Lögberg - 07.10.1943, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 7. OKTÓBER 1943.
,...........HögbErg -......................
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LIMITED
Ö95 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
■ Utanáskrift ritstjórans: ”
l EDITOR LOGBERG,
■ 695 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyriríram
. The "Lfigherg" is printed and publishea by
|1 The Culumhia Press. Limited, 695 Sargent Avenue ]
! “ Winnipeg. Manitopa
] PHONE 86 327 1
Nýtt sigurlán í
uppsiglingu
Eins og þegar er vitað, hefst útboð hins fimta
sigurláns canadisku þjóðarinnar þann 18. yfir-
standandi mánaðar, og verður það langstærsta
lántakan, sem stjórn landsins hefir til þessa
tíma beitt sér fyrir á innanlandsmarkaði; upp-
hæðin, sem stjórnin, vegna vaxandi stríðssókn-
ar, þarf að fá á hinum tiltekna tíma, nemur
einni biljón og tvö hundruð miljónum dollara;
og þetta er sú allra lægsta fjárhæð sem komist
verður af með fyrst um sinn, og verður vitan-
lega heldur ekki síðasta sigurlánið, sem stjórn-
in verður að taka, því enn bíða löng og ströng
átök framundan, sem óhjákvæmilegt er, að
kosti mikið fé.
Margar þjóðir kaupa, og hafa keypt frelsi sitt
dýru verði; þær hafa borgað fyrir það í svita-
dropum, tárum og blóði; slíkar greiðslur hafa
þær int af hendi möglunarlaust, með ljósa með
vitund um það, að fyrir frelsið, fæðingarrétt
1 ins frjálsborna manns, yrði aldrei of miklu
fórnað.
Land þetta byggir margættuð þjóð, þar sem
fjarskyldir, og að mörgu leyti gerólíkir þjóð-
flokkar, leggja lag sitt saman, og stefna að einu
og sama markmiði; þeir eiga undantekningar-
laust sammerkt í því, að elska landið, þótt línur
skiptist ef til vill um starfsháttu og formsatriði;
þeim er það einnig sameiginlegt, að elska freis-
ið, og koma þegar til fulltingis við það, sé því
stofnað í hættu, eins og nú er komið á daginn;
vítisvélar möndulveldanna hafa, þrátt fyrir ó-
mótmælanlega árvekni af hálfu canadiskra
hernaðarvalda, verið á sveimi annað veifið, svo
að segja upp í landsteinum við strendur þessa
lands og ráðist á friðsama sjófarendur; og það
verður þar af leiðandi ekki, um það deilt, að vér,
sem lapd þetta byggjum, eigum persónulega
hendur vorar að verja; vér eigum í frelsisstríði,
sem verður að vinnast, og vinnast sem fyrst, án
tillits til þess hversu mikið vér þurfum að leggja
í sölurnar; og það kostar engu síður fé, að verja
frelsi vort en frelsi annara þjóða; þetta verður
hver og einn þjóðfélagsþegn að láta sér skiljast.
StjÓrn þessa lands innheimtir alt það fé, sem
hugsanlegt er í sköttum, og það, sem hún þarf
umfram það að fá til reksturs stríðssókninni,
verður hún að afla sér með sölu ríkisskulda-
bréfa, eins og hún hefir gert frá byrjun yfir-
standandi styrjaldar.
Þegar á alt er litið, hagar nú svo til hér í
landi, að þjóðin ætti að vera betur viðbúin
sigurláni því, sem nú fer í hönd, en lánum
undangenginna ára; góðæri hefir ríkt í landinu,
og viðskiptaveltan tekið slík risaskref, að þjóðin
er nú þriðja mesta verzlunarþjóð í heimi, eða
gengur næst Bretlandi og Bandaríkjunum; þetta
er vitaskuld því markverðara, sem vitað er, að
íbúatalan í Canada nemur ekki fullum tólf
miljónum.
