Lögberg - 21.01.1943, Blaðsíða 1

I
56 ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 21. JANÚAR, 1943.
NÚMER3
HELZTU
VÍNSALA TAKMÖRKUÐ
Á NÝ.
Forstjóri stjórnarvínsölunnar
í Manitoba, Mr. W. R. Clubb,
lýsti yfir því í vikunni sem leið,
nýkominn af ráðstefnu við
stjórnarvöldin í Ottawa, að svo
hefði þar skipast til, að gerðar
skyldu í Manitoba róttækar
takmarkanir á vínsölunni, er
ganga ættu í gildi tafarlaust,
frá þessum tíma mega' leyfis-
hafar eigi kaupa meira af sterk-
um vínum á viku en 40 únzur,
en sala áfengs öls, verður ein-
skorðuð við tvo kassa — 24.
flöskur — á viku. Áður gat
leyfishafi keypt 24 únzur af
sterkum drykkjum á dag og jafn
framt því, heilan kassa af öli;
bjórstofur hótelanna verða opn-
ar frá 2 til 10 e. h., og hið sama
gildir um vínverzlanir stjórnar-
innar í Winnipeg. í öðrum bæj-
um þar sem stjórnin starfrækir
áfengisbúðir, verða þær opnar
til viðskipta frá 11 f. h. til 7.
e. h/
♦ ♦ ♦
STÓRKOSTLEG ÁRÁS
Á BERLÍN.
Vegalengdin frá Bretlandi til
Berlín er 600 mílur. Borgin hef-
ir því fram að þessu sloppið
tiltölulega vel við loftárásir: þar
til síðastl. sunnudag hafði engin
flugvélaárás verið gerð á hana
síðan 7. nóv. 1941. En loks tókst
brezka flughernum að borga að
nokkru fyrir það mikla mann-
tjón' og þann skaða, sem þýzki
flugherinn olli í London; á
sunnudaginn flaug stór skari
sprengjuflugvéla til Berlínar og
varpaði ægilegu kyngi af eldi
og sprengikúlum yfir borgina:
hinar stærstu sprengjur voru
4000 til 8000 pund á þyngd. Stór
svæði í Beríln voru lögð í eyði
og eldhafið sást í 1000 mílna
fjarlægð. Árás þessi kom auð-
sjáanlega varðliðinu á óvart, því
viðnám var lítið og aðeins ein
brezk flugvél tapaðist, en í
seinni árásinni, sem gerð var
daginn eftir og um 300 brezkar
flugvélar tóku þátt í, fórust 22
flugvélar. Margir Canadamenn
tóku þátt í þessari ferð til Berl-
ínar og gátu þeir sér góðan orð-
stýr.
Nazistar reyndu að svala sér
nieð því að senda sprengjuflug-
vélar sínar til London, en varð-
lið borgarinnar tók svo hraust-
lega á móti þeim, að þær hrökkl
uðust brátt á burt. Nazistar
höfðu eitthvað um 60 sprgngju-
flugvélar í þessari atrennu, og
af þeim voru 10 skotnar niður.
Tjón það, sem London hlaut af
völdum þessar þýzku árásar, er
naumast teljandi.
♦ -f
UMSÁTRINU UM
LENINGRAD LÉTT AF.
Næst stærsta borg Rússlands
er Leningrad. Hinar 3 miljónir
íbúa hafa verið króaðir inni í
17 mánuði. Óvinirnir slóu stál-
hring um borgina 21. ágúst 1941
°g síðan hefir ekki verið hægt
að flytja þangað vopn né vistir
svo nokkru næmi; en þrátt fyrir
hungursneyð og aðrar aðþreng-
lr>gar neituÖu íbúar borgarinnar
°g varnarlið að gefast upp, og
°ú hefir loks tekist að rjúfa
skarð í víggirðingar óvinanna.
