Lögberg - 03.07.1947, Page 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. JÚLÍ, 1947
7
Monaco og Spilavítið í Monte Carlo
Við strönd Miðjarðarhafsins
milli frönsku bæjanna Nizza og
Mentone rísa tveir höfðar við sjó
fram, ásamt mjórri strandræmu,
3% kílómetra langri mynda þeir
furstadæmið Monaco. Þetta litla
ríki er.1% ferkm. að stærð og
hefir nálægt 26.000 íbúa. — Höf-
uðstaðurinn Monaco, sem líka er
biskupssetur, hefir 2100 íbúa og
hinir tveir bæirnir í furstadæm-
inu, La Condamine og Monte
Carlo hafa 11.800 og 11.000 íbúa.
Höfuðstaðurinn Monaco ligg-
ur á fallegum stað, á 65 metra
háu felli með bröttum ásum og
ríkum gróðri. Þar stendur hin
mikla furstahöll, dómkirkjan,
stjórnarráðshúsið og fremst á
fellinu haffræðisafnið, sem var
vígt 1910 og inniheldur m. a.
afarstórt bókasafn og fullkom-
in söfn lifandi fiska í glerkist-
um — akvaria. — Höfnin er í á-
gætu skjóli bak við Monaco-
fellið, en fyrir innan hana er
bærinn La Gondamine með
ríkulegum versslunum, skraut-
legum einkaíbúðum og ágætum
baðstöðum.
En á fellinu fyrir norðan er
Monte Garlo, hinn frægi skemti
ferðabær og dvalarstaður auð-
kýfinga og ævintýramanna —
lúxusbærinn alræmdi. Miðdep-
ill bæjarins er spilavítið, eða
Gasinóið, listasafnshúsið mikla
uieð tilheyrandi hljómleikasal
bin íburðarmiklu baðhús með
alskonar heitum böðum og
mörg stór lúxushótel. Hvergi er
náttúrufegurð við Rivierann
meiri en í Monte Carlo. — Og
200 þúsund gestir.
Hreiht loftið, blátt hafið, fal-
legu fellin og hið frjósama jurta
bf hjálpast að því að gera þenn-
an stað saannkallaða Paradís.
í*arna vaxa appelsínur, sítrónur
°g olífur; ilmvatnaframleiðsla
°g líkjöragerð eru einnig iðja,
sem margir stunda.
Monegassarnir, en svo eru í-
búarnir í Monaco nefndir, eru
fallegt fólk, vel limað og með
brafnsvart hár. Það er að segja
Þeir upprunalegu. Þeir eru bæði
af frönskum og ítölskum upp-
^una og tala bæði frönsku og
úölsku. Þeir borga enga skatta
°g hafa flestir atvinnu við spila-
bankann eða gistihúsið og lifa
á makkaróni, kálfsgörnum, æti-
sveppum, fiski og víni. Kven-
fólkið er bráðþroska og verður
snemma gildvaxið, en augun í
stúlkunum eru falleg og flauel-
svört. Börnin eru oft bláeygð og
Ijóshærð.
Vilji maður sjá hina sönnu
Monegassa í réttri mynd er best
að fara til Beausolei, en þar er
sá bæjarhluti Monte Carlo, sem
bggur innan Frakklands. Þar
situr fólkið þjappað saman í
btlum kaffihúsum, sem eru við
abar götur. í aðalgötunni í
beausolei eru að meðaltali 7
kaffihús á hverjum 50 metrum
Sótunnar. Þar sitja Monegass-
arnir yfir vín- eða ölglasi og
rmða um lífið og Monte Carlo
b"á alt öðru sjónarmiði en gest-
bmir í spilavítinu. En í bæjar-
lutanum Monaco-Ville er ekki
®itt einasta gistihús eða matsölu
bús heldur aðeins eitt lítið kaffi
bús, við Bue de l’Eglise. Hinir
j>hreinu“ Monegassar, þ.e.a.s.
Pmr, Sem eru óblandaðir, halda
ast við siði feðra sinna og tala
ekki blendingsmál. Þessi bæjar-
luti hefir haldið sínum upp-
runalega svip og það er eins
°g allur gestagangurinn í Monte
arlo hafi engin áhrif haft á
° kið í Monaco-Ville.
