Lögberg - 15.05.1941, Page 7

LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 15. MAt, 1941
7
Leyndardómurinn
Þýtt fyrir kvöldvökufélagið
“Nemo” á Gimli, af Erlendi
Guðmundssyni.
Það voru mcr mikil tíðindi og
®v*nt, er eg frétti að Vilhjálm-
Ur vinur minn hefði gift sig, ekki
fullu ári eftir lát konunnar sinn-
ar.
Mér var kunnugt að hann
^afði harmað lát hennar mikið
Um börn var ekki að ræða —
°8 því gat eg ekki gengið frani
^já því að bera það í mál er
hann í næsta skifti heimsótti
mig.
‘Já, vinur minn!” svaraði
hann hugsandi. “Eg elskaði
fyrri konuna innilega, og tregaði
^ana mikið, en það er svo margt
0skýranlegt sem býr í sálarlifi
áiannsins, að stundum finst sem
•naður ekki geti áttað sig á þvi.
%ndir þú dirfast að segja að þú
l*ktir þig sjálfur. Treystir þú
t*ér til að halda því fram að
Svona — einmitt svona — ætti eg
hugsa og framkvæma á morg-
uu eða eftir viku eða ár: Eg
tyrir mitt leyti hefi reynslu
tyrir þ\i að eg get það ekki.
“Eg get ábyrgst framkvæmd-
’rnar.”
“Jæja, en tilfinningar og hugs-
auir. Nei, vinur minn! Þær
Verðum við að flokka með tilvilj-
uUum sem verða á leið okkar.'
“Þar erum við ekki á sama
Uláli, Vilhjálmur. Mér getur
u°rnið stundum á óvart hvað mér
fiý gur í hug, en eg er þó með
v*lja minum fær um að halda
uugsununum í skorðum, og til-
^iuningum mínum get eg stjórn-
a® með verkunum, annars væri
Uiaðurinn sem vél í greipum at-
'ikanna.”
Hann tók upp vindlahylkið,
vuldi sér einn vindilinn, og hélt
Svo áfram brosandi. Fáðu þér
emn af þessum ágætu Havanna
yiudlum til að stytta þér stund
‘rnar meðan eg segi þér ofurlítið
ur æfisögu minni siðastliðið ár
þektir konuna inína sálugu
Svo vel, að það er þarflaust að
l^sa á hve andlega háu stigi hún
yur, og hve mikið vald hún hafði
a sálarlífi sínu. Tilfinningai
‘uinar voru ekki eingöngu bygð-
ar á likamlegri ást, heldur á hin-
uui æðri og göfugri. Eg elskað
Uana i orðsins fylsta skilning
°8 sú tilfinning var ókrenkt þessi
fau ár, sem við áttum samleið
°8 þó var til hugsanalif og heim-
Ur i sál minni, sem ekki mátti
l'irtast henni, sem mér til skelf-
Ir*8ar þreifst og þróaðist sem
JUrt og stöðugt er slitin upp og
v,rðist vera upprætt, en skýtur
yanit frjóöngum sinum upp úr
Jarðveginum.”
“Fyrirgefðu að eg tek fram i
fyrir þér,” sagði eg. Gerðirðu
alvarlega tilraun til að uppræta
«ana? Flestar plöntur munu þó
Verða upprættar.”—•
Já, en trúir þú ekki orðum
Uliuum?”
Eg veit að þú ert einlægur.’
Taktu þá eftir hvað það var
orsakaði þessa tilfinningu
Sem mér fanst vera hin mesta
^8*fa. Eg var i endtirmælingar
erð á Jótlandi og mætti hvar-
Vetna þeirri mestu gestrisni, en
Serstaklega á prestssetri á aust-
Urströndinni. Þar hélt eg til i
^ úaga. Ekki voru fleiri í fjöl-
yldunni ien presturinn, kona
ans og einkadóttir þeirra. Fólk
. tta var vel mentað og kunni
s,g svo vel að það spurði mig
urei um einkamál mín; mér
om og aldrei til hugar að þreyta
au á sjálfslýsingu. Við rædd-
J^um náttúruna, bókmentir og
>r og svo sem var sjálfsagt
Ul11 'Stjórnmálin. Fjölskyldan
Var ijölmentuð, sem eg benti á,
P sérstaklega var það prests-
ottirin sem hafði skarpar og
^eiU)rigðar gáfur, og fylgdist vel
á öllum umtalssviðum nú-
^mans. Eg varð oft hrifinn af
n,im frumlegu andans gáfum
hennar.
fórum oft út um skóga og
en8i blómum skrýdd, og mér
kom aldrei til hugar að þetta
skemtilega samtal gæti orðið að
spjöllum á hugarró okkar. Mynd
konunnar minnar geymdi eg á
brjóstinu, og við skrifuðumst á
daglega, sótti eg sjálfur bréfin á
pósthúsið.
