Lögberg - 15.05.1941, Blaðsíða 5

LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 15. MAl, 1941
5
fokið var í öll skjól, og mændu
himins.
Gott er að treysta Guð, á þig,
Gleður það mannsins hjarta.
Yfirgefðu aldrei mig,
englaljósið bjarta.
^ ísur þær, sem hér eru greind-
ar» hafa eigi komið fyrir al-
mennisgssjónir, svo að eg viti,
þó að þær hafi komið fyrir al-
þýðu eyru. Mér þykja þær þess
'erðar að bjargað sé frá
Sleymsku. Þær hafa vissulega
stytt mörgum stundir, ásamt
^ynsystrum þeirra, sem vera
niunu margar og viðsvegar. Eg
hefi valið af betri endanum og
skilgreint þær í svo fáum orðum,
Sem mér virtist mega við una.
Eg sé við yfirlestur þessa máls,
að mér hefir láðst að tilgreina
synishorn visna, sem fóstrur
harna kváðu yfir þeim, þegar
leitast var við að svæfa þau:
harðu að sofa fyrir mig,
iyrst þú mátt og getur,
Eg skal breiða ofan á þig
nfurlitið betur.
^essi elskulega vísa jafnast
nærri því á við hið fagra inni-
tega viðlag í kvæði séra Einars
Eydölum, um barnið það, sem
ritningin kallar jólabarnið:
“Með visnasöng eg vögguna
þina hræri.”
Heilræðavísur man eg fáar i
■'esku, nema þá sem eg hefi tí-
nndað: Engi lái öðrum frekt . . .
aÓ undanskildum heilræðavísum
^allgríms Péturssonar og heil-
eæðavísum Sigurðar Breiðfjörðs
niansöng Númarímna, sem
hann lætur fóstra Núma kveða
y1® söguhetjuna, þegar drengur-
inn fer að heiman. Það er
Sennilegt, að algengum vísna-
smiðum hafi þótt óárennilegt að
fara i eftirleit i spor þessara
snillinga og látið sér lynda vitn-
eskjuna þá að konur og karlar
kváðu þessar heilræðavísur við
nnglinga og kendu þær, á undan
e^a jafnframt fræðunum. Svo
hegar stafrófskver komu á gang,
h'rtust vísur Hallgríms í þeim.
Sigurður varði sitt rúm
sJálfur, þó mosinn settist að því,
°g grásteinshellan flatvaxna.
Hörn, sem eru fróðleiksfús,
geta orðið mjög spurul, þegar
forvitni þeirra er vakin. Meðan
e8 hafði þessa ritgerð á prjón-
^num, sat eg daglega undir mey-
hnrni, sem kallar mig afa, og
ekki að ástæðulausu og vill heyra
^isur kveðnar, eina af annari.
^ún spyr látlaust að þýðing orða
Sem henni eru ókunn, og beitir
hó tæpitungunni af fremsta
niegni: ‘Fa e da og deia mé
fleii vidur, afi.” Slíkar kenslu-
stundir opnuðu augu min fyrir
agæti þessarar eldgömlu aðferð-
ar< Eg komst að því að barnið
Sagði móður sinni, mér að óvör-
U.m> fjölda vísna, sem eg vissi
eigi að hún hefði numið af mér
og voru sumar þeirra erfiðar
sk>lningi, t. d. þessi:
^veða skal við kollhúfumann,
sem kýrnar þorir ei binda;
ógirtur svo hleypur hann
°g heldur í brókarlinda.
Barnið hafði spurt mig um
VaS kolihúfumaður þýddi og i
annan stað brókarlindi. Eg
ýrði visuna og hugsaði sem
fVn, að síðar kynni þetta riflega
)riggja ára barn að minnast skil-
gre*nilegar afa síns. En eg mælti
a hessa leið:
^ollhúfumaður getur táknað
í^nnn, sem leggur svonefndar
oihúfur og er .tregur til smá-
a> en lætur sem hann þori
1 að binda kýrnar í fjósinu.
^ ann hefir mist hjartað niður i
^nxurnar vegna hræðslu. Þetta
s^.hklngamál sem fullorðið fólk
nr. Vísan er vej gerð skop-
ynd af stráknum. Skilurðu
Þetta litla lóa?