Monegassarinn er löghlýðinn
,,<j’r£arí. en að því levti er hann
1 ur ítölum og Frökkum, að
ann Þ°br eigi neina íhlutun um
Persónulegt frelsi sitt. Búðirnar
ru að jafnaði lokaðar um mat-
^ríimann^ þv{ ag fjölskyldan
j1 matast öll samtímis og hafa
matarblé. En svo opna þær
. Ur á kvöldin. Og það er eng-
nn Sreinarmunur gerður á virk
um dögum og sunnudögum
hvað búðarlokun snertir.
Monaco á sér fræga sögu.
Þó að íbúar Monaco hafi aldrei
verið nema nokkur þúsund, hef
ir þessi dvergþjóð hvað eítir
annað getað hrist af sér ok
voldugra nágranna og her og
floti Monaco sigrast á ofurefli
liðs. Og voldugir þjóðhöfðingj-
ar í Evrópu hafa hvað eftir
annað notið hjálpar furstanna
á klettinum í Monaco, sem hafa
haft úrslitaorðið í viðureign-
inni.
Þjóðhöfðinginn í Monaco er
fursti, sem kominn er af hinni
ævagömlu aðalsætt Grimaldi, er
fékk Monaco að léni á 14. öld.
eftir að ættin hafði lengi gegnt
þýðingarmiklum embættum í
Monaco. En fullvalda varð
furstadæmið árið 1500. Þegar
Honoré II. var fursti árið 1641
lenti Monaco undir yfirráðum
Frakka. — Og 1791 sameinaðist
Monaco Frakklandi, en Grim-
aldi-ættin fékk það aftur 1817.
Meðal hinna kunnari fursta í
Monaco var Albert I., sem tók
við af föður sínum Carl III., og
sem dó 1922.
Hann varð frægur meðal vís-
indamanna fyrir rannsóknir sín
ar á jurtalífi hafsins og fyrir
að koma upp hafrannsóknar
stofnuninni miklu, sem er mið-
stöð hafrannsóknarmaanna úr
öllum löndum Evrópu. — Hann
stjórnaði bæði hafrannsókna
stöðinni í París og hafrann-
sóknasafninu í Monaco. Eftir-
maður hans var Lúðvík II. sem
áður hafði verið hershöfðingi
í her Frakka. En erfingi hans
að furstadæminu er Charlotte
kjördóttir hans, hertogaynja
af Valentinois, sem er gift
Pierre de Polignac greifa,
prinsi af Monaco.
Spilabankinn.
Eftir að bæirnir Mentone og
Rouquebrune urðu franskir varð
ríki hins þáverandi fursta, Carls
III. sem ríkti í Monaco 1856-’89
ekki nema einn og hálfur fer-
kílómetri, nefnilega gamli
bærinn Monac® og nokk-
ur hús með görðum Gonda-
mine og svolítil hagbeit á „le
Spelugues". Til þess að rétta við
fjárhag furstadæmisins, sem var
mjög bágur, seldi hann Aubert
nokkrum, fyrrverandi rit-
stjóra blaðsins „Charivari“
einkaleyfi til að reka spila-
banka í Villa Bellevue, ofur-
litlu húsi í Condamine. — En
spilabankinn bar sig ekki og nú
urðu eigendaskipti að honum.
Nýi eigandinn, Dubal nokkur,
flutti bankann í stærra hús,
sem nú er setuliðsskáli í
Monaco-Ville. Eftir að þessi eig-
andi var farinn á hausinn fékk
M. Lefebvre sérleyfið. Hann
setti upp spilavíti í Villa Gar-
borini, rétt við stjórnarráðs-
húsið.
Carl III. sá þegar í öndverðu
að ef spilabankinn ætti að geta
orðið gróðalind, yrði að flytja
hann á fallegan stað, þar sem
rúm væri fyrir lúxusgistihús,
fallega garða og annað sem aug-
að girntist. Var því afráðið að
reisa glæsilega höll. fyrir spila-
vítið og var Albert erfðaprins,
sem þá var barn að aldri, látinn
leggja hornsteininn að henni. —
Höllin kostaði vitanlega offjár,
og sjóður bankans var tæmdur
þegar Lefebrve fékk heimsókn
manns. sem kynti sig og sagðist
heita Francois Blanc, og vera
eigandi hins fræga spilvaítis í
Homburg í Hessen-Nassau.
