Lögberg - 05.01.1950, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 5. JANÚAR, 1950
3
Merkur bœkur á vegum „Norðra“ útgáfunnar
Viðtal við Albert Finnbogason framkv.stj.
Bókaútgáfan Norðri er ein stærsta og jafnframt ein sérstæðasta
bókaútgáfa landsins. Hún hefir aflað sér vinsælda meðal þjóðar-
innar fyrir að leggja mikla áherzlu á að gefa út þjóðlegar bækur
ásamt vönduðum skáldsögum, barnabókum og ýmsum öðrum
ritum. f
Tíðindamaður blaðsins sneri
sér nýlega til Alberts J.
Finnbogasonar, forstöðumanns
Norðra og spurði hann bóka-
frétta. Sagði Albert, að starf-
semi Norðra stæði nú með mikl-
um blóma, enda þótt gjaldeyris-
skorturinn og pappírskreppan
væru allri bókagerð nokkur
fjötur um fót.
„Vegna pappírsskortsins áttum
við um tvennt að velja: Annað
var að fækka verulega útgáfu-
bókunum, hitt að minnka upp-
lögin. Við völdum seinni kost-
inn. Þess vegna höfum við eins
fjölbreytt bókaúrval í ár og
endranær. Hins vegar er miklu
minna prentað af hverri bók en
áður. Það ættu menn að athuga
vandlega, sérstaklega varðandi
hinar sérstæðu bækur Norðra
um íslenzkt efni, því að reynsla
undanfarinna ára hefir sýnt, að
erfitt er að fullnægja eftirspurn-
inni eftir þeim.“
Þegar talið berst að jólabók-
unum, sagði Albert, að Norðri
mundi gefa út tvær jólaskáld-
sögur í ár, aðra innlenda, hina
erlenda.
„Innlenda sagan er nýkominn
út og heitir Máttur jarðar eftir
Jón Björnsson. Þetta er falleg
saga, sem vafalaust mun njóta
mikilla vinsælda, enda er Jón
Björnsson sá rithöfundur, sem
virðist ætla að komast næst Jóni
Trausta um lýðhylli.
Erlenda sagan er Allt heims-
ins yndi eftir Margit Söderholm.
Þetta er nýjasta rit höfundarins
fræga, sem samdi Glitra daggir,
grær fold. Kemur þessi nýja
saga út í fyrsta sinn í ár og er
gefin út á öllum Norðurlöndum
samtímis“.
Albert gat þess að aðrar jóla-
bækur Norðra væru sveitalífs-
lýsingin fagra, Sveitin okkar
eftir Þorbjörgu Árnadóttur, rit-
safnið Að vestan og austfirzka
ljóðasafnið Aldrei gleymist
Austurland.
Aðra bækur, sem vafalaust
munu vekja athygli og verða
eftirsóttar jólabækur, eru þess-
ar: Hrakningar og heiðavegir,
Smiður Andrésson og þœttir,
Göngur og réttir II, Frá mönn-
um og skepnum eftir dr. Brodda
Jóhannesson, Brynjólfur biskup
Sveinsson eftir Torfhildi Hólm
og Lýsing Eyjafjarðar, mikið rit
og vandað, er Steindór Stein-
dórsson frá Hlöðum hefir séð
um að tilhlutan Eyfirðingafé-
lagsins.
Að lokum spyrjum vér Albert,
hvort rétt sé, sem heyrzt hafi,
að von væri á nýrri bók fyrir
jól um hesta. „Já, sem betur fer
er hægt að staðfesta þann orð-
róm og gleðja með því alla hest-
elska íslendinga, en þeir eru
miklu fleiri en þið, blaðamenn-
irnir, ef til vill haldið.
Bókin, sem um er að ræða,
nefnist Fákur. Hún er gefin út
af hinu athafnasama hesta-
mannafélagi höfuðstaðarins
„Fáki“, en Norðri hefir tekið að
sér aðalumboð bókarinnar fyrir
GERANIUMS
18 for 15c
Everyone interested in
houseplants should plant
a packet or two or our
Geranium Seed. We offer
a gorgeous collection
containing Dazzling Scar-
let, Flame Red, Brick
Red, Crimson, Maroon,
Vermilion, Scarlet, Sal-
mon, Cerise. Orange-Red,
Salmon - Pink, B r i g h t
Pink, Peach, Blush Rose,
White, Blotched. Varie-
gated, Margined. Easy to grow from seed
and often bloom 90 days after planting.
