Lögberg - 01.09.1949, Blaðsíða 1

62. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMTUDAGINN, 1. SEPTEMBER, 1949
PHONE 21 374

V

,nder*rs
IjdU ^ A Complele
Cleaning
Insiiíulion
NÚMER 35
Fjármálaráðstefna
Rétt um þessar mundir er að
hefjast í Washington fjármála-
ráðstefna, er Bretland, Canada
og Bandaríkin standa að; áttu
Bretar frumkvæðið að því, að
kvatt var til þessa fundar, og
ollu því einkum og sér í lagi tví-
sýnar fjárhagshorfur brezku
þjóðarinnar, sérstaklega hin í-
skyggilega dollaraþurð; stefnu
þessa sækja af hálfu Breta Sir
Stafford Cripps fjármálaráð-
herra og utanríkisráðherrann,
Ernest Bevin, auk ýmissa ann-
ara sérfræðinga brezku stjórn-
arinnar; fyrir hönd Canada
sækja fundinn Douglas Abbott
fjármálaráðherra og Norman
Robertson, fyrrum aðalumboðs-
maður Canadastjórnar á Bret-
landi; aðalmálsvarar Banda-
ríkjanna verða Snyder fjármála
ráðherra og Dean Achison utan-
ríkisráðherra; þess er og vænst
að Lester B. Pearson utanríkis-
ráðherra Canada sæki fundinn.
Núverandi fjárhagskreppa
Breta getur orðið Canada óþæg-
ur ljár í þúfu, þar sem öllum er
ljóst hve mikið veltur á, að Can-
ada geti flutt út og notið mark-
aðs fyrir framleiðslu sína á
Bretlandi.
Fylkiskosningar í aðsigi
Útvarp og dagblöð hafa undan
farna daga flutt þær fregnir, að
víst mætti telja að fylkisþingið
í Manitoba yrði þá og þegar rof-
ið og almennar kosningar fyrir-
skipaðar í haust, sennilega síð-
us„u daga.iu I'jklóbermánuði
næstkomandi; tíðindi þessi voru
í rauninni engan veginn óvænt,
því það var eins og þingrof
hefði legið í loftinu síðan í vor;
það fylgdi sögu, að Campbell
forsætisráðherra væri staðráð-
inn ‘í að ganga til kosninga í
nafni samfylkingar sinnar, sem
samsett er af konservatívum og
líberölum, þó nokkuð hafi þing-
fylking hinna fyrrnefndu þynst,
þar sem vitað var, að þrír félag-
ar hennar segði sig úr lögum
við stjórnina á síðasta þingi.
Er Stuart S. Garson lét af for-
sætisráðherraembætti í Mani-
toba, varð D. L. Campbell eftir-
maður hans með samþyjkki þing-
flokkanna tveggja, er stjórninni
veittu að málum; hann hefir enn
eigi á almennu flokksþingi
Líberala verið kjörinn foringi
flokksins, og þess vegna hafa
Líberalar af góðum og glidum
ástæðum farið þess á leit, að
þingrofi verði frestað þangað til
eftir þann 16. þ. m., er flokks-
þing hafi verið haldið, og annað
hvort Campbell eða einhver ann
ar verið kjörinn að leiðtoga.
Samningar um smíði
flugvéla
Hermálaráðherra sambands-
stjórnarinnar í Ottawa, Bruce'
Cloxton, hefir formlega til-
kynnt, að stjórnin hafi fullgert
samning við Canadir verk-
smiðjurnar í Montreal um
smíði á 100 F-86 jet orustuflug-
vélum, og fylgir það sögu, að
fyrstu flugvélarnar eigi að vera
fullgerðar þann 1. ágúst 1950.
Kostnaðurinn við smíði á-
minnstra orustuflugvéla nemur
30 miljónum dollara.