I frjálsu landi eins og Canada, kaupa þjóð-
félagsþegnarnir sigurlánsbréf sín af fúsum og
frjálsum vilja; þeim er ekki þröngvað til neins.
Alt öðru vísi hagar til í hernumdu löndunum,
þar sem ránshönd ofbeldisstefnunnar hefir farið
eldi tortímingarinnar um borgir og blómleg
héruð; þar strýkur enginn hendi sinni um
frjálst höfuð; þar getUr enginn keypt ríkisskulda
bréf á lögboðinn hátt, því þar eru öll lög að
vettugi virt, og öll verðmæti hrifsuð með valdi.
Canadisk sigurlánsbréf eru tryggasta inn-
stæðan, sem fyrirfinst í þessu landi, því öll
náttúrufríðindi landsins liggja til tryggingar að
baki þeim.
Canada hefir selt ríkisskuldabréf í 75 ár, og
aldrei brugðist því, að greiða höfuðstól og vexti
í réttan gjalddaga. Fáar þjóðir í heimi njóta
betra lánstrausts en canadiska þjóðin, og slíkt
geymir hún sem helgan dóm, jafnt heima fyrir
sem út á við; á þeim vettvangi einnig, hefir
hún leitt í ljós hæfileika sína til alþjóðaforustu.
Ekki verður það til nýlundu talið, að þjóðir
hafi látið hafa sig fyrir ginningafífl; slíkt hefir
viðgengist á öllum öldum, þó fyrst kastaði nú
tólftunum, er þeim Hitler og Mússolini lánaðist
að binda svo rækilega helskó algengu mannviti
hlutaðeigandi þjóða, að þar vissi naumast ekki
einn einasti einstaklingur sitt rjúkandi ráð; af
vitfirring þessara tveggja mannníðinga sýpur
mannkynið seyðið í dag, beyskt á bragð og
bölvi þrungið. * •
Lengi vel framan af núverandi heimsstyrjöid,
urðu sameinuðu þjóðirnar að sætta sig við
varnaraðstöðu; nú er þessu alt á annan veg
farið; nú hafa samstilt átök þeirra snúist upp í
rammeflda sigursókn; senn verður okinu létt af
hinum kúguðu þjóðum og stéttum, því nú má
glöggt og víða heyra hjartslátt þeirra frelsisafia,
sem leiða mannkynið út úr þokunni og inn í
heiðríkju frelsandi nýsköpunar á vorri fögru
jörð.
Preálafélag Íslands
tuttugu og fimm ára
Eftir prófessor Richard Beck
Prestafélag Islands var stofnað á prestastefnu
landsins 28. júní 1918. og var því tuttugu og
fimm ára gamalt nær júlílokum þessa árs. I
tilégni af afmælinu ákvað stjórn félagsins að
helga vorhefti “Kirkjuritsins” (maí—júlí) ein-
göngu tuttugu og'fimm ára starfssögu félagsins
og sögu deilda þess. Fór ágætlega á því, og er
árangurinn ítarlegt og skilmerkilegt yfirlit yfir
sögu þess og starfsemi deilda þess, prýtt fjölda
mynda þeirra manna, sem þar hafa verið mest
starfandi og skipað forystusæti, og myndum af
fundarstöðum aðalfunda félagsins. Hafa þeir
ritstjórar “Kirkjuritsins”, prófessorarnir Ás-
mundur Guðmundsson og Magnús Jónsson, rit-
að sögu félagsins sjálfs, en forystumenn deild-
anna sögu þeirra.
Hefst hitið á snjöllu afmæliskvæði til Presta-
félagsins, eftir Valdimar V. Snævarr skólastjóa,
og eru þessi upphafserindin:
Þótt kreppt hafi jafnan kjörin þröng,
vann kirkja vor þjóðlífsbætur,
því þjóðsálin hyllti helgan söng,
er hjöðnuðu vígaþrætur.
En minning vor óx við aldagöng, —
hún átti sér kristnar rætur.