“ T
e veid eggi,” svaraði hún.
a hreytti eg um efni:
veða skal við kindina,
yæðis litlu myndina;
Su nuin forðast syndina,
er sér í giugga grindina.
Þá leit barnið út í gluggann,
sem sólin ljómaði og brosti við
birtunni. Vísan getur verið mjög
gömul: sér í gluggagrindina er
gamaldagsmál, sama sem horfir.
Edda segir t. d.: “Hann sá niður
i jörðina.” Og í fornum sögum
er komist svo að orði: “Hann sá
til veðurs” — horfði, litaðist um.
Barnið hlustaði á þetta alt, enda
þótt það brysti fullan skilning —
að svo stöddu a. m. k. Endur-
minningin getur komið upp úr
kafinu þó seinna verði.
Þessar vísur, sem hér eru til
tíndar eiga svigrúm sitt á land-
inu. Siglinga- og sjávarvisur eru
komnar á þurt land i Hafrænu
og er þess vegna slept hér. En
sú veröld er þó lokkandi til um-
ræðu og frásagna.
Eg ætla nú að lokum að til-
greina tvær visur um kveldúlf-
sem táknar í alþýðumáli svefn-
drunga sem sækir að fólki. Það
er hvort tveggja að eg botna
þessa ritgerð á aftni dags, og á
hinn bóginn líður nú að nátt-
málum æfi minnar — ef að lik-
indum Iætur. Sá tími er nú lið-
inn að menn kasti ellibelg:
Fuglinn segir bí-bí-bi,
bí-bí segir Stína,
en kveldúlfur er kominn i
kerlinguna mina.
Kveldúlfur er kominn hér,
kunnugur innan gátta.
Sól er gengin sýnist mér;
senn er mál að hátta.
Alþýðuandinn og þjóðarsálin
gátu gert visu milli svefns og
vöku — sér til hugarhægðar:
Svefni veldur sólarlag.
Sendi vor drottinn friðinn,
og svo gefi annan dag
eftir þennan liðinn.
Höfundur þessarar vísu hefir
hlakkað til sólaruppkomunnar.
—(Lesbók).
Pólskir sjómenn
skjóta á
lögregluna
í Reykjavík
Klukkan um 2% í fyrrinótt
gerðust þeir atburðir i pólsku
skipi, sem lá við Ægisgarð hér
við Reykjavíkurhöfn, sem sýna,
á hvaða glapstigum nokkrar
ungar stúlkur hér í bænum eru.
fslenzku lögreglunni er þá til-
kynt, að sézt hafi til ferða
þriggja stúlkna um borð í hið
erlenda skip. Var það skipverji
af togaranum Skutli, sem það
gerði. En slíkar næturheimsókn-
ir kvenna eru nú bannaðar með
lögum eftir kl. 8 að kveldi. Lög-
reglan hlaut því að láta þessa
hluti til sín taka. Voru þá þegar
sendir 4 lögregluþjónar á vett-
vang.
Morgunblaðið hefir átt tal við
Erling Pálsson yfirlögregluþjón
og styðst frásögn blaðsins við
heimildir hans.
Þegar hinir 4 lögregluþjónar
komu um borð í pólska skipið
Charzon, varð þeim þegar auð-
sætt að skipverjar voru allfrek-
lega við drykkju.
Gengu lögregluþjónarnir nú að
sal einum miðskips, er háreysti
heyrðist frá, og>var þar margt
skipverja fyrir við drykkju á-
samt hinum þremur íslenzku
stúlkum, sem virtust una sér
þar dávél.
Skipstjóri og fleiri skipverjar
otuðu nú skammbyssum að lög-
regluþjónunum og einn þeirra
hljóp út á þilfar og sótti riffil,
er hann beindi í áttina til þeirra.
Var lögreglunni þá ljóst, að hér
myndi við ofurefli að etja og það
auðsæ ætlan skipverja að verja
feng sinn, hinar þrjár íslenzku
stúlkur, sem með þeim sátu að
sumbli. Lýsti skipstjóri því yfir,
að hver sá íslenzkur lögreglu-
þjónn, sem á skipinu væri, yrði
skotinn. Við svo búið fór lög-
reglan i land, en þá var miðað á
hana riffli af þeim, sem á þil-
fari stóð og síðan hleypt af, en
lögregluna sakaði ekki.
