Lögberg - 11.04.1946, Blaðsíða 1

PHoímIS 21 374
i roO'
A 1
\V«V" p,« ^SÍNOÍ
tjtttin4eT * A Complete
Cleaninp
Institution
PHONE 21374
tiorA

\ \vwv^e e
—oe
lA«n'
„rs D,Vst°ft
,4íre fU® A Complet*
Cleaning
Institutíon
59. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMTUDAGINN 11. APRÍL, 1946
NÚMER 15
IRAN DEILAN
Þegar fjargviðrast er út af einu
og öðru, er það stundum kallað
írafár; en nú er annað mál á
döfinni, sem kallast mætti Iran-
fár; stafar það frá togstreitu,
sem yfir stendur milli Rússa
annars vegar, og Breta og Banda-
ríkjanna hins vegar, varðandi
aðgang að hinum auðugu olíu-
lindum í hinu umkomulitlt Iran-
ríki. Rússar hafa haft setulið í
íandinu, er Iranstjórn hefir kraf-
ist að kvatt yrði þegar heim; nú
er mælt að Rússar hafi fallist á
heimkvaðning setuliðsins, en sá
böggull er sagður að fylgja
skammrifi, að fyrst yrði Iran-
stjórn að gera bindandi samning
við þá um heimild til aðgangs að
olíulindunum um tuttugu og
fimm ára tímabil; að þessum
.kostum er stjórnin í Iran sögð
að hafa gengið.
Nú leggja Rússar á það alt
hugsanlegt kapp, að Iran-deilan
verði tekin af dagskrá öryggis-
ráðsins, og látin, að þeirra dómi,
bíða betíi tíma; hvort þeim verð-
ur kápan úr því klæðinu, er enn
eigi vitað.
!!I!IIIIIII!IIIIIIIIIII!IIII!IIIIIIIIIIIIIII!I!IIIIIHIIIIIII
LAUSAR VÍSUR
Eftir Pálma
ÚR BRÉFI—
Lífsins spakleik lærðu að sjá,
lát ei hrakför banpa,
hreysti tak svo tökum á
taumum atvikanna.
x
TIL GAMALS RITSNILLINGS
Elli staldrar, — ami þver,
æskan tjaldar sínu:
penna-haldið ef að er
enn á valdi þínu!
+
SKOÐUN OG TRÚ
Prests við ræðu raka merð,
rýrnar trúar kraftur,
eins og þar sé oddlaust sverð
eða tannlaus kjaftur.
Illlllllll
GRÍSKU KOSNINGARNAR
í fyrri viku fóru fram þing-
kosningar á Grikklandi, þær
íyrstu, sem þar hafa haldnar
verið á undanförnum 10 árum;
voru þær allróstusamar og nokk-
uð um manndráp; hægri flokk-
urinn, konservatívar, er vilja
fá Georg konung til baka, og
liberalar, unnu í sameiningu dá-
lítinn meiri hluta. Kommúnist-
ar eru óðir og uppvægir yfir úr-
slitunum og bera það fram, að á
kjörskránum hafi staðið nöfn
dauðra manna svo þúsundum
skipti og þar af leiðandi ættu
kosningar að verða ógiltar.
Jafnskjótt og úrslit kosning-
anna urðu kunn, og nýtt ráðu-
neyti hafði tekið við völdum,
sagði Damaskinos erkibiskup af
sér ríkisstjóraembættinu, en
hvarf frá þv( ráði seinna Vegna
þrábeiðni hins nýja forsætisráð-
herra.
GÓÐUR BÚSKAPUR
v*
Naumast verður annað sagt en
búskapur Manitobafylkis sé í
góðu lagi varðandi fjárhag
stjórnarinnar; þetta varð fylkis-
búum að fullu ljóst, er for-
sætisráðherra, Stuart S. Garson,
sem jafnframt er fylkis-féhirðir,
lagði fram fjárhagsáætlun sína
í þinginu síðastliðinn mánudag;
tekjuafgangur yfir fjárhagsárið
frá 1. maí 1946 til 30. apríl 1947,
er áætlaður nálega tvær miljórt-
ir dollara, eða segi og skrifa $1,-
973,818. Engir skattar verðg
hækkaðir á fjárhagsárinu og eng-
ir nýir skattar innleiddir. Útgjöld
næsta fjárhagsáris eru áætluð
þau hæztu í sögu fylkisfns, eða
$20,141,751.