•Á mánudaginn tókst Rússum að
nú Schlusselburg á sitt vald og
þar með var létt af umsátrinu.
1 þessum bardaga féllu 13.000
þjóðverjar en um 1.300 voru
leknir til fanga. Marskálkur
FRÉTTIR
Zhukov sá er bjargaði Moskvu
og síðar Stalingrad og Voroshi-
lov yfirhershöfðingi, eru taldir
aðal hetjurnar í þessari viður-
eign.
Á öllum öðrum megin stöðv-
um austur víglínunnar, hafa
þjóðverjar sætt hliðstæðum
hrakförum og við Leningrad,
og sækja Rússar nú fast bæði að
Rostov, og eins Karkov, höf-
uðborginni í Úkraníu.
-f -f -f
KAUPDEILAN í STÁL-
IÐNAÐINUM ÓLEYST ENN.
Fundir hafa verið haldnir
daglega á skrifstofu King’s for-
sætisráðherra í Ottawa með
það fyrir augum, að reyna að
ráða til lykta verkfallinu í stái-
iðnaðarverksmiðjunum þremur
í Austur-Canada, þar sem 13
þús. menn hafa setið auðum
höndum á aðra viku. Orsakir
verkfalls þessa eru með tvenn-
um hætti, hin fyrri er bygð á
kröfu um kauphækkun, er verk-
veitendur fram að þessu hafa
synjað, en sú síðari á rót sína
að rekja til þess, að ein verk-
smiðja að minsta kosti þverneit-
aði að viðurkenna samtök verka
manna til samningsgerða; þetta
verður því furðulegra, sem lög
landsins hafa viðurkent að fullu
rétt verkamanna, sem samnings-
aðilja við vinnuveitendur.
Grunnkaup verkamanna í þess
um stáliðnaðarverksmiðjum var
45 cent á klukkustund; verka-
menn fara fram á 10 centa hækk
un á klukkutíma, og virðist það
sannarlega ekki til of mikils
mælst.
-f -f -f
STÓRBRUNI í SELKIRK.
Síðastliðinn mánudag brann
til kaldra kola hin reisulega
Nordal Block í Selkirk. Bygg-
ingin var eign atorkumannsins
Sigvalda Nordals, og voru í
henni fjórar verzlunarbúðir;
stærst þeirra var Morrison
harðvöruverzlunin. Eignatjón til
samans, er lauslega metið á 80
þúsundir dala; ekki er enn vitað,
hvernig eldsábyrgð hefir verið
háttað á vörubirgðum og bygg-
ingu.
•f -f -f -
ÁTTRÆÐUR.
Síðastliðinn sunnudag átti
David Lloyd George, fyrrum
forsætisráðherra Breta, áttræðis
afmæli; hann á enn sæti í
brezka þinginu, og lætur eink-
um utanríkismálin og stríðsvið-
horfið mikið til sín taka.
Falleg jólabók
\
Julegranen. Dönsk jólabók
með mörgum ágætum myndum,
hefir Lögbergi nýlega borist til
umsagnar; jþessi undurfallega
bók, sem helguð er jólunum
1942, er gefin út í bænum Cedar
Falls í Iowaríkinu, og er þeim
öllum, sem að henni standa til
mikils vegsauka; þetta er 46.
árgangur, og ber því fagurt
vitni hve norræna lífstaugin er
enn þróttmikil í landi hér. Auk
margháttaðs fjölgresis, sem prýð
ir hefti þetta og samið er af
dönskum mönnum, eða í mörg-
um tilfellum amerískum höf-
undum af dönskum stofni, er
þar að finna fjörlega skrifaða
ritgerð um rithöfundinn og
stjórnmálamanninn, Sigurð Egg-
erz, fyrrum forsætisráðherra
íslands, eftir Dr. Richard, sem
óþreytandi virðist með öllu við-
víkjandi fræðslustarfsemi sinni
um ísland á erlendum vettvangi.
