Lögberg - 18.01.1945, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 18. JANÚAR, 1945
---------^.ögberg-----------------------
Gefið út hvern fimtudag: af
THE COLUMBIA PRESS. LIMITED
Ö95 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LíiGBERG,
695 Sargent Ave., Winnipeg. Man
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The "Tjögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 69 5 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Hið mikla markmið
Hugsjónir, eldlegar, hreinar og háar hugsjón-
ir, verða þess einar umkomnar, að leiða mann-
kynið út úr ógöngum yfirstandandi tíðar; þess
vegna er það hvorki meira né minna en lífs-
skilyrði, að missa aldrei sjónar á því mikla
markmiði, sem stefna ber að.
Markmiðið, sém sameinuðu þjóðirnar í nú-
verandi veraldarstyrjöld stefna að, er §vo um-
fangsmikið, og svo göfugt, að það varðar allar
þjóðir heims, og lýtur jafnt að endurfrelsun
þeirra allra, hvort heldur sem er úr ránsklóm
eigin böðla, eða frá stigamennsku utanaðkom-
andi skaðsemdarafla; að mannkynið sé nú óð-
fluga að nálgast þetta glæsta markmið, verður
ekki um deilt, þrátt fyrir hin og þessi óhjá-
kvæmilegu mistök; mistök, er svo hafa vaxið
þeim mönnum í augum, er gera vilja úlfalda
úr mýflugunni, að þeir standa blindaðir gagn-
vart þeim óútmálanlegu mannúðar- og menn-
ingarlegum stórsigrum, sem unnir hafa verið
undangengin baráttuár.
Áhrif rússnesku ráðstjórnarríkjanna á fram-
vindu stríðsins, hafa verið slík, að aðdáun hefir
hvarvetna vakið; þó er það síður en svo, að
Rússar hafi farið varhluta af ásökunum, sem
komið hafa úr hörðustu átt; nú eru þeir víða
þunglega áfeldir fyrir það, að hafa formlega
tekið Lublin nefndina á Póllandi fram yfir
útlegðarstjórnina í London, og veitt henni við-
urkenningu sem ábyrgum samningsaðilja .um
velfarnað pólsku þjóðarinnar.
Hver hafði rétt til þess, að segja Rússum fyrir
verkum varðandi þetta mál?
Mr. Churchill hefir sætt óvægilegum, og að
minsta kosti í sumum tilfellum óviturlegum
dómum, vegna afskipta sinna af grísku mál-
unum, sem og fyrir íhlutun sína varðandi stjórn-
arfarið á Italíu. Hann er enn ábyrgur forustu-
maður brezku þjóðarinnar, og á sínum tíma
verður það hún ein, sem við almennar þing-
kosningar kveður upp dóm sinn. Þá á nýja
stjórnin á Frakklandi heldur ekki sjö dagana
sæla fyrir önnur eins firn og þau, að gera
viðskipta- og varnarsamband við rússneska
kommúnistastjórn, án þess að Dumbarton Oaks
sáttmálinn kæmi þar að nokkru leyti til greina.
Var þetta ekki sérmál Frakka? Eða gat nokkur
heil brú verið í því, að meina þjóð, sem var
flakandi í sárum, að leita sér trausts og halds,
þar sem henni bauð svo við að horfa?
Oss er sagt, að vér höfum tapað stríðinu áður
en vér höfum unnið það. Naumast geta slíkar
staðhæfingar styrkt bandaþjóðir vorar, né held-
ur orðið hinum vösku hermönnum vorum tii
hughreystingar á tímum hinnar þyngstu
reynslu.
Heimsstríðið er nú komið nokkuð á sjötta ár-
ið, og sé einíhverjum það enn eigi að fullu
ljóst um hvað sé af vorri hálfu í raun og veru
barist, má niðurjöfnun ekki dragast á lang-
inn.