Áætlaður hagnaður af áfengis-
sölu fylkisins yfir fjárhags-
árið sem endar þann 30. þ. m.,
verður tveim miljónum dollara
hærri en gert var ráð fyrir í
fyrra, og nemur $5,750,000.
Fylkisskuldin lækkaði um
fimm miljónir dollara á síðast-
liðnu fjárhagsári.
Líkur þykja til að þingslit fari
fram í vikulokin, með því að
bændur, sem á þingi sitja kjósa
sér að vera komnir heim, er vor-
annir byrja.
r RIÐARÞING
Meiri hluti öryggisráðs sam-
inuðu þjóðanna hefir fallist á,
að kvatt skuli til friðarþings í
París þann 6. maí næstkomandi.
Rússar eru þessari ráðstöfun
6tranglega mótmæltir, og vilja
láta fresta friðarþingi um óá-
kveðinn tíma, og bera því við,
að enn liggi ýmis ágreiningsmái
fyrir öryggisráði, er fyrst verði
að leiða til lykta. Bretar og
Bandaríkjamenn sitja fast við
sinn keip, og telja kröfur Rússa
varðandi þingfrestun ósann-
gjarnar og á litlum rökum bygð-
ar; hvað ofaná kann að verða
um það er fundi öryggisrájísins
í New York slítur, mun þó enn
eigi' fullráðið því líklegt þykir,
að Rússar eigi þar einhverja
skoðanabræður með hliðsjón af
frestUn friðarþings.
SAN FRANCISCO BAY
AREA SERVICE
PERSONNEL
(lcelandic)
In addition to the names of our
Service Personnel from the San
Francisco Bay Area which I sent
to you on March 9th, the follow-
ing Icelanders should be listed
in your columns:
By Parentage:
Cadet Louise Phillips; Pvt. Al-
len Torlakson; Pvt. Wilbur Plum-
mer; Lt. Baird Bardarson; Cpl.
Verne Larter; Cpl. Wallace
Shaw; Pvt. Henry A. Skeving;
Pvt. John R. Einarson; T/Sgt.
Elswood Thorsteinson; Pvt. Jon-
as Jonasson; Pvt. Philip Geston;
S/Sgt. Robert Shaw; Pvt. Wil-
mar L. Skeving.
By Marriage:
Capt. William É. Davis (killed
in action); Sgt. John Goodwin;
Lt. Chester E. Gilpin; MM. Frank
W. Watson; Lt. Jack Feldman;
Capt. Robert Lewis; MM. Gun-
nar Stevenson; Pvt. Frank Wil-
liams.
This makes the complete total
to date of 57 enlistments out of
a- resident Icelandic-American
population of the San Francisco
Bay Area of about 300.
S. O. Thorlakson.
FRAMTÍÐARBÚSTAÐUR
Nú hefir svo skipast, að því er
menntamálaráðherra, Mr. Dry-
den, segist frá, að framtíðarbú-
staður Manitobaháskólans verði
í Fort Garry; mjög hafa verið
skiptar skoðanir um þetta mál,
og hefðu margir kosið að há-
skólinn stæði nær miðborginni.
Dr. Marteinn Lúther
400 ára dánarminning
Þann 18. febrúar St 1. voru 400
ár liðin frá dauða trúarhetjunn-
ar miklu og höfundar siðabótar-
innar, dr. Marteins Lúthers. Þyk-
ir því vel að hlýða að minnast
þessa mikilmennis kirkjusög-
unnar með *fáeinum orðum.
Marteinn Lúther fæddist 10.
nóv. árið 1483 í Eisleben í Þýska-
landi. Hann var af fátæku for-
eldri. Faðit hans, Hans Luther
var námuverkamaður. Lúther
hlaut strangt úppeldi, enda voru
foreldrar hans strangtrúuð og
siðavönd. Sex ára gamall var
Lúther settur í skóla, fyrst í
Mansfeld og síðan ( Magdeburg
og loks í hinn fræga háskóla í
Erfurt.