Sigurður hefir í seinni tíð gefið
sig allmikið að leikritagerð; þau
eru oss að mestu ókunn,
að öðru leyti en af nokkrum rit-
dómum um þau í blöðum að
heiman, er virðast næsta mis-
jafnir; en um hitt var oss kunn-
ugt af nokkurri pesónukynningu
við höfundinn, að hann var mað-
ur ljóðrænn, og hafði ort nokkuö
af prýðisvel gerðum kvæðum á
danska tungu; enda taka sýnis-
hornin, sem Dr. Beck tekur upp
í áminsta ritgerð af öll tvímæli
í þessu efni; yfir höfuð er rit-
gerð þessi hin glæsilegasta, og
markviss í megi'ndráttum.
Listræn stúlka
Miss Barbara L. Goodman.
Þessi listræna og bráðefni-
lega stúlka, sem aðeins er 16
ára að aldri, er dóttir þeirra
Mr. og Mrs. P. G. Goodman,
sem búsett eru að 1139 Down-
ing Street hér í borginni; hún
hlaut árið sem leið hljómlistar-
verðlaun Jóns Sigurðssonar fél-
agsins, $50.00. Verðlaun þes/ö
eru einungis veitt hljómlistar-
nemendum af íslenzkum stofni.
Miss Goodman er skörp við
fleira en píanóspil, því í vor
sem leið, fékk hún hæztu eink-
unn skólasystkina sinna við vor-
prófin í 9. bekk.
Miss Goodman efndi til píanó-
hljómleika í Manitobaháskólan-
um síðastliðið mánudagskvöld,
við hinn ágætasta orðstýr.
Í herþjónustu
Barney Stephen Benson, inn-
ritaðist í Royal Canadian Artill-
ery um miðjan október síðastl.;
hann er fæddur í Selkirk, þann
5. júní 1919. Foreldrar: Björn S.
Benson, lögfræðingur, og eftir
lifandi kona hans, Flora Julíus
Benson, bókhaldari. Barney er
efnafræðingur, og lauk B. Sc.
prófi við Manitobaháskólann.
Áður en Barney gekk í herinn
vann hann á efnarannsóknar-
stofu í Winnipeg.
♦ -f ♦
Robert W. Sloan, innritaðist
í herinn þann 19. þ. m. Hann
er fæddur í Winnipeg, en ólst
upp á bújörð í grend við Cy-
press River, og þar býr móðir
hans, Mrs. John. Sigurðsson.
♦ ♦
Jónas R. Jónsson, gekk í her-
inn þann 7. þessa mánaðar, að
því er hernaðarvöldunum segist;
frá, hann er 26 ára, fæddur
í Riverton. Áður en Jónas skrá-
settist til herþjónustu, vann
hann í námum. Kona hans Mrs.
Anne Jónsson er búsett að 571
Maryland St.
-f ♦ ♦
Einar F. Guttormsson, gekk í
herinn þann 7. þessa mánaðar;
hann er fæddur og uppalinn i
grend við Poplar Park hér í
fylkinu, og er 21 árs að aldri:
á undan herþjónustu stundaði
Einar fiskiveiðar á Winnipeg-
vatni. Móðir hans, Freda Gutt-
ormson, er búsett við Poplar
Park.
Nýárs-byl ur
Gest að — byrstann — garði bar,
glumdu og hristust tóftirnar;
nú mig gisti í nótt sem var
Norðri, fyrsta janúar.
Sá ei hýra svipinn bar,
svalur gnýr í máli var;
illu stýrir alls staðar,
ylinn knýr til brottferðar.
Hjarni klæðir landið lágt,
lífsins gæða veikir mátt,
eymd og mæðu á ýmsann hátt
inn um læðir hverja gátt.
Björn Slefánsson
frá Kirkjuskarði.
