Lögberg - 30.04.1942, Side 7

LÖGBERG. FIMTUDAGINN
30. APRÍL, 1942
Bændurnir
á Skattey
Eftir Alfrcd Skar
Dögum og vikum saman var
norðvestan ofsaveður. Fárviðri,
sem ekki þekkist annarsstaðar,
en þar sem 'heimsskauts-stormur-
inn keyrir Norðurishafið upp að
nakinni strönd. Um dimma
öaga og Langar, helkaldar nætur,
néldu menn sig sem mest innan
öyra Því að reiðir vættir hafs
°g vetrar ríktu nú á Norðurlandi.
Hálfan mánuð samfleytt var
mkstormur og stórsjór um-
hverfis Skattey. Á hverjum degi
Sengu tveir nnenn upp á hæstu
hæðina á eynni, en /þaðan var
hezt útsýn vfir hafið og til meg-
•nlandsins. Þeir staðnæmdust
Jnfnan í hlé undir hamri nokkr-
nm, og horfðu á það, hvernig
sJóana braut á boðum og skerj-
u®1, en snéru síðan heimleiðis
daprir i bragði. Sjórinn var ó-
fær. Þvert yfir hinn mjóa ál,
sem fara þurfti að og frá eynni,
var einn samfeldur brostsjór.
Skatteyingar voru algerlega
emangraðir frá umheiminum á
meðan þeir Ægir og Kári voru i
hessum ham. En oft hafði þetta
honiið fyrir áður, svo að þetta
þótti engin nýjung. Þó kom það
Ser öllu ver í þetta sinn, en
®ndranær. Því að nú leið, að
Jólum. Og ef þetta óveður héld-
lsh þá var viðbúið, að eyjar-
skeggjar hefði ekki annan jóla-
mat, en saltfisk og kartöflur.
Hn mennirnir tveir, sem um
hádegisbil á degi hverjum kjög-
nðu upp á sjónarhæðina, gættu
þess vandlega, að koma ekki
hvor nálægt öðrum, þegar þang-
var komið. Að vísy voru
einu nábúarnir þarna á
þeir
eynni. Auðvitað hefðu þeir
þnrft að talast við og skiftast á
sk°ðunum um veðrið og inögu-
Jeika þess, að komast á sjó. En
það voru nú liðin rnörg ár siðan
I étur i Norðurvik hafði átl
n°kkur orðaskifti við fólkið i
^uðurvik. Og Eirikur í Suður-
x"ík þekti Pétur svo vel, að hann
jét sér ekki verða það á, að
efja samræður við hann.
harna stóðu ]>eir, þessir tveir
menn, i hæfilegri fjarlægð hvor
ra öðrum, gengu síðan hvor
eini til sín, og hvorugur lézt
sJá hinn.
Svo lengi sem menn muna,
efir fólk búið bæði í Norður-
Suðurvdk. Það er jafnvel
S‘1&i> að Joað hafi verið Þórir
undur, sem fyrstur reisti bú i
Suðurvik og að hann hafi oft
S,aðnæmst þar og haldist þar við
n,n skeið, á ferðum sinum milli
Jarkareyjar og meginlandsins
5unnar. Og nafnið á eyjnni*)
er dregið af munnmælasögum um
það, að Þórir Hundur á að hafa
ftUafið á eynni mikinn hluta auð-
a“fa sinna, þegar hann var á
suðurleið í síðasta sinn, til móts
v,ð ólaf konung, að Stiklastað.
Ug fólkið á bæjunum tveim
a þessari afskeklu útey höfðu
Jafnan Jifað i sátt og samlyndi.
angað til Pétur byrjaði á því,
I rir um það bil 20 árum, að
eita «g grafa eftir gulli Þóris
Unds. Það greip hann eins og
S^kl- 1 heilt sumar lagði hann
n Veg niður sjósókn. Nótt og
( ag rölti hann uin eyjuna með
Þal og reku, og eftir nokkrar
Vl ur, var okki til sá blettur i
andareign hans, þar sem hann
'ar ekki búinn að grafa og bylta
v,ð jarðveginum.
hn l>egar hann fór að grafa i
andreign Enoks, þá var ná-
krannanum nóg boðið, og Enok
kaf það skilmerkilega til kynna,
að
nu yrði að fara að hafa hemii
a heimsikupörunum Sjálfur
aMði hann engan trúnað á
jnunnmælin um fjársjóðinn Og
ann krafðist Jiess, að Pétur
ske,ndi að minsta kosti ekki sín
tún og engi, ineð þessu jarðróti.
