Lögberg - 24.06.1948, Side 6

6
LÖGBERG, FBÆTUDAGINN 24. JÚNÍ, 1948
/
Ættmaðurinn
Eftir
THOMAS DIXON, Jr.
“Heyrðu mig”, sagði Stonemann ön-
ugur. “Velferð stjórnmálaflokksins okk
ar er undir því komin, að Negrunum sé
veittur atkvæðisréttur, og að þeim sé
veitt fullt ráð, og framkvæmdarvald í
Suðurríkjunum. Og það verður aðeins
gjört með því, að eyðileggja land eig-
endanna og valdhafanna, svo að mæð-
urnar geti ekki fætt annan stofn land-
ráðamanna. í því er engin hefnd inni-
falin, það er réttlæti, þjóðhollusta,
manndygð og vísdómur á æðsta stigi.
Náttúruöflin þurka stundum út heila
Þjóðflokk, sem eru til trafala á vegi
framþróunarinnar. En svo er stjórn-
málaleg kænska þessa fólks rík, að
nema því aðeins að Negrum verði feng-
ið valdið í hendur, þá rísa Sunnanmenn
upp aftur og brjóta Norðurríkin undir
sig og eyðileggja öll áhrif stríðsins”.
“Ef að fólk Suðurríkjanna getur gjört
þetta í fátækt sinni og með land sitt
eyöilagt, þá eigum við ekki betra skilið
en að vera undirlægjur þess. Norður-
ríkin eru auðug og voldug — Suðurríkin
í rústum og alsett gröfum fallinna
manna. Eg hlusta á slíkt fyrirlitlegt
æðrutal með undrun, fyrirlitningu og
skömm. Þjóðin getur ekki gróið sára
sinna fyrri en að sár Suðurríkjanna eru
grædd. Látum sundinu vera lokað og í
því grafið þrælahaldið, flokkaóvild,
stríð og hatur. Almenningsálit flokks
vors leyfir aldrei þínu brjálæðis-hefndar
áformi fram að ganga”.
“Almenningur — fólkið hefir ekkert
vit á þessu. Nýr heimskingi bætist við
í hópinn, aðra hverja sekúndu. Fólkið
lætur stjórnast af stundarhrifning og
almúga æði”.
“Eg hefi treyst fólkinu og það hefir
ekki brugðist mér. Daginn, sem ég fór
frá Gettysburg til þess að vigja stríðs-
akurinn, þá varst þú viss um að ég
mundi ekki ná endurútnefningu fyrir
forseta á flokksþinginu sem í hönd fór,
að þú kallaðir yfir götuna til mín og
sagðir: Látum þá dauðu grafa sína
dauðu! Eg skal viðurke/ina að þetta
var hikandi snjallyrði. Eg brosti ofurlít-
ið í kampinn. En samt varð það nú svo
að ég var í einu hljóði kvaddur til að
leiða þjóðina til sigurs”.
“Já, að undanförnu hefir þú verið
sigursæll”, sagði Stoneman beisklega,
en trúðu mér, að frá þessum degi fer
birta dagstjörnu þinnar að fölna. Eldar
haturs sem legið hafa niðri verða end-
urkyntir. í stríði því sem að hefst á milli
okkar í dag skal ég brjóta þig á bak aft-
ur og snúa úr hálslið hverja raggeit,
þénara sem flaðrar þér við fætur.
Forsetinn skellihló, sem auðvitað
espaði Stoneman. ,
“Eg nlótmæli móðgun þeirri sem þú
sýnir mér með þessum skrípalátum!”
hreytti Stoneman úr sér.
“Fyrirgefðu, Stoneman; ég verð að
hlæja, eða hniga undir þunga byrðar
þeirra sem ég ber, að þurfa að treysta
á slíka fylgismenn!”
“Taktu eftir, að frá þeim degi sem þú
birtir yfirlýsingu þína um Norður-
Carolina, er vegur þinn og virðing í
þinginu þrotinn”.
“Það er til æðra vald”.
“Þú þarft á því að halda”.
“Eg stend ekki hjálparlaus”, svaraði
forsetinn rólega og yfir andlit hans var
draumkend ró. “Eg væri meiri heimsk-
inginn, ef að ég léti mér til hugar koma
að ég gæti gegnt þessu virðulega emb-
ætti, einn einasta dag, án hjálpar og
aðstoðar þess sem er sterkari og vitr-
ari en allir aðrir”.