Af þvi eg hafði verið lengi
heiman að hlakkaði eg mikið til
jegar ætlunarverki mínu væri
lokið og eg gæti farið heim. Eg
átti aðeins eftir einu sinni að
borða seinustu máltíðina hjá
iessu gestrisna fólki, þá biði
mín vagninn við dyrnar; að lít-
illi stundu liðinni væri eg svo
kominn inn í lokaðan lestarvagn-
inn.
“Eg var farin að ætla, að það
væri aðeins við gamla fólkið,
sem hefði ferðahug,” inælti
prestskonan brosandi um leið og
hún bauð mér i annan kaffi-
bollann, “en nú held eg að æska
nútímans sá haldin sama sjúk-
dóm. Við lifum á timum veikl-
unarinnar.” —
Eg leit upp til að svara þvi að
ekki væri að undra það þó eg
hefði ferðahug, því heima biði
min ástkær eiginkona er þráði
komu mina, en þá varð mér litið
framan i andlit prestsdóttur, er
horfði á mig með spyrjandi
augnaráði og þeim svip, er gagn-
tók huga minn, og líkast þvi að
um mig þyti rafmagnsstraumur,
með gagntakandi sting i hjart
að. Eg gleymdi svarinu og fann
að eg blóðroðnaði.
Eg var víst eitthvað utan við
mig þegar eg kvaddi, og framan
af ferðinni, og gat ekki samrýmt
tilfinningar mínar við tilefnið,
en er leið á ferðina, hvarf þetta
fyrir ferðagleðinni. Daginn eft-
ir var það gleymt og er eg kom
heim, hafði eg ekki hugann
öðru en móttöku konunnar
minnar.
Nú liðu dagar og vikur, eg
sökti mér ofan í andleg störf
sem eg hafði áhuga fyrir. Jót-
landsferðalagið var gleymt og
þeir sem eg hafði kynst þar.
Eina nótt dreymdi mig að eg
væri kominn til Jótlands og til
prestssetursins og væri þar
gangi á blómum skreyttu eng-
inu, þar var og prestsdóttir, en
nú vorum við ekki að tala um
nýútkomnar bækur, heldur hafði
eg lagt handlegginn um mitti
hennar og hvíslaði lágt og við-
kvæmt: Eg elska, eg elska þig.”
Morguninn eftir var drauinur-
inn og tilfinningar sem hann
leiddi fram glöggt inerktur i
huga minn. Eg reyndi af öll-
um mætti að gleyma honum, en
hann kipti mér stöðugt aftur og
hélt mér þar i óljósum unaði.
Þegar á daginn leið fékk eg þó
vald yfir honum, var hann svo
gleymdur um kvöldið.
Enn liðu dagar og mánuðir;
eg var hamingjusamur, konan
min og umgengni hennar var
minn heimur og eg var þar með
alhuga, en — þá kom draumur-
inn með ungu stúlkuna, en í
þetta skifti var það eg, sem með
slikri ákefð, er aðeins getur átt
sér stað í draumi, játaði henni
ást mina, og þrengdi henni til
ástarjátningar.
Eg vaknaði í einu svitabaði.
Það var sólbjartur og heitur
sumarmorgun, konan min svaf
værum svefni við hlið mina. Eg
gat ekki komið kyrð á hugann,
fór því á fætur og gekk út. Loft-
ið var svalt og hressandi, og
naut eg ilmsins í löngum and-
sogum.
Mér kyrði við gleðisöng fugl-
anna, en að þessu sinni tókst
mér ekki að reka endurminning-
arnar á flótta með gáska. Draum-
urinn endurvakti alva
hugsanir, og eftir að eg hafði
reikað talsverðan tíma, leizt
mér að snúa heim og segja konu
minni upp söguna; hugðist eg
með þeirri aðferð geta útrýmt
draumnum.