Árið 1505 hóf hann fyrir á-
eggjan föður síns laganám, en
skömmu síðar hvarf hann skynd-
ilega frá því námi og gekk í
Ágústínusarmunkaklaustrið 1
Erfurt. Orsökin til þessarar
skyndilegu ákvörðunar, sem
gjörbreytti lífi hans, telur Lút-
her sjálfur að hafi verið sú, að
hann var einn á ferð í ægilegu
þrumuveðri og gerði þá það heit,
að ef hann slyppi lifandi úr þess-
um háska, skyldi hann ganga í
klaustur og gerast munkur. Og
þeirri ákvörðun hans varð ekki
breytt. ,
í klaustrinu las Lúther guð-
fræði og heilaga ritningu af hinni
mestu kostgæfni og áhuga og
tók prestvígslu árið 1507. Eftir
það hélt hann enn áfram'hámí
fyrst í Erfurt og síðan í Wittem-
berg.
Enda þótt Lúther á þessum
árum hugsaði mjög mikið um
vandamál trúfræðinnar og ætti
oft í mjög miklu sálarstríði, og
efaðist um ýmsar kenningar
hinnar kaþólsku kirkju, þá er
það þó ekki fyrr en árið 1517, að
hin opinbera og örlagaríka bar-
átta hans gegn hinni ríkjandi
kirkju hefst. Það var hin ill-
ræmda aflátssala páfans sem
reið baggamuninn.
Hinn 31. okt. 1517 ritaði Lút-
her mótmæli gegn aflátssölunni
í 95 greinum og festi upp á hurð
hallarkirkjunnar í Wittemberg.
hélt hann því fram, að Guð einn
hefði vald til þess að fyrirgefa
syndirnar, og að páfinn gæti því
aðeins selt mönnum uppgjöf
þeirra refsinga, er hann hefði
sjálfur á menn lagt.
Þessi mótmæli Lúthers vöktu
brátt geysilega athygli og bár-
ust flj^tlega um allt Þýzkaland
og víðar. Þurfti og ekki lengi
að bíða andmæla frá hálfu hinna
kathólsku. Skrifuðu þeir báðir
gegn þessum villutrúarmanni og
kenningum hans, Jóhann Tezel
og dr. Eck, og varð það til þess,
að Lúther samdi um vorið 1518
rök fyrir sínum málstað og gagn-
varnarrit, þar sem hann fór
að ýmsu leyti legra en áður
í andstöðu sinni við ríkjandi
kenningar kirkjunnar.
Þegar hér var komið sögu þótt-
ist páfinn í Róm ekki lengur geta
látið málið afskiptalaust. Var nú
Lúther stefnt fyrir fyrir fulltrúa
páfa í Þýzkalandi, Cajetan kard-
ínála, og hittust þeir í Augsburg
haustið 1518. En árangurinn af
þeim fundi vqrð allur annar en
hinn heilagi faðir hafði gert sér
vonir um. Lúther neitaði þver-
lega að taka aftur nokkuð af því,
er hann hafði áður sagt nema
hægt væri að sanna sér af orð-
um ritningarinnar, að hann hefði
farið með rangt mál.
Næsta skrefið er það, að dr.
Eck skorar á Lúther að koma til
Leipzig og standa þar fyrir máli
sínu. Fóru kappræður þeirra
fram í júlímánuði 1519. Tókst
hanum að flækja Lúther nokkuð
í orðum og þóttist hafa náð sér
allvel niðri. Síðar fór dr. Eck til
Róm og lagði þar málið fyrir.
Þar var svo Lúther vorið 1520
bannfærður fyrir villukenningar.
Skyldi honum gefinn 60 daga
frestur til að afturkalla villulær-
dóma sína, en bannlýstur ella og
skyldi þá fangelsa hann tafar-
laust og dæma til refsingar sem
villumann.