“Þú þarft á hjálp á guðs almáttugs að
halda við stefnuáform það, sem þú hefir
ákveðið að taka”.
“Það eru sum skip, sem koma inn á
I hafnir án þess að þeim sé stýrt”, hélt
forsetinn áfram í í draumkendum róm.
“Segjum að Pickett hefði gjört áhlaup-
ið við Gettysburg, einni klukkustund áð-
ur, en hann gerði. Segjum að Monitor-
inn hefði komið einni klukkustund síð-
ar, en hann gerði til Hampton Roads?
• Mig dreymdi nokkuð í nótt, það er ávalt
fyrirboði mikilla tíðinda. Eg sá hvítt skip
sigla fram hjá með miklum hraða und-
ir fullum seglum. Eg hefi oft séð það
skip áður. Eg veit ekki á hvaða hafnir
það hefir komið, né heldur í hvaða höfn
það hefir lent. En ég hefi alltaf þekt
stýrimanninn á því skipi”.
Stoneman stóð upp og tók spor í átt-
ina til dyranna, studdist svo fram á staf
sinn.
“Þú neitar að taka vilja þjóðþingsins
til greina?” stundi hann upp.
“Já, ef sá vilji er í samræmi við það
sem þú hefir sagt. Ef að þú neyðir hefnd
aráætlanir þínar upp á Suðurríkin, þá
sáir þú vindi, til að uppskera hvirfilbyl”.
“Er það svo? Úr hvaða átt ætti sá
hvirfilbylur að koma?”
“Örvænting voldugs þjóðflokks heims
sigurvegara, er jafnvel í ósigri, afl, sem
stjórnmálamennirnir verða að taka til
greina og meta”.
“Komi þeir þá”, urraði í Stoneman.
Það færðist aftur draumkend ró yfir
andlit Lincolns og hann sagði, eins og
að hann væri boðberi undraboðskapar,
sem sál hans hafði sameinast á vængj-
um skýjanna:
“En ég treysti á drengskap Lees og
hans fólks. Hið undursamlega band
endurminninganna, sem knýtir saman
vígvellina og grafir ættlandsvinanna
við arinelda, heimili og hjörtu manna,
frá einum enda þessa lands, til annars,
eigi eftir að vekja hljómgrunn hins sam
eigilega ríkis, þegar að hann er snertur
af limum betri og saannari innra manni
vorum sem hann áreiðanlega á eftir að
verða”.
“Þú ert heppinn, ef þú lifir til að
heyra og sjá það”.
“Að dreyma það nægir mér. Ef að ég
fell fyrir hendi morðingjans nú, þá verð-
ur sá morðingi ekki úr Suðurríkjunum.
Eg var óhultari í Richmond í vikunni
sem leið, heldur en að ég er í Washing-
ton nú”.
Það urraði í Stoneman og hann tók
annað spor í áttina til dyranna.
Forsetinn gekk nær Stoneman.
“Heyrðu mér, Stoneman; hefir þú
einhverja róttæka persónulega ástæðu
fyrir þessum hefndarhug þínum til
Suðurríkjanna? Segðu mér það. Eg hefi
aldrei um mína daga vitað þig segja
ósatt”. —
Stoneman þagði, og gretti sig í
framan.
“Er tilgáta mín sönn?”
“Já, og nei. Eg hata Suðurríkin, af
því ég hata þrælahaldið og þrælahalds-
fyrirkomulag, af öllu hjarta. Það hefir
fyrir löngu eyðilagt allt bezta innræti
Suðurríkja-fólksins. Menskir menn geta
ekki þrifist í slíku andrúmslofti og börn
in eru dæmd áður en þau fæðast. Hvort
að persónuleg móðgun við mig, hefir
hvatt mi gtil að vinna stórvirki, kemur
hér ekki til greina. Eg er aðeins kjörinn
boðberi réttlætisins”.
