluttekningu í hinni djúpu sorg.
Miss María Hermann
látin
Á miðvikudaginn þann 18. þ.
m. lézt á Almenna sjúkrahúsinu
hér i Winnipeg, Miss María
Hermann, rúmlega sextug að
aldri, er gegnt hafði um langt
skeið yfirhjúkrunarkonu stöðu
við fyrgreint sjúkrahús; var hún
hin glæsilegasta stúlka, prýðis
gáfuð og vel ment. Foreldrar
Maríu voru Hermann Hjálmars-
son Hermann og Magnea dóttir
Péturs Guðjohnsen dómkirkju-
organista, og fluttist hún með
þeim til Vesturheims árið 1890.
Systkini hennar á lífi eru
Kirstin, Pétur, Theodora, Thor-
halur, Halldóra, og uppeldissyst-
ir, Rósa.
útför Maríu fór fram frá
heimilinu og Fyrstu lútersku
kirkju á föstudaginn var. Séra
Valdimar J. Eylands jarðsöng.
Saga Islendinga
í Vesturheimi
Nýkomið er á bókamarkað hér
vestra 1. bindið af Sögu íslend-
inga í Vesturheimi eftir Þorstein
Þ. Þorsteinsson, mikil bók og
fyrir margra hluta sakir merki-
leg; bókinni fylgja úr hlaði ítar-
leg formálsorð eftir dr. Richard
Beck; þetta er allstór bók, 253
blaðsíður i stóru broti, prentuð
í Reykjavík fyrir atbeina Þjóð-
ræknisfélagsins, og átti Soffonías
Thorkelsson framkvæmdarstjóri
í því mikinn þátt, hve greiðlega
tókst um útgáfuna. Bókin kost-
ar í bandi $3.50, og hefir Einar
Haralds, Ruth Apts., aðalútsölu
með hendi. Auk þess má panta
bókina hjá þeim Dr. Sig. Júl.
Jóhannessyni, 806 Broadway og
Sveini Pálmasyni, 654 Banning
Street, Winnipeg.
á^eaöon’ö (^reettnöö
There is no more appropriate time to stimulate the
spirit of hope and good cheer than the Christmas
season. With Canada and all parts of the British
Empire as well as other countries who prefer freedom
to oppression at war, this spirit gives encouragcment
to march on “towards their just and true inheritance.”
So again this year the Dominion Department of
Agriculture extends sincere wishes for as Happy a
jChristmas and as Happy a New Year as is humanly
possible in a war-torn world, to all with whom, in
whatever capacity, it has been privileged to be associated.
JAMES G. GARDINER,
Minister
G. S. H. BARTON,
Deputv Minister