Litlu síðar kom brezk her-
lögreglubifreið á staðinn og var
þá skotið á hana frá skipinu, en
ekkert slys varð þó af. Með þvi
að myrkt var af nóttu og Pól-
verjarnir ærir af víni ákvað lög-
reglan að hafast ekki frekar að
um að svifta Pólverjana stúlk-
unum. Var þá vörður settur um
bryggjuna til þess að hafa hend-
ur í hári þeirra, ef þeir kynnu
að ganga á land er á liði og eins
til hins að varna frekara skipa-
ráni kvenna.
Um kl. 3 gekk svo einn Pól-
verjanna á land með stálhjálm
á höfði og riffil í hendi og gaf
sig á tal bæði við ísl. lögregluna
og brezku herlögregluna, sem
þarna hafði vörð. Lauk því svo,
að Pólverjinn skaut aftur af
riffli sínum en ekki varð þó
mein að.
Jafnframt lét skipstjóri mjög
ófriðlega um borð og hótaði nú
hverjum þeim lögreglumanni
bráðum bana, er réði til upp-
göngu á skipið.
Um þetta leyti kom bifreiðin
R7 niður á bryggjuna og var
þegar skotið að henni frá skip-
inu, en ekki varð það að tjóni.
Hafðist nú lögreglan ekki að,
en beið morguns.
Lögreglan vopnuð.
Var þá allmikið lögreglulið
kvatt á lögreglustöðina og það
vopnuð þeim vopnum, sem ís-
lenzka lögreglan hefir yfir að
ráða, rifflum, skammbyssum,
vélbyssum og táragasi. Var það
20 manna lögreglusveit, sem
þannig var vopnum búin.
Um kl. 2Y2 í gær gengu svo
lögreglustjóri, yfirlögregluþjónn
og fulltrúi lögreglustjóra um
borð í pólska skipið, en lögreglu-
sveitin beið á meðan í bifreiðum
ofar á bryggjunni.
Þegar um borð kom skýrði
lögreglustjóri skipstjóra frá því,
að lögreglan hefði tekið atferli
hans til meðferðar og yrði hann
nú að mæta fyrir lögreglurétti
ásamt þeim, sem skotið hefði af
rifflinum um nóttina.
Var skipstjóri enn hinn þver-
asti, hafði í hótunum og virtist
til í alt.
Gaf lögreglustjóri lögreglunni
þá skipun um að koma um borð
í skipið. Var skipstjóri síðan
handtekinn mótstöðulaust, ásamt
skotmanninum, og fluttur í varð-
hald. Ennfremur voru teknir
höndum af rannsóknarlögregl-
unni, sem einnig var komin á
vettvang, tveir menn af skipinu,
grunaðir um vínþjófnað, sem
kært hafði verið yfir af pólska
skipinu Puck.
Lögreglan leitaði siðan kvenn-
anna og fanst ein þeirra í káetu
skipstjóra, liggjandi þar uppi í
rúmi, en hinar tvær í vistarver-
um háseta fram á skipinu. Lágu
þær einnig i rúmum háseta.
Þá fanst og inni hjá skipstjóra
hlaðin skammbyssa og annars-
staðar á skipinu tveir rifflar,
einnig hlaðnir, auk skotfæra.
Voru þessar vopnabirgðir gerð-
ar upptækar.
Var síðan settur lögregluvörð-
ur á skipinu um skeið.
Stúlkurnar voru siðan fluttar
á land og tók nú rannsóknarlög-
reglan til við rannsókn máls
þeirra og þjófnaðarmáls þess,
sem fyr greinir.
Þáttur rannsóknarlögrelunnar.
Morgunbl. átti tal við Svein
Sæmundsson um mál stúlknanna
og þjófaðarmálið. Byggist frá-
sögn blaðsins á heimildum hans.
Stúlkurnar þrjár, sem um borð
í pólska skipið fóru, voru þess-
ar:
Klara Olsen Árnadóttir, Suð-
urpól, Sigríður Steinunn Jóns-
dóttir, á ekki fast heimili, Anna
Jóhanna Guðmundsdóttir, ekki
kunnugt um heimilisfang.
