Lögberg - 11.11.1948, Side 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 11. NÓVEMBER, 1948
Œttmaðurinn
Eftir
THOMAS DIXON Jr.
“Nálega öllum?”
“Já, sumir þeirra eru svo rígbundn-
ir við fyrri húsbændur sína að það er
ekki bægt að koma neinu viti fyrir þá.
Jafnvel hótanir og loforð um fjörutíu ekr
ur af landi hafa engin áhrif á þá.”
Stoneman fussaði fyrirlitlega.
“Ef að nokkuð gæti sætt mig við
það djöfullega fyrirkomulag, þá er það
skapgerð þessara ræfla sem gefa sig á
vald þess, og kyssa vöndinn sem á þeim
dynur. Þegar öll kurl koma til grafar,
þá er það auðsætt, að þræll verskuldar
ekki annað, en að vera þræll. Sá maður
sem er nógu lítillátur til að bera hlekki,
á að bera þá. Þú verður ,að Kenna
Kenna, Kenna, þessum svörtu hundum
að þeir séu menn, en ekki dýr.”
Stoneman þagnaði í bili og fálmaði
um rúmábreiðuna með höndunum.
“Það fyrsta sem þú átt að gjöra,
eins og ég sagði þér í byrjun er að kenna
hverjum einasta negra að standa upp-
réttum þegar þeir eru í nærvist hinna
fyrri herra sinna, og sýna, að þeir eigi
yfir einhverri manndáð að ráða. Ef að
þeir gjöra það ekki þá verða öll vopna
viðskifti til ónýtis. Maður sem trúir því,
að hann sé hundur, er hundur. En sá
sem heldur að hann sé konungur, getur
máske orðið það. Stoppaðu þennan
kveifarskap, og skriðdýrshátt. Eg get
ekkert gjört,Guð almáttugur getur ekk-
ert gjört fyrir b 1 e y ð u r. Þetta sé þá
fyrsta lífsreglan þín. Líttu upp! Heim-
urinn stendur þér til boða. Taktu hann.
Þetta, berðu þetta inn í hausinn á fólki
þínu, þó að þú þurfir að gjöra það með
exi. Kendu þeim hermanna spor og æf-
ingar strax. Eg skal sjá um að nógar
byssur verði sendar frá Washington, en
ríkið, eftir að eg næ valdi yfir því getur
algt til púðrið.”
“Þú verður hissa, þegar þú heyrir
hvaða alúð félagið hefir lagt við þetta
nú þegar.” Sagði Lynch. “Hvítu herr-
arnir héldu að þeir gætu ráðið yfir at-
hvæðum negranna, eins ög þeir réðu
yfir verkum þeirra meðan að stríðið stóð
yfir. Félagið með sitt bláa eldlega altari
í skuggum næturinnar, hefir fram
kvæmt krafta verk. Negranir hafa snú-
ist til fjandskapar, gegn hinum fyrri
herrum sínum, og verða fjandmenn
þeirra héðan í frá.”
“Sem stendur,” sagði Stoneman
hugsandi, “mátt þú ekki segja eitt orð
um samband mitt við þetta félag og
þetta verk. Þegar tíminn er kominn,
þá gjöri eg það sjálfur.”
Elsie kom inn til þeirra og aftók
að faðir sinn héldi samtalinu lengur á-
fram, og vísaði Lynch til dyra.
•Lynch stansaði á framdyra pallin-
um, því glaða tungsljós var og fór að
tala kunnuglega til Elsie. Hún batt brátt
enda á það samtal og hann fór auðsjá-
anlega nauðugur.
Um leið og hann hneigði svírann
svartann og digrann í viðhafnar mik-
illi kurteisi þá fann Elsie sér til ógeðs
ylmvatns þef leggja af svörtu og
hrokknu hári hans. Hann stansaði neðst
í húströppnum, leit til baka og starði á
hina fögru mey. Elsie hörfaði undan
bliki frumskóga dýranna sem hún sá
í augum hans og flýtti sér inn í húsið.
