Lögberg - 26.12.1940, Page 5

LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 26. DESEMBEE, 1940
5
og eru smá túnblettir kring um
flest húsanna. Vatns- og skolp-
veita er engin i þorpinu, enda
ómögulegt að fá rennandi vatn
á nesinu. Vatnsbólin eru því
aðeins brunnar. Rafveita er
engin og sennilega eru virkjun-
arskilyrði engin. Einn aðalvegur
liggur um þorpið og auk þess
nokkrir smærri vegarspottar.
Þorpið er óskipulegt. Höfnin
má teljast allgóð. Nú er byrjað
að byggja þar bryggju, sem á-
ætlað er að kosti a. m. k. 50
þúsund krónur. Talið er að all-
stóð skip geti lagst við bryggj-
una, þegarf ullgerð er. Búist er
við að þorpið komist í bílvega-
samband á næsta ári.
Þorpsbúar lifa á sjávarútvegi
og landbiinaði. Bátaflotinn er
þó aðeins 8 hreyfilbátar frá IV2
—3 smál. að stærð. Venjulegur
veiðitími er frá maíbyrjun til
ágústloka og er eingöngu veitt á
línu. Til þessa hefir aflinn ver-
ið saltaður og þurkaður, því að
hraðfrystihús er ekkert í þorp-
inu. Sjómennirnir verka afla
sinn sjálfir. Talið er að út-
haldstími bátanna gæti vel verið
lengri heldur en hann er, þvi
aðstæður fyrir þessa tegund út-
gerðar er fremur góð í þorpinu,
tiltölulega stutt til miða og höfn-
in örugg. Hinsvegar hefir út-
gerð stærri báta vegnað illa á
Vopnafirði, eins og víðar á Aust-
fjörðum, og hefir nú um skeið
alveg lagst niður.
Engin lifrarbræðsla er í þorp-
inu, og inestur hluti fiskiúr-
gangins fer í sjóinn.
Mikið vantar á að bátaflotinn
í þorpinu sé nægur atvinnuþörf-
inni, enda er þar talsvert at-
vinnuleysi, jafnvel um hábjarg-
ræðistímann. Sennilega þarf að
tvöfalda veiðiflotann, svo að
nægur verði núverandi fólks-
fjölda.
Ræktað land í þorpinu mun
vera nálægt 25 ha. Eru það að-
allega gamlir túnblettir kringum
íbúðarhúsinn, því nýrækt í þorp-
inu er tiltölulega lítil. óræktað
land, sem telja má ræktunar-
hæft, má ætla 70 ha. og er meiri-
hluti þess álitlegur mýrarflói
norðan til á Kolbeinstanga ör-
stutt frá þorpinu. Ekki hefir
land þetta verið mælt til rækt-
unar ennþá, og er þó á þvi hin
mesta þörf. Grasnyt og búskap
hafa tæplega 50 fjölskyldur af
60, sem í þorpinu búa. Veru-
legan hluta af heyfengnum verða
þoi-psbúar að sækja inn í sveit,
með miklum kostnaði og fyrir-
höfn. Er því búskapur þeirra að
ýmsu leyti dýr og torveldar þeim
jafnframt aðra atvinnusókn.
Mikið af túnunum í þorpinu er
ræktað á leirbornum me;l, enda
bregðast þau mjög þegar þurkar
ganga. Ræktuninni í þorpinu
miðar ‘því nær ekkert áfram.
Hreppurinn gerir ekkert til að
ýta undir menn í því efni.
Árið 1939 var uppskera og
búfénaður:
Taða 1200 hestb., úthey 800
hestb., kartöflur 220 tunnur. Kýr
40, sauðfé 750, hestar 15.
Af annari atvinnu í þorpinu
má nefna sláturvinnu á haustin
(um 8,000 fjár). Þá er talsvert
uin vegavinnu í héraðinu, sem
þorpsbúar njóta nokkurs af. En
mikið vantar á að atvinna sé
nægileg.
Það er engum vafa bundið, að
því fólki, sem nú býr á Kol-
beinstanga getur vegnað vek ef
þau gæði, sem þar eru til á sjó
og landi, eru réttilega hagnýtt,
en uin það hefir rikt hin mesta
deyfð undanfarið.