í friðarins skjóli fræðslustarf
var framið af vígðum klerkum.
Þeir þjóðinni geymdu göfgan arf
í gullaldarfræðum merkum.
Vér þökkum og blessum þetta starf —
og þeir lifa’ í sínum verkum.
i
Munu flestir fúslega taka heilhuga undir þessi
ummæli skáldsins um fræðslu- og menningar-
starf íslenzkra klerka á liðinni tíð, og einnig þau
orð hans síðar í kvæðinu, að enn finnist, góðu
heilli, í hópi íslenzkra presta margir þeir menn,
“sem fylkingabrjóstið prýða”.
Prestafélagið var stofnað á fyrnefndri presta-
stefnu með 27 félögum, er bráðlega urðu ná-
lega allir guðfræðingar landsins félagsmenn
þess. í bráðabirgðastjórn voru kosnir: dr. Jón
Helgason biskup, séra Sigurður P. Sívertsen
prófessor, séra Magnús Jónsson “prófessor, séra
Eggert Pálsson, prófastur að Breiðabólstað, og
séra Skúli Skúlason prófastur. Síðar var verk-
um skipt þannig í stjórninni, að Jón biskup
vaf kosinn formaður, Magnús prófessor ritari
og Sigurður prófessor féhirðir.
Aðrir formenn félagsins hafa þessir verið:
séra Skúli Skúlason, 1919—1920, dr. Magnús
Jónsson, 1920—1924, prófessor Sigurður P Sivert-
sen, 1924—1936 og prófessor Ásmundur Guð-
mundsson síðan 1936. Talar ritið sérstaklega um
“hina merkilegu stjórn” prófessors Sigurðar P.
Sivertsen á félaginu, enda var hann einum rómi
kosinn heiðursforseti félagsins er hann lét' af
formannsstörfum. Auk núverandi formanns fél-
agsins, prófessors Ásmundar Guðmundssonar,
skipa þessir prestar stjórn þess: séra Árni Sig-
urðsson, ritari, séra Jakob Jónsson, séra Guð-
mundur Einarsson og séra Frlðrik Hallgríms-
son. Féhirðir er frú Elísabet Jónsdóttir, ekkja
séra P. Helga Hjálmarssonar, er gengt hafði því
starfi árum saman.
Félagið var sérstaklega stofnað með það fyrir
augum að gæta hagsmuna íslenzku prestastétt-
arinnar og kirkjunnar, eða eins og það er orðað
í lögum þess: “Félagið vill vera málsvari hinnar
íslenzku prestastéttar, efla hag og sóma hennar
inn á við og út á við, og glæða áhuga presta
á öllu því, er að starfi þeirra lýtur og sam-
vinnu þeirra í andlegum málum þjóðarinnar:”
Hefir félagið, eins og saga þess sýnir, unnið
trúlega að þessu marki og sú viðleitni þorið
margháttaðan árangur og góðan í þágu presta-
stéttarinnar og kristni landsins. Meðal annars
hefir það haldið uppi ferðaprestsstarfi, látið sig
skifta mannúðar- og félagsmál. kristindóms-
fræðslu barna og önnur æskulýðsmál. Þá hefir
félagið beitt sér fyrir því, að haldnir hafa verið
kirkjufundir fyrir land alt, sem unnið hafa hið
merkasta starf og mega því teljast hin þarfasta
nýbreytni.
Félagið hefir einnig haft með höndum næsta
víðtæka og merkilega bókaútgáfu; það hefir gef-
ið út prestahugvekjur og ýms önnur þörf rit
trúarlegs og guðfræðilegs efnis, svo hin efms-
miklu og ágætlega sömdu erindi dr. Björns B.
Jónsson, “Guðsríki” (1933). Af öðrum ritum þess
má sérstaklega nefna “Kvöldræður í Kennara-
skólanum” eftir séra Magnús Helgason skóiá-
stjóra; “Hálogaland” eftir Eivind Berggrav
biskup, í þýðingu þeirra háskólakennaranna
Ásmundar Guðmundssonar og Magnúsar Jóns-
sonar, og “Kristur á vegum Ind-
lands” eftir Stanley Jones, í þýð-
ingu séra Halldórs Kolbeins.