Þegar hún kom inn til föður síns
þá var hann fallinn í ómegin. Hún kall-
aði á læknirinn, og eftir að hann hafði
skoðað sjúklinginn lengi og vandlega
sagði hann við Elsie og Phil:
“Hann hefir fengið slag. Hann get-
ur legið þannig meðvitundarlaus svo
mánuðum skiftir og batnað svo. Hjart-
að er alheilbrigt. Þolinmæði, umm-
hyggja, kærleikur bjargar honum. Það
er engin ástæða til að æðrast fyrstum
sinn.” ’
III Kapítuli
ÁGÚSTUS COSAR
Það var ekki langtþangað til að
Phil fanst að Camerons heimilið væri
yndislegasti staðurinn í öllum bænum.
Þegar að hann sat með Margréti í gömlu
setu stofunni, þá var hann að bollaleggja
um að byggja stærðar gestgjafa hús,
hinumegin við torgið og endurreisa
heimili hennar, eins og það áður var.
Cameron heimilið var stórt múr-
steinshús með stóru fordyri sem vissi
beint fram að dómshús torginu. Það
stóð á miðjum stórum grasflöt sem var
plantaður mörgum trjá-tegundum og
blómvið fimtíu ára gömlum, og var völl-
urinn og húsið partur af landareign
læknisins. Landareignin náði alveg að
bænum og var á henni auk hússins stórt
og tilkomu mikið fjós.
Phil féll hið vingjarnlega viðmót
læknisins ágætlega í geð. Og það var
ekki ósjaldan, að honum fanst miklu
auðveldara að lynda saman við hann,
heldur en dóttir hans.
séra McAlpin var daglegur gestur á
Cameron heimilinu, og Margrét var út-
sett með að sýna að skoðanir hans féllu
henni vel í geð.
Phil var mein ílla við prestinn frá
því, að hann sá hann fyrst. Hann hefði
getað þolað helgidóms yfirlæti hans, ef
það hefði ekki staðið í veginum að hann
var fríður sýnum og bráð mælskur,
þegar hann stóð upp í prédikunar stóln-
um í helgri tign, horfandi á Margréti,
og í viðkvæmum málrómi fór að tala um
kærleik Guðs, og Phil gat ekkert að gert,
annað en kreppa hnefann. Hann vildi
ekki ganga í Prespytraniskan söfnuð,
en hann var búin að gjöra það upp við
sjálfan sig, að ef í það allra versta færi
og hún bæði hann um það, að þá mundi
hann ekki einungis ganga í söfnuðinn,
heldur í hvaða félag, sem hún bæði hann
aö ganga í.
Það sem mesta andúð vakti hjá
Phil var hversu valdsmannlegur þessi
ungi prestur var, þegar hann var í kring-
um Margréti. Það var alveg eins og að
hann ætti hana, og að alt væri klappað
og klárt og hefði verið frá upphafi ver-
aldar, eða jafnvel áður en veröldin var
til.
Phil þótti vænt um, en furðaði sig
þó á, að þó hann væri norðurríkja mað-
ur, þá hafði það engin áhrif á samband
hans við fólkið sem hann var nú með.
Hann var alstaðar velkominn. Fólkið
virtist ekkert vita um aðstöðu föður
hanns til mála í Washington. Landráns
frumvarp föður hans hafði ekki enn
komið til umræðu á þinginu, og lof-
orðið um að gefa Negrunum fjörutíu
ekrur af landi, var álitið að vera ginning-
ar gull til að ná í atkvæði þeirra, sem
að negra félagið væri að flagga með.
Stoneman gamli var ekki ræðusnilling-
ur, og var því lítt þektuf í suðurríkjun-
um. Fólkið í suðurríkjunum gat ekki
hugsað sér neinn atkvæða leiðtoga sem
ekki básúnaði vald sitt og hæfileika
með mælskunni. Þeir héldu að Charles
Summer væri aðal höfundur endur-
reisnar hugmyndarinnar.
Það að Phil var norðurríkja maður,
og þessvegna ekki í neinum erjum þar
syðra kom fólkinu þar til þess að leita
til hans með ráð og bera mál sín undir
hann, og gekk það traust honum til
hjarta. Hann hafði ekki verið tvær vik-
ur heilar ,í bænum, þegar að hann var
komin í kunningsskap við alla unga
menn í bænum ,og heimsótti alla bæj-
ar búa. Ben hafði farið með hann hálf
nauðugann og sýnt honum allar falleg-
ustu stúlkurnar í bænum. Phil komst
að raun um, að þrátt fyrir stríðið, fá-
tæktina, erviðleikana sem yfirstóðu, og
þá sem framundan vóru, að æskumeyj-
arnar í suðurríkjunum væru gyðjunar
sem sóttust eftir, og nutu, aðal tilbeið-
slu mannanna.