Brezk flugkona í hnattflugi kom
til Keflavíkur í gær
Lancastervél í hættu stödd
Brezka flugkonan Richarda Morrow Tait, sem er tuttugu og
fimm ára, lenti á Keflavíkurflugvelli í gærkvöldi eftir rúmlega
sjö klukkustunda flug frá Blue West One flugvellinum í Græn-
Dregið úr útgjöldum
Að því er fregnir frá London
herma þann 25. ágúst, s.l., hefir
fjármálaráðherrann brezki, Sir
Stafford Cripps, mælt svo fyrir,
að á næsta fjárhagsári, skuli út-
gjöld ríkissjóðs lækkuð um 150
miljónir sterlingspunda, eða
sem svarar 600 miljónum doll-
ara; það þykir sýnt, að ráðstöf-
un þessi muni mælast næsta
misjafnlega fyrir, og vafasamt
hvort verkamannaflokkurinn,
sem stjórnin styðst við, muni
fylgja henni óskiptur að málum;
talið er víst, að þessi sparnaðar
ráðstöfun hafi það í för með sér,
að fjöldi mikill af starfsmönnum
þess opinbera missi atvinnu
sína.
Ýmsum getum er um það
leitt, hver áhrif áminnst ráðstöf
un muni hafa á hinar næstu, al-
mennu þingkosningar, er sam-
kvæmt stjórnarskrá landsins
verða að fara fram á næsta vori.
Eignast tvenna tvíbura
á sama árinu
Mrs. Roymond Hix, sem bú-
sett er í bænum Whitwell í
Tennesseríkinu, hefir eignast
tvenna tvíbura á skemmri tíma
en ári; fyrri tvíburana ól hún
10. september 1948, en þá síðari
þann 17. ágúst síðastliðinn; í
bæði skiptin eignaðist hún pilt
og stúlku, er njóta beztu heilsu.
landi.
Hún flýgur einhreyfils flugvél
og með henni er ungur maður,
Michael Townsend að nafni,
sem er siglingafræðingur henn-
ar. Flugkonan hefir hugsað sér
að halda áfram ferðinni til Lon-
don í dag, ef veður leyfir, með
Hátíðahöld í Skálholti
í tilefni af endurreisn hins
fornfræga menningarseturs
Á SUNNUDAGINN kemur
gengst Skálholtsfélagið fyrir há-
tíðarhöldum í Skálholti, og eru
þangað velkomnir allir þeir,
sem áhuga hafa fyrir því, að
þetta fornfræga menningarset-
ur verði hafið upp úr niðurlæg-
ingu. I sambandi við hátíðahöld-
in mun hr. biskupinn Sigurgeir
Sigurðsson annast altarisguðs-
þjónustu í Skálholtskirkju, en
sr. Bjarni Jónsson o. fl. flytja
ávörp. Blandaður kór syngur
undir stjórn Páls ísólfssonar.
Að því loknu mun Matthías
Þórðarson prófessor flytja er-
indi um sögu staðarins, merki-
leg örnefni og þá forna gripi,
sem þarna eru.
viðkomu í Stornoway á Hebridis
eyjum, til að taka benzín. Tak-
ist henni að fljúga þennan á-
fanga í dag, hefir hún lokið
hnattfluginu fyrst allra kvenna,
á nákvæmlega einu ári, því hún
fór frá London áleiðis í hnatt-
flugið þann 18. ágúst í fyrra-
sumar.
Vélin brotnaði
Þegar til Alaska kom í nóvem
ber í fyrrahaust, brotnaði flug-
vél hennar, eftir nauðlendingu,
en það var ekki henni að kenna,
heldur verkamönnum, sem voru
I
að flytja flugvél hennar, að því
er hún sagði' blaðamanni frá
Morgunblaðinu í gærkveldi.
Eftir að flugvél hennar brotn-
aði, vann hún fyrir sér í Can-
ada í vetur, m. a. sem frammi-
stöðustúlka í veitingahúsi. En
fólk í Canada skaut saman í
flugvél þá, sem hún flýgur nú í,
sem er BT-13 Vultee æfingaflug
vél, tveggja sæta. Lagði hún svo
af stað aftur 8. apríl í vor. — í
London bíður hennar maður
hennar sem er verkfræðingur og
eins og hálfs árs dóttir þeirra.
Sendiherra Kanada
Hinn nvskipaði sendiherra
Kanada hér á Islandi, með að-
setri í Oslo, Edward J. Garland,
afhenti í gær forseta íslands
trúnaðarbréf sitt, við hátíðlega
athöfn á Bessastöðum, að við-
stöddum utanríkisráðherra.