Upp frá þessu var óvinátta
niilli nágrannanna á Skattey. Og
l ®katt” (á norsku) þý8ir fjársjóður
a dýrgripir. Skattey mætti þi) nefna
öýi
rKripaey.—pýð.
af hálfu Péturs hélzt Jæssi óvin-
átta jafnvel eftir það, að Enok
druknaði í róðri, nokkrum árum
áður en þessi saga gerðist. Fyrst
í stað, eftir þann atburð, gerði
Eiríkur i Syðriey, sonur Enoks,
sér far um að koma á aftur því
góða samlyndi og þeirri góðu
sambúð, sem fyrrutm höfðu rikt
milli heimilanna. En Pétur vís-
aði honum jafnan á inig. — Ei-
ríki þótti }>etta afar leitt. Og
eins fanst Guðrúnu, dóttur Pét-
urs í Norðurvík.
Hún var meira en í meðallagi
lagleg og ihnellin stúlka. Bein-
vaxin og björt yfirlitum og blá-
eyg. Hún var nokkrum árum
yngri en Eirikur, og þrátt fyrir
miskiíðina, sem verið hafði á
milli foreldra þeirra, hafði jafn-
an verið vinátta með þeim Eiríki
og höfðu þau verið samvistum,
þegar þau gátu J>ví við komið,
bæði á meðan þau voru á
bernskuskeiði og eins eftir að
þau stálpuðust. Aldrei hafði
verið talað um ástir þeirra á
milli, en Jiau vissu! það bæði, að
þau voru samstæður, og urðu
áð láta sér það lynda, að hittast
á laun, þangað til hægt yrði.
með einhverju móti, að vinna
bug á nágrannahatri Péturs
gamla.
Þetta gekk slysalaust í mörg
ár. En þá vildi það til, að Pétur
gamli kom að þeim eitt faguri
sunnudagskveld, síðastliðið vor,
þarna uppi í fjallinu. Þau sátu
þar og voru að virða fyrir sér
miðnætursólina, þar sem hún
valt upp yfir hafröndina í norðri,
eins og glóandi eldhnöttur-
Og svo gagntekin voru þau
af þessu töfrandi undri náttúr-
unnar, að þau gættu einskis fyr
en faðir Guðrúnar þreif í hand-
legg hennar og dró hana með
sér iheimleiðis.
Daginn eftir fór Pétur til meg-
inlandsins og tók Guðrúnu með
sér, og siðan hafði Eiríkur að-
eins heyrt frá Guðrúnu eitt ein-
asta skifti.
Síðastliðið haust, þegar hann
kom í kaupstaðinn, hafði þar
verið bréf til hans, frá henni,
raunar ekki annað en bréfmiði,
þar sem hún kvaðst myndi koma
heim fyrir jólin. Hún kvaðst
vonast til þess, að þau gætu
þá hittst og átt saman ánægju-
stundir, eins og svo oft áður.
En nú voru allar horfur á þvi,
að Guðrún myndi þurfa að halda
jólin í kauptúninu á Útliesi. Því
að nú var aðeins vika til jóla
og enn var slíkt fárviðri og sjó-
gangur, að Jiað hefði verið fávita-
æði að ætla sér að koinast á sjó
frá Skattey, eða þangað.