Eigi%afa tímarit félagsins síð-
ur verið athyglisverð, en þau
eru “PrestaféaagsVitið”, undir
ritstjórá prófessors Sigurðar P.
Sivertsens; “Kirkjublaðið”, undir
nitstjórn séra Knúts Arngríms-
sonar kennara og séra Björns
Magnússonar prófasts; og
“Kirkjuritið”, en ritstjórn þess
er getið hér að framan.
Frásagnirnar um störf hinna
ýmsu deilda félagsins eru hinar
greinarbestu og bera því vitni,
að þær hafa drjúgum stutt að
starfsemi þess og kirkjulegu
starfi í heild sinni. Þegar rennt
er augum yfir starf Prestafél-
agsins og deilda.þess, er það því
augljóst mál, að það hefir langt-
um meir en réttlætt tilveru
sína, og er þegar orðinn merkur
þáttur í kristnisögu íslands. Vel-
unnarar þess hérna megin hafs-
ins, sem vafalaust eru margir,
óska því heilla í framhaldandi
starfi sínu kennilýð og alþjóð
ættlands vors til blessunar.
Sumarför
Eflir séra Sigurð Ólafsson.
(Framh.)
Við fórum frá Blaine til Seattle
þann 11. júlí, en þann dag átti
að setja séra Harald S. Sigmar
inn í embætti sitt, sem sóknar-
prest Hallgrímssafnaðar í Seattle
hafði eg lofað séra Haraldi föður
hans, forseta Hins Ev. Lúterska
Kirkjufélags vors, að vera þar
viðstaddur og taka ofurlítinn þátt
í athöfninni. Fórum við hjónin
með árdegis lestinni til Seattle.
Hins sama gætti þar eins og
hvarvetna á lestum og almerin-
ingsvögnum á þessum tímum, að
örðugt var að fá sæti, — alt fult
af fólki hvarvetna. Skúraveður
var í lofti, en birti er á daginn
leið. Einn af fornvinum mínum,
Grímur Ásgrímsson Hallsson,
mætti okkur, ásamt konu sinni
á stöðinni. Var hann svo hugsun-
arsamur að keyra norður til
Ballard umhverfisins um Queen
Anné Hill, gafst okkur þaðan að
sjá hið fegursta útsýni yfir nærri
alla borgina, höfnina og Elliot-
Bay. Er þaðan að sjá ógleyman-
lega fagurt útsýni yfir hina stór-
feldu og víðlendu borg. En
Seattle er mér að mörgu leyti
ógleymanleg og hugum kær, —
og um margt sérkennilegsta og
fegursta borgin er eg hefi séð.
— Fyrst hafði eg til Seattle kom-
ig 14. marz, 1903, þá ur.glings-
maður, nýkominn frá íslandi. I
borginni taldi eg heimili mitt
þaðan af til haustsins 1910, er
eg hóf prestaskólanám. Á þess-
um árum lagði eg stund á ýmsa
algenga erfiðisvinnu, meðai
annars vann og í átta mánuði við
undirgöngin undir borginni
(Great Northern Tunnel), síðar
tvö ár á strætisvögnum borgar-
innar, og síðustu þrjú árin í þjón
ustu Pacific Telephone and
Telegraph félagsins. Fjóra vetur
hafði eg stundað þar nám á kvöld
skólum. öll árin er eg átti heima
bg þjónaði í Blaine hafði eg ver-
ið þar kunnugur og átt þar ítök;
flutti þar og messur við og við
síðustu tvö prestskaparárin mín
í Blaine. Um öll þessi ár er eg
hefi dvalið “austan fjalla”, átti
eg samband við stöku vini er eg
þar átti; fanst mér því, er við
keyrðum norð-vestur til Ballard
umhverfisins, að í vissri merk-
ingu væri eg kominn á æsku-
stöðvar — forn-kærar, þrátt fyrir
allar breytingar í hinu ytra um-
hverfi borgarinnar, er stórfeldar
voru — og mér gátu ekki dulist.