(Pkt. 15c) (2 for 25c) postpaid. Plant now.
SPECIAL OFFER: 1 pkt. as above and 5
pkts of other ChoiCe Houseplant Seeds. all
different and easily grown in house.
Value $1.25, all for 60c postpaid.
b EDCC OUR BIG 1950 SEED 4
E ri\CC AND NURSERY BOOK I
mönnum og hestum, kappreið-
um og fleira. Það verða sannar-
og falleg með fjölda mynda af
félagið. Fákur verður mikil bók
lega svipríkir þættir og skemmti
legir úr sögu Reykjavíkur, sem
þar birtast. Sennilega verður sá
þjóðlegi svipur, sem hestar og
hestamenn setja á bæjarfélagið,
langlífastur af öllu því, sem ís-
lenzkt er í fari höfuðstaðarbúa á
ókomnum árum.“
Það má með sanni segja, að
bókaútgáfan Norðri er ein þjóð-
legasta bókaútgáfa landsins. Hún
hefir allt frá upphafi lagt meg-
ináherzlu á að hafa jafnan á
boðstólum bækur um þjóðlegt
efni, sérstæðar bækur skrifaðar
af íslenzkum fræðimönnum.
Jafnframt þessu hefir hún gefið
út margar úrvals skáldsögur og
barnabækur, innlendar og er-
lendar. Vísir, 25. póv.
Heildarútgafa á verkum
Guðmundur frá Sandi.
Það er áreiðanlega öllum
þeim mikið gleðiefni, sem unna
góðum innlendum bókmenntum,
að heildarútgáfa skuli vera
væntanleg á ritum Guðmundar
Friðjónssonar frá Sandi.
Allir, sem vaxnir eru úr grasi,
kannast við Guðmund Friðjóns-
son, hafa að minnsta kosti heyrt
hans getið, þótt þeir hafi ekki
haft tækifæri til að lesa mikið
af verkum hans, en þeir, sem
komnir eru á fullorðinsár eða
heldur lengra á æviskeiði sínu
vita að hann var einn í hópi
hinna beztu rithöfunda og
skálda sem risu upp úti um
byggðir landsins í lok síðustu
aldar. Guðmundur vár í þeim
hópi, sem erjaði jafnt móður-
moldina og hinn andlega akur
þjóðarinnar.
Það hefir löngum verið sagt
urp sveitaskáld íslendinga, að
þeir hafi margir verið furðu af-
kastamiklir á andlega sviðinu,
þar sem þeir urðu jafnframt að
ganga að allri vinnu hins ó-
breytta sveitamanns. Það er að-
eins dæmi um frjómagn sálu
þeirra og Guðmundur frá Sandi
var ekki afkastaminnstur. En
sennilega gera menn sér ekki al-
mennt ljóst, hver afkastamaður
hann hefir verið, fyrr en nú við
heildarútgáfu verka hans, því að
þeim er ætlað að koma út í sex
eða sjö bindum.
Hið fyrsta, sem nú er komið
á bókamarkaðinn, er nærri 20
arkir, auk formála, sem er eftir
dr. Stefán Einarsson í Baltimore,
svo að það er ekkert'smáræðis-
verk, sem eftir hann liggur, þeg-
ar þess er gætt, að það er allt
unnið eftir að hann hefir lagt
frá sér orf og ljá eða milli gegn-
inga.
1 „niðurstöðu“ formála sins
kemst dr. Stefán þannig að orði:
„Undarleg er örlögin, og fár
veit sína ævina fyrr en öll er.
Guðmundur hafði ekki búizt
við miklu af lífinu í æksu: hann
hélt sig bráðfeigan. Ef til vill var
það framar öllu þessi hugsun,
sem hélt honum við lífið, knúði
hann til starfa, meða dagur var
á lofti. Meðan hann nyti lífsins,
skyldi hann ekki hlífast við að
taka þar í streng, sem honum
þótti helzt við þurfa, „nýtr
manngi nás“.
En dagurinn varð miklu lengri
og ríkari en Guðmund hafði
nokkuru sinni órað fyrir . . .“
Sennilega hefir Guðmundur
ekki harmað það, að feigðarótti
hans var ekki á rökum reistur
og þjóð hans má einnig vera
þakklát fyrir það.