Eiríki í Suðurvík varð æ
þyngra í skapi, með degi hverj-
um. Hann var maður hár vexti,
luralegur og kraftalegur, hálfþrí-
tugur að aldri. Sterkur var hann
og hugdjarfur fremur öðrum
mönnum og alla æfi hafði hann
verið við sjósókn þarna í kring-
um Skattey, og frá því, er faðir
hans druknaði, fyrir sjö eða átta
árum hafði hann séð fyrir móð-
ur sinni og þrem systkinum, seni
yngri voru en hann. En nú stóð
alt fast fyrir honum. úti á vík-
inni lá mótorbáturinn hans, og
ef ofurlítið drægi úr þessum rosa
og sjógangi, gæti hann komist á
bátnum til útness á tveim
klukkustundum. En állinn var
ófær vegna brotsjóa. Og nú lá
við, að heimilið vantaði alt til
alls. Það var alt útlit á þvi, að
þetta myndu ætla að verða dauf-
leg jól-
Daginn eftir Þorláksmessu var
loks útlit fyrir, að veðinu væri
að slota. Þó var enn svo mikill
sjór og kvika, að ebki var viðlit,
að leggja á sjó. Þá nóttina fór
Eirikur ekki úr fötum. Hann fór
út öðru hvoru, með skömmu
millibili, og þó að dimt væri, gal
hann gfert sér grein fyrir því.
að smám saman dró úr sjógang-
inum. Frá þvi, er hann var
drengur, hafði hann vanist á, að
nota jafnt eyrun sem augun, til
þess að dæma um magn brotsjó-
anna, — Það kom jafnvel ekki
ósjaldan fyrir, að hann þurfti að
stýra í vör á Skattey eftir þvi
einu, hvernig hljóðið var í brot-
,sjóunum á hinum ýmsu blind-
skerjum á siglingaleiðinni, —
þegar dimt var af nótt eða snjó-
byljum.
Niðurstaðan varð sú, að hann
réði það við sjálfan sig, að gera
tidraun i dag. Það varð að
hrökkva eða stökkva. Honum
var óbæriegt, að vera aðgerða-
laus lengur. Hugsanlegt var, að
hann gæti orðið á undan Pétri
til Útness, svo að það yrði hann,
sem kæmi með Guðrúnu til
Skatteyjar.
Fyrir birtingu var hann kom-
inn út í mótorbátinn og búinn
að undirbúa þar alt til fararinn-
ar. Þegar Nils bróðir hans
spurði hann hvort hann ætti
ekki að fara með honum, kvað
hann nei við og sagðist ætla að
fara einn. “En mér þætti vænl
um, ef þú vildir flytja heiin mó
,i dag.”
Eiríkur í Suðurvík vissi það
vel, að þetta gat orðið seinasta
ferðin hans Og gott var það
J>á, að Níls var ekki með. Því
að heima var gömul móðir hans
og tvær ungar systur.
Hann losaði festarnar og setti
hreyfilinn í gang. Og rétt um
leið og birta tók af degi, brun-
aði mótorbáturinn út úr vikinni
og stefndi tiil suðurs, með landi
fram.
Guðrún frá Norðurvík stóð á
bryggjunni á Útnesi, Jægar Ei-
ríkur lagði að. Hún var búin
að vera þarna rúma viku, og
allan tímann verið á milli vonar
og ótta um það, hvort henni
inyndi takast að komast út i
Skattey fyrir jól. Móttökurnar,
sem Eiríkur fékk nú, tóku af
állan efa um það, hvort Guðrún
hefði gleymt honurn, þennan
tíina, senu hún var búin að vera
að heiman. Ef þarna hefðu ekki
verið svo margir áhorfendur, þá
hefði hann vafið hana örmum,
þarna á bryggjunni. En hann
hé/t sjálfum sér þvi, að nú skyldi
hann segja Guðrúnu allan hug
sinn, við fyrstu bentugleika, og
spyrja hana, hvort hún vildi
giftast sér, þrátt fyrir heimsku-
lega óvild föður hennar til Suð-
urvikurfólksins.
“Ert þú einn á ferðinni, Eirík-
ur, — fór pabbi ekki af stað líka,
á sínum mótorbát?” Svo bætti
hún við, og var brosglampi í
augunum: “Heldurðu að hann
trúi þér fyrir, að koma mér
heim?”
“Eg hefi ekkent til hans séð
ennþá, og Jiað er ekki óhugsan-
legt, að við gæturn verið koinin
af stað, áður en hann kemur
hingað. ef hann er á ferðinni og
ef Jiú vilt gera þér að góðu, að
nota mig sem ferjumann?”
“Því er þér óhætt að treysta,
ESrikur. Flýttu þér nú bara
með erindi þín í búðinni.”