Árið 1956 eru liðnar 9 aldir
síðan biskupsstóll var settur í
Skálholti og fyrsti íslenzkur
biskup vígður. Seinna gaf Gissur
biskup stólnum Skálholtsland
með því skilyrði, að þar skyldi
ávalt vera biskupssetur, meðan
kristni héldist í landinu.
Bannað að halda áfram
1 Canada bönnuðu yfirvöldin
frú Morrow að halda áfram flug
inu, þar sem förin þótti glæfra-
leg, en hún hafði bannið að engu
og flaug til Grænlands. Þangað
kom hún síðastliðinn föstudag,
og segist hafa fengið þar góðar
móttökur.
Að athöfninni lokinni snæddu
sendiherrann og utanríkisráð-
herra, ásamt konum sínum, há-
degisverð í boði forsetahjónanna,
ásamt nokkrum gestum öðrum.
Mbl. 12. ágúst
Hæstu skipin með
nœr 6000 mál
Aflahæstu skipin á síldveið-
unum, Fagriklettur frá Hafnar-
firði og Helga frá Reykjavík,
munu nú vera búin að afla nær
6000 mál og tunnur síldar. —
Þriðja hæsta skipið er Helgi
Helgason frá Vestmannaeyjum
með um 5300 til 5400 mál. Álsey
frá Vestmannaeyjum og Ólafur
Bjarnason Akranesi munu vera
með svipaðan afla, um 4700 til
4800 mál og tunnur.
Helgi Helgason frá Eyjum
var aflahæsta skip á síldveiðun-
um í fyrra og aflaði rúmlega
7000 mál, en næst hæsta skip
mun þá hafa haft innan við 5000
mála afla.
ísafold, 23. ágúst
Margir þjóðræknir menn hafa
fundið sárt til þess hvernig kom
ið er um Skálholt hvernig er-
lendir valdhafar, íslenzk örbirgð
og hirðuleysi hafa búið að því.
Og þar sem nú nálgast mjög níu
alda afmæli biskupsstólsins þar,
stofnuðu nokkrir þeirra félags-
skap í fyrra, sem þeir nefna
Skálholtsfélagið. — Vill félagið
vinna að því, að fyrir þetta af-
mæli risi þar upp kirkja, sam-
boðin minningu biskupsseturs-
ins forna, og að Skálholt verði
framvegis aðsetur vígslubiskups
ins í Skálholtsbiskupsdæmi, og
verkefni þess embættis aukin. Á
þann hátt væri hægt að bæta
fyrir trúnaðarbrot hinna er
lendu valdhafa við fyrirmæli
Gissurs biskups Isleifssonar. Og
þá sýndi þjóðin það, að hún
kann að virða hin helgustu vé
sín.
Hátíðaskáldin í Skálholti á
sunnudaginn eiga meðal annars
að vekja og efla áhuga manna
fyrir þessu sannkallaða metn-
aðarmáli menningarþjóðarinnar
íslenzku.
Isafold, 23. ágúst
Þakkarorð
Ferðin frá Grænlandi gekk
ágætlega, að sögn flugkonunnar.
Björgunarflugvél var send frá
Keflavíkurflugvelli, á móti
henni, en hún fann ekki flug-
vélina. Flugkonan hafði ekki
neitt loftskeytasamband við
Keflavík, vegna þess að tæki
hennar hafði ekki þá bylgju-
lengd, sem Keflavík notar til að
hafa samband við flugvélar. —
Lancasterflugvél biður
um hjálp
Björgunarflugvélin frá Kefla-
vík fékk líka öðru að sinna, því
skeyti kom frá brezkri Lancast-
erflugvél um, að hún væri í
hættu vegna ísingar og auk þess
hefðu flugmennirnir orðið varir
við reyk í flugvélinni, sem þeir
vissu ekki hvernig stæði á.
Lancasterflugvél þessi kom
til Keflavíkur skömmu á undan
brezku flugkonunni og lenti
heilu og höldnu, en slökkvilið
vallarins og sjúkrabifreiðar
voru til taks.