Það er Bókaútgáfa Guðjóns Ó„
sem ræðst í þessa miklu heildar-
útgáfu og sýnir fyrsta bindið, að
vel verður til hennar vandað.
Er leyndardómur
Stradivariusar
fundinn?
Fyrir meira en 200 árum skrif-
aði Stradivarius, fiðlusmiðurinn
heimsfrægi, skiptavini sínum
bréf, til að gera grein fyrir hvers
vegna afgreiðslu á fiðlu einni,
sem hann hafði pantað hefði
seinkað. Fiðlan væri afgreidd
fyrir löngu, ef lakkinu á henni
hefði ekki gengið svo illa að
þorna, stóð í bréfinu.
Hundrað árum áður hafði
fiðlusmiður í sama bæ, Gremona
í Italíu, sent bréf líks efnis. Þar.
stóð að hann gæti ekki sent fiðl-
una fyrr en hún hefði 'verið
þurrkuð í sterkum sólarhita.
Þetta voru tveir lyklar að gát-
unni, sem efnafræðingurinn
Joseph Michelmann frá Cincin-
nati hefir verið að bisa við að
ráða í 11 ár og finna ástæðuna til
ágætis Stradivarius-fiðlanna.
Margir hallast nfl. að því að yf-
irburðir hennar séu fólgnir í
lökkuninni. „Margt bendir á, að
lakkfernisinn ráði mestu um
hljómfegurð og hreim þessarar
fiðlu,“ segir Encyclopædia Bri-
tannica.
Nú hefir Michelmann ráðið
gátuna. Hann hefir búið til lakk-
fernis, sem er nákvæmlega sá
sami og þessi, sem fiðlusmiðirnir
í Cremona notuðu. Uppskriptin
er einföld og lítill vandi að búa
þetta lakk til. Hundruð viðvan-
ingar og efnafræðingar hafa
reynt það en engum tekist fyrr
en Michelmann, sem glímdi við
það 1935—1946.
Fyrrum héldu allir að fiðlu-
smiðirnir notuðu uppskrift, sem
þeir héldu stranglega leyndri og
væri mjög flókin, því að rétt eft-
ir 1750 hvarf gamla lakkið allt í
einu af nýjum fiðlum og kom
ekki aftur. En Michelmann var
á gagnstæðri skoðun. Hann áleit
að uppskriftin hefði verið svo
einföld að ekki hefði þótt ástæða
til að skrifa hana, en svo hefði
hún blátt áfram gleymst—menn
fóru að nota aðrar, sem þeir
héldu að væru betri.
Hann vissi að gömlu fiðlusmið
irnir voru fákunnandi í efna-
fræði og höfðu ekki nema fáum
efnum úr að velja. Svo fór hann
að leita að „fagbókmenntum“ í
þessari grein, frá 1550. 1 bók eft-
ir Alexis nokkurn frá Piemont
fann hann ýmsar einkennilegar
uppskriftir á lakkfernis. Þar var
safran, terpentína, reykelsi,
mastika, einirharpix, benso-
harpix og tréterpentína. Önnur
bók frá 1564, eftir Fioravanti,
staðfesti það sem Alexis hafði
skrifað. Michelmann segir í bók
sinni „Violin Varnish“, að í þess-
um bókum séu nægilegar upp-
lýsingar um lakkið, sem gömlu
ítalirnir notuðu. Þær hafa verið
öllum opnar í margar aldir, en
engin litið við þeim.
Þó var engan veginn hlaupið
að því að búa til uppskrift eftir
þessum bókum. Hvar átti t.d. að
fá „lessive du barbier“? sem orð-
rétt þýðir rakaraþvott? Eða
kannske var átt við „þá skeggj-
uðu“—þ.e.a.s. spekinga og gull-
gerðarmenn? Michelmann var
lengi að hugsa málið. Loks komst
hann að raun um að þetta mundi
þýða raksápu, og nú fór hann að
rannsaka hvernig sápan var
gerð, hvers konar aska var not-
uð í sápulútina o.s. frv.
Hann var í átta ár að reyna
og setti saman 450 blönduteg-
undir, sem allar voru prófaðar.
