Lögberg - 24.06.1948, Síða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. JÚNÍ, 1948
5
VIKVHAI
l\L"NN\
Ritstjóri: ENGIBJÖRG JÓNSSON
Fjallkonan ávarpar börn sín
Flutt af Mrs. S. W. Sigurgeirson, Hnausa, Man., 19. júní, 1948.
Börnin mín góð!
Þó ég sé komin í heimsókn til ykkar um óravegu, er það ekki
einungis vegna þess að mig langaði til að kynnast högum ykkar og
háttum, því í rauninni hefi ég ávalt verið í andlegri nálægð við
ykkur og fylgst með þroskaferli ykkar, áhugamálum og athöfn-
um. Þetta er í sjálfu sér hvorki nýtt né öðru fremur markvert, því sinna
allar mæður láta hugann dvelja við börn sín, er í fjarlægð búa.
Metnaður minn er mikill yfir því áliti, er þið hafið unnið ykkur
í hinu nýja kjör- og fæðingarlandi; ég finn til þess hve ég er rík
og börnin mín heima, fyrir það að eiga þessa glæsilegu fylkingu
afkomenda, starfsglaðra 'manna og kvenna í þessu fagra landi,
Canada. Eg hefi fagnað yfir því hve sömu sérkennin, er frá land-
námstíð hafa svipmerkt börn mín heima, hafa skotið djúpum rót-
um í vitundarlífi ykkar hér vestra, og á ég þar einkum við hina
djúpu og óbifanlegu frelsisást, sem hugsjónir lýðfrjálsra þjóða
grundvallast á.
Eg veit að þið hafiðjnt af hendi margar fórnir og það hefi ég
líka gert í þágu mannréttinda á þessari fögru jörð.
Með íslenzkri hugást ég horfi í dag
á hópinn minn glæsifríða.
Við hlustir mér ómar ljúflings lag
frá landnámi fyrri tíða.
Hvert norrænt orð og hvert æðaslag
skal ódreymdra sigra bíða.
Island biður að heilsa
Eftir prófessor
vararæðismann
ur-Dakota. —
íslendingadegi.
Richard Beck,
íslands í Norð-
Ávarp flutt á
að Mountain,
N.-Dakota, 17. júní 1948.
Þótt himininn sökkvi í hljóðan mar
og hrynji hver borg tíl grunna,
ég fylgi ykkur út yfir aldirnar
að upptökum lífsins brunna.
I uppsprettum ljóðs ég lauguð var
og lærði þar fyrst — að unna.
Börnin mín! Heill og hamingja fylgi ykkur á ókomnum árum
og öldum! —
the address of miss
CANADA
Island biður að heilsa. — Já,
ættjörðin biður hjartanlega að
heilsa öllum bömum sínum og
þeirra börnum, sem hér eru sam
an komin víðsvegar að, til þess
að minnast hennar og hylla hana
á sigurbjörtum frelsisdegi henn-
ar. Af eigin reynd veit ég, að
heimaþjóðinni liggur þannig
hugur til okkar þjóðsystkina
vestan hafsins. Og þeim
ummælum til staðfestingar tel ég
mér sérstaka sæmd að því að
flytja hér eftirfarandi sím-
kveðju frá forsætisráðherra ís-
lands, í nafni ríkisstjórnar og
þjóðar:
"Vinsamlega færið íslendinga
deginum þessa kveðju: — Fyrir
hönd ríkissf jórnar íslands og
íslenzku þjóðarinnar sendi ég
öllum íslendingum vestan hafs
kærustu kveðjur heimaþjóðar
innar á þjóðhátíðardeginum og
þakka forna og nýja tryggð og
vináltu. Megi íslenzk menning
lifa og blómgast beggja megin
hafsins. — Stefán Jóhann Stef-
ánsson forsætisráðherra".
