Lögberg - 22.01.1942, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 22. JANÚAR, 1942
3
land. Þetta tiltæki skaut öllum
góðum fransmönnum skelk í
bringu, og þar á meðal Voltaire
Undir eins og stjórnin í París
varð þessa vör, var bókin bönn-
uð og fyrirskipað að brenna
hana, hvar sein hún fyrirfyndist,
hún var kölluð “hneykslanleg”,
andstæð trúarbrögðunum, góðum
siðum og virðingu fyrir vald-
stjórninni.
Nú sá Voltaire að hann nuindi
bráðlega verða settur í Bastill-
una, en þangað langaði hann
sizt af öllu að koma. Hann tók
því það til bragðs að flýja sem
fljótast úr borginni, og notaði
tækifærið til þess að strjúka með
annars manns konu, sem hann
hafði verið í ástahralli við áður.
Þessi kona var markgreifainna
Du Chatelet. Hún var 28 ára
gömul en Voltaire um fertugt.
Hún var hámentuð kona, og
hafði getið sér sérstakt frægðar-
orð sem stærðfræðingur. Hún
hafði þýtt Nevvtons kenninguna
á frönsku, og skrifað margar
skýringar og athugasemdir við
|»á kenningu. Hún stóð næst tii
að fá heiðursverðlaun háskólans
fyrir ritgjörð í eðlisfræði; hún
var alls ekki líkleg til að vera i
hópi þeirra kvenna sem strjúka
frá heimi'li sínu, með elskhuga
sínum. En greifinn var gamal!
og daufur, en Voltaire var að-
laðandi. Hann endurgalt úst
hennar með innilegri aðdáun.
Þau settust að á óðali hennar
í Ciroy. Greifinn var lengst af
við herinn; honum þótti það eins
og nokkurs konar griðastaður
fyrir sig, frá þessum sífelda
stærðfræðis og eðlisfræðis heila-
brotum konu sinnar, svo hann
hafði ekkert á móti þvi þó Vol-
taire væri hennar annarar hand-
ar maður. Hún hafði verið gift
þessum aldraða greifa, til að
tengsla saman ættgöfgi og anð.
Hún var ung og lifsglöð, og hafði
heita þrá til æfintýra og ásta,
auk þess þótti það i þá daga lítið
eða ekkert siðferðisbrot, þó kona
í hárri stöðu tæki sér annan elsk.
þnga, ef það var gert á þann hátt
sem hræsni aðalsfólksins kallaði
eðlilegt, þar sem hún hafði ekki
einungis valið sér elskhuga,
heldur og genius, þá datt eng-
um i hug að ásaka hana fyrir
það. — (Framh.).
--------V--------
DáNARMINNING
Fimtudaginn 18. desember
andaðist Sigriður Sigurðardóttir
Arnason á heimili Ingimars ólaf-
sons, frænda síns, þar sem hún
hafði dvalið all -inörg síðustu ár-
'n. Hún varð bráðkvödd, hafði
þar á undan virst vera eins frísk
(>« áður.
Sigriður sál. fæddist í Eyja-
Hirði 20. jan. 1853. Hún var
'nóðursvstir Ólafsons-systkin-
anna i Brown-bygðinni í Mani-
toba Eiginmaður hennar, Jó-
hannes Árnason dó fyrir 20 ár-
Urn siðan og hafði hún ávalt síð-
an dvalið á vegum systurbarna
s'nna, og oft verið bústýra á
heimili yngstu ólafsons-bræðr-
anna, sem var heimili foreldra
þeirra þar i bygð.
Sigríður var aldrei mjög sterk
en altaf hafði hún fótavist.
Sigriður var góð kona og vel
'netin í bygð sinni. Dugleg var
hún og ástundunarsöm við sín
störf. Og mátti með sanni
Segja, að trúmenska auðkendi
^amkomu hennar ávalt. Húu
'ar trúuð kona og trúrækin. Síð-
Ustu árin, þó að hún væri orðin
SVo hnigin að aldri og væri fötl-
l'ð, svo að það var henni mjög
orfitt að ganga, sótti hún guðs-
þjónustur í Brówn stöðugt.