Við vorum sem heim værum
við komin, er heim til Gríms
kom; svo ástúðlegar voru við-
tökurnar; er hann giftur konu af
Amerískum ættum, — frá New
York umhverfi. Þar nutum við
hvíldar og endurnæringar um
stund. Eftir að hafa snöggvast
heilsað upp á systir hans, Mrs.
T. M. Toski, og aðra vini þar,
héldum við til kirkju Hallgríms-
safnaðar, sem er þar í grend-
inni; er kirkjan á fögrum stað,
stórt hús og myndarlegt, en hefir
sýnilega verið mjög breytt, að
innréttingu til, frá því sem upp-
haflega var til ætlast. Fólk var
að streyma að kirkjunni, var
margmenni þar saman komið.
Þá þegar mætti eg séra Haraldi,
einnig hinum nývígða sóknar-
presti, syni hans og séra Kol-
beini Simundssyni er einnig tók
þótt í innsetningarathöfninni.
Athöfnin fór hátíðlega fram og
var áhrifamikil. Séra Haraldur,
faðir sóknarprestsins unga pré-
dikaði, og tókst það mætavel.
Söngurinn var góður, undir
stjórn Mr. Björnsson frá Mount-
ain, N.-Dak., — Miss Frederick
söng fagran og aðlaðandi ein-
söng. Upphafs þáttur guðsþjón-
ustunnar fór frma á ensku, en
lokaþáttur hennar á íslenzku,
þjónaði eg fyrir altari. Tiltölu-
lega fáa þekti eg, við fyrstu at-
hugun, utan Mr. og Mrs. Karl
Fredrick, Mrs. Helgu Sumarliða-
son, móður hennar, Hallssons
systkinin — og stöku gamla og
yngri samferðamenn, úr Seattle
og Blaine umhverfi. Skyndi
myndir svífa mér fyrir sjónir,
sem í leiftursýn væri — frá löngu
liðnum tímum — frá starfstíð
séra Jónasar A. Sigurðssonar —
en í hans tíð var eg meðlimur
safnaðarins og sunnudagaiskól-
kennari á árunum 1907—1910 —
Séra Jónas er með öllu ógleym-
anlegur, þeim er kyntust honum
og lærðu að meta gáfur hans og
snilli. — Eg hugsaði um séra
Kolbein og konu hans, er gengu
örugg, út í starfið og þjónuðu
þar í söfnuðinum í þrjú ár. Einnig
hvarflaði hugur minn til séra
Runólfs Marteinsonar, er þjónaði
um hríð í Seattle — í hans tíð
var ráðist í að kaupa þessa stóru
kirkju, sem nú er að fullu borg-
uð. Hugur minn dvaldi að síð-
ustu við vin minn, séra Kristinn
K. Ólafson, er þjónaði Hallgríms-
söfnuði frá 1930—1942, hinn glæsi
lega leiðtoga, er eg syrgi svo
sárt — að nú um hríð, er úr
þjónustu kirkjufélags vors; en
sem eg vona að brátt prýði hóp
vorn á ný, með hæfileikum sín-
um, sem fágætir eru, að svifhæð
og víðfeðmi. — Ný tækifæri til
framsóknar eru nú fyrir hendi
fyíir Hallgrímssöfnuð, stöðugur
innflutningur íslenzks fólks til
borgarinnar, — kirkjan skuld-
laus, en ung og vel hæf prestg-
hjón að byi-ja starf, árna eg
þeim, og sþfnuðinum blessunar
Guðs í starfi og framsókn fyrir
málefni Jesú Krists — í Seattle
borg — og hvar helzt sem leiðir
þeirra liggja.