Aftur blikaði birtan undursamlega í
augum forsetans og lýsti upp ásjónu
hans alla, er hann með voldugri ró og
órjúfanlegri festu endurtók:
“Með óvildarhug til einskis manns, —
kærleik til allra, ákveðinn í að fram-
kvæma það, sem rétt er, eins og guð
gefur mér náð til að sjá það og skilja,
ætla ég að leitast við að ljúka því verki
sem við erum að vinna, — að binda um
og græða þjóðarsárin”.
“Eg hefi aðvarað þig”, sagði Stone-
man reiður, og staulaðist til dyranna,
“og ég get sagt þér að stjórn þín er
dauðadæmd.
“Stoneman”, sagði Lincoln vingjarn-
lega, “ég get ekki komið orðum að, hve
mikla fyrirlitningu að ég ber fyrir þess-
um illgirnislega mannkærleika þínum.
Þú hefir misskilið mig og vanvirt mig
við hvert einasta tækifæri á síðastliðn-
um fjórum árum. Eg ber enga gremju í
brjósti til þín. Ef að ég hefi meitt þig
með orðum mínum í dag, þá bið ég þig
að fyrirgefa það. Þátttaka þín í stríð-
inu var mér ósegjanlega mikil hjálp og
þjóðinni allri. Eg vildi mikið fremur
vinna í sameiningu með þér, en berjast
á móti þér. En nú, þar sem stríð á milli
okkar er óumflýjanlegt, þá má ég eins
vel segja þér, að ég óttast þig alls ekki.
Þið skuluð þurfa að sneiða af mér hægri
handiegginn, áður en ég skrifa undir
eina einustu andstyggðar hefndar-lög-
gjöf á hendur hraustum og yfirunnum
mótstöðumönnum, og ég skal halda
þeirri mótstöðu áfram, þar til að ég vinn
sigur, dey, eða að þjóðin snýr baki við
mér”.
“Eg hefi altaf vitað, að þú undir niðri
dáðir Suðurríkin”, svaraði Stoneman
illgirnislega.
Eg elska fólkið í Suðurríkjunum. Það
er partur af Bandaríkjaþjóðinni. Eg ann
hverju feti af grænni grund í Suðurríkj-
unum, hæðum þeirra og dölum, fjöllum,
vötnum og sjónum, hverri konu, manni
og barni, sem andan draga undir blá-
tjaldi himinsins þar. Eg er Bandaríkja-
maður”.
Á meðan að þessi brennandi orð flutu
frá vörum forsetans, var eins og að
hann yxi allur, herðarnar risu, og frá
andliti hans stafaði vald sigurvissu
mikilmennisins.
“Mig furðar á að þú skyldir nokkurn
tíma leggja út í stríð við þessi óskabörn
þín-’, hreytti Stoneman úr sér.
“Við fórum í stríð við Suðurríkjamenn
af því að okkur þótti vænt um þá, og
vildum ekki að aðskilnaður yrði á milli
þeirra og okkar, og nú, þegar þeir
liggja sárír og yfirunnir við fætur okk-
ar, þá skal þér aldrei haldast uppi, að
hefja ofsókn á hendur þeim, særðum,
deyjandi, eða dauðum”.
Og aftur lék leiftur hugrekki ljónsins
í augum forsetans.
V. KAPÍTULI
Stríð ástarinnar
Elsie var á leiðinni á sjúkrahúsið, með
sakaruppgjafabréf Ben. Camerons í
hendinni, þar sem móðir hans og systir
biðu óþreyjufullar, og hugur sjálfrar
hennar var í uppnámi. Hún leit aftur og
aftur á nafnið á bréfinu, og það hafði
undarlegt seiðmagn á huga hennar og
hjarta hennar fylltist persónulegri
gleði yfir því, að hafa getað frelsað líf
þessa manns.
Hún hafði hafið þessa sjúkrahúss
starfsemi sína sem ákveðinn stuðnings
maður stefnu föður síns, og því með
þeirri rótgrónu sannfæringu að allir
þessir Suðurríkjamenn væru. eins og
ótamin villidýr. En svo þegar að hún sá
þessa drengi frá Suðurríkjunum innan
um Norðanmennina bláklæddu, þá hvarf
sú hugsun smátt og smátt úr huga
hennar. Þeir voru svo ungir, drengirnir
frá Dexi — svo ósköp ungir, sumir
þeirra hreint ekki meira en sextán. í
einu af þessum sjúkrahúsrúmum sá
hún fjórtán ára gamlan ungling, svo
raunamæddan á svip, að hún laut ofan
að honum og kysti hann.