Þegar eg kom heim stóð hún
við garðshliðið svo brosandi glöð
svo elskuleg, örugg og óhult, að
eg fékk mig ekki til að flytja á-
hyggju inn í elskandi hjarta
hennar, heldur tók hana i faðm
minn, og bað hana að fyrirgefa
mér ef eg einhverntíma bryti á
móti vilja hennar.
Sumarið leið, og draumarnir
héldu áfram með lengra eða
skemra millibili, um ást sem
ekki gat eða mátti eiga sér stað.
Þeir voru orðnir mér að þján-
ingu, sem mig hrylti við, sekt
gagnvart þeim, sem eg heyrði til,
brot á trygð minni.
Eg ákvað þvi að.flýja frá þessu
og stakk upp á utanlandsferð.
Við höfðum oft talað um það
áður, og með þvi sérstakar ann-
ir héldu okkur ekki við heim-
ilið vorum við ekki lengi að búa
okkur til ferða og lögðum af
stað.
Þetta var hinn happasælasti og
blessunarríkasti tími; við vorum
hamingjusöm sem börn, og nut-
um ferðarinnar sem aðeins tveir
í félagi geta notið. Eg var þreytt-
ur á kvöldin, og svaf sem steinn
á nóttunni, og mér fundust
draumarnir fjarlægjast sem i
þoku og hverfa. Við vorum að
heiman allan veturinn, heimsótt-
um Róm, Neapel og alla dýrðina
á ftalíu og komum ekki heim
fyr en skógurinn var fagurlaufg-
aður.
Nokkrum dögum eftir að við
komum heim, kom frændi kon-
unnar minnar i heimsókn. Meðal
annara tíðinda sem hann ságði,
kvaðst hann eiga að bera mér
kveðju frá presti á Jótlandi, sem
hann nafngreindi, sagðist boð-
berinn hafa komið til hans og
Jótlandsprestinum þótt vænt um
að heyra hvernig mér leið.
Nóttina eftir fluttist eg enn í
draumi til Jótlands. Mér þótti
prestsdóttir vera veik og eg verða
að flýta mér til hennar, en þá
a fanst mér vegurinn svo laus fyrir
að eg fékk enga fótfestu og
komst því ekkert áleiðis. Eg
allur yngjast við.
Eg hraðaði göngu minni yfir
garðinn til að komast ofan að
vatninu en við bugðu eina við
veginn sá eg hvar kona sat á
þekti hana, hana er hafði fengið
ætlaði að ganga fram hjá, en
nam skyndilega staðar er eg
þekti hana, han er hafði fengið
svo takmarkalaust vald yfir mér
í draumunum.
Hún var föl og veikluleg að
sjá, og líklega var hún hér til
hressingar. ósjálfrátt datt mér
í hug draumurinn þegar hún i
angist sinni kallaði : Vilhjálmur!
Vilhjálmur!
Eg stóð sem negldur fyrir
framan hana. Allar margbreyttu
draumsýnirnar þrungnar unaðs-
sælu ástarinnar réðust að mér,
neyddu mig, hertóku mig. Eg
breiddi út faðminn til hennar,
a*pti nafn hennar, það nafn, sem
eg árangurslaust hafði reynt að
nefna í svefninum.
Eg féll á kné, bað hana
miskunna sig yfir mig, hrinda
mér ekki' frá sér, lofa inér að
liggja kyrrum, svo eg gæti notið
sælu veruleikans sem umkringdi
mig. Eg gleymdi föla yfirbragð-
inu, en sá hversu roðinn breidd-
ist út um fölar kinnarnar, og sór
henni ást mina.
Þá leið hún í ómegin og féll
aftur á bak i bekkinn. Eg kom
til sjálfs míns og studdi hana
til þess hún opnaði augun.
Tvö þung tár hnigu af augum
hennar. Eg strauk þau þýðlega
burt og hallaði höfði hennar að
brjósti mínu. . Og þarna i kyr-
láta garðinum inniluktum í
skýjum krýndum fjöllum, fékk
eg vissu fyrir þvi að hún hafði
elskað mig i öll þessi ár án þess
hún hefði hugboð um að eg væri
giftur maður.