En Eiríki gekk seint að fá sig
afgreiddan. Hin stóra sölubúð
var troðfull af fólki, hvaðanæfa
úr sveitinni. Veðurteknum körl-
um, sem innkaup sín gerðu með
ákaflega mikilli íhygli- Þau Ei-
rikur og Guðrún voru sem á nál-
um, — þau fýsti bæði að geta
lagt sem fyrst af stað. En hér
þýddi engin irekja, — þeir, sem
fyr höfðu komið, áttu líka langa
og erfiða leið heim að sa'kja.
Og ekki voru þau lengi búin að
biða i búðinni, þegar Pétri i
Norðurvík vatt inn úr dyrunum.
Guðrún laumaðist til að þrýsta
hendi Eiríks þéttingsfast og hlý-
lega, áður en hún gekk til föður
síns.
Það var komið langt fram á
dag, þegar Skatteyingamir voru
búnir að ljúka kaupstaðarerind-
um sinum og koma búðarvarn-
inginum um borð í báta sina.
Eirikur var fyr ferðbúinn, en
hann hafði engan asa á, því að
hann vildi ekki leggja af stað á
undan Pétri. Og nú var veður-
útlit þannig, að öll líkindi voru
til, að hann myndi fara að hvesisa
aftur. Og iíklegt gat þá verið,
að um Hfið yrði að tefla, ef
reynt yrði að komast heim til
Skatteyjar um kvöldið.
Bátur Eiríiks var hraðskreið-
ari og Eirikur varð að halda
aftur af vélinni, til þess að geta
verið svo sem bátslengd á eftir
Pétri, — altaf gat Jiað viljað til,
að þörf yrði á aðstoð hans, áður
en leið væri lökiö.
Um það leyti, sem þau voru
komin hér um bil hálfa leiö,.fór
að skyggja, og þegar bátarnir
voru komnir það langt, eða ná-
lægt Skattey, að gæta þurfti boð-
anna og blindskerjanna með
hinni stökustu varkárni, var orð-
ið svo dimt, að rétt aðeins sást
votta fyrir híestu hnjúkunum á
Skattey. Svo að nú var ekki
eftir öðru að fara, en hljóðinu í
briminu og brotsjóunum. Og að
Kiriki setti angistarhroil, þegar
honum datt í hug, að Guðrún,
sitúlkan sem honum þótti svo
undur vænt um, var í bátnum,
sem á undan fór. .
Engu mátti muna: ef að Pétri
gamla fataðist eitthvað, þannig
að hann ikæmi of nálægt ein-
ihverju blindskeri, þá hlaut bát-
urinn að farast í brimsoginu, og
engin leið gat þá verið fyrir
Eirík að veita hjálj).
En alt útlit var á J)ví, að Pétri
ætlaði að ganga vel- Hann
stýrði prýðilega inn álinn, —
brotsjóarnir á báða bóga, — og
Eirikur leom á eftir. Nú voru
þeir komnir upp undir eyna og
héldu áfram norður með landi.
Þeir hefðu nú átt að vera komnir
yfir það svæði, sem verst var a!
leiðinni.
En óhappið vildi til örfáa
faðma undan lendingunni í Suð-
urvik. Pétur i Norðurvík hafði
haldið sem næst landi, en Eirík-
ur fór nokkru dýpra. Þegar
komið var þvert af Otursnesi,
þar sem sjór og stormur stóðu
beint á móti, varð vélarbilun hjá
Pétri, og það skifti engum tog-
um, — næsta hrönnin feykti
bátnurn upp í landsteina.
Eitt andartak fanst Eiríki sem
hjartað hefði hætt að slá í brjósti
sér. Þetta óhapp bar að með svo
skjótri svijian, að það var engu
líkara, en tröil hefði þrifið þau
Pétur og Guðrúnu í greipar sér
og kreist þau til bana fyrir aug-
um hans.
Hér um bil samstundis setti
Eiríkur hreyfilinn á fulla ferð,
en sneri um leið stýrinu Jiannig,
að hann sigldi bátnum bent upj)
í fjöru. Þarna var mjúkur sand
botn, og um leið og báturinn nam
við grunn, hljóp Eiríkur i land.