Alvaran sem þessir unglingar sóttu
ástamál sín með, var yfirgangandi, allir
svo blá fátækir, að þeir vissu varla hvað-
an að næsta máltíð þeirra kæmi gerði
Phil alveg hiss. í mörgum tilfellum vissi
hann um fjóra menn sem allir vóru ein-
ráðnir í að eiga sömu stúlkuna, og sóttu
mál sitt, eins og himin og jörð væru
undir málalokunum komin og stúlkan
tók á móti því öllu, eins og að það væri
svo sem sjálfsagt — sanngjörn fórn. .. .
Ekki gat Phil komið til hugar, að
sækja mál sitt við Margréti, með slíkum
ákafa til þess var hann alt of eðlisspak-
ur, en þó var eins og kalt vatn rinni hon-
um milli holds og hörunds þegar prest-
urinn ók heim til Camerons og tók Mar-
géti með sér og var í burtu með hana
svo klukkutímum skifti. Hann vissi
hvert þau fóru, til “Lovers Leap” og eft-
ir akveginum undur fallega sem liggur
til norður Carolína. Hann þekti veginn
Margrét hafði farið yfir hann með hon-
um, og sýnt honum hann. Það var veg-
ur elskendannna. Hvert einasta bænda-
býli, sumarhús, og forsæludalur gátu
sagt sögur, um elskendur, sem voru að
flýja að norðan til þess að njóta hjóna-
bands ánægjunnar innan vébanda suð-
ur Carolína ríkisins. Alt sýndist mæla
með hjónabandinu í því loftslagi. Þar
þurfti ekkert leyfisbréf. Það var hægð-
arleikur að ganga í löglegt hjónaband
þar, hvar sem var og hvenær sem var,
með því móti að ná í prest og tvö vitni,
um leyfi foreldra, eða ábyrðarmanna
þurfti ekki að fást. Það var auðið að
ganga í hjónaband í ríkinu — hjóna-
skilnaður ómögulegur. Dauðinn einn gat
leyst það.
Phil var nú o r ð i n alvarlega ást-
fanginn. Hann fylgdi Margréti eftir með
augunum með kvíðafullu vonleysi, því
honum fanst þrátt fyrir hennar tignar-
legu framkomu og siðprýði, að hún und-
irniðri væri að gjöra gis að sér. Stöku-
sinnum sá hann einkennilegum svip
bregða fyrir á andliti hennar, eins og
að undir niðri hjá henni, ríkti einhver
glettnis kímni í sambandi við ástamálin.
Það sem hann taldi hin mannlegustu
einkenni sín, svo sem háttprýði, sjálfs-
virðing, og siðferðilega einlægni, hefir
henni þótt kaldranaleg, borið saman við
eldhitan í blóði, og örgerð sunnan
manna. Hann gat séð þetta á því hvern-
ig^að hún gaf prestinum undir fótinn
þegar hann var Adðstaddur, rétt eins og
að hún væri að ögra honum til að sleppa
beislinu fram af sér, rétt einusinni. En
í stað þess, að gjöra það, þá dróg hann
sig til baka, óttaslegin yfir þeirri hug-
mynd og lét prestinn einusinni enn fara
með hana til “Lovers Leap.”
Phil fór sér til afþreyingar, að hitta
Cameron læknir, sem ekki hafði hina
minstu hugmynd um ásta æfintýri dótt-
ur sinnar. Hann furðaði sig stórum á
hinni víðtæku þekking, hinum sanna
menningar þrótt, hógværð, æskumanns
áhuga, og bjartsýni læknisins í sam-
bandi við læknavfsindin sem hann
stundaði af mesta kappi.
Það var ávalt upplífgandi að tala
við Cameron lækni og vera með honum.