Þátttaka föðursins í sorgarleik þeim,
sem fram fór í sambandi við Ben Camer
on, var henni óskiljanleg. Var hann
leyniaflið sem stóð á bak við Stanton?
Hún vissi að hann var valdríkur á meðal
manna, og það var og farið að kvisast
að forsetinn og hann stæðu á öndverð-
um meið.
Hún hafði ótakmarkað traust á þegn
hollustu föður síns og aðdáun á yfir
burða hæfileikum hans. Hún vissi að
hann var konungur á meðal manna, sök
um hinna dásamlegu, meðfæddu hæfi-
leika sinna og hún þekti líka viðkvæmu
tilfinningarnar hans sem hann faldi
hryggur í huga, ásamt fötlun sinni, á
bak við grímu kulda og kerskni frá
heiminum, en einstaka sinnum, þegar
enginn sá nema Guð og hún, hafði henni
tekist að brjótast í gegnum grímuna.
Elsie unni föður sínum heitt og vissi, að
hún hafði komist nær hjarta hans, en
nokkur önnur manneskja. Nær því, en
móðir hennar hafði komist, sem hafði
dáið þegar hún var enn barn að aldri..
Föðursystir hennar, sem hún og Phil
bróðir hennar voru hjá, hafði sagt henni
að móðir hennar hefði ekki notið mik-
illar gæfu, eða gleði á meðan að hún
hafði lifað — að samfarir föður hennar
og hennar, -hefðu ekki verið ánægju-
legar, og að hún hefði dáið úr sorg í litla
húsinu þeirra í Pennsylvania.
En það var stundum að faðir Elsie var
eins og framandi maður í hennar garð,
og eins og eitthvað leyndardómsfullt,
kalt og dimmt aðskildi þau. Hún hafði
einu sinni minst á þetta við hann og
spurt hann að, hvað það væri. Hann
aðeins þrýsti hendi hennar, brosti og
sagði:
“Ekkert, kæra mín, þeir bláklæddu
eru aðeins að elta mig aftur”.
Stoneman hafði alltaf, þegar að hann
var í Washington, búið í litlu húsi með
svörtum glugga-hlerum, sem stóð ná-
lægt þinghúsinu, en börnin hans höfðu
átt heima hjá systir hans, sem bjó í húsi
nálægt Hvíta Húsinu frá því að þau
mistu móður sína.
Eitt af því einkennilega við heimili
Stonemans var, að þar réði húsum kona
sem Lydia Brown hét, forkunnar fögur
á að líta, þó hún væri kynblendingur —
að hálfu hvít, en að hálfu dökk, og skap-
vargur með afbrigðum. Elsie heimsótti
hana einu sinni og fékk þær viðtökur,
að hún ásetti sér að gjöra það aldrei aft-
ur. Um þessa konu gengu miklar reifara
sögur í Washington, um gullstáss henn-
ar, klæðnaði, hár og drottnunarvald
það sem hún átti að hafa yfir valdsmönn
um þjóðþingsins, og þá ekki sízt yfir
Stoneman gamla og stefnum hans. —
Þetta gekk svo langt að það komst í
dagblöðin og tímaritin, en Stoneman
lét það allt eins og vind um eyru þjóta.
Elsie bað föður sinn að loka litla hús-
inu sem hann bjó í og flytja sig til þeirra
í hús systur sinnar. — Svar hans var
stutt og afgerandi.
“Ómögulegt, barnið mitt. Staurfótur-
inn verður að vera í næsta húsi við þing-
húsið. Hús mitt er aðeins framkvæmd-
arstofa sem ég sef í. Helming allra
framkvæmda þjóðarinnar er ráðið til
lyktar í þessu litla húsi. Nefndu það
ekki framar”.