En við þetta færðist Lúther
enn í aukana og gaf út hvert
ritið öðru hvassyrtara í garð
þeirra dr. Eck og páfa. Leið nú
Iram á árið 1521, en þá var Lút-
her stefnt á hið mikla kirkju-
þing í Worms, sem frægt er orðið,
þar sem hann neitaði að taka
nokkuð aftur af því sem hann
naíði sagt, “því,” sagði hann,
"það er hvorki hollt eða rétt að
oreyta gegn samvizku sinni.”
Slapp hann nauðuglega aí
fundi þessum. Voru það vinir
hans, er komu honum undan og
hafðist hann við hin næstu ár í
kastalanum í Wartburg og fór
þar huldu höfði. Þar dvaldi hann
til vorsins 1522. Á þeim árurn
fullgerði hann þýðingu Nýja
testamentisins á þýzku og kom
það út árið 1522 um haustið. En
nú var hriíning sú, er hann hafði
vakið, orðin svo öflug í Þýzka'-
landi, að páfinn fékk ekki lengur
við ráðið. í öndverðum marz—
mánuði 1522 hvarf því Lúther
aftur til Wittenberg og tók nú
se'm ákafast að starfa að siðabót
sinni, sem nú var orðin miklu
víðtækari og yfirgripsmeiri en
hann hafði ætlast til í fyrstu.
Þann 13. júní 1525 kvæntist
Lúther Katrina von Bora, en hún
hafði um skeið verið nunna.
Vakti það að vonum hneikli mik-
ið meðal kathólskra manna, því
þar var prestum stranglega
bannað að kvænast, enda var nú
svo komið, að siðabótin var óðum
að mótast í fast form í fullkom-
inni andstöðu við hina kathólsku
kirkju.
Því miður er hér ekki tími eða
rúm til þess að rekja þessa merk-
ilegu sögu nánar. Aðeins verður
að nægja að geta þess, að Lúther
entist aldur og kraftar til þess
að sjá hugsjónir sínar rætast og
siðabótinni aukast stöðugt fylgi
Með óþreytandi elju og kappi
fórnaði hann öllum tíma sínum,
afburðaþreki og gáfunj v þágu
hins heilaga málefnis og hlífði
sér í engu. Hin síðustu ár kenndi
hann mikillar vanheilsu.
Þrátt fyrir það, hélt hann
starfinu ótrauður áfram og hlýfði
sér hvergi. Snemma árs 1546
kom hann til fæðingarbæjar síns
Eisleben, og flutti þar nokkrar
guðsþjónustur og fyrirlestra. En
þessi för varð ofraun hinum van-
heila manni. Hinn 18. febrúar
þrutu kraftar han^ skyndilega og
hlaut hann hægt og rólegt and-
lát.
Hann var jarðsunginn frá hall-
arkirkjunni í Wittenberg 22
febrúar og héldu þar ræður þeir
Bugenhagen og Melanchthon er
báðir voru, sem kunnugt er, sam-
starfsmenn hans og aldavinir.
Kirkjublaðið, 4. marz.
ÚTILOKUN
ATVINNULEYSIS
Hon. E. C. Manning, forsætis-
ráðherra Social Credit stjórnar-
innar í Alberta, telur það fyrstu
og æðstu skyldu sérhvers þjóð-
félags, að tryggja öllum hraust-
um og vinnufærum þegnum
þjóðfélagsins stöðuga atvinnu við
hæfi hvers um sig; í jafn auð-
ugu landi og Canada væri frá
náttúrunnar hendi, ætti þetta
að vera auðvelt, ef þeir, sem með
vlödin færi, byggi yfir nægilega
Bterkri ábyrgðartilfinningu án
þess að varpa allri ábyrgð á
annara herðar, eins og stundum
vildi brenna v
iiuiHUMiwinimuuimuuuimmiiiuiiiiiiiiiiiiMlinihmiHmmmiiiiiiiuiiiiiiiiiiiitimiiiuii'.iiiiiiiimimuiiiiiiiiiiiimmiiiiuiiiiiinimiiiiiimi
:illllHI!llllllllllllllltll!lllllll!llllllll!!lllllllllll!llllllllllll!ll!!lllllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllll!!!ll!lllllllllllllllllllllllllll!lll!lllllllllllll!lllllllllllllllllll!
ð.