Hann komst í fáeinum skref-
um Jiangað, sem bátur nágranna
hans var istrandaður í brimgarð-
inum. Hann heyrði glögt marr-
ið og brakið í trébyrðingi báts-
ins, þegar hann hjó í klettaurð-
ina, þar seml hann hafði strand-
að. En hvernig myndi þeim
díða, Guðrúnu og Pétri gamla?
Til þeirra var vont að sjá í
myrkrinu, en með Jirumandi
rödd, sem yfirgnæfði brimgný-
inn, kallaði hann á Guðrúnu og
föður hennar. Andartaki síðar
heyrði hann frá bátsflakinu lágt
óp — og hann fann það á sér
að það myndi vera Guðrún, sem
var að svara ihonurn
Guði sé lof, — þá er hún lif-
andi, að minsta kosti, hugsaði
hann. í sama inund skall á nýtl
“ólag” og hrönnin mjakaði bátn-
um spölkorni lengra upp i fjör-
una, og Eirikur sætti lagi, á
meðan á útsoginu stóð að hlaupa
út í brimlöðrið Hann þreái
stúlkuna og öslaði með hana í
land.
“Pabba skolaði út, þegar bát-
urinn okkar kendi grunns i
fyrsta sinn,” sagði Guðrún, þeg-
ar Eiríkur var búinn að hag-
ræða, henni á grasbakka fyrir
ofan fjöruna. “Eg er hrædd um
að hann hafi fest í klungrinu
þarna austur frá.”
Og það reyndist rétt. Skamt
þaðan, sein þau höfðu verið,
fundu þau Pétur gamla, skorð-
aðan milli stórra steina i fjör-
unni. Meðvitundarlaus var
hann, en þó með lífsmarki.
Hending var það og hepni, að
hann hafði orðið fastur þarna á
milli fjöruhnnllunganna. Jivi að
annars hefði brimið sogað hon-
um út aftur og dagar hans þá
taldir.
Það var all-erfitt, að losa Pét-
ur gamla úr sjálfheldunni, sem
hann var í þarna, og nú koniu
sér vel hinir miklu kraftar Ei-
ríks. Hann tók hinn meðvitund-
arlausa mann upp og bar hann,
eins og sofandi barn, úr fjörunni
og ujip á bakkann. Hann lagði
hann fyrir i hlé, undir kletti, og
gerðu þau síðan á honuni ýmsar
lífgunartilraunir, Guðrún og Ei-
ríkur. En allar virtust þær ætla
að verða árangurslausar.
Eiríkur rétti úr sér og litaðist
um. Það var orðið nokkru bjart-
ara en áður hafði verið, því að
nú sá til tungisins öðru hvoru,
1 gegnum stormihraktar skýja-
tætlur-
Hann gat greint það, að bát-
urinn hans lá þarna í fjörunni,
þar sem hann hafði rent hon-
um á land og var ósikemdur og í
engri hættu. Honum datt nú i
hug, að bera Pétur gamla út í
bátinn, reyna að komast frá
landi og heiin.
En hvað var það. sem giamp-
aði })arna í tunglsljósinu? Eirík-
ur gekk fáein skref fram með
klettinum og kom að hellis-
munna, en fyrir frainan hann
var mikið af grjóthröngli og hell-
um. Hann laut niður og tók
upp gljáandi hlut, sem þarna lá
í urðinni. Stundarkorn stóð
hann kyr þegjandi, með Jænnan
fund sinn í hendi sér. Síðan
kallaði hann til Guðrúnar og
bað hana að koma.
“Líttu á, Guðrún. Mér ligg-
ur við að halda, að við séum
búin að finna fjársjóðinn hans
Þóris Hunds.” Stundarkorri
krupu þau nú á knjánum og
týndu upp það, sem þau fundu
iiislegt á milli hnullunganna.
V’ar J)að talsvert af sylgjum og
hringuin og ennfremur nokkrir
gullpeningar og silfurskjöldur,
sem Eiríkur stakk í vasa sína.
“En nú ættum við að fara að
hafa okkur heim með hann föð-
ur þinn,” sagði Eiríkur. “Þetta
getum við rannsakað nákvæmar
á morgun, þegar bjart er orðið.’