Jarðarförin fór fram á Þor-
'áksdag (23. des.) frá heimilinu
Þar sem hún hafði dvalið, og þar
Sem hún andaðist. Var dagur-
'nn dýrðlegur og fagur og veður-
J'ða mikil þó á þessum tíma
^l1eri- Dylgdi stór hópur hins ís-
enzka bygðarfólks henni til
krafar, og vottaði henni, ef ekki
einlinis þá minsta kosti ólrein-
nis, þakklæti sitt og vinarhug.
ra Haraldur Sigmar jarðsöng.
Gyðinga
spursmálið
Eg þýddi grein fyrir nokkru
eftir konu i Bandaríkjunum, sem
hafði, eftir nána viðkynning við
Gyðinga, fundið hjá þeim svo
mikla kosti og göfuglyndi, að
hún fann sig í þakklætisskuld
við þá. Tilgangur hennar mun
hafa verið sá, að koma vitinu
fyrir það fólk, sem þrungið er af
óvild og ofsóknaranda gegn Gyð-
ingum, en í lok greinarinnar
virðist hún vondauf um árangur-
inn, því henni mun það ljóst, að
það sé ekki miklu viti til að
dreifa hjá þeim, sem láta flekast
af kviksögum og rógburði um
Gyðinga.
Nú hefi eg þýtt aðra grein um
Gyðinga spursmálið, eftir Gyð-
ing, Lewis Browne, sem er höf.
hinnar víðlesnu bókar “This
Believing World.”
Höfundurinn bendir á leið til
lausnar á þessu spursmáli, sem
eg hygg að sé heilbrigð og myndi
gefast vel ef eftir henni væri
farið. Mér finst ekki ástæðu-
laust að þetta mál sé rætt í ís-
Jenzku blöðunum, því eg hefi
rekið mig á að andúð og næstum
því Ihatur á Gyðingum er að gera
vart við sig hjá okkar þjóðflokki
hér. Mér hefir sárnað meir en
Jítið að nokkur af okkar fólki
skyldi sýkjast af þessari andlegu
pest, sein í seinni tíð á upptök
sín hjá erkimorðingjanum Adolf
Hitler. í bók hans “Mein Kampf”
er hrúgað upp heimskulegum
og staðlausum ásökunum á Gyð-
inga, en á hinn bóginn fárán-
legum fullyrðingum um yfir-
burði hinna hreinu “arísku”
Þjóðverja Rússar kveður hann
að naumast geti talist manneskj-
ur; þeir séu “sub-human.” (En
svo skeður það undur, að þessir
hreinu “Aríar” Jlitlers eru nú á
flótta undan þessum rússnesku
ómennum).
Eg ætla að endingu að minnast
tveggja Gyðinga, sem voru uppi
fyrir nærri 2000 árum. Annar
var talinn að vera kominn af
Davíð konungi i föðurætt. Hann
flutti boðskap bræðralags. “Elska
skaltu náunga þinn eins og
sjáLfan þig.” Og þetta: “Eins og
þér viljið að mennirnir breyti
við yður, eins skuluð þér breyta
við þá.” Hinn Gyðingurinn hét
Páll og ritaði einn hinn dýrð-
legasta lofsöng um kærleikann,
sem til er i bókmentum heims-
ins. (13. kap. Fyrra Kortintu-
bréfsins).
Eg hygg að ef menn tækju
kenningar þessara fornu Gyðingo
alvarlega og breyttu eftir þeim,
þá myndi það ekki einungis leysa
úr Gyðinga spursmálinu, heldur
einnig úr mörgum öðrum vand-
ræða spursmálum í þessum
skrykkjótta heimi, sein við bú-
um í.
Friðrik Sivanson.