Littu nú á, vinur minn! Ást
barðist við þetta lengi. Þá heyrð°i hennar þvin«aði viljakrapt minn’
eg hana kalla: Vilhjálmur! Vil-
hjálmur! Eg reyndi til að nefna
nafn hennar en gat ekki komið
upp hljóði, og í þeim umbrotum
vaknaði eg. Konan mín stóð
uppi yfir mér og sagði: “Ertu
veikur, elskan mín?”
Eg stundi af hræðslu, en átt-
aði ipig bráðlega.”
Hann þagnaði, strauk hárið
frá augunum, en svitadropar
stóðu á enni honum og hann
horfði æðislega kringum sig, svo
sem endurminningin hefði hrætt
hann; svo hélt hann áfram sögu
sinni:
Draumarnir héldu áfram. Bar-
áttan gegn þeim var orðin að
sárustu kvölum. Um það leyti
veiktist konan min af lungna-
bólgu og — dó.
“Mótlæti og sljófleiki gagn-
tóku mig og björguðu mér frá
þessum næturdraumum eður
sýnum, og lengi gat eg ekkert að-
hafst. Loksins datt mér í hug
að leggja af stað og heimsækja
þá staði er eg hafði lifað svo
inargar ánægjustundir.
Mér kom til hugar að ferðast
til smábæjar eins á landamærum
Sviss og Frakklands, þar höfð-
um við dValið í tvo daga. Þegar
eg kom þangað var mér sagt að
þar væri dönsk fjölskylda. Eg
vildi síza af öllu kynnast sam-
löndum mínum, breytti því fyrir-
ætlun minni og hugði að fara
morguninn eftir.
En atvikin höguðu þvi á ann-
an veg, að eg ætti að halda þar
til i mánuði. Gistihússþjónninn
gleymdi að gera mér aðvart
morguninn eftir, og er eg vakn-
aði var lestin farin fyrir löngu.
Eg leit á það sem bendingu til
þess að þarna bæri mér að vera
og leita uppi þá staði, er konunni
minni sálugu hafði þótt fegurst-
ir í nágrenninu. Með ráðnum
huga gekk eg i gegnum garð
gistihússins, hallaði honum ofan
að vatni er fjöllin spegluðu sig
i. Eg horfði hrifinn á hvassa
fjallatindana, sem sólin varpaði
á geislum sínum, er skáru sig
svo fagurlega frá litum himin-
hvolfsins er hvelfdist yfir lands-
lagið. Eg andaði að mér tár-
hneinu loftinu, og mér fanst að
áhyggjuþungi minn léttast og eg
og þrengdi sér í gegnum þögula
næturkyrðina til sálar minnar.
Eg elskaði tvær konur í senn,
þó var eg saklaus, eg elskaði
tvær konur og brást þó eigi eiði
mínum að heldur.
Skýrðu mér nú — ef þú get-
ur — þá duldu hugsun í sál
þinni; skýrðu mér leyndardóma
lífsins og dæmdu mig svo.”—
Var það draumur
eður raunveruleiki?
Þýtt fyrir kvöldvökufétagið
“Nemo” á Gimti af Erlcndi
Guðmundssyni.
Ekki alls fyrir löngu var eg
staddur í samkvæmi, bar á góma
meðal annars “spiritismi” og öll
sú vitleysa og svik, sem rekin er
i sambandi við hann, andasær-
ingar og því um líkt.
Okkur öllum kom saman um
6 það, að margt væri til á milli
himins og jarðar, sem spekingar
veraldar þessarar gætu ekki
skýrgreint, en allar þessar fá-
gætu sýnir og fyrirbrgiði, sem
gerðust hjá “spiritistunum”
vildu menn ekki fallant á.
Þar var ungur rithöfundur, er
sagði frá stórkostlegum árangri
af einum fundi, þar t. d. hefði
verið staddur hans hátign Alex-
ander konungur mikli, og mælti
á hárrétta dönsku, og með svo
fögrum og syngjandi framburði
Fjónsbúa, að enginn piltur frá
Svendborg gæti leikið það betur.