Síðan tók hann Pétur aftur í
fang sér, bar hann ofan að bátn-
um og kom honum um borð, en
Guðrún kom á eftir þeim. Svo
mikil hafði ferðin verið á bátn-
um, þegar hann rann upp í fjör-
una, að brimsogið hafði ekkert
haggað honum þessa stund og
nú ætlaði það að reynast Eiríki
full erfitt að koma honum á flot
aftur, og dró hann þó ekki af
sér-
Pétur í Norðurvík kom ekki
til sjálfs sín fyr en komið var
langt fram á dag, aðfangadag
jóla Hann hafði slegið höfðinu
við mijög meinlega og annar
handleggurinn hafði tognað. Það
var alt útlit fyrir, að hann myndi
verða að Jiggja í rúminu uin
jólin, en hann var þó ekki ver
haldinn en það, að búist var við,
að hann myndi verða aihress
eftir nokkra daga Eirikur og
Níls höfðu borið hann heiin á
milli sín, kvöldið áður.
Gamli sjómaðurinn sat við
“upp við dogg” í rúminu, á
meðan Guðrún var að segja hon-
um frá því, að Eirík hefði borið
að* og að hann hefði bjargað
Jieim báðum. Ekki nefndi hún
með einu orði fjársjóðinn, sem
þau höfðu fundið. Að frásögn-
inni lokinni lá hann kyr og
hljóður langa stund, og dóttir
hanis hélt fyrst að hann svæfi.
En alt i einu dró hann andann
þungt og djúpt, eins og hann
væri að varpa af sér þungri
byrði, sein hann hefði verið að
rogast með og um leið rétti
hann aftur úr sér í rúminu.
“Eg ætla að biðja þig að fara
til Suðurvíkur og biðja Eirík og
heimafólikið þar, að koma hing-
að til okkar í dag.”
“Æ, pabbi, er þér alvara?”
Guðrún Ihut ofan að honuin og
strauk mjúkri hendi um hrukk-
óttan vanga hans. Hún var svo
glöð. að henni fanst hún geta
dansað af kæti.
“Já, mér er fullkomlega al-
vara, og það er skömm að þvi,
hve lengi eg hefi verið ósáttur
við nágranna okkar.”
Seint á aðfangadag voru sam-
an komnir i stofunni í Norður-
vík allir Skatteyingarnir.
Einhvernveginn hafði Guðrúnu
tekist að ná i jólatré, — það var
ofurlitið grenitré, — og raunar
hafði Eirikur keypt það á útnesi
og látið það af hendi við hana,
ásaint mestu af Jiví, sem hann
hafði keypt til jólanna, því að
nú átti að halda upj) á jólin svo
að um munaði, á Skattey. Þegar
hún var búin að skreyta jóla-
tréð og búa veizluborðið, opnaði
hún dyrnar fram í eldhúsið. Og
alt fólkið úr Suðurvík, sem ekki
hafði stigið fæti i J)essi húsa-
kynni í meira en tuttugu ár,
kom nú fram og settist að borð-
um-
“Þú verður að koma hingað,
Eirikur,” sagði Pétur og rétti
Jfram hendina. “Egxþakka J)ér
kærlega fyrir hjálpina. sem þú
veittir mér í gærkvöldi. Og mig
langar til að mega vona, að héð-
an af getum við búið saman sem
góðum nágrönnum sæmir. Það
er mér að kenna og mér einum
til vansæindar, að þetta hefir
svo lengi verið á annan veg.”
“Vertu nú ekki að Jæssu, —
því að edginlega er réttast að
kenna Þóri Hundi um Jætta alt
sainan,” sagði Eiríkur brosandi.
“En nú skalt þú sanna, að hann
verður loks að slepjia fjársjóðn-
um við okkur.” (Framh á hla g)
'wwwwwwwwwwwwwwwwwwwww^^
\erzlunarsköla
NÁMSSKEIÐ
Það borgar sig fyrir yður
að leita upplýsinga á
skrifátofu Lögbergs, við-
víkjandi námsskeiðum
við beztu verzlunarskól-
ana í Winnipeg ....
Veitið þessu athygli t
nú þegar.
V*AAA*AMWAA*MWMAM*AMAAAAMMMAMAAMA/