Lögberg - 05.01.1950, Page 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 5. JANÚAR, 1950
FORRÉTTINDI
Eftir GILBERT PARKER
J. J. Bildfell þýddi. — Ljóöin i þessari aögu eru
þýdd af Dr. Sig. Júl. Jóhanneasyni.
„Farðu fljótt inn í næsta herbergi“,
sagði hann. Mér er sama hvað að hönd-
um ber. Ég skal ekki — ég lofa þér því
upp á æru mína!“
Hún leit með þakklátum augum til
hans, og þegar að bjarndýrstjaldið féll
niður fyrir aftan hana, setti hann glas-
ið með eiturvatninu í vasa sinn.
Útidyrahurðinni var lokið upp og
Rossignol ábóti kom inn og á eftir hon-
um komu, signorinn, presturinn og Jó
Portugais. Charley horfði rólegur á þá
og beið.
Svipurinn á andliti ábótans var enn
kaldur og harður, en málrómur hans
var mannúðlegur þegar að hann ávarp-
aði Charley og sagði: „Monsieur, ég hefi
ráðið við mig að fSRa orð þín trúanleg.
Ég er orðinn sannfærður um, að þú ert
ekki maðurinn, sem glæpinn framdi. Þú
hefir máske ástæðu fyrir því, að segja
ekki til hver þú ert!“
Hefði Charley verið fangi fyrir rétti
þá hefði hann ekki getað orðið meira
undrandi — jafnvel þó að dómarinn
væri búínn að finna hann sekann, en
einhver nýr vitnisburður hefði komið
fram á síðustu mínútunni, sem frelsaði
hann, áður en dauðadómurinn var kveð
inn upp.
Charley komst í ákafa geðshrær-
ingu, sem í svip dróg úr honum nálega
allan mátt. í öðru herbergi í húsinu var
stúlka, sem varð að grípa fyrir munn
sér með höndunum til þess að hrópa
ekki upp í gleði hrifningu.
Charley hneigði sig. „Þér sást yfir
monsieur“, sagði hann — „ég bið þig,
monsieur, að vera ekki að biðja velvirð-
ingar á því“.
XXXIV. KAPÍTULI
Launsátið
Vikur liðu sumarið var á enda, og
komið haust. Uppskeruhátíðin var lið-
in hjá og haustplægingarnar vel á veg
komnar. Reykjarbrælan frá kornstanga
stúfunum blandaðist saman við ylminn
frá balsamviðnum og aldingörðunum.
Á fölnandi gróður hlíðanna sló rauð-
leitum, gulum og brúnum lit eins langt
eins og augað eygði. En yfir allri hrörn-
un ársins sveif hið þverrandi afl lífs og
gróðurs.
Sumarið hafði verið hagsælt í Chau-
dieredalnum. Uppskeran hafði verið
meiri og betri, en að elztu menn þar í
dalnum mundu eftir áður, og þó hafði
hún verið mikil og góð svo árum skifti
áður. Enginn hafði dáið þar í dalnum
um sumarið, en fjöldi barna fæðst.
Þegar Filion Lacasse var að tala um
þetta benti hann á, að jafnvel kona
friðdómarans hefði ekki látið sitt eftir
liggja að auka mannkynið með því að
hún á árinu hefði eignast tvíbura. Maxi-
milian Cour, sem var allra manna hjá-
trúarfyllstur, sló þrisvar hægt með fing-
urgómunum á borðið til þess að tryggja
framtíðarvelgengni barnafæðinganna í
Chaudiere.
Bakarinn var því miður of seinn á
sér, því daginn eftir var friðdómarinn
fluttur heim til sín með byssuskot í öðr-
um fætinum. Hann hafði verið ginnt-
ur á andaveiðar á vatni sem var tutt-
ugu mílur í burtu frá heimili hans —
vestur á hinum svokölluðu fjögra fjalla
hæðum og var þar fyrir slysni skotinn
í fótinn. Þar sem þetta slys kom fyrir
var Indíánabygð, þar sem söfnuðurinn
í Chaudiere hélt uppi trúboði við og við
og stóð stundum fyrir að partar úr písl-
arsögunni væru sýndir á leiksviði. Hann
hafði verið fluttur heim þaðan af félög-
um sínum, og læknir úr næstu sveit
sóttur. Presturinn hjálpaði lækninum
til að byrja með, til að hreinsa og kanna
sárið, en hann þurfti að taka það nærri
sér. Þegar mest reið á í sambandi við
könnun sársins bar skraddarann að
garði, og nokkrum mínútum síðar hafði
hann tekið við af prestinum, að hjálpa
lækninum til að ná höglunum úr fæti
friðdómarans'og búa um sárið.