Tvær stúlknanna, þær Anna
og Sigríður, höfðu verið með Pól-
verjunum á matsöluhúsinu Heitt
og Klalt um kveldið. Ennfr.
höfðu þær farið í bíl upp að
Baldurshaga með þeim og síðan
um borð i skipið um miðnætti.
Klara hafði aftur á móti koníið
noklcru fyr um borð.
Var þar nú mikil drykkja og
gleðskapur og voru skipverjar
af öðru pólsku skipi, Puck, einn-
ig með í þeim fagnaði. Flóði nú
alt í víni, en því hafði verið stol-
ið úr lestinni á Puck en yfir þvi
hafði verið kært.
Gekk svo til morguns.
Þegar stúlkurnar svo voru
teknar í gær, voru þær ekki
frýnilegar ásýndum, hinar rytju-
legustu og guggnar eftir nætur-
svallið. Voru þær fremur gneyp-
ar, er þær voru fluttar á lög-
reglustöðina til yfirheyrslu.
, Þjófnaðarmálið er annars í
rannsókn.
Mannfjöldi almikill safnaðist
saman í Pósthússtræti fyrir
framan lögreglustöðina meðan
vitað var að kvendin voru þar
geymd. Var lítill menningar-
bragúr að þeim tiltektum.
—(Mbl. 15. marz).
Markmiðin
og árangurinn
Hverja lífsskoðun og trúar-
brögð verður að dæma eftir á-
vsxti þeirra.
“Af ávöxtunum skuluð þér
þekkja þá,” sagði Jesús.
Hvaða ávextir eru það, sem
kostað er kapps um að fram
leiða?
Hér á eftir verða talin þau
markmið, sem hin ýmsu trúar-
brögð og lífsskoðanir hafa sett
sér fyr og síðar.
Spekingar Forn-Grikkja lögðu
þessar lífsreglur:
Vertu liófsamur—þektu sjálf-
an þig (sbr. Hugsvinnsmál:
“Sjálfur kenn ]»ú þik sjálfan”).
Rómverjar kendu:
Vertu hraustur — vertu reglu-
bundinn. ,
Kongfútse (Klonfúsíus) kendi:
Vc-rtu öðrum yfirsterkari —
sjálfur leiðbein þú sjálfum þér
(sbr. Edda: “Sjálfr leið þú þik
sjálfan”).
Shinto-játendur (i Japan)
segja:
Vertu drottinhollur — þjá þú
sjálfan þig.
Búddha-játendur kenna:
Losa þig úr læðingi sjónhverf-
ingarinnar (Maya) (sbr. hafna
þú heiminum) — gjörðu þig ó-
persónulegan (sbr. Nirvana).
Veda-spekingar indverskir
kenna:
Einangra þig — söktu þér nið-
ur i guðdóminn (Brahma).
Múhameðingar kenna:
Vertu undirgefinn — haltu
þér uppi sjálfur.
Gyðingar kenna:
Vertu heilagur — aga þú sjálf-
an þig.
Efnishggg jumenn nútimans
segja: Vertu starfsamur—njóttu
lífsins.
Upplýsingarmenn nútímans
kenna: Vertu frjálslijndur —
tigna þú sjálfan þig.
Kristnir menn segja: Vertu
eins og Kristur — grfðu sjálfan
l>ig.
Þetta eru þá markmiðin, sem
að hefir verið stefnt og er stefnt
og eftir því fara ávextirnir.
Stanley Jones.
—(Heimilisblaðið).
Víál er bezt
Eftir Kolbrún.
Víst er bezt, þú valdir aðra
vini en mig til fylgdar þér.
Aðra heima, aðrar leiðir
altaf kaus eg handa mér.
Veit eg það, að vonum minum
verður ekki brautin greið,
því var bezt, er bylgjur lífsins
báru mig af þinni leið.
Þó er oft um þöglar nætur,
þegar enginn stjarna skín,
að mér finst að eigi saman
insta hugsun mín og þín;
og að leiðir okkar hafi
örlög skilið, köld og grinnn,
svo að vorsins von og gleði
verði eins og nóttin dimm.