Þessi hlýja og drengilega
kveðja forsætisráðherrans túlk-
ar fagurlega djúpstæðan góðhug
og ræktarhug heimaþjóðar okk-
ar, sem lýst hefir sér eftirminni
lega í verki í margskonar vin-
áttumerkjum’og virðingar okkur
til handa Islendingum í Vestur-
heimi.
Eg er þess einnig fullviss, að
by Miss Borga Sigurdson at
Hnausa. June 19, 1948.
Mr. Chairman,
Maid of the Mountains,
Ladies and Gentlemen:
My nationhood has just begun.
As a young country, I hold the
ancient wisdom of the Fjallkona
ln high respect. She has been a
champion of democracy for ages
past, and she has won renown
a m o n g the nations of the old
'vorld. I bow to her this day and
would that I could become more
like her.
The Icelandic p e o p 1 e have
caught the teníper of their land
and symbolized it satisfactorily
in the Maid of the Mountains.
They treat her as a spirit with
slmost human loves and ambi-
tions, and genuine interest in
her children. The spirit blesses
them with her flowers and
speaks to them in the language
°f her birds. No poets sing their
country’s praises more spontan-
eously than do the “skálds” of
Iceland. You Canadians are not
^nite so conscious of the spirit of
Your land. I cannot blame you
although you do not lave me as
Icelanders love the Fjallkona.
You do not know me. I am no
more the Maid of Mountains
than of Prairies or Fórests. My
character, like the character of
Oty people, has never been de-
fined. — The red men, the true
Lanadians, play a small part in
the life of our nation. Our des-
tiny is now in the hands of my
foster children and of their chil-
úren who have been born here.
Many different nationalities are
represented among my people,
and they came for many differ-
ent reasons. Some came in search
°f a strong young country which
coyld give them abundant food
and ready shelter. Some came in
Search of freedom that they
^night think, and speak, and wor-
ship as they chose. In general,
you have not been disappointed,
slthough you faced many diffi-
culties in the early years. As
you have learned to care for
more and more, I have been
kinder to you.
remember how
þessi faguryrta kveðja heiman
um haf vekur bergmál í hugum
okkar allra, sem íslenzkt blóð
rennur í æðum, og hitar okkur
um hjartarætur. Hún hefir fært
ísland nær okkur og okkur nær
íslandi. En fleira lætur okkur,
um annað fram, finna til návist-
ar hugumkærs ættlandsins á
þessum feginsdegi þess, ekki
síst það, að hér er staddur í hópi
okkar ágætur fulltrúi heimaþjóð
arinnar, séra Eiríkur Brynjólfs-
son, sem hefir það sonarlega hlut
verk með höndum að flytja minni
ættjarðarinnar. Hann er okkur
öllum mikill aufúsugestur.
Þeim tilfinningum ræktarsemi
og heimhugar, er bærast í brjóst
um okkar á þessum þjóðhátíðar-
degi, hefir Davíð skáld Stefáns-
son fundið sannan og snjallan
orðabúning í meðfylgjandi erind
um úr Alþingishátíðarljóðum
sínum.
Þau hrifningarorð og heitu
bænarorð veit ég vera bergmál
huga okkar við kveðjunni bróð-
urlegu heiman yfir hafið. Og
eins og skáldið segir í kvæði
sínu, þá ættu hugir okkar ís-
landsbarna hvergi fremur að
sameinast, heldur en að Lög-
bergi, á helgistað hinnar íslenzku
þjóðar, þar sem gerst hafa þeir
atburðir, sem örlagaríkastir hafa
orðið í sögu hennar. Enginn ís-
lendingur, sem nokkuð verulega
þekkir til þeirrar sögu, fær stað-
ið að Lögbergi og horft yfir
Þingvelli við Öxará, svo að hann
finni eigi þyt sögunnar strjúka
sér um vanga, og verði glögg-
skyggnari á það, hve frábærilega
merkileg saga hinnar íslenzku
þjóðar er og jafn merkileg hin
íslenzka menningararfleifð, sem
við eigum að bakhjalli.