Hann var þunn og íturvaxin, rjóður í
andliti, með dökk brún augu sem sálar-
fjör hans blikað í, og sem voru í eftir-
tekta verðu ósamræmi við hár hans og
skegg, sem hvortveggja var hvítt sem
snjór, og Phil þreyttist aldrei á að dáðst
að, og hann þreyttist heldur aldrei á
að hlusta á tal hans, eða dást að hinni
tígurlega framgöngu, án þess þó að vera
sér með vitandi um töfravald það sem
hann átti yfir að ráða.
“Eg heyri að þú hafir notað dáleið-
slu við lækningar þína, sagði Phil einu-
sinni við Cameron læknir, þegar að
liann sat hjá honum og virti fyrir sér
hinar undursamlegu svipbreytingar sem
léku um andlit læknisins.”
“Já, eg hefi notað hana lengi.
Læknar suðurríkjanna hafa ávalt verið
forgöngumenn í læknavísindunum.
Crawford Long læknir frá Georgia var
sá fyrsti læknir hér í álfu sem notaði
svefnmeðal við uppskurði eins og þú
veist.”
“En hvar kyntist þú dáleiðslunni?
Eg hélt að hún væri frekar nýtt fyrir-
brigði. Cameron læknir hlóg.
“Sá iðnaður á ekki upptök sín hér
í landi. Eg kyntist henni í Edinburg þeg-
ar eg var þar að lesa læknisfræði, og
eg fékk meiri áhuga fyrir henni þegar
eg var í París.”
‘Last þú læknisfræði utanlands?”
spurði Phil.
“Já, eg var fátækur, en mér auðn-
aðist samt að fá peningalán og veðsteja
mig, og það litla sem eg átti sjálfur og
gat lesið læknisfræði í Evrópu í þrjú ár
og sé aldrei eftir því. Eftir því sem ég
sá meira af gamla heiminum því betur
kunni eg að meta mín eigin heimkynni.
Eg hefi gefið bændunum hérna og fjöl-
skyldum þeirra það besta sem ég átti.
Það besta sem Guð gaf mér.”
“Hefirðu notað þessa dáleiðslu
gáfu þína mikið?” spurði Phil.
“Aðeins til tilrauna. Mér er þessi
gáfa eðlileg — sérstaklega yfir fólki sem
er hræðslu gefið. Eg átti einu sinni ó-
knittis þræl, sem hét Gus, sem eg stóð
hvað eftir annað að þjófnaði. Þegar eg
kom að honum þurfti eg ekki annað en
horfast í augu við hann, til þess að hann
félli í dá skjálfandi eins og hrísla og gat
svo hvorki hrært legg né lið uns að eg
leifði honum það.
“Hvernin gerir þú þér grein fyrir
þessum öflum?”
“Eg skil þau aldeilis ekki, þau til-
heyra þessum undursamlegu andans
fyrirbrygðum sem við vitum svo lítið um,
en sem þó snerta hið líkamlega líf okk-
ar á þúsund Sviðum daglega. Hvernig
------------ ------------^____________
gerir þú þér grein fyrir svefinum, og
draumunum, fjarsýninni, eða dag-
draumunum, sem við nefnum sálar-
sjón?”
Phil þagði, og Cameron læknir hélt
áfram eins og í draumleiðslu.
“Dagin sem drengurinn minn, hann
Richard féll, við Getysburg þá sá ég
hann liggja dauðann á stríðsvellinum
skamt frá húsi sem þar stóð. Eg sá ein-
hverja hermenn grafa hann í horninu
á akrinum, svo sá ég aldraðan mann
ganga að gröfinni, grafa upp líkið, fleig-
ja því á vagn skrifli og fara með það inn
í skógin og henda því í skurð sem þar
var. Alt þetta sá eg áður en ég frétti
um fall hans, eða að hann hefði verið
í orustunni við Gettysburg. Hann var
sagður fallinn, en lík hans hefir aldrei
fundist. Þetta er hryggðar efnið mesta
fyrir mig í sambandi við stríðið.
“Þetta er sannarlega undarlegt.”
sagði Phil.