\
Að guðsþjónustu aflokinni var
kaffi samdrykkja í neðri sal
kirkjunnar. Þar mætti eg mörg-
um er eg kannaðist við, en hafði
vart tækifæri til að heilsa upp
á alla er eg kannaðist við. Var
orðið síðla kvölds, er við hjónin
fórum með Simundsons hjón-
unum til gistingar á heimili
þeirra, í suð-vestur hluta borgar-
innar.
Wartime Prices and
Trade Board
Eins og tekið var fram í síð-
asta blaði, gengu D seðlar núm-
er 4 og 5 í gildi 30. sept. í stað
14. okt. Sama dag var gildi seðl-
anna aukið á ýmsum vöruteg-
undum. Þessi breyting var gerð
til þess að fólk gæti keypt sér
hunang, molasses eða síróp í
vanalega stórum ílátum. Nú
fæst t. d. 4 punda fata af hun-
angi með 4 seðlum, 3% pund
flaska af sírópi með þrem seðl-
um o. s. frv. •
Spurningar og svör.
Spurt. Hvenær ganga D seðl-
ar númer 6 og 7 í gildi?
Svar. Ekki fyr en fimtudaginn
11. nóv. Og seðlarnir sem eftir
eru þá, öðlast svo gildi tveir og
tveir í einu, á fjögra vikna fresti.
Spurt. Eg hefi enn 'ekki notað
fyrstu þrjá D seðlana. Má eg nota
þá hvenær sem er?
Svar. Já. Þessa seðla má nota
hvenær sem er. Gildis tímabilið
er ekki takmarkað.
Spurt. Það er orðið fjarskalega
erfitt að fá nokkuð af barna nær-
fatnaði í bænum sem við búum
í. Af hvaða ástæðu er þetta og
hvernig er hægt að bæta úr því?
Svar. Það er búið til meira af
barna nærfötum nú, en nokkru
sinni áður. En eftir.spurnin hefir
aukist svo mikið að fáanlegar
birgðir hrökkva ekki til. Fólk er
því beðið að kaupa ekki meira
en mögulega er hægt að komast
af með, og nota og sníða upp úr
því sem til er af gömlum fatnaði
til þess að hver flík endist sem
allra lengst.
Spurt. Við höfum alið tvö svín
til heimilis neyzlu. Fáum við að
slátra þeim ef við látum af hendi
helming kjötseðlanna okkar til
Local Ration Board.
Svar. Samkvæmt reglugerðun-
um, er fólki, sem ekki býr á
bújörðum eða kallar sig bændur,
leyft að ala sér tvær skepnur
til heimilis neyzlu ef kjötið er
alt borðað heima fyrir og ekkert
látið af hendi til annara. Það
á samt að tilkynna Local Ration
Board skriflega; senda þéim
nafn, utanáskrift, fjölda heimilis-
manna og láta skrá ^ig sem
slátrara í smáþorpi eða bæ. Það
verður einnið að afhenda mán-
aðarlega kjötseðla sem svara ein-
um seðli fyrir hver tvö pund af
kjöti. Aldrei þarf maður samt
að láta af hendi meira en helm-
ing af kjötseðlum heimilismanna.
Hinn helminginn má nota til
þess að kaupa aðrar kjöttegund-
ir. og breyta þannig um mat,
af og til.
Spurt. Eg er að flytja í burtu
og ætla því að selja það sem eg
á af niðursoðnum ávöxtum og
Jam. Má eg selja þetta prívat-
lega til einstaklinga?
Svar. Ef þér er ekki mögu-
legt að flytja matinn með þér,
þá átt þú að tilkynna skömtun-
ardeild W. P. T. B., senda þeim
nafn þitt og heimilisfang, einnig
nöfn og utanáskrift þeirra sem
keyptu, tiltaka hve margar mæld
General Sir Harold Alexander.
Mynd þessi af hinum víðfrægá herforingja Breta, General
Sir Harold Alexander, var fyrir skömmu tekin í Cairo.