Það fór því þannig, að björg-
unarflugvélin aðstoðaði fjög-
urra hreyfla vél, í stað þeirrar
litlu, sem engrar hjálpar þurfti
við.
Til okkar mörgu og góðu vina, sem glöddu okkur með nærveru
sinni, gjöfum og heillaóskaskeytum úr ýmsum áttum, þegar haldið
var hátíðlegt fimmtíu ára hjónabandsafmæli okkar að Lundar,
14. ágúst 1949.
Á meðan sapian liggur leið vor hér
er Ijúft að minnast vinafjöldans kæra
öll kærleiksorð og velgjörð virða ber
og vinum okkar hjartans þakkir færa
Við getum ekki goldið neinum neitt
en nöfnin öll er sælt að muna og geyma
og yfir alla óska skulum heitt
að andi drottins láti blessun streyma.
Vilborg og Vigfús J. Guttormson
„Sunnudagsflugmaður“
Frú Richarda Morrow Tait og
félagi hennar gistu í Keflavík í
nótt. — Ég er ekki atvinnuflug-
kona, sagði frú Tait við blaða-
mann frá Morgunblaðinu í gær-
kveldi, skömmu eftir að hún
lenti. — Ég lærði að fljúga 1946
og síðan hef ég bara verið það
sem kallað er „Sunnudagsflug-
maður“. Ég fékk það í mig að
fljúga kringum hnöttinn fyrst
kvenna, og á nú bara einn á-
fanga eftir, og ég vona að sá
draumur minn rætist.
ísafold, 23. ág.
Vel að verki verið
Óli N. Kardal — „Hreinn Páls-
son Vestur-íslendinga“, hefir
vakið á sér mikla athygli vegna
raddar sinnar og tóntúlkunar
suður í Jdinneapolis, nú alveg
nýverið; þar tók hann þátt í söng
keppni á laugardaginn var, er
útvarpsstöðin WCCO heldur
vikulega og gengur undir nafn-
inu „Stairway to Stardom“.
Tildrögin að suðurför Óla má
rekja til þess, að hann komst í
kynni við Árna B. Gísla-
son dómara og frú Solveigu
konu hans í New Ulm ú
Minnisotaríkinu, sem dvalið
höfðu á Gimli í sumar, en
„brugðið þar búi“ fyrir rúmri
viku; varð það að ráði, að hann
slæist með þeim í ferðina suður
og tæki þátt í útvarpssamkepni,
sem hlotið hefir miklar vinsæld
ir hjá almenningi í Minnesota
og víðar; varð niðurstaða dóm-
enda sú, að þeir veittu Óla verð-
launin, sem voru fólgin í því, að
honum gæfist kostur á að syngja
á hverjum degi í þessari viku
yfir WCCO stöðina meðan
Minnesota State Fair stendur
yfir, en skemmtiskráin fer fram
kl. 2.30 e. h. daglega og er út-
varpað á bylgjulengd 830, er
heyrist oftast sæmilega hér um
slóðir.
Lagið, sem Óli söng og hlaut
hinn lofsamlega dóm fyrir, var
eftir Steingrím Hall við ljóð
Steingríms Thorsteinssonar
Ástarsæla:
Ég lék við þinn gulllokkinn
bjarta
Og leit inn í augun þín blá.
Þar inni með hugföngnu hjarta
Minn himnanna himin ég sá.
Hrifnir áheyrendur skiptu þús
undum, er dáðu raddmagn og
túlkun sörígvarans.
Þeir Minnesota-íslendingar,
sem hlustað hafa á Óla Kardal
og kynnst hafa söngvurum á Is-
landi, líkja þessum Gimli fiski-
veiðasöngvara við Hrein Páls-
son sjómann frá Hrísey, sem er
nafntogaður, sjálflærður söng-
maður á Fróni.
Óli byrjaði ungur að kyrja
ættjarðarsöngva við undirspil
bergmáls húnvetnskra fjalla, og'
þessum sið hefir hann haldið
uppi á fiskimiðum Winnipeg-
vatns.