HVAÐ GETA GYÐINGARNIR
GERT?
Eftir Lewis Browne.
Eins og margur annar Gyðing-
ur get eg sagt að sumir af mín-
um beztu vinum eru “Gentiles”
og þeir spyrja mig iðulega:
“Hvað ætlið þið Gvðingar aö
gera?”
Gyðingarnir í Þýzkalandi og
Austurriki eru kaffærðir í blóði
haturs og ofsókna. Þeir sem búa
í ftalíu eru í hættu. Nazistar og
Bandamenn þeirra eru að verki
í öðrum löndum, sem þeir ná til
með háværum hótunum um að
hundelta okkur alla leið inn í
“Ghetto” kviarnar — eða í gröf-
ina.
Hvað ætlið þér Gyðingar að
gera? Eg vildi að einhver af oss
vissi það. Á miðöldunum þjöpp-
uðum við okkur i kös innan
“Ghetto” veggjanna þangað til
stormurinn var farinn fram hjá.
Við leituðum skjóls í vorum
forna átrúnaði og reyndum að
li'fia voru lífi á vorn eigin hátt.
Gyðingdómurinn var þá meira en
sérkredda — hann var þá heil-
steypt, yfirgripsmikil þjóðmenn-
ing.
Alt þetta er horfið. Vér getum
ekki lengur sniðið líf vort úr
eigin efnum. Vér eruð ekki svo
mjög sjálfkjörnir Gyðingar —
heldur fremur ósjálfráður utan-
veltu flokkur, sem er talinn í
andstöðu við Gentiles.
Miljónir af okkur þekkja ekki
lengur siði feðra vorra og aðrar
milj. fólks vors álíta að siðvenjur
feðra vorra og venjur séu úreltar
og ógeðfeldar. Vér höfum verið
að segja okkur sjálfum, að Gyð-
ingahatur eins og kólera og aðr-
ar fornar plágur, myndi fljótlega
hverfa.
Flestir af oss hafa alist upp
meðal “Gentiles”; nú rekum við
okkur á, að það er verið að reka
okkur út.
Eigum við að stofna eigin
þjóðfélag?
Zíonistar reyndu það í Pale-
stinu. Á skeminra en 20 árum
breyttu þeir pestar óræktarlandi
í akra og aldingarða og fluttu
menning inn i landið; en síðast-
liðin 2 ár hefir xerið róstusamt
á landinu helga.
Gyðingarlnir kenna Aröbum
um — Arabar Gjrðingum, og
Bretar ásaka ítali — en það ei
ekki aðalatriðið. Það sem skift-
ir mestu máli er það, að 400,000
Gyðingar í staðinn fyrir að
finna nýtt líf í Palestínu, þá er
þeim hótað skjótum dauða.
Jafnvel i Palestínu finnum vér
að vér erum óvélkomnir.
Jafnvel þó við fengjum alla
Palestdnu, gætum vér ekki kom-
ist fyrir þar; flestir af oss kæra
sig ekkert um að reyna það;
flestir af oss vilja vera þar sem
vér erum, vegna þess að þar
finnum við oss heima. Ef að
levfi fengist, myndi 90 o/0 af
þýzkum Gyðingum hverfa aftur
'til Þýzkalands tafarlaust, þrátt
fyrir raus Hitlers, þá er Þýzka-
land heimaland þeirra. Hinn
ameríski Gyðingur hefir óendan
lega meira sameiginlegt með
amrískum “Gentiles” heldur en
hann hefir með frönskum Gvð-
ingum.
Aðeins einféldningar ímynda
sér að Gyðingar séu allir sam-
einaðir. Athugið oss líkamlega.
Sumir Gyðingar eru dökkir, sum-
ir ljósir sem Sviar, sumir eru
hreinir svertingjar, sumir Hindú-
ar. Edward G. Robinson er stutt-
ur, dökkur, líkist Mongóluin i út-
liti. Melvyn Douglas er hér, l.iós-
hærður og líkist Norður-Evrópu
manni; báðir eru kallaðir Gvð-
ingar. Frá kynflokks sjónar-
miði eru þeir ekkert skyldari
heldur en Persakeisari og her-
toginn af Windsor.