Bretland sagði Hitler stríð á hendur vegna
Póllands; allar sameinuðu þjóðirnar fóru í stríð
til þess að verja frelsi sitt og verjast hatrömm-
um yfirgangi djöfulóðra árásarþjóða, er það
höfðu að stefnuskrá að leggja undir sig allan
heim og stinga mannfrelsinu svefnþorn; her-
mönnum vorum var aldrei fyrirskipað, er þeir
voru kallaðir til herþjónustu af skólanum, úr
verksmiðjunni eða af bændabýlinu, að hlutverk
þeirra væri það, að annast um, að ekki yrði
hróflað við gömlum landamerkjalínum, hvort
heldur slíkt næði til Evrópu eða Asíu, eða þá
að þeir ætti að draga nýjar og skynsamlegri
landamæralínur; vér fórum í stríð. vegna þess
að ráðist var á alt það, sem oss var heilagast
á þessari jörð, með það fyrir augum, að reyna
að vernda af mannlegum verðmætum eins mik-
inn hluta og framast mætti auðið verða.
Það væri ósvífni, að halda því fram, að það
út af fyrir sig, að vinna stríðið; án tillits til
þess hvað við tekur á eftir, sé í rauninni ekki
mikils virði; með því höfum vér þó að minsta
kosti verndað stjórnarfarslegt og samfélagslegt
sjálfstæði vort í réttu hlutfalli við kostnað eða
fórnir; vér höfum haldið sjálfsvirðingu vorri,
og jafnframt rétt vinum vorum nokkra hjálp-
arhönd; vér höfum stutt að því, að endur-
byggja upp heim, þar sem lýðræði og mann-
réttindi geti þróast og dregið andann; vér höf-
um rutt úr vegi þeim ógnaröflum, er það höfðu
að markmiði, að tortíma með öllu andlegum
og siðferðilegum verðmætum hinnar vestrænu
menningar; að alt sé í grænum sjó, þrátt fyrir
áminst afreksverk, nær vitaskuld ekki nokkurri
átt; það er síður en svo, að forusta mannfélags-
málanna sé komin á vonarvöl, meðan Bretland,
Bandaríkin, Rússland, Canada, Ástralía og
New Zealand, verja frelsi sitt, og koma út úr
hildarleiknum með hreinan skjöld; enn lýsir
frá vitum lýðfrjálsra hugsjóna í Frakklandi,
Hollandi og á Norðurlöndum, þar sem lýð-
frjálst stjórnarfar hafði náð hámarki; lýðveldi
Suður-Ameríku hafa verið vernduð frá óvina-
árás, auk þess sem endurfætt Kínaveldi eftir
eldskírnina haslar fjögur hundruð miljónum
manna og kvenna völl meðal lýðfrjálsra menn-
ingarþjóða; við þetta bætist svo það, að upp af
rústum hruninna halla kemur á vettvang nýtt
þjóðabandalag, sem Bandaríki Norður Ameríku
verða þátttakandi í, og betur verður um hnúta
búið, en raun varð á að lokinni fyrri heims-
styrjöldinni.
Með þessu, sem nú hefir sagt verið, er engin
minsta.tilraun gerð til þess að draga fjöður yfir
það, að skoðanamunur milli stórveldanna eígi
sér stað í einstökum atriðum; enda væri það
furðulegt ef svo væri ekki; en um hið sam-
eiginlega og mikla markmið þeirra, verður á-
greinings ekki vart. ,
Vér skuldum það hermönnum vorum, sem
nú fórna lífi fyrir frelsi vort, og frelsi komandi
kynslóða, að vér, þegar þar að kemur, gerum
alt, sem í valdi voru stendur til að semja vitur-
legan og réttlátan frið; vér skuldum þeim það,
að hopa eigi af hólmi þar sem djarfmannlegs
viðnáms er þörf; vér skuldum þeim það, að
koma ógrímuklæddir út úr fílabeinsturni sér-
þótta og ímyndaðra yfirburða, þegar sýnt er,
að samúðar og gagnkvæmrar samvinnu er þörf;
hin óleystu verkefni krefjast umburðarlyndis,
staðfestu og þreks; en umfram alt, krefjast
þau bjargfastrar trúar; trúar, sem flutt getur
fjöll. Með slíka trú í hjarta, er ástæðulaust,
að láta sér þau orð um munn fara, að mál-
staðurinn, sem vér berjumst fyrir sé að tapa eða
jafnvel búinn að tapa. Vér erum jafnt og þétt
að færast nær hinu mikla markmiði; mark-
miði ævarandi mannfrelsis, öldum og óborn-
um til handa, þar sem griðrofum og lífslýgi
verður sökt á fertugt dýpi.