— Eg býð yður 1.700.000
franka fyrir sérleyfi yðar,“ sagði
þessi litli gestur, — en þér verð-
ið að hafa svarað af eða á áður
en skipið fer til Nizza síðdegis
í dag “
Lefebvre hugsaði málið um
stund og afréð að ganga að boð-
inu. Svo fóru þeir báðir tveir á
fund furstans, sem vissi deili á
Blanc og að hann var mikill
aflakló. Og hann samþykti eig-
endaskiptin strax.
Blanc hafði ekki gert tilboð
sitt af því að hann vissi að Le-
febvre væri í kreppu, heldur
hafði hann séð að þarna var
hægt að græðá peninga, og hins-
vegar hafði það lagst í hann,
að innan skamms yrði hann að
leggja niður spilabankann í
Homburg, enda kom það á dag-
inn. Daginn eftir stofnaði hann
svo nýtt hlutafélag með löngu
nafni, nfl. „Le Sosiété Anonyme
des Bains de Mer et du Cercle
des Etrangers á Monaco“. —
Einn af fyrstu hluthöfunum var
maður er nokkru síðar varð páfi
undir nafninu Leo XIII. En hann
var þá kardináli.
Nú tók Francois Blanc til ó-
spiltra málanna með dæmafárri
framsýni og ■dugnaði. Spilabanki
Lefebvre var rifinn til grunna
og í staðinn reist bygging, sem
þótti gimsteinn á þeim tímum,
og sem stendur enn, þó að bæði
hafi verið bætt við hana og
henni breytt að ýmsu leyti. Um-
hverfis höllina var gerður ljóm-
andi fallegur skrúðgarður og
kringum þessa stofnun risu nú
upp minni skrauthýsi, gistihús
og einbýlishús. Og á hagbeitar-
klettinum „les Spelugues“ reis
nú upp nýtísku bær, Monte
Carlo. — Karls-fjall. Blanc dó
árið 1877, en Camille sonur hans
varð þá forstjóri fyrirtækisins
og sat í þeirri stöðu í 45 ár. Síð-
an hefir sérstök nefnd stjórnað
spilabankanum.
Starfslið spilabankans er um
3000 manns. Þar eru forstjórar,
undirforstjórra, fulltrúar, ritarar
umsjónarmenn, einkennisbúnir
varðstjórar og leynilögreglu-
menn — en þá síðastnefndu
þekkja ekki nema fáir útvaldir.
Þegar maður kemur sem gestur
í þessa stofnun er manni vísað á
„kommissariatið“. Þar sýnir
maður vegabréfið sitt, fær —
oftast nær — aðgöngumiða og
borgar gjaldið, og eftir það get-
ur maður farið sinna ferða um
spilabankann. Og hvar sem mað
ur fer á þessum slóðum verður
maður þess ásskynja, að það er
haft gát á manni. Lögreglan
verður nefnilega að hafa vak-
andi auga á öllum þeim, sem
hafast þarna við, og ekki síst
á vissri tegund kvenna, sem eigi
fá að leika of lausum hala.
Starfsmenn spilabankanna
sjálfra, fyrst og fremst croupier-
arnir, eru undir eftirliti leyni-
lögreglumanna, sem þeir vita
ekkert hverjir eru. Annars er
það mjög sjaldgæft að croupier
sé staðinn að nokkru refsiverðu,
þó að hann taki á hverjum degi
við upphæðum, sem nemi hundr
uðum þúsunda, og borgi að heita
má jafnmikið út.