Þegar samkvæmið leystist upp
um kvöldið, vildi svo til að eg
fylgdíst með rosknum presti, sem
gagnstætt þeirri almennu reglu,
ekki hafði lagt neitt til málanna
i samtalinu um “spiritismann.”
Við gengum samhliða og þegj-
andi um hríð, þá grípur prest-
urinn undir handlegg mér og
segir:
“Þér skuluð ekki ætla að eg
sé “spiritisti” i þeim vanalega
skilningi, en það er fjarri til
finningum minum að hann sé
hafður að fiflskaparmálum. Eg
hefi sjálfur reynt dálítið ein-
kennilegt, sem eg get ekki skýrt
Hlustið nú til:
Fyrir fáum árum var eg starf-
andi prestur við sjúkrahús hér
í bænum. Eg kom daglega til
konu, sem var á stofnuninni.
Hún var mjög þungt haldin og
lifsvon engin. Hún var gift
stór-jarðeiganda á Sjálandi. Þau
höfðu lifað saman hamingju-
sömu hjónabandi og áttu 5 börn
ung. Þegar sjúkdómurinn ágerð-
ist réði sveitalæknirinn til að
hún væri flutt á sjúkrahúsið.
Henni var sárnauðugt að skilja
við heimilið og börnin, en vonin
um heilsubótina mátti sín þó
meira, svo hún var flutt á
sjúkrahúsið. Hún hafði gengið
undir uppskurð og leið miklar
þjáningar. Það var aðeins von-
in um batann, sem hélt enn við
lífsþróttinum.
Sjúkdómurinn ágerðist og hún
bjóst ekki við að komast til
heilsu framar. i þvi ástandi
þurfti hún mikillar aðstoðar.
Hún þjáðist ákaflega af hugsun-
inni hvernig ástmennum hennar
liði þegar hennar, konunnar og
húsmóðurinnar, nyti ekki lengur
við. Hver myndi styðja mann
hennar, og hver myndi hirða um
börnin. Þvi miður varð eg oft-
ast að yfirgefa hana með þeim
raunveruleika, að umræður min
ar hefðu ekki getað hughreyst
hana.
Maður hennar kom svo oft
sem honurn var hægt, en tneð
því að þetta var á há-uppskeru-
timanum, kom hann aðeins
sunnudöguin og vék þá aldrei
frá rúmi hennar til kvölds.
Svona var ástatt er eg einn
þriðjudagsmorgun árla, fékk
boð um að koma til sjúkrahúss-
ins og þjónusta sjúkling. Þegar
því var lokið gekk eg fram hjá
herbergisdyrum þessarar um-
ræddu konu. Hurðin var ekki
la’st. Eg gerði vart við mig og
gekk þvinæst inn. Þá fanst mér
vera komin mikil breyting. Nú
tók hún fagnandi á móti mér
með gleðibrosi, en augun glöð af
ánægju.
“Kæri herra prestur!” mælt
hún, “þér vitið ekki hve guð
hefir verið mér góður í nótt. Mig
dreymdi blessaðan draum! Að
líkaminn alt i einu yrði svo
léttur að eg gat svifið heim. Eg
gekk inn um dyrnar í megnum
kvíða, hvernig vinum mínum liði
þegar eg væri ekki hjá þeim,
en hvilík huggun! Húsið var í
þeirri fegurstu reglu. Maðurinn
minn og börnin sváfu í vel upp-
búnum rúmum i heilbrigðum og
sælasta draumi. Eg gekk á mill-
um þeirra allra og athugaði þau
nákvæmlega. Kvikfénaðurinn var
i húsunum og kornið í hlöðunni.
Alt benti á blessun guðs. Guð
veri Iofaður. Nú get eg dáið ró-
leg og áhyggjulaus, þegar eg veit
að ástvinum mínum líður vel.
Hún fórnaði höndum í bæn og
sagði eg manni hennar frá
hversu sælar hennar síðustu lífs-
stundir hefðu verið.
Við vorum komnir að dyrum
gistihússins, þar sem gamli
sveitapresturinn bjó, þegar hann
kom til höfuðborgarinnar. Að
síðustu rétti hann mér hendina
með svofeldum orðum:
Getið þér nú sagt mér hvort
iessi atburður var undraverð
samstilling millum tveggja
drauma, eða raunveruleiki? —
Já, hvað var það?”—(Times).
gleðitárin liðu niður kinnarnar,
er hún hneigði sig í kveðjuskyni
til min.