Það verður enn sem fyr, traustið, en ekki
vantraustið, sem leiðir mannkynið út úr eyði-
mörkinni, og hefur það upp í æðra veldi. Nokkr-
ir kaflar í grein þessari, eru að efni til endur-
sagðir úr stórblaðinu New York Times.
! . i ý : ; ■ ; !v ■■ „T.
Eftirminnilegur tónliátar-
atburður
Miss Agnes Sigurdson efndi til píanóhljóm-
leika í Winnipeg Auditorium á miðvikudags-
kvöldið þann 10. þ. m., við prýðilega aðsókn og
vaxandi orðstír; hún réðist ekki á garðinn þar,
sem hann var lægstur, varðandi val viðfangs-
efna sinna, því á hljómleikaskránni stóðu stór-
virki, svo sem Fantasie in C tylinor eftir Mozart,
og Carnival, Opus 9 eftir Schumann; þar að
auki voru þrjú tónverk eftir Chopin, tvö eftir
Ravel og eitt eftir Albeniz. Áminst viðfangs-
efni voru næsta fjarskyld; einhæfni í tjáningu,
hefði af skiljanlegum ástæðum, gert sum þeirra
næsta torkennileg; en hér var engu slíku til
að dreifa, Miss Sigurdsón var ávalt og alls stað-
ar heima hjá sér, og gerði hlutverkum sínum
öllum tiltölulega jöfn skil, hvort heldur hún
túlkaði brimrótið í lagi Ravels, eða tónklökkva
Ghopins.
Það verður engrar meðalmennsku vart í
píanóleik Agnesar; þar skiptast á arnsúgux og
tármjúkt tónaregn, sem þeir einir eiga yfir að
ráða, sem sótt hafa eldinn með Prómiþeivi.
Miss Sigurdson er á hröðu framfaraskeiði í list
sinni; hún vakti hrifningu með hljómleikum
sínum í fyrra; hún vakti margfalt meiri hrifn-
ingu í þetta sinn, og var drjúgum fastari í rás;
tækni hennar er orðin geysileg, og melodíu-
túlkan hennar líkist fögrum upplestri, eða skír-
um söng; og er þá vel túlkað, ef þannig tekst
til; í meðferð mjúkra tóna, hefir Agnes náð
sér svo niðri, að aðdáun vekur; í síðasta auka-
laginu af mörgum, sem hún varð að leika, kom
þetta hvað greinilegast í Ijós, og yljaði vafa-
laust mörgum í hópi hennar hrifnu hlustenda
eftirminnilega um hjarta.
Blaðið Winnipeg Free Press, sem fór einkar
lofsamlegum orðum um áminsta hljómleika Miss
Agnesar Sigurdson, lét meðal annars þannig
um mælt:
“Hljómleikari, eða listamaður annar tegund-
ar, karl eða kona, þarf, eigi honum eða henni,
að skila áfram, að búa yfir, auk glæsilegrar
tækni, djúpum skilningi, sál, sem umlykur
jafnvel hin flóknustu meistaraverk; yfir þessu
hvorutveggja býr Agnes Sigurdson í ríkum
mæli.”
Þessi mynd er af hinni nýju Tempest hernaðarflugvél.
Fögur og athyglis-
verð íslenzk sönglög
Eftir prófessor Richard Beck
Enginn fær dvalist um tíma
heima á íslandi og kynnt sér að
nokkru ráði nútíðar menningar-
líf þjóðarinnar, svo að hann gefi
því eigi gaum, hve tónlist henn-
ar hefir orðið fjölbreyttari og
þjóðlegri og sérstaæðari á síðari
árum. Eiga þar fyrst og fremst
hlut að máli hin eldri og þjóð-
kunnu tónskáld, lífs og liðin, sem
brautina ruddu, þó eigi verði þau
talin hér, þar sem þessum grein-
arstúf er annað hlutverk ætlað
en að rekja íslenzka tónlistar-
sögu síðari tíma. Einnig koma
þar til greina hin yngri tón-
skáld, sem fylgt hafa hinum
eldri í spor með tónlagasmíðum
af ýmsu tagi, og með þeim hætti
aukið fjölbreytni og svipbrigði
íslenzkrar tónmenntar, en á því
sviði ættþjóðar vorrar er um
mikinn gróður að ræða.