Ef einhver spilarinn, sem ekki
virðist vera vel fjáður, er í ó-
heppni lengi, fær hann vinsam-
lega áminningu um að steypa
sér ekki í voða. Og ef hann
gegnir ekki þessari aðvörun þá
er aðgöngumiði hans tekinn af
honum. Lögreglan hefir nefni-
lega þá skyldu, að neita þeim
mönnum aðgang að spilasölun-
um, sem ekki mega spila eða
hafa ekki efni á að spila. í fyrr-v
nefnda flokknum eru allir Mone-
gassar og útlendingar sem eiga
fast heimili í Monaco og allir
embættismenn og starfsmenn í
franska amtinu Alpes Mariti-
mes, sem liggur næst spilavít-
inu, allir umboðsmenn, sem
hætta er á að freistist til að nota
fé er þeir hafa undir höndum frá
öðrum, til þess að reyna gæf-
una, og allir fátækir menn.
Það kemur ósjaldan fyrir að
spilari verður „decove“ — rú-
inn — og þá fær hann „viatikue“
eða rentulaust lán, en þó ekki í
peningum heldur farmiða heim
til sín og ávísun fyrir gistihúsi
og mat á leiðinni. En ekki er
hirt um að innheimta þetta lán
nema því aðeins að sami maður
vilji fá aðgang að spilabankan-
um síðar.
Gestirnir í Monte Carlo eru af
öllum kynþáttum, þjóðum, trú-
málaflokkum, atvinnustéttum —
frá indverskum furstum til mið-
evrópeiskra hótelsvindlara.
Spilasalirnir eru í tveimur
byggingum, nefnilega í Casino-
inu sjálfu og í Sporting Club,
en þar hafa ekki aðgang nema
þeir, sem eru meðlimir þektra
klúbba. En í sjálfu Casino-spila-
vítinu — er líka sérstakur stað-
ur, „Cercle privé“, sem borga
verður aðgangseyri að sérstak-
lega. Þessi spil eru spiluð: „Tren
te et Kuarante“, sem líka er kall
að „Svart og rautt“, „Roulette“
og „Baccara". „Baccara“ er spil-
að á vetrum í Sporting Club og
er það spil, sem auðmennirnir
hafa mestar mætur á.
Spilamennirnir spila eins og
ástfanginn maður elskar og alkó
holisti drekkur — af nauðsyn,
blint og undir yfirráðum óstjórn
legrar fíknar.
Og hvað er spilið annað en
það að hrúga saman í einu vet-
vangi því, sem maður hefir þráð
lengi, segir Anatole France. —
Spilið er einvígi við örlögin. —
Það er Jakob, sem berst við eng-
ilinn, það er samningur Faust
við djöfulinn. Það er spilað um
peninga. Kanske gefur spilið,
sem slegið er upp, eða kúlan,
sem endasendist á kringlunni,
spilaranum það, sem hann
þráir.
Spilið gefur og tekur. Það er
þögult og blint. Spilið getur alt.
Það er goð. Það á sína dýrkend-
ur, sem elska það sjálfs þess
vegna. Ekki fyrir það sem það
lofar. Ef það gerir spilarann
öreiga þá kennir hann sjálfum
sér um en ekki spilinu. Eg spil-
aði vitlaust, segir hann og sakar
sjálfan sig um alt....
Lífi svallarans má oft skifta
í þrjá kafla. Á þeim fyrsta tign-
ar hann Venus, öðrum Bakkus
og þriðja slembilukkuna. Spilið
er fyrst og fremst ástríða þeirra
fullorðnu — ekki síst fullorð-
inna kvenna.
Sá, sem í fyrsta sinn sér ve-
sæla, kengbogna menn og konur,
sem staulast við staf eða hækju,
eða eru leiddir af hjálpsömu
fólki inn í spilavítið, heldur að
að hann sé kominn á sjúkrahæli.
Maður sér einkennilega sjón,
ef maður kemur inn í spilavítið
nokkrum mínútum fyrir klukk-
an tíu. Við hverjar dyr að spila-
salnum stendur löng kös af körl-
um og konum, sem bíður þeirr-
ar mínútu að geta fengið sér
stað við spilaborðið. Tíminn er
dýrmætur, því að salurinn er
ekki opinn nema-------4 tíma! í
þessum þungbúnu, sljóvu and-
litum er ómögulegt að sjá neina
tilhlökkun eftir aífintýrinu, sem
framundan er — það er eins og
fólkið ætli að fara að gegna leið-
inlegu skyldustarfi, sem ómögu-
legt sé að komast hjá.