Seinna um daginn lá leið mín
fram hjá brautarstöðinni. Morg
unlestin var komin og ferða-
fólkið að troðast út, einn af
þeim var stórbóndinn. Þegar
hann kom auga á mig, gekk
hann tafarlaust til mín.
“Það er liklega áreiðanlegt,
herra prestur, að konan mín sé
dáin?”
“Nei, hvernig dettur yður það
hug? Eg talaði við hana
snemma i morgun og henni leið
með bezta móti,” svaraði eg.
“Þér megið ekki draga mig á
tálar. Eg veit betur,” svaraði
hann. “Eg vaknaði i nótt og
horfði á hana i dýrlegum ljóma
Hún gekk millum rúmanna og
laut ofan að börnunum. Það var
enginn draumur, heldur raun
veruleiki. Hún var lengi í stof
unni, en þegar eg ætlaði að yrða
á hana, leið hún út með hægð
Hún var að kveðja og nú er hún
dáin.”
Við skulum fá vitneskju um
það.
Þar næst gengum við hröðum
skrefum til sjúkrahússins, en er
við komum að rúmi hennar var
hún látin. Himneskur friður
hvildi yfir andlitinu, og þá fyrst
litt dæmið enn
Þýtt fyrir kvöldvöknfélagið
“Nemo” á Gimli, af Erlendi
Guðmundssyni.
Meadow Taylor, enskur ofursti
segir svo i æfiminningum sínunr
er hann getur þessa eftirtektar-
verða a,tburðar:
Sumar sögur af öndum eður
svipuin, eru mjög sjaldgæfar, en
í Schrapoor 1858 kom þó fyrir
eitt dæmi, sem iná álítast þeirr-
ar tegundar; hafði það rnikil á-
hrif á okkur alla.
Mieðal annara herdeilda, sem
lutu Hughes ofursta voru tvær
liðsdeildir skozkar í Schrapoor.
Var önnur deildin, um 75 manns
i byggingum uppi á fjallinu, en
hin fyrir neðan bæinn. Síðari
hluta dags bar það við, er foringi
deildarinnar, kafteinn . . . sat í
tjaldi sínu og var að skrifa bréf,
að maður ungur úr liðsdeildinni
snarast inn í tjaldið; hann var i
sjúkrahússbúningi og berhöfðað-
ur, hann heilsar ekki að her-
mannasið sem vandi var, heldur
hefur upp erindi sitt á þessa
leið:
“Kafteinn! Eg bið yður að
senda það sem eg á eftir af kaupi
mínu til móður minnar. Gerið
svo vel og skrifið heimilisfang
hennar. Hún býr . . .” og svo
fylgdi utanáskriftin.
Kafteinninn skrifaði heimilis-
fangið hugsunarlaust og sagði:
“Það skal gert, vinur minn.” —
Gesturinn kvaddi ekki en gekk
út.
Þá mintist kafteinninn þess að
atferli mannsins og búningur
afði verið býsna kynlegur og
gerði boð eftir flokksforingjan-
um og mælti:
‘Því leyfðuð þér hermanni N.
að koma inn svona fáránlega
klæddum?”
Hinum varð bylt við en svar-
aði:
“Þér hafið gleymt því, að her-
maður N. dó í gær á sjúkrahús-
inu, og var jarðaður í morgun.
Eruð þér vissir þess að hann
hafi komið hingað?”
“öldungis, og hér er utaná-
skriftin til móður hans eins og
hann las mér hana fyrir, til þess
að hægt yrði að senda henni það
er inni stóð af kaupinu.”
“Þetta er eftirtektavert,” sagði
flokksforinginn. “Eftirlátnir
munir hans voru seldir í gær á
uppboði og eg var einmitt í
vandræðum hvert ætti að senda
andvirðið, því nafnið er ekki á
liðsdeildar-skránni, en það er
hægt að fá það úr hersveitar-
skránni.”
Þegar borið var saman reynd-
ist niðurstaðan sú, að hvoru-
tveggja utanáskriftunum bar
saman.— (Times).
jýA ATfc jTA jTa iýA jýA jTA jTa jýA jyA jýA

%
■
k
<0-

<5.