í hópi hinna yngri íslenzku
tónskálda, sem þegar hafa lagt
nokkurn skerf til tónmenntar
þjóðarinnar með sönglögum sín-
um, er Sigurður Þórðarson,
söngstjóri Karlakórs Reykjavík-
ur um undanfarinn áratug, og
kunnur fyrir utanfarir kórsins til
Norðurlanda 1935 og til Dan-
merkur, Þýzkalands, Austurríkis
og Tékkóslóvakíu 1937; urðu
báðar þessar söngfarir söngstjór-
anum og kórnum til mikillar
sæmdar og um leið landi og þjóð
í heild sinni. En Sigurður hefir
einnig vakið eftirtekt á sér með
sönglögum þeim, sem út hafa
komið eftir hann, en þau eru
eigi allfá, bæði lög fyrir píanó
og karlakórslög.
Nýlega kom út eftir hann nýtt
sönglagahefti, Fimm einsöngslög,
prentuð í New York, og hefir
útgefandinn, Gunnar R. Pauls-
son, sýnt mér þá vinsemd að
senda mér eintak af því. Þó að
eg kunni ekki um lög þessi að
dæma frá sjónarmiði hins söng-
fróða manns, þykir mér þau
mjög falleg og vek því fúslega
athygli söngelskra landa minna
á þeim.
Lögin eru einnig öl'l við mjög
fögur kvæði eftir íslenzk skáld,
en textarnir eru þessir: “Sjá,
dagar koma”, eftir Davíð Stefáns
son, “Sáuð þið hana systur mína”,
eftir Jónas Hallgrímsson,
“Mamma” og “Harmljóð”, eftir
Stefán frá Hvítadal og “Vöggu-
vísa”, eftir Valdimar V. Snæ-
varr, hið góðkunna sálmaskáld.
Textunum fylgja einnig enskar
þýðingar af þeim, fjórar eftir
Arthur Gook, trúboða á Akur-
eyri, en hin fimmta (“Vöggu-
vísa”) eftir Steingrím Arason
kennara. Lesendunum til fróð-
leiks skal hér tekið upp hið gull-
fagra erindi úr kvæði Davíðs,
þó alkunnugt sé, og þýðing
Arthur Gooks á því:
“Sjá, dagar koma, ár og aldir
líða,
og enginn stöðvar tímans þunga
nið.
í djúpi andans duldir kraftar
bíða.
Hin dýpsta speki boðar líf og
frið.
I þúsund ár bjó þjóð við nyrstu
voga,
mót þrautum sínum gekk hún
djörf og sterk.
í hennar kirkju helgar stjörnur
loga
og hennar líf er eilíft krafta-
verk.”
“The days pass on, with rhythm
unabating,
For none can bid Time’s heavy
hearLbeat cease.
Within the spirit h'idden powers
are waiting,
The deepest wisdom heralds life
and peace.
Neath the Aurora sky a valiant
nation
A thousand years has waged her
bitter strife,
Her star of faith an endless
inspiration,
An ever-lasting miracle her
life.”
Sönghefti þetta er einkar
smekklegt og vandað að öllum
frágangi, eigi síður en athyglis-
vert að innihaldi. Á útgefandi
þess því þakkir skilið fyrir að
koma þessum sönglögum á fram-
færi í prentuðu formi og bún-
ingi jafn nothæfum íslenzkum
sem enskumælandi söngvinum.
Heftið er ti'l sölu í bókabúð
Davíðs Björnssonar í Winnipeg
og kostar $1.50.
Gullbrúðkaup
Þó ævinlega hafi verið opið
hús og gestkvæmt hjá Mr. og
Mrs. B. Sturlaugson, verður 23.
des. síðastliðinn minnistæðastur;
þann dag tóku nokkrar af vin-
konum þeirra ráðin af húsráð-
endum, komu þær með nesti og
þrílita brúðarköku, fagurlega
skreytta.
Höfðu þær áður tilkynnt vin-
um sínum og nágrönnum hvað ti!
stæði, að Bjarni og Guðrún
Sturlaugson, ættu gullbrúðkaup
þennan dag, og buðu alla vel-
komna, að koma og heilsa upp á
brúðhjónin.