Það tekur talsverðan tíma að
gera sér ljóst hverskonar fólk
þetta sé, sem situr þarna kring-
um borðið. Allir eru svo alvar-
legir og hátíðlegir en þykjast
vera glaðlegir. Enginn opnar
munninn.. Allir eru að skrifa
eitthvað hjá sér.
Þarna situi; kona á sjötugs-
aldri, virðuleg og skrautbúin.
Hún talar aldrei við neinn,
hvorki í spilasalnum né á gisti-
húsinu. Hún spilar ofur rólega,
talsvert hátt, vinnur og tapar án
þess að breyta svip. Henni virð-
ist standa alveg á sama um allt.
Hverju er hún að reyna að
gleyma?
Við annað borð sitja margar
konur, sem teljast til „gömlu
fylkingarinnar“. Þær eiga heima
í Mentone eða Nizza og koma
að morgni en fara heim aftur að
kvöldi. Þetta hafa þær gert í
mörg ár. Spilið er eina áhuga-
mál þeirra í veröldinni og eina
tekjugrein þeirra flestra. Þær
spila mjög varlega, leggja máske
5 franka á rautt þegar svart
hefir gefið vinning 5—6 sinnum.
Falleg, prúðbúin dama, leggur
mikið undir og tapar nærri því
altaf. Maðurinn hennar fölgrár
og órór, situr við hliðina á henni
og reykir hvern vindlinginn eftir
annan. Hann reynir að fá hana
til að hætta. Hún lítur fyrirlit-
lega til hans, stendur upp og
flytur sig að öðru spilaborði.
Sköllóttur og kafrjóður mað-
ur á sextugsaldri er frámuna-
lega heppinn. Hver þúsund-
franka seðillinn eftir annan
hverfur ofan í vasabókina hans.
Hamingjudísin er honum holl.
Daginn eftir situr hann á sama
stað, önnum kafinn. En nú hefir
lukkan skilið við hann. í dag
tínast þúsundfranka seðlarnir
úr vasabókinni enn hraðar en
þeir komu í hana í gær. Andlit
hans hefir breytt lit og svip. —
Brosið er dautt.
Heraðabreiður Ameríkumaður
með digran vindil í munninum
spilar hátt og vinnur nærri alt-
af. Alt í einu fer hann að öðru
borði, tekur upp hnefafylli af
seðlum og heldur þeim á rautt.
Svart kemur upp með vinning-
inn. Ameríkumaðurinn brosir og
fer að nýju borði.
Groudierinn hrópar: „Faites
vous jeux, messieurs!“ — leggið
undir, herrar mínir. Og þegar
kúlan hefir hringsnúist nokkr-
um sinnum, hrópar hann: „Rien
ne va plus!“ — nú má enginn
leggja undir'-
Og svo veltist kúlan áfram og
ræður örlögum margra og ævi
margra, því að það ber stundum
við að spilarinn sem missir al-
eigu sína gengur út, sest á bekk-
í garðinum fagra of fitlar við
skammbyssuna áður en hann
miðar henni að gagnauganu. —
Enginn fær að vita um „slysið“
nema forstjóri spilabankans. —
Blöðin minnast aldrei á slíkt.
Reglur bankans eru prentaðar
á bakhliðina á aðgöngumiðan-
um. En það ætti að standa eftir-
farandi ráð handa gestunum:
Spilið aldrei! En ef þér spilið
þá græðið! Og ef þér græðið þá
hættið spilinu sem fljótast, því
annars missið þér alt!
Fálkinn.
Um 400 listaverk voru á norrœnu
listsýningunni í Stokkhólmi
Viðtal við Gunnfríði Jónsdótt-
ur myndhöggvara, sem er ný-
komin heim.