Minnugur er ég þess einnig,
að nú í sumar á þessi blómlega
og söguríka íslendingabyggð hér
í Norður-Dakota 70 ára landnáms
afmæli. Ljúft og skylt er það
vissulega að minnast þeirra
manna og kvenna af íslenzkum
stofni, sem hér háðu harða og
sigursæla brautryðjendabaráttu
sína. I nafni heimaþjóðarinnar
þakka ég þeim öllum, bæði
þeim, er búa mjúka sæng fóstur
moldarinnar, og hinum, sem enn
eru ofan moldar, fyrir það, hve
vel þeir báru merki íslenzks
manndóms fram til sigurs á þess-
um slóðum, trúir Islendingseðli
sínu og dyggir þegnar kjörlands
síns. Hve vel þeim tókst að sam-
eina þetta tvent, ræktarsemina
við uppruna sinn og erfðir og
þegnhollustuna við fósturlandið,
var, eins og réttilega hefir sagt
verið, styrkur þeirra og sómi. —
Think back and
the fields have
grown, and how your h o m e s
have improved. Because of all
the differences in custom and
creed it is hard for you to think
as one nation. There are many
problems which you cannot
solve because you have no com-
mon ground for discussion. Take
courage, Canadians! You can be
like a family whose members
have very different tastes, but
who broaden and develop each
other in the “give-and-take” of
their life together. I have given
you what you most needed, and
you have brought me great
wealth in return. You have
brought with you the learning
and the beliefs of almost every
European nation and s o m e
others. The time has come when
you will have to decide whether
your differences will harden
into prejudices, or whether they
will serve as stimulation in your
thinking.
You have been in much doubt
about your g o a 1 s as a nation.
Your love of country and your
hopes for the future are some-
thing which you have in com-
mon. They will help. Then let
me tell you that the finest goal
which you can strive for at pres-
ent is just to understand each
other. If your can do that fully
then you will have solved prob-
lems of race and religion which
have never been solved before.
Then you will have realized the
m o s t wonderful opportunity
which I have to offer. Then you
will have given genuine service
to the world.
Jón Sigurðsson forseii:
Um skyldur alþingismanna
Ef minna þarf en einn bolla af
smjöri eða annari feiti í bakstur
er erfitt að mæla það nákvæm-
lega. Hér er gott ráð: Til að mæla
tvo þriðju bolla af feiti, láttu
einn þriðja af vatni í bollana og
bættu svo feiti í hann þar til
hann er fullur. Heltu vatninu
burt og nú hefirðu feitina ná-
kvæmlega mælda.
Ætla má að ýmsir nútíðar-
menn hafi gaman af að lesa
hverjar kröfur Jón Sigurðs-
son gerði til þingmanna Is-
lendinga. Birtum vér því eft-
irfarandi orð hans um það
efni, og eru þau tekin upp
úr ritinu: Jón Sigurðsson í
ræðu og riii. Akurevri 1944,
bls. 63 og 65—6. — Ritstj.