Sýnilega er of seint að aðskilja
þennan hrærigraut og bvggja
vort eigið land. Vér hljótum að
verða á dreifingu.
Ef það væri nokkur heilbrigð
hugsun í þessari útilokunar her-
ferð gegn oss, myndum vér reyna
að finna ástæður fyrir henni og
uppræta þær, en það er, því mið-
ur, engri hugsun til að dreifa.
Vér stöndum andspænis þykkum
mekki af fordómum.
Það er sagt: “Gyðingar er
yfirlætismenn, hrokafullir, sam-
heldnir, höfðingjasleikjur, auð-
ugastir kapítalistar; þeir eru
kommúnistar; þeir eru snikju-
dýr millistéttanna; þeir eru
hættulegir verkamanna æsinga-
menn.”
Fjarri er mér að gefa í skyn,
að vér séum svo gallalausir, að
vér gætum ekki staðið til bóta.
Þvert á móti, þegar eg lít yfir
initt fójk, þá skil eg vel hvers-
vegna einn Rabbini skilgreindi
“Anti-Semíta” sem “menn sem
fordæmdu Gyðinga meira en er
alveg nauðsynlegt,” þvi við verð-
skuldum nógsamlega dóma og
aðfinslur.
Með alla þá spámenn, skáld,
listamenn og vlsindamenn, sem
ihjá oss hafa fæðst, þá ættum
vér að vera orðnir einhvers virði
þegar hér er komið; en í staðinn
fyrir það, þá höfum við vorn
skerf af heimsku og varmensku
Vér getum líka verið óþokkar og
hrottar, — það er ekki til neins
að neita ásökuninni að vér Gyð-
ingar erum mannlegar verur —
og þó erum vér einhvern veginn
aðskildir. Er það af því að vér
höfum önnur trúarbrögð? Það
gildir ekki lengur um marga af
oss. Eins og svo margir, sem
ekki eru Gyðingar, höfum vér
einnig lent inn í sjó af trúleysi
— en það hefir ekki bjargað oss
frá útilokun. Á þýzkalandi gengu
margir Gýðingar í kristnar kirkj-
ur, en það hefir ekki bjargað
þeim frá ofsóknum. Eins og
einn þeirra sagði við mig nokkru
áður en hann stytti sér aldur:
“Eg er dæmdur maður. Til
kristinna manna er eg Gyðingur
— til Gyðinga er eg kristinn. Eg
á hvergi heima.”
Eigum vér að breyta um at-
vinnu? Það er stundum fundið
að okkur að vér séum ekki
bændur.
En ef vér eruin þæfari fyrir
starf í borgum, þá ætti að hvetja
oss til að vinna við það, sem
vér eruin hæfastir fyrir.
Góður bókhaldari er þarfari
en lélegur bóndi.
Það er satt, að Gyðingar hæn-
ast að vissum sviðum atvinnu-
Qífsins. Vér erum t. d. hlutfalls-
lega fjölmennir við kvikmynda-
iðnaðinn, en svo eru ítalir t. d.
við vínbrugg, Armenar við
mottuiðnað. Vér Gyðingar virð-
umst hafa talsverða hæfni við
fatagerð, læknisfræði, lögfræði
og hljómlist — vér erum fjöl-
hæfir; en er það nokkur synd?
En svo er knnske sagt, að það
sé ekki atvinnan, heldur það,
hvernig vér rækjum hana, sem
fundið er að — vér séum áleitn-
ir, vér séum sniðugir — í stuttu
máli, vér séum ekki prúðmann-
legir.