Um 100 manns heimsóttu þau
um daginn, en forstöðukonurn-
ar sáu um rausnarlegar veiting-
ar handa öllum sem að garði
báru.
Bjarni Sturlaugson og Guð-
rún voru gefin saman í hjóna-
band af séra J. A. Sigurðson
sáluga, á heimili hans að Akra,
N.-D. 23. des. árið 1894, og það
jók ekki lítið á ánægju hinna
öldnu brúðhjóna þennan 23.
des. 50 árum seinna, að sonur
séra J. A. Sigurdsonar, séra
Theodore Sigurdson var viðstadd
ur og lét syngja við þetta tæki-
færi sama giftingar sálminn og
faðir hans lét syngja við gift-
inguna. Hann talaði nokkur vel
valin og viðeigandi orð til heið-
urshjónanna, sagðist h onum vel
að vanda.
Sérstaklega minntist hann á
umhyggju þá og alúð, sem Mrs.
Sturlaugson sýndi og hefði sýnt
manni sínum í raunum hans,
hann er búinn að vera blindur
í tíu ár, og haíi haft fótavist mik-
ið af þeim tíma.
Mrs. Ástbjörg Jorannson tal-
aði til Mrs. Sturlaugson fyrir
hönd The Immanuel Lutheran
Missionary Society, sem Mrs.
Sturlaugson hefir verið meðlim-
ur í frá byrjun, og afhenti henni
fagran blómvönd frá félagskon-
um.
Ótal heillaóska skeyti bárust
brúðhjónunum frá frændum og
vinum úr fjarlægð.
Auk peningasjóðs var heiðurs-
hjónunum gefinn talsími í hús-
ið.
Þegar leið að kvöldi fór hver
heim til sín, léttari í spori af
því að hafa hjálpað til að gleðja
hin öldruðu hjón, og skilið eftir
minninguna hjá þeim um eina
af mestu ánægjustundum lífsins.
Þakkarávarp.
Til allra vina, og frænda, fjæ~
og nær, sem á einhvern hátt tóku
þátt í því að heiðra okkur og
gleðja, með því að minnast gull-
brúðkaupsdags okkar, þann 23.
des. 1944, svo og gjafirnar allar,
sendum við með þessum línum
okkar innilegasta hjartans þakk-
læti.
Mr. og Mrs. Bjarni Sturlaugson.
íslenzkir bananar koma á
markaðinn
1 gær voru í fyrsta sinni hér
á landi til sölu bananar, sem
ræktaðir eru á íslandi. Vora
þeir til sölu í Matardeild Slátur-
félags Suðurlands í Hafnarstræti
og seldust þær birgðir, sem til
voru upp á örskömmum tíma.
Bananarnir eru frá gróðrar-
stöð H.f. “Skrúður”, sem er
skamt frá Kleppjárnsreykjum.
Mun bananaframleiðsla í þess-
ari stöð verða alls 2600 stykki
á þessu hausti.
“Skrúður” hefir látið setja upp
mikil gróðurhús við Kleppjárns-
reyki. Bananatré þurfa mikið-
rými, t. d. þarf að vera um 6
metrar upp undir lo'ft í gróður-
húsum þar sem bananar eru
ræktaðir og blöð bananatrjánna
eru mjög stór og rúmfrek.
Að mestu leyti er ræktun
“Skrúðs” enn á tilraunastigi, en
félagið hygst að koma upp mikl-
um gróðurhúsum í framtíðinni.
Eins og vænta mátti, eru þessi
íslenzku bananar nokkuð dýrir,
kosta um 4.00 kr. stykkið.
Mbl. 19. nóv.
“Ágiskunar
leikir”
borga sig ekki
—reynið því ekki að “gizka
á stærðir”, er þér pantið eft-
ir EATON verðskrá.
MÆLIÐ
og verið VISSIR
Ein eða tvær mínútur
nægja — og hugsið yður
vandkvæði og drátt, sem
endurpöntun er samfara! -
Þetta er afar AUÐVELT!
Athugið gula efnisyfirlitið
í verðskrá yðar — þar sem
skýringarmyndir og upp-
drættir, sem gera það bæði
fljótt og auðvelt að takn
mál.
MÆLIÐ ávalt—
Það borgar sig ALTAF!
'T. EATON Ct—
EATON'S
_ 1_ » _