Það, sem mest á ríður fyrir
þann, sem fulltrúi á að vera, er,
að hann hafi sanna, brennandi,
óhvikula föðurlandsást. — Eg
meina ekki þá föðurlandsást,
sem ekkert vill sjá eða við kann-
ast annað en það, sem við gengst
á landinu á þeirri tíð, sem hann
er á, sem þykir allt fara bezt,
sem er, og allar breytingar að
öllu óþarfar eðá ómögulegar, en
ef breytingar eru gjörðar, sem
eru móti hans geði, dregur sig
óðar aftur úr og spáir, að-allt
muni kollsteypast; ég meina
ekki heldur þá föðurlandsást,
sem vill gjöra föðurlandi sínu
gott eins og ölmusumanni, sem
einskis eigi úrkosti, vill láta um-
hverfa öllu og taka upp eitthvað
það, sem liggur fyrir utan eðli
landsins og landsmanna, eða
sem hann hefir þótzt sjá annars
staðar, vegna þess hann sér ekki
dýpra en í það, sem fyrir augun
ber. Eg meina þá föðurlandsást,
sem elskar land sitt eins og það
er, kannast við annmarka þess
og kosti, og vill ekki spara sig til
að styrkja framför þess, hagnýta
kostina, en bægja annmörkun-
um; þá föðurlandsást, sem ekki
lætur gagn landsins eða þjóðar-
innar hverfa sér við neinar
freistingar, fortölur né hótanir,
skimp né skútyrði; þá föðurlands
ást, sem heimfærir allt það, sem
hann sér gott og illt, nytsamt og
óþarft, til samanburðar við þjóð
sína, og sér allt eins og í gegn-
um skuggsjá hennar, heimfærir
allt henni til eftirdæmis eða við-
vörunar. Þetta er að lifa þjóð-
lífi, og það er augljóst og óbrigð-
ult, að sá, sem þannig lifir, hann
mun ekki spara neitt ómak til
að útvega sér hinn annan kost,
Dæmi þeirra má verða okkur
hinum, sem göngum þeim í spor,
til íhugunar og fyrirmyndar.
Heiður og þökk' landnemunum
íslenzku! Bjart er og verður um
minningu þeirra, því að þeir
hafa með lífi sínu og starfi
greitt veg óbornum kynslóðum.
Eg hóf mál mitt með því að lesa
fagra og hjarthlýja kveðju ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar og
heimaþjóðarinnar. Að málslok-
um vík ég aftur að þeirri kær-
komnu kveðju. Hún er útrétt
bróðurhönd ættþjóðar okkar
vestur yfir álana breiðu og
djúpu. Eg veit, að við réttum
fram heita hönd á móti.
Sé ég hendur manna mynda
meginþráð yfir höfin bráðu.
sagði séra Matthías Jochumsson
í ódauðlegum snilldarljóðum
sínum til Vestur-íslendinga. Við
viljum láta þann draum skálds-
ins halda áfram að rætast í sam-
skiptum Islendinga austan hafs
og vestan. En þeirri brú ræktar-
semi og góðhuga skola háar hol-
skeflur hafsins aldrei í sæ.
I þeim anda flyt ég ykkur
kveðjur ríkisstjórnar íslands og
íslenzku þjóðarinnar og bið ykk-
ur og byggðum ykkar blessunar.
Verið þið blessuð og lifið heil!
sem verður að vera þessum
fyrsttalda samfara, ef hann
ekki að verða tómt skrum og
grundvallarlaus og ávaxtalaus
hégómi, sem þýtur út í loftið við
minnsta vindblæ mótmælanna
eða slitnar við minnstu áreynslu;
En ekki ríður hvað minnst á,
að fujltrúinn sé svo skapi farinn
sem hann á að vera. Að hann sé
ráðvandur og fölskvalaus, for-
sjáll án undirferlis, einarður og
hugrakkur án frekju, staðfastur
án þrályndis og sérvizku og að
öllu óvilhallur mönnum, stéttum
eða héruðum. Sannleikann á
hann að meta umfram állt og láta
sig af hans röddu ldiða, hann
verður því jafnframt að yfirvega
mótmæli annarra og meiningar
sjálfs sín, og það því grandgæfi-
legar sem hann finnur með sjálf-
um sér, að hann vantar meira til
þekkingarinnar, en hann verður
að varast að taka hverja mein-
ingu sem góða vöru og gilda,
hvert hún kemur frá æðri eða
lægri, meðan hann hefir ekki
aðrar ástæður fyrir henni en
nafn þess, sem sagði, eða vilja
hans. Ekki ríður minna á, eink-
um þegar maður er geðmikill og
þykkinn, eins og vér erum í raun
inni, Islendingar, að setja sér að
reiðast ekki mótmælum og allra
sízt að færa þau til illvilja og
úlfúðar, nema til þess sé ljósar
ástæður, en sé þær, þá mun ill-
mennskan skjótt bregðast þeim,
sem henni beitir, án þess menn
gjöri sig reiða á móti, því sjaldan
veldur einn, þegar tveir deila.