Þá er eins og björtu brosr*
bregði fyrir augu mér:
Alt, sem bezt eg átti, vinur,
ósjálfrátt var gefið þér.
Þó að dagur lífsins líði,
ljúfast er að minnast þín.
Altaf verður um þig vafin
insta þrá og hugsun mín.
Augnabliksins beiskja og hlátur
berast að og hverfa fljótt.
Vega margir myrkir dagar
móti einni draumanótt?
Væri betra, að augu okkar
eygðu fleiri rúnaskil?
En það er betra — að brenna í
eldi
en brosa og finna aldrei til.
Eitt er vist: þó okkar kynni
yrðu lífs míns þyngsta raun,
á þó sorgin inst i leynum
einhver hulin sigurlaun.
Þó að einatt augnabliksins
óhamingja reyndist sár,
finst mér vorsins bjarti blámi
brosa geghum öll min tár.
—(Heimilisblaðið).
Mannskaðar
og skemdir
f óveðrinu, sem gekk yfir land-
ið í síðustu viku, hafa orðið
allmiklar skemdir og slysarir
víða um land. Sökum þess að
símalínur hafa víða slitnað, eru
þessar fréttir fyrst að berast nú,
en ennþá er sambandslaust við
ýmsa staði.
ÍSAFJÖRÐUR:
Þar féll snjóflóð á íbúðarhús
innan við bæinn og sópaði því
fram af bökkum og niður í
fjöru. Voru 8 manns í húsinu og
björguðust sex við illan leik úr
rústunum, en 2 ungar stúlkur
fórust. Þá tók þrjá menn út af
vélbát frá ísafirði og druknuðu
tveir þeirra.
Á ísafirði er nú meiri snjór
en menn muna siðustu 20—30
ár.
HORNAFJÖRÐUR:
Færeyska skútu rak á land og
hefir hún eyðilagst méð öllu.
Mannbjörg varð.
VÍK:
Stórt erlent flutningaskip
strandaði á Kötludröngum. Á
skipinu voru 44 menn og tókst
að bjarga þeim öllum. Er það
þakkað vasklegri framgöngu
björgunarliðsins svo og björgun-
artækjum Slysavarnafélags fs-
lands, sem hægt var að flytja á
staðinn.
C10M
This advertisement is not inserted by G.L.C.
Commission. The Commission is not re-
sponsible for statements made as to
quality of products advertised.
REYKJAVÍK:
Þar geysaði hið mesta fár-
viðri og rak nokkur skip á
land, þar á meðal varðbátinn
óðinn, en tókst að ná flestum út.
óðinn var ekki skemdur. Á
mánudag kom Ægir með stórt
erlent skip til Reykjavikur, en
það hafði hann fundið í hafi úti
með brotið stýri. Þá kom óðinn
með færeyska skútu til Reykja-
víkur sama dag, sem hann fann
á reki á hafinu sunnan við ís-
land.
VOPNAFJÖRÐUR:
Stór loftbelgur fór yfir Vopna-
fjarðarkauptún en olli ekki
skemdum. Annar loftbelgur fór
yfir Mývatnssveit og olli skemd-
um á simalinum.
SUÐURNES:
Allmarga vélbáta rak þar á
land og brotnuðu sumir þeirra i
spón. —(Dagur 5. marz).
Viturlegt val!
VERNDUN FÆÐU MEÐ
LECNACD
RAF-KÆLISKÁP

• SPARIÐ Á MATAR-
REIKNINGUM.
• SPARIÐ STARF-
RÆKSLUKOSTNAÐ
. . . og í viðbót njótið
þér allra þeirra þæg-
inda sem hafa gert
Leonard óviðjafnanleg-
an, að því er viðvíkur
framleiðslu máltíða.
Látið oss skýra fyrir yður þessa nýju Leonard
sérkosti: Pop-out Ice Trays; Zero Freezer:
Crispers; Hi-Humid Freshener; Meat Chest;
Presto-Shelf and Temperature Control.
AÐEINS $5 NIDURBORGUN . ' . VÆGIR SKILMÁLAR
ciTy tiyocc
BOYD BUILDING - - - SÍMI 848 131