Ólafur N. Kardal, í daglegu
tali nefndur Óli, er fæddur á
Blönduósi í Húnaþingi, en ólst
upp í Kárdalstungu og við þann
bæ er hann kendur; hann kom
vestur um haf 12 ára gamall,
dvaldi fyrSt í Hnausabyggð í
Nýja-lslandi, en settist að á
Gimli 1930. Hann er kvæntur
Sylvíu dóttur Guðna heitins
Þorsteinssonar póstafgreiðslu-
manns á Gimli, og tók hún við
póstafgreiðslu að föður sínum
látnum.
Eins og vikið hefir verið að,
hefir Óli átt þess lítinn kost að
afla sér menntunar í sönglist-
um, og má því kallast „ólærður
söngvari af guðs náð“. Nú er í
ráði að hann hefji söngnám við
MacPhail School of Music í
Minneapolis, er Hjörtur Lárus-
son var í mörg ár kennari við;
fylgja þessum vinsæla sjó- og
söngmanni hugheilar árnaðar-
óskir fjölmenns vinahóps.
Fréttaritari Lögbergs
Flóð í Ástralíu
Mikið flóð átti sér stað síðast-
liðna viku í New South Wales.
Sjö manns drukknuðu. Um 30
íveruhús og viðskiptabyggingar
sópuðust í burtu og um 200 stór
skemmdust. 22,000 manna eru
heimilislausir. Skaðinn er tal-
inn nema 3.230,000 sterlings-
pnuda.
ÓIi N. Kardal
Fellibylur veldur stórtjóni
Á laugardaginn þann 27. á-
gúst síðastliðinn æddi sjaldgæf-
ur fellibylur yfir strendur Flor-
idaríkis, er orsakaði eignatjón, »
sem sagt er að skipta muni tug-
um miljóna. Rauðakrossfélagið,
sem skjótt kom á vetvang, skýr-
ir frá því að af 7,000 heimilum í
West Palm Beach, hafi að
minsta kosti 2,000 heimili orðið
fyrir stórskemmdum og að
hundruð manna, kvenna og
barna, séu án skýlis yfir höfuð-
ið; vindhraðinn var talinn að
hafa verið 125 mílur á klukku-
stund; ekki er getið um mann-
tjón annað en það, að tvítugur
piltur hafi drukknað við Miami-
strönd.
Finnur að í alvöru
H. D. G. Crerar hershöfðingi,
sá, er hafði með höndum yfir-
stjórn canadíska hersins á vett-
vangi Norðurálfunnar meðan á
síðustu heimsstyrjöld stóð, hefir
nýverið fundið að því í fullri al-
vöru, hve þjóðin daufheyrist við
þeim skyldum, er hún hafi tek-
ist á herðar gagnvart Atlants-
hafssáttmálanum eða varnar-
bandalagi Vestur-Evrópuþjóð-
anna; pappírsloforð komi í þeim
efnum að litlu haldi án full-
nægjandi herstyrks.
Sendiherra Spánar
31. júlí—Hinn nýskipaði sendi-
herra Spánar á íslandi með að-
setri í Oslo, de Torata greifi, af-
henti í gær forseta íslands trún-
aðar bréf sitt, við hátíðlega at-
höfn að Bessastöðum.
Að athöfninni lokinni sátu
sendiherra og utanríkisráðherra,
hádegisverð í boði forsetahjón-
anna, ásamt nokkrum gestum.
(Frá utanríkisráðuneytinu).
Mbl.
14 nóv. samkomu-
dagur Alþingis
Kjördagar 2 eða 3
17. ágúst
TVENN bráðabirgaðalög voru
sett á ríkisráðsfundi í gær. —
Annað voru lög um breyting á
lögum nr. 3 frá 14. febrúar 1949
um samkomudag reglulegs Al-
þingis 1949. Var ákveðið, að
hann skyldi vera 14. nóvember
næstkomandi. Hitt var breyting
á lögum um kosningar til Al-
þingis nr. 80 frá 7. sept. 1942.
Segir þar, að kjördagar skuli
tveir til þrír, ef veður hamlar,
þannig að kosning geti ekki far-
ið fram í einhverju kjördæmi.
ísafold, 23. ágúst