Elsie rann kuldahrollurinn sem lýsti
sér í svari föður hennar, til rifja, og
mintist aldrei á það mál við hann fram-
ar. Þetta var eina bónin sem hann hafði
neitað henni um, og hún gat áttað sig
á hvernig á því stæði, og jók það henni
bæði umhugsunar, og áhyggju. Eftir
því sem hún nálgaðist meir sjúkrahús-
ið, því skýrara stóð fólkið, sem hún ætl-
aði að finna, fyrir hugskotsjónum henn-
ar. Hún hugsaði óttaslegin til friðslit-
anna sem auðsæ voru orðin á milli föð-
ur síns og forsetans — annar krafðist
gjöreyðingar á landi Sunnanmanna,
sem þegar var meira en að hálfu leyti
í auðn, og Sunnanmanna sjálfra varnar
og vopnlausra. Forsetinn hinsvegar á-
kveðinn í að fylgja fram mannúðar-
stefnu sinni, og halda hlífiskyldi yfir
landinu og lýð þess, vernda það og
græða. —
Faðir hennar var berorður, og högg-
ormstunga hans, hvest af eldi Satans,
gat kveikt það bál, sem leiftraði um alla
þjóðina og sérstaklega skyti skelk í
bringu, fólki því, sem í Suðurríkjunum
byggi. Við þessa hugsun varð hún ótta-
slegin. Henni fanst hún vera röng og
stefna föður síns ranglát og grimm.
Henni hafði aldrei fyr þótt mikið til
forsetans koma, enda var það algengt
í Washington um þær mundir, að um
hann var talað með fyrirlitning. Fylgi
hans í þinginu var lítið. Níundi hver
maður á meðal stjórnmálamannanna
voru annað hvort hræddur við hann,
eða þá að þeir hötuðu hann, og hún vissi
að faðir sinn hafði verið lífið og sálin í
samsæri gegn honum í höfuðborginni
til þess að hann næði ekki forsetaút-
nefningunni í annað sinn, svo að hann
gæti ríkt sem einræðisherra og fram-
kvæmt hinar járnköldu fyrirætlanir
sínar í sambandi við endurreisn Suður-
ríkjanna. Hún gat ekki varist þeirrar
meðvitundar, að hyllast stefnu forset-
ans. —
Hún fyrirvarð sig fyrir þessa aðstöðu
sína, því hún bar í sér uppreisnaranda
gegn föður sínum, og hún fylltist andúð
gegn Ben Cameron og hans fólki, sem
henni fanst í bili, að hefði komið upp á
milli sín og föður síns, en svo áttaði
hún sig fljótt á hve heimskulegt það var,
a ðásaka saklaust fólk, sem flækt hafði
verið inn í þennan sorgarleik og hratt
þeirri hugsun frá sér. En henni var ljóst,
að hún yrði að slíta öllu sambandi við
það fólk, áður en skaðviðrið skylli yfir.
Það væri bezt fyrir það, og hana líka,
og því skyldi líka öllu lokið, þegar að
hún hefði afhent þeimlausnarbréfið,
sem hún hugsaði sér að senda til
þeirra með einhverjum af þjónunum.
Og svo hugsaði hún með dálitlum
hjartaslætti um, að þegar tímar liðu, þá
máske titruðu tár í augunum á Ben,
þegar að hann fengi að vita, að það var
hún sem hafði verið lífgjafi hans. En um
það vissi hann ekkert nú. Hún þorði ekki
að rannsaka þá dularhneigð hjarta síns
að gleðjast í hvert sinn sem hún hugs-
aði til þessa sérstaka fanga frá Suður-
ríkjunum. Hún leit aftur á nafnið á bréf-
inu, sem hún var með, og brosti.
Hún hafði hlegið að þeim, sem rent
höfðu hru auga til hennar og dreymt
um víðtækari lífsferil, háleitari köllun
og þróttmeira lífsstarf, en að henni gat
veist að verða eiginkona einhvers þeirra
og henpi fanst að hún vera að ná því
lífstakmarki með því að bera umhyggju
fyrir þeim sem enga áttu að, og vina-
fáir voru. Voru þeir ekki sálufélagar
hennar á hinu æðra og víðtækara starfs
sviði sem hana hafði dreymt um. — Hví
skyldi hún snúa baki við þeim nú, til
þess að gefa sig á vald miskunarlausu
stjórnmálabralli? Hún hafði tekið þátt
í sorg þeirra o ghún ætlaði sér að taka
þátt í gleðinni með þeim líka. Hún ásetti
sér að afhenda þeim lausnarbréfið sjálf,
og kveðja.