Framtiðarverkefnin eru þvi:
1. Að mæla og skipuleggja
ræktunarhæft land þorpsins og
auka ræktunina að því marki, að
þorpsbúar geti sem mest full-
nægt sér með landbúnaðarvör-
ur og aflað þeirra af ræktuðu
landi. Samhliða þessu þarf að
gjörnýta öll áburðarefni, bæði
sjávarfang og húsdýraáburð.
Ekki er hægt að búast við að
þetta mál kornist á rekspöl, nema
hreppurinn hafi um það forystu
og láti framkvæma ákveðinn
þátt ræktunarinnar, (framræsla,
girðingar o. fl.).
2. Aukning veiðiflotans i
þorpinu. Talið er, að margir
hinna yngri manna séu efnilegir
sjómenn, en bátar handa þeim
eru ekki til.
3. Fullomin hagnýting sjávar-
afurðanna. Þar til má nefna:
(a) Lifranbræðslutæki og hag-
nýting fiskiúrgangs til áburð-
ar. Þessi verðinæti eru nú
lítt eða ekki hagnýtt.
(b) Hraðfrystihús í sambandi
við kjötfrystihús kaupfélags-
ins. Mun þessi breyting ekki
ýkjadýr, og er málið til at-
hugunar.
Ef vel tekst til um lausn þess-
ara mála, getur búum þorpsins
vegnað vel, en tæplega er rétt
að gera þar ráð fyrir fólks-
fjölgun svo nokkru nemi.
—Tíminn 29. okt.
Vigfúsína Helga
Haldórsson
Konunnar viðkvæma og
veika hönd
veltir oft þungum steinum."
Þessi orð skáldsins komu mér
í hug, er eg frétti lát konu þess-
arar, er lengi hafði, jafnvel á
annan tug ára, átt við þungan
heilsubrest aó striða, en hafði
lokið stóru og óvenjulegu dags-
verki, þrátt f'yrir það þó að alla
æfi væjrij hún injög veil að
heilsu. Hún var fædd 6. marz
1880, voru ættir hennar úr
Húnavatnssýslu. Föður sinn
Vigfús Vigfússon að nafni, misti
hún smábarn að aldri. Sigríður
Jónsdóttir móðir hennar fór
ineð dóttur sína 4 áia, vestur
um haf og dvaldi að mestu í
Yrnesbygð i Nýja íslandi, en
ung að aldri fór Vigfúsína að
vinna fyrir sér; vann hún um
langa hríð í Selkirk, og var þá
og ávalt síðan athvarf móður
sinnar. Árið 1907 giftist Vigfús
ína Benedikt Halldórssyni, ætt-
uðum úr Vopnafirði í Norður-
Múlasýslu. Þau bjuggu fyrst á
Melstað í Mikley, en um mörg
síðari ár norðanvert á Mikley,
en þar hefir Benedikt verið
vitavörður um langa hríð. Oft
hefir hann eigi síður en hin
látna kona hans átt við þunga
sjúkdómsreynslu að striða. Þó
auðnaðist þeim að ljúka stóru og
sjaldgæfu dagsverki, sem vert er
á að minnast. Þau hjón tóku tit
fósturs og gengn í góðra for-
eldra stað 4 munaðarlausum
börnum. Eitt dó í bernsku, en
á lifi eru: Grace Iris Dorothy,
gift Þorkeli Guðmundssyni Þor-
kielssonar frá Geirastöðum í Ár-
nesbygð, og búa þau þar i grend.
Wiliam Rosengren, heima og
Stanley Walter, sömuleiðis
heima. Hin látna átti djúpa
samúð með öllum, er fáa áttu
að, og stóðu áveðurs í æfibar-
áttunni. Hún starfaði i kyrþey
og yfirlætislaust. Árum saman
átti blind móðir hennar, og
tengdafaðir alhvarf á heimili
þeirra hjónanna. Frá sjónar-
hæð. saknaðarins getur hann,
sem nú er eftirskilinn, horft yfir
æfiferil, sem oft var torsóttur,
en sem fxerði sigurvinninga úr
djúpi lífsreynslunnar, og með
stilingu og djúpri festu var að
verki gengið. Vigfúsína fékk
heimfararleyfi til betri tilveru
jxann 10. des. á Grace sjúkra-
húsinu í Winnipeg þá 60 ára, 9
mánaða og 4 daga göniul.