Það er ómögulegt að neita þvi
að vér erum óvenjulega háspent-
ir og metnaðargjarnir, en vér
vitum að vér höfum við andúð
og tálmanir að etja — stöndum
illa að vígi í samkepninni. Marg-
ar iðnaðarstofnanir, lögfræðinga-
félög og háskólar hafa Gyðinga
út undan.
Auðvitað geta sérstaklega hæf-
ir Gyðingar brotist i gegnum
tálmanirnar, en þeir verða að
vera afburða hæfileikamenn.
Þess vegna erum vér svona á-
leitnir — vér skiljum að vér
verðum að vera tvöfalt betri en
sá sem er ekki Gjrðingur eða
vinna helmingi harðar til að
komast háQfa leið á við keppi-
nauta vora. Þetta fer í taugarn-
ar á fólki, sem vér búum með
og bakar okkur óvild.
En er þetta oss að kenna? Vér
Gyðingar sem Gyðingar, getuin
ekkert gert við þessu. Vér erum
litill minnihluti. Vér getum að-
eins orðið fyrir áhrifum — vér
verðum að haga oss eftir því
sem við oss er gert. Ef að Gyð-
ingaspursmálið á nokkurn tima
að leysast, þá verða “Gentiles”
að leysa úr því. Hvernig? Bara
með því að gleyma því að vér
séum Gyðingar, en muna það
aðeins að vér erum mannlegar
verur.
Látið oss í friði, og vér mun-
um eftir hæfilega langan tima
hætta að vera til.
Hvar sem vér höfum verið
minst hundeltir, þar höfum vér
haft mesta hneigð að hverfa.
Það virðist nokkuð almenn
skoðun, að vér blöndumst aldrei
ifólki, sem vér búum innan um.
Þetta er algerlega rangt. Ein
sönnunin fyrir þvi er hinn afar
margbreýtilegu líkamseinkenni
vor.
Þegar Jesús var uppi, voru að
minsta kosti miljón Gyðingar i
Egyptalandi. Eftir þrjár aldir
vottaði naumast fyrir nokkrum
Gyðing þar.
Á svipaðan hátt var farið stór-
um hóp Gyðinga, sem flutti til
Kína á síðari miðöldunum. Þeir
hurfu í kínversku þjóðina.
Á ítaliu, sem áður fyr var eitt
fjölmennasta heimkynni Gyð-
inga, eru aðeins 40,000 taldir nú.
Voru þeir reknir burt? Var
þeini slátrað?
Þvert á móti. Vegna mann-
úðarstefnu páfanna á miðöldun-
um, þá var ítalía tiltölulega um-
burðarlynd gagnvart Gyðingum,
og árangurinn varð sá, að Gvð-
ingarnir sameinuðust þjóðinni.
Eitt er víst. Ofstdtnir megna
ekki að eyðileggja oss. Ofsókn-
irnar megna aðeins að framkalla
það versta í oss — og yður.
Það sem mest þörf er á, er
ákveðin hlýleg, bróðurleg um-
gengni og samvinna — ekki að-
eins umburðarlyndi. Með þessu
meina eg fúsleika að viðurkenna
Gyðinginn sem mannlega veru,
hvorki betri eða verri, eða á
nokkurn hátt grundvallarlega
öðruvisi en þér eruð sjálfir.
Eg skil vel að þetta er stór
krafa, þegar litið er á alla þá
fordóma og óvild á einu og öðru,
sem mannanna börnum er með-
ifætt.
En ekkert minna dugar til að
leysa úr þessu spursmáli endan-
lega. Ef að sumir vilja kúga
og myrða oss, þá geta þeir slopp-
ið með það um stund, en þegar
til lengdar lætur, mun það eyði-
leggja þá sjálfa. Þeir fara þá
að ofsækja hvern annan. Pro-
testanti gegn katólskum — inn-
fæddir gegn útlendingum —
maður á móti manni. _
Vér erum i vonlausum minni-
hluta. Því þá að spyrja oss:
Hvað ætlið þér Gyðingar að gera?