Hann rannsakaði alls konar tré-
tegundir og eyðilagði 5 fiðlur við
tilraunir, sem hann hefði getað
komist hjá, ef hann hefði haft
ekta Stardivariusfiðlu við hend-
ina. En eigendur slíkra fiðla, sem
höfðu keypt þær fyrir 50.000
dollara stykkið, kærðu sig ekki
um að lána þær manni, sem var
að reyna að búa til samkeppnis-
færar fiðlur.
Loks var markinu náð: hann
bjó til 14 fiðlur, sem voru kalk-
bornar með nýja lakkinu. Þær
virtust hafa sama fína fagra
hreiminn og gömlu Stradivarius-
fiðlurnar. Michelmann taldi það
eina ráðið til að sanna gildi upp-
götvunar sinnar, að skrifa bók
um hana, og það gerði hann.
Undir eins og bókin var komin
út fékk hann tilboð um lakkflís-
ar af 12 gömlum fiðlum. Við
efnagreiningu og ljósbrotsskoð-
un reyndist lakkið af þeim að
vera alveg eins og Michelmanns-
lakkið. I lakki þessu eru þessi
efni: tréterpentína, þynnt kalí-
lút og álún. Auk þess spritt og
alizarin eða zinksúlfat, til að
ráða litnum. — Og hversvegna
þurfti að þurrka fiðlurnar svo
lengi í sólskini? Sumpart vegna
þess að lakkið þornaði svo seint
og sumpart vegna þess að hrá
línolía var jafnan borin á viðinn,
áður en hann var lakkborinn.
Michelmann spáir lakkinu
sínu glæsilegra framtíð. Það er
ódýrt og hægt að framleiða það í
öllum litum. Auk þess er það
fallegt og hæfir vel á húsgögn,
plastvörur og til litmyndaprent-
unar. Fálkinn
íslenzkir togarar
selja nú ekki fyrir
iöndunarkostnaði
í Englandi
Isfiskmarkaðurinn í Bretlandi
landi hefir nú versnað enn, svo
að ekki er tekið á móti fiski í
Grimsby í dag, vegna þess hve
mikið hefir borizt að síðustu
daga.
Togarinn Kaldbakur, sem nú
er í Grimsby, byrjaði að selja í
gær. Afli skipsins var 4900 kitt
og þegar markaði lauk voru ó-
seld um 2080 kitt af fyrsta flokks
þorski. Hefir það aldrei komið
fyrir í Grimsby, að jafnmikið af
góðum þorski hafi ekki. selzt.
Ennfremur voru óseld af afla
hans á áttunda hundrað kitt af
ufsa og karfa. Samtals seldust
ekki um 2800 kitt af 4900, sem
skipið kom með, en fyrir það
sem seldist, fengust 3900 pund
brúttó.
Selur ekki fyrir löndun
og tollum.
Svo sem Vísir hefir áður skýrt
frá, átti togarinn Úranus að selja
í Grimsby fullfermi af prýðileg-
um fiski ,sem aflaðist í Hvíta-
hafi. Vegna þess, hve markaður-
inn í Grimsby var yfirfullur, var
skipið sent þaðan til Aberdeen,
sem er sólarhrings sigling. Er
ekki búizt við, að skipið selji
fyrir löndunarkostnaði og toll-
um, frekar en aðrir íslenzkir tog
arar, sem selt hafa í Bretlandi í
þessari viku og síðustu. Um 2300
vættir af afla Úranusar voru á
uppboði í morgun og seldust fyr
ir 1784 pund, en af því magni
voru óseldar um 1080 vættir er
markaði lauk. Úranus var með
fyrsta flokks fisk. Það sem eftir
er af afla skipsins verður selt
á mánudag. — I Aberdeen er
jafnmikið af fiski svo sem annars
staðar í Bretlandi.
Vegna þess hve vel aflast í
Hvítahafi hafa fregnir komið um
það, að íslendingum muni ekki
leyft að landa í Þýzkalandi í
desember, sem vonir stóðu til.
Sem dæmi um vandræði tog-
araútgerðarinnar má nefna, að
það hefir k’omið fyrir, að senda
hefir þurft peninga út til þess
að hægt væri að greiða skips-
höfnunum sterlingspundahluta
sinn. — VÍSIR, 26. nóv.