Kveðjuorð voru flntt á heimili
dóttur hennar á Geirastöðum,
og frá kirkju Gimli safnaðar,
undir umsjón sóknarprestsins
þar, séra Bjarna A. Bjarnasonar.
Sá er línur þessar ritar, mælti
einnig kveðjuorð.
Sigurður ótafsson.
The Watch Shop
Dlamonds - Watches - Jewelry
Agrents for BULOVA Watches
Marriage Licenses Issued
THORLAKSON & BALDWIN
Watchmakers and Jewellerst
699 SARGENT AVE., WPG.
OLD NIAGARAl
Portvin og Sherry i
“Engin Eftirliking til fyrir Aldurinn” Æ
Ingibjörg Vídalín Sveinsdóttir
Magnússon
HÚSFREYJA Á EYJÓLFSSTÖÐUM í NYJA ÍSLANDI
“Ein var hún þeirra,
Er þolinmóðar
Með hugarstilling
Og hugarþreki,
Gleðjandi aðra
Meðan grætast sjálfar,
Iiera brest heilsu
og böl hvert annað.
Syrgja nú látna
Svanna prýði
Eiginmaður, börn
Og ástmenni;
Deyji góð kona,
Er sem daggeisli
Hverfi úr húsum,
Verður húm eftir.
(Stgr. Thorsteinsson).
Með henni er til moldar geng-
in ein af mikilhæfustu og bezt
þektu konum hins víðlenda og
margmenna Nýja íslands. Hiin
var fædd að Kletti í Reykholts-
dal i Borgarfjarðarsýslu. For-
eldrar hennar voru Sveinn Árna-
son og Þorgerður Jónsdóttir.
Ungþroska kom hún vestur um
haf árið 1893, og fór þá strax
til Mrs. Valgerðar Sigurðsson á
Hnausum, er Valgerður móður-
systir hennar. Árið 1895 giftist
hún frá heimili frændkonu sinn-
ar og Stefáns kaupinanns og
gekk að eiga Magnús Magnússon
frá Ragnardal í Patreksfirði,
Barðastrandasýslu, hinn mæt-
asta og bezta mann. Giftingin
fór fram 10. m’árz á téðu ári.
Þau bjuggu fyrst að Nýjabæ við
Hnausa, en fluttu að Eyjólfs-
stöðum og bygðu þar brátt eitt
hið allra stærsta íbúðarhús bygð-
arinnar, varð það og mannflesta
heimili héraðsins, áratugum
saman.
Stór og mannvænlegur varð
hann hópurinn umhverfis Ingi-
björgu og Magnús á Eyjólfs-
stöðum; eru börnin hér talin
eftir aldursröð:
Jón Vídalín, Eyjólfsstöðum,
kv. Rannveigu Albertson; Magn-
ús Ragnar (d. 2. sept. ’40) kv.
Sigurborgu Oliver; Helga Þor-
gerður Sigriður (d. 12. ág. ’32),
gift Th. Sigmundssyni; Sveinn
Sigursteinn, kv. Ruth Magnús-
son, Eyjólfsst.; Oscar Kristinn,
kv. Önnu Jóhannsson, Riverton:
Ásta Maria Monica, gift Jóhanni
Dan(elssyni, Wpg.; Jóhannes
Helgi, kv. Hönnu Anderson, Eyj-
álfsstöðum; Einar Kopráð, kv.
Ingu Magnússon, Evjólfsst.;
Guðmundur Gröndal, heima;
Ingibjörg Magnúsína, gift Björg-
vin Holm; Jórunn Valgerður
Oddný, vinnur i þjónustu Dom-
inion stjórnar; tvo drengi mistu
Eyjólfsstaðahjónin, dóu þeir í
bernsku, og hétu þeir Sveinn og
Einar. Barnabörnin á lífi eru
31 að tölu, og 1 barnabarnabarn.