Rétta spurningin er: Hvað
hafið þér “Gentiles” i hyggju?
Þýtt af F. Swanson.
--------y---------
Islenzkur skipátjóri
heiðraðar
Fyrir skömmu var ungur ís-
lenzkur skipstjóri, Páll Aðal-
steinsson, sæmdur brezku heið-
ursmierki (M.B.E.) fyrir fræki-
lega björgun, hugprýði og dirfð.
Atvik að þvi voru þessi:
Togarinn “The Ness” frá
Grimsby, sem Páll var skipstjóri
á, var í skipalest, er þýzkar
flugvélar bar þar að. Réðust
þær á skipaflotann og hæfði
ÓFRIÐURINN MIKLI
Skálmöld geysar, skjálfa hallir,
skothríð dynur, veldur kvölum.
Líftjón hljóta lýðir snjallir —
logar eyða glæstum sölum.
Harmi sárum heimur fyUist;
hraustur hnígur drengur margur.
“Fenrisúlfur” óðum tryllist —
allra landa heiftarvargur.
M. Ingimarsson.
sprengja skip Páls, svo að það
laskaðist allmjög.
Annar togari varð líka fyrir
sprengju og tók að sökkva.
Flutningaskip frá London, sem
var næst, setti þá út bát með
sjö mönnum til þess að reyna
að bjarga skipshöfn togarans.
En veður var svo mikið og sjó-
gangur, að báturinn fékk ekki
við neitt raðið, og urðu bátverj-
ar seinast að flýja upp i hið
sökkvandi skip.
Þá var það að Pál bar þarna
að. Hann afréð þegar að reyna
að bjarga mönnunum, því að
hinn togarinn maraði þá hálfur
í kafi. En menn Páls sögðu, að
það væri óðs manns æði; hann
mundi aðeins brjóta sitt eigið
skip, ef hann legðist að hinu
skipinu í þessu foraðs veðri og
stórsjó. En Páll svaraði aðeins:
“Eg ætla að bjarga þessum
mönnum.”
Og svo lagði hann skipi sínu
síbvrt við hinn sökkvandi togara
og gat fest vírkaðli i framstafn
hans og haldið honum að sínu
skipi á ineðan mennirnir forð-
uðu sér. Þegar seinasti mað-
urinn var kominn upp á skip
Páls lét hann höggva á streng-
inn og samstundis sökk togar-
inn. En Páll komst með sitt
bilaða skip til hafnar, og stóðst
það á enduin, að þá var gufu-
krafturinn orðinn svo lítill, að
toigarinn hefði ekki komist
lengra.
Páil er kornungur maður,
rúnrlega tritugur. Hann er son-
ur Aðalsteins Pálssonar skip-
stjóra á “Belgaum.”
—(Mbl. 11. sept.).
Amaranth, Man
Akra, N. Dakota
Árborg, Man
Árnes, Man
Baldur, Man
Bantry, N. Dakota
Bellinsliain, Wash
Blaine, Wash

Cavalier. N. Dakota
Oypress River, Man
Dafoe, Sask
Edinburg, N. Dakota
Elfros, Sask
l’oam Laho, Sask
Garöar, N. Dakota
Gerald, Sask
Geysir, Man
Gimil, Man
Glenboro, Man
Hailson, N. Dakota
Hayiand P.O., Man
Hnausa, Man
Husavick, Man
Ivanhoe, Minn

Ijangruth, Ma.11
Tjeshe, Sask
Lundar, Man
Minneota, Minn
Mountain, N. Dakota

Otto, Man

Reykjavík, Man
Riverton, Man
Seattle, Wasli
Selkirk. Man
*
Svold, N. Dakota
Tantalion, Sask
Upham, N. Dakota
Víðir, Man
Vogar, Man
Westbonrne, Man
Winnipeg Beach, Man. .
Wynyard, Sask
uiiininiiuiHiHiuiiiiitimi1"