Norrænu listsýningunni í
Stokkhólmi lauk eftir miðjan
þennan mánuð. Als voru 460
listaverk á sýningunni, bæði
málverk og höggmyndir. Á sýn-
ingunni áttu 14 íslenzkir málar-
ar myndir og þrjár málar^
höggvarar höggmyndir. í sænsk
um blöðum, sem borist hafa
hingað, er farið mjög hlýlegum
orðum um íslenzku deild sýn-
ingarinnar, en einna mest virð-
ist blöðunum koma til verka
finnsku listamannanna.
Gunnfríður Jónsdóttir var
ein af þeim íslenzku listamönn-
um, sem dvöldust í Stokkhólmi
um tíma, meðan sýningin stóð
yfir. Er hún nú nýkomin heim
og hefir blaðið hitt hana að máli.
Lætur ,hún mjög vel af förinni
og rómar viðtökurnar í Stokk-
hólmi.
Hún átti tvær höggmyndir á
sýningunni, „Á heimleið“ og
mynd af móður sinni, og vöktu
myndir hennar mikla athygli. I
sænskum blaðaúrklippum er
þessara verka getið, og finnski
myndhggvarinn W. Aaltonen,
sem talinn er vera einn af mestu
myndhöggvurum álfunnar, lét
þessi ummæli falla í einu lista-
mannasamkvæminu:
„Gunnfríður Jónsdóttir vinn-
ur með stórum plönum. Formið
er sterkt — þar er ekkert
smátt“. Af myndhöggvaraverk-
um á sýningunni dáðist hann
sérstaklega að verkum Gunn-
fríðar og sænska myndhöggvar-
ans Stig Blunberg.
Á meðan Gunnfríður dvaldi
í Stokkhólmi bjó hún hjá einum
þekktasta málara Svía, sem er
einnig myndhöggvari, Gunnari
Torhann og frú hans Ingigerð,
sem einnig er myndhöggvari. —
Kvaðst hún hafa kynst þar fjöl-
mörgum norrænum listamönn-
um. Ennfremur var hún mikið
í veisluhöldum í sambandi við
sýninguna.
Sýningin var opnuð 18. apríl
í listahöllinni í Líkjevalchs af
krónprins Svía og var þar fjöldi
gesta viðstaddir auk‘ listamann-
anna sjálfra. Fyrsta veislan
hófst þar eftir opnun sýningar-
innar, en veisluhöldin enduðu
með hófi hjá prins Eugen.
Kvað Gunnfríður þessa ferð
verða sér ógleymanlega, enda
hefðu viðtökurnar, sem hún
fékk verið hinar glæsilegustu.
Hún var eina íslenzka konan,
sem þarna var stödd, og ein af
þeim fáu norrænu konum, sem
sýndu þarna höggmyndir. Að
sjálfsögðu voru málverkin í
meirihluta á sýningunni, sagði
hún. Hvert land hafði sérstaka
sýningardeild fyrir sig. Og voru
höggmyndirnar í aðalsýningar-
sölunum með málverkunum hjá
öllum Norðurlandaþjóðunum
nema Islendingum, en þeirra
höggmyndir voru í sérstöku
herbergi við íslenzku deildina.
Auk þessa var svo stór salur fyr-
ir særstu höggmyndaverkin..
Eins og áður hefir verið getið,
var í ráði að úrval úr þessari
sýningu yrði sent til íslands í
ágúst í sumar og sýnt hér, en
Gunnfríður telur vafamál hvort
úr því getur orðið. Nú hefir
komið til orða að sýningin verði
flutt til Gautaborgar og verður
hún þá væntanlega opnuð þar
á næstunni.
Gunnfríður dvaldi ekki í
Stokkhólmi nema nokkurn
hluta af tfmanum meðan sýn-
íngin stóð þar yfir, eða í hálfan
mánuð. En þá fór hún til Oslo
vegna myndar sinnar ..Land-
sýn“, sem þangað var send í
apríl í vetur, en þar á að höggva
myndina í granít. Hefir kirkju-
málaráðuneytið keypt myndina,
samkvæmt tilmælum Selvogs-
manna og er ætlunin að reisa
hana við Strandakirkju.
Alþbl., 24. maí
You Can Whip Our Cream Bui You Can'i Beai Our Milk
\
Phone 201 101
Modem Dairies
Limited
Milk Cream Butter lce Cream