Stórstúka íslands stofn-
ar drykkjumannahæli
Stórstúka íslands er í þann
veginn að setja á stofn drykkju-
mannahæli í Kumbaravogi, sem
er jörð austanvert við Stokks-
eyri. Á jörðinni eru mjög sæmi-
leg húsakynni og hefir verið
unnið að endurbótum á þeim og
lagfæringum í sumar og haust.
Drykkjumannahælið verður
rekið eins og sjúkrahús og sarp-
kvæmt sömu lögum og önnur
sjúkrahús, eða lögum um fram-
færslu sjúkra manna og ör-
kumla. En samkvæmt þeim lög-
um ber ríkinu að greiða fjóra
fimmtu hluta dvalarkostnaðarins
og viðkomandi bæjarfélagi einn
fimmta hluta.
Það kostar allmikið fé að
stofna drykkjumannahæli og
þann kostnað verður stórstúk-
an að fá, hins vegar hefir hún
yfir nokkru fé að ráða til að
hefja rekstur hælisins, en þó
ekki mikið. Virðist nauðsyn-
legt að þetta mál sé stutt af
fremsta megni, bæði af hinu
opinbera og eins einstaklingum,
sem hafa áhuga á því að þeim
mönnum sé hjálpað, sem hafa
spillt heilsu sinni með drykkju-
skap.
Lengi hefir verið rætt um
þetta mál, bæði opinberlega at
ýmsum áhugamönnum og eins
á alþingi, en mjög illa hefir
gengið að hrinda málinu í fram-
kvæmd. Ber því að fagna þvi
nú, þegar loksins er búið að
koma málinu í örugga höfn. Að
vísu eru enn eftir nokkur forms
atriði, en fullyrða má að ekki
standi á þeim. Stórstúkan skrif-
aði fyrir nokkru til bæjarstjórn
ar Reykjavíkur og eins til ríkis-
stjórnarinnar. Hefir bæjarráð
þegar gefið bráðabirgðasvar og
lofað fullum stuðningi, en enn
hefir ekki borizt svar frá ríkis-
stjórninni.
Því miður eigum við íslend-
ingíar ekki völ á sérfróðum
mönnum til að stjórna drykkju-
mannahæli. Enginn íslenzkur
læknir, sem hér er nú hefir lagt
sérstaka stund á að kynna sér
lækningu drykkjumanna. Að
vísu dvelur einn íslendingur,
læknir, nú ytra, sem er að
kynna sér þessa grein læknis-
fræðinnar, Kristján ÞorvarðS-
son frá Vík í Mýrdal og var ætl-
unin að hann tæki að sér. lækn-
isstörf við drykkjumannahæli,
þegar það yrði sett hér á stofn.
Hinsvegar mun verða séð svo
um að þeir sjúklingar sem leita
til hælisins njóti þar allrar
þeirrar aðhlynningar, sem mögu
legt er að láta í té.
Hér eru fjölda margir menn,
sem þurfa á slíkri hælisvist að
halda. Og mætti stofnun
drykkjumannahælis verða til
þess að draga nokkuð úr því
böli sem leiðir af ofnautn á-
fengis.
Forstöðumaður hælisins verð-
ur Jón Sigtryggsson, sem er
drengur góður og hefir mikinn
áhuga á þessu velferðarmáli.
—Alþbl. 4. nóv.
Úr borg og bygð
Þakkarávarp.
Við undirrituð þökkum öllum
þeim, sem sýndu okkur hlut-
tekningu í veikindum og við
fráfall ástkærs eiginmanns og
föður, Hólmkells Jósephsonar.
Sérstaklega þeim, sem komu til
hans í veikindum hans; þeim
sem sendu blóm og þeim er
gáfu í blómkranssjóð og einnig
þeim mörgu, sem hafa sent hlut-
tekningarkort og bréf.
Með innilegasta þakklæti biði
um við guð að launa.
Mrs. Margrét Jósephson, Rose,
Clara, Laufey, Oscar og Julia.