Að fulltrúinn þurfi að hafa ó-
spjallað mannorð og fullkomið
traust kosningarmanna er svo
sjálfsagt, að þar um þarf ekki að
orðlengja.
Samtíðin.
Kvenréttindakonan: — Þegar
maðurinn hafði verið skapaður,
var undir eins skapaður handa
honum kvenmaður! Nú eru
20.000 karlmannslausar konur
bara hér á íslandi!
Við böm þín, ísland, blessum þig í dag.
Með bæn og söngvum hjörtum eiða vinna.
Hver minning andar lífi í okkar lag.
Við Lögberg mætast hugir barna þinna.
Frá brjóstum þínum leggur ylinn enn,
sem aldrei brást, þó vetur réði lögum,
og enn á þjóðin vitra og vaska menn,
sem verður lýst í nýjum hetjusögum.
Við tignum þann, sem tryggðar vörður hlóð.
Við tignum þann, sem ryður nýja vegi.
Þó fámenn sé hin frjálsa og unga þjóð,
þá finnur hún sinn mátt á þessum degi.
Við börn þín, ísland, biðjum fyrir þér.
Við blessum þig í nafni alls, sem lifir.
Við erum þjóð, sem eld í brjósti ber,
og börn, sem drottinn sjálfur vakir yfir.
MINNl
hinna íslenzku landnema í Nýja íslandi
Eftir Lárus B. Nordal
Stigu á land við lágar strendur
Lúnir menn úr feröasennu;
Hönd var létt af fjárhlut fluttum,
Fátt af gæðum um að ræða;
Bæði von í brjósti’ og kvíði
Blandað trega margvíslegum,
Þó í svip var þeirra grópað
Þrek, er feykir erfiðleikum.
Við þeim blasti fold í frosti,
Fölvir skógar athygl drógu;
Sjón var næm í nýjum heimi,
Náttúran þar ríkti máttug
Ósnert böndum manna munda,
Mörkuð dráttum nýrra hátta;
Byrgði húmið hauður, rúmið; —
Haustnótt köld var sigruð eldi/
, Við þann eld á foldar-feldi —
Fyrsta kvöld í lágum tjöldum —
Strengdi heitin hugprúð sveithi:
Hvergi víkja, aldrei svíkja
Það, sem bezt var þeirra’ í nesti:
Þjóðar-arf frá feðrum djörfum,
Hetju-lund og heilar mundir,
Hreysti-orð um lög og storðu.
Strengdi heitin hugprúð sveitin:
Að höggva braútir gegnum þrautir,
Þó að leiðin lægi um neyðar—
Langadal og sárar kvalir,
Hika ei, að hinsta degi
Halda fram, þó virtist ramir
Erfiðleika ygli-reykir,
Æfa dáð í verki og ráðum.
Efndi heitin hugprúð sveitin,
Hart þó stríðið væri tíðum,
Margkyns neyð og máttar-eyðing
Mæli fyltist, bjargráð spiltust,
Þegar bólan byrgði sólu
I^lýi þyngra sorgar-skýi,
Lagði að velli æsku og elli, —
Aldrei nóttin dimmri þótti.
Efndi heitin hugprúð sveitin:
Hæga vöggu niðjum bygði,
. Kynslóð nýrri kosti stærri
Keypti — en þá, er fyrir lágu, —
Ruddi vegi, bygði bæi,
Bjó í hendur nánum frændum,
Gaf í sjóð, er girnist þjóðin,
Greiddi skyldur framtíð huldri.