Systkini Ingibjargar eru: Jón,
fyrrum þingmaður Mýramanna
(dáinn); Jóhannes, fyr fast-
eignasali í Winnipeg, nii i
Morovia, California, kv. Ásu
Nordal, hún látin; Helga, látin,
gift Lýð Jónssyni á Lundi i
Hnausabygð; Gróa, gift Sveini
Pálmasyni byggingameistara,
Winnipeg.
Móðursystkini Ingibjargar
eru: Jón Jónsson, fyr bóndi á
Grund í Mikley og Valgerður
Sigurðsson, ekkja Stefáns kaup-
manns Sigurðssonar frá Hnaus-
um í Breiðuvík.
Það varð sneinma mann-
margt og umfangsmikið heimilið
á Eyjólfsstöðum. Frá fyrstu tíð
stundaði Magnús á Eyjólfsstöð-
um fiskiveiðar í stórum stíl,
fóru þær svo vaxandi, með
auknum starfsháttum og nýrri
tækni um síðastliðna tvo tugi
ára, í höndum sona hans. En
það, sem fyr og síðar einkendi
þetta stóra útvegsheimili var
andi sá, er þar ríkti, en það var
velvildar andi og góðhugur hús-
bænda og barna þeirra gagnvart
öllum er unnu í þarfir heimil-
isins eða á útveg Eyjólfsstaða-
manna. Er það ekki einsdæmi
að synir manna er fyr unnu á
útveg þeirra feta í fótspor feðra
sinna, er fyr á árum unnu þar.
Má segja um Eyjólfsstaða-hjón-
in eins og segir í Njálu um Njál
og Bergþóru að “þeim varð vel
til hjóna og vildu margir heldur
með þeim vera en heima að bú-
um sínum.”
Hjónin Ingibjörg og Magnús
áttu sinn stóra þátt í því að
skapa þennan geðblæ, er mótaði
heimilið og börn þeirra, og fiski-
verin þar sem Eyjólfsstaðabræð-
ur hafa stöðvar sínar.
Hin nánustu bönd samiiðar
tengdu allan hinn stóra barna-
hóp innbyrðis, og sum barna-
börn þeirra hjóna ásamt tengda-
börnum þeirra áttu þar heimili
árum saman. Um mörg síðari
ár höfðu dætur þeirra létt heim-
ilisábyrgð af herðum móður
sinnar, og sumar þeirra fóru
aldrei að heiman, en vöktu yfir
velferð og heilsu móður sinnar,
er var veil og fór mjög hrörn-
andi hin síðari árin. Stór og
djúp sorgarsár a^f hendi dauðans
varð hið fjölmenna heimili að
þola, fyr og síðar. En máttugt
og djúpt traust til Guðs lýsti.
Það var bjart umhverfis Ingi-
björgu, hlýleiki ástvina, héraðs-
búa og skyldmenna streymdi til
Eyjólfsstaðahjónanna. Trúin á
gæzku og handleiðslu Guðs var
Ingibjörgu ljós á leið. Á marg-
an hátt má fullyrða að henni
v^r i blóð borin þau einkenni, er
gerðu hana hæfa til að stjórna
hinu stóra heimili með rausn og
prýði. Hún átti yfir miklu
þreki og glæsmiensku að ráða,
bæði andlega og líkamlega.
Höfðingsskapur einkendi per-
sónu hennar og framkomu;
hún bar óræk merki stórfelds
tilfinningalífs, er mikil og breyti-
leg æfireynsla hafði þjálfað. Á
ýmsan hátt virtist mér hún
minna mig á hvenhetjur forn-
aldarinnar með þjóð vorri, er
sögur vorar lýsa. Höfðinglyndi,
samfara djúpri samúð, og hjálp-
fýsi gagnvart þeim er þurfandi
voru, og i skuggum lífsins
dvöldu, einkendu hana. Hún
átti djúpa aðdáun og glöggan
skilning á sögu og bókmentum
ættlands sins. Áttu Eyjólfsstaða-
hjónin ágætan bókakost, enda
bæði lestrargjörn og fróðleiks-
fús.