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHllllilllll
GULLBRÚÐKAUPSKVEÐJA
Til Sigurjóns Gíslasonar og Önnu Stefápsdóttur
í Bakkagerði, Reyðarfirði, 13. júlí 1945
Heim í fjörðinn hjartakæra
hugur leitar þessa stund;
bjart er þar um bláa voga,
blómum ofin hlíð og grund;
geislum stráðir tignir tindar,
töfrafríð hin lygnu sund.
Heim til ykkar, hollu vinir,
hverf eg glaður þennan dag,
sigurdag, er gæfugulli
glæstur skín með draumabrag.
Ort þið hafið æfi langa
æskufagurt kvæði’ og lag.
Hetjulega helming aldar
huga sneruð móti sól;
sáuð bjarma’ að sorta baki,
sumargróðri veittuð skjól.
Ákkur hjá í vetrarveðrum
vorsins neista aldrei kól.
Sæmdarrík og sveitarprýði,
sitjið heil í kveldsins glóð.
Fyrir drenglund, þúsund þakkir,
þrek í stríði, verkin góð.
Verið blessuð ! Blessist okkar
byggðin kæra, land og þjóð !
— Richard Beck.
IIIIL.........I............
iiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiu
IIIIIIIUIIIIUIIIIIIIUIIIIIIIUIIUIUUU
ttll!lllllllll!llllll!IIIIIIU!lll!!!l!l!lllll!
lUUIIIIIIIIUIIIIUIillllllUIIIIII
ttllllllllliuillllllllllllllllllll
IIIIIIIIIIIUUIUIIIIIIIUIIIIIIIIIII
IIIUIUIUIIIIUIIIIUIIIIIIIIUIIUU
IIUUIUIUUHUJlill!
IIIIIIIIIIIHHIIIIUHIIlllliniUIIU!
VIÐ ANDLÁTSFREGN SKÁLDKONUNNAR
GUÐRÚNAR H. FINNSDÓTTUR JÓNSSON
Og fámennið íslenzka hlustaði hljótt :
í hópinn var skarðað á ný.
Og kvöld þetta engum var innvortis rótt —
þeim ógnuðu hin kolsvörtu ský. —
í brjóstfylking Islands reið höggið svo hart,
að harðsnúna fylkingin kveið
að nú yrði sigrinum viðreisnar vart,
og vonlaust um bjartari leið.
Því Skuld hafði margoft þá mennina sært
er manndómnum helguðu líf.
Og þegar að landanum varð ekki vært
þeir veittu’ honum bjargir og hlíf.
Þeir slóu um hann hringinn, og stóðu þar vörð
mót storkandi óvina-fjöld.
En nú fanst þeim ógæfu-hríðin svo hörð,
að hér væri hið síðasta kvöld.
En bjartsýni höfðu þeir hlotið í arf,
svo hér mátti ei víkja úr leið.
Og þegar að harmurinn sárast þeim svarf
þeir sögðu : Þó leið sé ei greið
þá skulum við aldrei um eilífan dag
við undanhald sættast, né töf.
Þó dimmi á leiðum, og daprist vort lag,
vér dauðann ei hræðumst — né gröf.
Að því er fregnir frá Róma-
borg herma, er næsta óráðið um
hið pólitíska viðhorf á ítalíu eins
og sakir standa; stjórnmála-
flokkarnir berast á banaspjótum
þar sem sitt sýnist hverjum, en
énginn veit í rauninni hvað hann
vill, nema ef vera skyldi komm-
únistaflokkurinn, sem mænir
vonaraugum til Moskvu.
H-^ort framhald er ákvarðað, engu fær breytt,
en aðeins að reynast hér trúr.
Því smávægið, lífsgleði og ljósi er sneytt,
en lífið er : birta eftir skúr,
Við metum þig, virðum þig, verjumst um stuhd,
þó vegið í hópinn sé enn.
Svo þökkum við starf þitt, og blessum þinn blund,
og biðum hér, “Sárfættir menn.”
PÁLL S
PÁLSSON
IIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIUIIHIUIIUIIIIHUUIIIIUUIUIIH
huiiuiiiuuiiiiii!