“En samt var stríðið hverfandi hé-
gómi, drengur minn í sambandi við þær
ógnir sem yfir suðurríkjunum vofir nú
að minni hyggju. Mér þykir ósegjanlega
vænt um að þú og faðir þinn komu hing-
að. Skoðanir ykkar, sem eru hlutlausar
geta orðið málum okkar til stuðnings í
Washington, þegar að við þurfum þess
mest við. Suðurríkin virðast ekki eiga
þar neinn talsmann.”
“Ungu mennirnir ykkar læknir,
virðast vera vongóðir,” sagði Phil.
“Já ungafólkið sér aldrei hættuna
fyr en dauðin gnæfir við því. Eg er ekki
bölsýnismaður, en mér leið betur í tugt-
húsinu, en mér gjörir nú. Fjöldi hinna
eldri vina minna hafa lagt árar í bát,
gefist upp og dáið í örvænting. Við-
kvæmar og menningar prúðar konur
draga fram lífið á nauta grasi, Maís-
brauði sýrópi svo vondu, að þær hefðu
ekki boðið þrælum sínum það. Börnin
ganga hungruð til rekkju. Hópar af negr
um fara um landið stela, myrða, með hót
unum um enn svívirðilegri glæp. Við-
erum undir hælnum á ósvífnum her-
mála harðstjóra, eða stjórn sem fæstir,
hafa þó á hermanna hólmin komið. Við
kosningar sem í hönd fara getur
enginn ærlegur hvítur maður tekið hinn
íllræmda og svo nefnda réttlætingar
ei ð. Eg. er sviftur mínum athvæðisrétti
fyrir það að gefa deyjandi drengjunum
okkar á vígvellinum vatn að derkka All-
ir þrælarnir mínir hafa athvæðisrétt.
Negranir í þessu ríki fá meira en hundr-
að þúsund atkvæða fram yfir hvítu
mennina. Hinir ósvífnustumenn, eru að
kenna negrunum í leyni félögunum ó-
svífni og lglæpi. Framtíðin er biksvört,
eins og nóttin.”
“Eg samhrygist með þér.” Sagði
Phil innilega og rétti lækninum hendina.
Þessi endurreisnar lög eru til orðin í
synd, og þeim er framfylgt með ósvífni
og geta aldrei orðið nema til skaða og
skammar þar til þau eru afnumin. Eg
vona að blóðsúthellingar verði ekki
nauðsynlegar til þess.”
Þessi ummæli höfðu djúp áhrif á
læknirinn. Það var ekki hægt að villa
hann á yfirborðs hjali, og sannri ein-
lægní. Hann hafði ekki einusinni dreymt
um, að þessi opinskái Norðurríkja mað-
ur væri ástfanginn af dóttur hans, og
það hefði heldur ekki haft nein áhrif
á rökvísi dómgreindar hans.
“Tilfinningar þínar eru þér til sóma
herra minn,” svaraði læknirin með al-
vöru fullri virðingu,” og ver þín hér er
og bænum til virðingar.”
Phil hélt heim og í huga hans var
hlý meðlíðunarkend með fólkinu sem
tók honum með opnum örmum, og unn-
ið vinfengi hans og tiltrú. Þegar að hann
fór út úr húsinu sá hann Negra í her-
mannabúningi sem stóð á götuhorninu
fyrir framan húsið og starblíndi á það.
Hann stansaði ósjálfrátt og mældi
negran með augunum frá hvirfli til ilja
og spurði “Hvað gengur að”?
“Það skiftir þig engu,” svarað Neg-
rin og staulaðist yfir götuna.
Phil horfði á hann með viðbjóði.
Hálsinn á honum var stuttur og svart-
ur væri ástfangin af dóttur sinni, og
vöru fullri virðíngu,” og vera þín hér er
ur. Hann var biksvartur í framan,
varirnar þykkar, svo að þær stóðu út
bæði að ofan og neðan, nefið var lágt og
flatt, og nasinrnar sýndust á endalausu
iði. Augun sem voru íllileg, og langt á
mi^i, höfðu dökk brúna díla hér og þar,
en kjálkabeinin stóðu svo út, að þau
huldu nærri eyrunn.
“Að við skyldum senda slíka menn
til þess að hampa einkennisbúningnum
framan í fólkið.” Sagð Phil við sjálfan-
sig með beiskju í huga.