Þung reynsla féll þessum ást-
vinum í hlut við sviplegt fráfall
næst-elzta sonar þeirra, Magnús-
ar Ragnars, 2. sept. 1940, enda
urðu tæpir tveir mánuðir milli
sonar og móður. Ingibjörg átti
þó þolanlega líðan á þessu tíma-
bili; daginn áður en hún dó, fór
hún í heimsókn til Ingibjargar
dóttur sinnar, á fögrurn haust-
degi, kom heirn að kveldi, ánægð
og glöð við þolanlega líðan. Árla
næsta morgun fékk hxin heirn-
fararleyfi; hún var kvödd rétt
um það bil er fagurt sumar,
eftir íslenzku tímatali, var að
Kúla hljóp úr fallbyssu
og sprakk á túninu
á Þaravöllum
Síðastliðinn þriðjudag hljóp
skot úr fallbyssu við bækistöð
brezka setuliðsins á Kjalarnesi.
Kúlan kom niður á túninu á
Þaravöllum í Innri-Akraness-
hreppi, hinum megin við Hval-
fjörð.
Myndaði kúlan talsvert djúp-
an gíg í túninu, en moldin ýrð-
BÆNDUR. KAUPMENN
FLUTNINGSBÍLASTJÓRAR
Verð hráskinna og annara tegunda,
sem við verzlum með. hafa allmjög
hækkað í verði; yður mun undra
hve hátt vér greiðum. Sendið oss
hráskinn i dag. Nákvæm vigt, og
peningaávísun send um hæl.
American Hide&FurCo.Ltd.
157-159 RUPERT AVENUE,
WINNIPEG, MAN.
kveðja. Þá horfði fjölmennur
ástvinahópur og héraðsbúa og
vina, yfir haf dauðans á eftir
henni, á indælum degi, “um
haust af auðri strönd.”
Minning hennar mun lengi
lifa, og færa yl og gróður ást-
vina hjörtum og þeim, er nutu
vinfengis og kærleika hennar.
Sigurður ólafsson.
ist út um túnið.
Tvö börn á bænum voru að
taka upp kartöflur skamt frá
þeim stað, er kxilan kom niður.
Urðu þau vör við mikinn loft-
þrýsting og eitt kúlubrotið fój
fyrir ofan höfuð þeirra.
Hefir ríkisstjórninni verið
send skýrsla um inálið og þess
krafist, að hún hlutist til um,
að bóndinn á Þaravöllum fái
fullar bætur fyrir spjöllin á
túninu.—Alþbl. 20. okt.
‘This advertisement is not inserted by the Government Liquor Control Commission. The Commission is
not responsible for statements made as to the quality of products advertised.”
KVEtíJA FLUTT Vltí JARtíARFÖR MRS. MAGNÚS MAGNÚSSON
Eyjólfsstöðum, Hnausa, Man., 2í. október 19i0
Heimilið sitt
hinzta sinni
kveður húsfreyja,
kall ei bíður.
Blessun sína
breiðir yfir,
að framtið verði
fögur eining.
Hér sæti er autt, því sézt ei forna gleðin.
Hér sjáum liðna fegurð lífs er bar,
^hér enduð leiðar æfistundar biðin
frá öllu því, er kærast henni var.
Eiginmanns nú harmur kremur hjarta,
því horfin nú er sjónum Inga kær,
er gjörði ætíð götu lífsins bjarta,
sem geislandi þar stjarna væri skær.
Þig innan skamms hann aftur fær að líta
hjá ástvinum, sem tóku á móti þér.
Er sitt við kall, hér samleið varð að slíta,
l»að sama lifsins þess sem jarðneskt er.
Hér ininning hennar mótar geisla hlýja
sem mynd dagfars, er aldrei breytast vann.
Hér einstæðingur ætíð von fékk nýja,
í andbyr lifs, er máttinn þverra fann.
Þig bygðin kveður klökku meður sinni,
þar kær er minning liðnum timum frá;
venslafólki og vinum ertu í mi nni
vinsæl, — hetja stundum lífsins á.
Ástvinirnir! Vonin frið vill færa,
sem flytur boðskap mannlífssorgum þeim.
Að aftur sjáið systur, móður kæra,
í sælum, betri og fullkomnari heim.
Hver hinsta burtför, hún oss á það bendir
að hér sé bernsku runnið aldursskeið.
Því áframhald, — en enginn lífs er endir
þá annað viðhorf birtist vorri leið.
B. J. Hornfjörð.