Eftir að hafa velt fyrir sér ár-
angrinum af tekjuskattinum sín
um nokkrar vikur, skrifaði Tom-
kins skattstjóranum og bað hann
um að taka kaupið sitt, en lofa
sér að fá skattinn.
Business and Professional Cards
SELKIRK HETAL PRODUCTS LTD.
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
við, heldur hita frá að rjúka út
með reyknum — Skrifið símið til
KELLY SVEINSSON
187 Butherland Ave., Winnipeg
Sími 54 358
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smith St. Winnipeg
Phone 924 624
PARKER, PARKER
& KRISTJANSSON
Barristers - Solicitors
Ben C. Parker, K.C.
B. Stuart Parker, A. F. Kristjansson
500 Canadian Bank of Commerce
Chambers
Winnipeg, Man. Phone 923 561
JOHN A. HILLSMAN.
M.D.. Ch. M.
332 Medical Arts. Bldg.
OFFICB 929 349 Home 403 2*8
Office Ph, 925 668 Res, 4C4 319
N0RMAN S.BERGMAN, B.A..LL.B.
Barrlster, Solidtor, etc.
411 Childs Bldg,
WINNIPEG CANADA
Phone 724 944
Dr. S. J. Jóhannesson
SUITE 6 — 652 HOME ST.
Viðtalstlml 3—5 eftir hádegl
447 Portage Ave,
Ph, 926 885
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk. Man
Office hrs. 2.30—6 p.m.
Phones: Office 26 — Res. 280
Phone 21101 ESTIMATES
FREE
J. M. INGIMUNDSON
Asphalt Roofs and Insuiated
Siding — Repairs
632 Simcoe St. Wlnnipeg, Man.
DR. A. V. JOHNSON
Dentiat
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talelmi 925 826 Heimllla 62 892
DR. K. J. AUSTMANN
BérJrœtUngur i augna, eyrna, nej
og kverka siúkdómum.
209 Medical Arts Bldg.
Stofutimi: 2.00 U1 5.00 e. h.
DR. ROBERT BLACK
BérJrœOingur i augna, eyma,
nej og hdlssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and Kennedy St.
Skrifstofuslml 923 851
Heimaslml 403 794
EYOLFSON’S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
islenzkur lyjsali
Fðlk getur pantað meðul og
annað með pðsti.
Fljðt afgreiðsla.
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur llkkistur og annast um flt-
farir. Allur útbflnaður sá bezU.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnlsvarða og legsteina.
Skrifstofu talsíml 27 324
Heímflls talslml 26 444
Office Phone Res Phone
924 762 726 115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDG.
Oíflce Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appolntment
Drs. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GEN. TRU8T8
BUILDING
Cor. Portage Ave. og Smlth 8L
Phone 926 952 WINNIPBM
Cars Bought and Sold
SQUARE DEAL
MOTOR SALES
"The WorkÁng Man’s Friend"
Ph: 26464
297 Princbss Strkbt
HalJ Block N. Dogan
SARGENT TAXI
Phons 722 401
FOR QUICK RELIABLE
SERVICE
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG.
Fasteignasalar. Leigja hfls. Ct-
vega penlngalán og olds^byrgð.
bifreiðaábyrgð, o. m. frv.
Phone 927 528
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögJrœlHngar
209BANK OF NOVA SCOTIA BG.
Portage og Garry St.
Phone 928 291
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan, Wpg.
Phone 926 441
GUNDRY PYMORE
Limited
British Quality Fish Netting
68 VICTORIA ST„ WINNIPBG
Phone 98 211
Manager T. R. THORVALDBON
Your patronage will be appreciated
Phone 927 025
H. J. H. Palmason, C.A.
H. J. PALMASON St CO.
Chartered Acconntants
305 Confederatlon Life Bld*.
Wlnnipeg Manitobs
C A N A D I A N FISH !
PRODUCERS, LTD.
J. H. PAOE, Managing Director
Wholesale Distributors of Fraeh
and Frozen Fish.
311 CHAMBERS STREET
Office Ph. 26 328 ites. Ph. 78 917
Phone 49 469
Radio Service Speciallsta
ELECTRONIC LABS.
H. THORKELBON, Prop.
The most up-to-date Sound
Equipment System.
692 ERIN SL WINNIPEG
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 8COTT BLK, Stmi 928 S2T
Wholesale Distributors oj
FRESH AND FROZEN FISH