♦ ♦ ♦
Munið eftri skemtisamkom-
unni, sem Víking Club heldur
á St. Regis hótelinu á laugar-
daginn þann 30. þ. m., kl. 6,30
e. h. Hon. W. J. Lindal flytur
þar ræðu, auk þess, sem mikið
verðúr þar um hljóðfæraslátt og
söng.
♦ ♦ ♦
Snögglega s. 1. mánudags-
morgun, 18. þ. m. andaðist að
heimili sínu, 650 Banning St.
Rannveig Eiríksdóttir, kona
Kristjáns Stefánssonar, á 69 ár-
inu. Hún var fædd 30. marz
1874, á Hrærekslæk í Hróar-
tungu. Hana lifa eiginmaður
hennar, ein dóttir og fimm synii
auk 4. barnabarna. Útförin fer
fram frá Sambandskirkjunni í
Winnipeg, fimtudaginn, 21. þ
m. kl. 2. e. h. Séra Philip M.
Pétursson jarðsyngur.
♦ ♦ ♦
Þann 24. október s. 1., lézt í
Minneapolis, Minn., merkiskon-
an Sigríður Jónsdóttir Swindal;
hún var fædd 20. maí, árið 1867.
Faðir hennar, Jón Einarsson, var
frá Seyðisfirði, en móðirin, Snjó
laug Jónsdóttir, ættuð úr Skrið-
dalnum. Sigríður heitin giftist
á Seyðisfirði, 20. júní 1887,
Jónasi Jónssyni frá Hrafnabjörg
um í Svínadal; þau komu til
Minnesota 1893, og áttu heima
í Minneota til ársins 1908, er
þau fluttu til South Dakota; þar
dvöldu þau til 1927, en fluttu
þaðan til Minneapolis.
FLYTUR RÆÐU
í MONTREAL.
Mrs. Franklin D. Roosevelt,
flutti ræðu í Montreal á þriðju-
dagskvöldið til stuðnings við
rússnesku þjóðina og í þakkar-
skyni fyrir hina aðdáanlegu
framgöngu hennar í núverandi
heimsstríði. King forsætisráð-
herra, kynti Mrs. Roosevelt
hinum mikla mannfjölda, sem
á mál hennar hlýddi í alvöru-
þrunginni hrifningu.
FRÁ LYBÍU.
Svo greitt hefir sóknarher
Breta skilað áfram í Lybíu, að
staðhæft er, að nú sé ekki nema
tæpar 70 mílur til Tripoli.
Litlar líkur eru taldar á því, að
Rommel marskálki takist að
koma þar við vörn, er nokkru
nemi.
Snerting
Oft við gaum þó eldast menn,
æsku naumast tína;
meðan straumar andans enn
eiga drauma sína.
Ljóðabók eg lágri tók af hyllu,
hún hafði lengi legið þar,
lestrar fengur gamall var.
Það var gaman þegar saman vorum,
vina góð, að velja sér
vísu og ljóð úr kjöltu þér.
Þá, við sáum þráfalt spámannlega
undra margt, í æsku draum
ofið hjartans vona straum.
Þig eg seinast sá á leyni fundi,
og við lesturs leikinn þar,
ljóðið besta markt þér var.
Oft hafa vindar ýmsra hindrað stefnu,
blöð sem fljóta bárum á,
berast hljóta til og frá.
Snerting handa, hjarta og anda brendi;
dags við ósinn drjúpa þar
dýrust rós mér gefin var.
Rósin þín í þessum línum sefur.
Fjarri glaumi’ og gleði hér
gamlan draum hún birtir mér.
Enn eg finn í öldum minninganna,
líkt og ósum ljósa frá,
litla rós er hjartað á.
Oft eru straumar ýmsra drauma kærir;
í þeim sjóð er síðla dvín,
sofðu góða rósin mín.
Pálmi.
\