Charley þekkti ekkert inn á skurð-
lækningar, en hann var laginn með
hendurnar, sjónin skörp, og hann var
vel útsjónarsamur. Eftir að læknirinn
var búinn að ganga frá sárinu, þvoði
hann sér um hendurnar og horfði með
velþóknun á Charley.
„Þakka þér fyrir monsieur“, sagði
hann um leið og hann tók handklæði
og þerraði á sér hendurnar. „Ég hefði
ekki getað gjört þetta án þinnar hjálp-
ar. Það hefir tekist furðu vel, og þú átt
þinn þátt í því“.
Charley hneigði sig. „Það er góður
siður, að hrósa ekki happi fyrr en happ-
ið er hlotið“, sagði hann. „Kunningi okk
ar hérna á þunga þraut fyrir höndum —
er ekkisvo?“
„Ég býst við að það sé satt“, sagði
læknirinn, strauk vangaskegg sitt og
leit í spegin, sem hékk á herbergisveggn
um. „Veizt þú hvort maddaman á nokk-
uð til að hressa sig á, eða lögg af víni?“
bætti hann við, togaði niður vesti sitt
og hagræddi hálsbindinu.
„Það er ekki ólíklegt“, svaraði Char-
ley, gekk út að glugganum oð horfði út.
Læknirinn sneri sér við.*undrandi
Hann var vanur því að gaumur væri gef
inn að því, sem að hann sagði, og hann
hafði ætlast til að skraddarinn mundi
gjöra það líka.
„Það er ekki óhugsandi — held-
urðu?“ spurði hann með eftirvæntingu.
Það eru vanalega reiddar fram góð-
gjörðir, en vesalings konan — maddam-
an, hefir verið upptekin við bónda sinn“.
„Og tvíburana, tók Charley fram í
þurlega — og húsið, sem hún hefir enga
hjálp við, nema kerlingarskarið gamla,
sem er í eldhúsinu. Konur eru þrælar
vanans, en hér kemur hún eins og að
ég sagði —“.
Hann þagnaöi allt í einu, því í her-
bergisdyrunum stóð Rósalie Evanturel.
Læknirinn var svo upptekinn við að búa
sig til ferðar, að hann sá ekki augnatil-
litið, sem þau Rósalie og Charley gáfu
hvort öðru.
Rósalie hafði ekki verið heima síð-
ustu tvo mánuðina. Hún hafði farið með
föður sinn veikann til Quebec. Hann
veiktist tveimur dögum eftir atburðina
alvarlegu, sem að gerðust í litla húsinu
á Verdómefjöllunum, og hún fór með
honum til Quebec þar sem að holds-
skurður var gerður á honum. Rossignol
ábóti hafði lofast til að sjá um að hann
fengi pláss á sjúkrahúsinu, og Jó Portu-
gais fór með þeim til þess, eftir því sem
hann sjálfur sagði, að líta eftir M. Evan-
turel.
Þegar að Rósalie fór í þá ferð kvaddi
hún Charley, eins og aðra, sem við-
staddir voru þegar að hún fór af stað,
en prívatlega hafði ekkert orð farið
þeirra á milli, síðan daginn sem að hún
hafði sagt honum, að hvert sem að hann
færi, þangað færi hún líka, í lífi og í
dauða.
„Þú hefir verið tvo mánuði í burtu“,
sagði Charley, eftir að þau höfðu heils-
ast með handabandi þegjandi.
„Tvo mánuði í gær“, svaraði hún.
„Um sólarlagið“, bætti hann við.
„Það var verið að hringja kirkju-
klukkunum til kveldbæna“, svaraði hún
rólega, þó að hjartað berðist um í brjósti
hennar og hendurnar væru óstyrkar.
En allt fór þetta fram hjá lækninum,
sem hafði allan hugann á matnum og
víninu.
„Vilt þú ekki hafa staup af víni með
mér?“ spurði læknirinn og rétti Char-
ley staup.
„Vínið og ég eigum ekki vel saman“,
svaraði Charley.
„Heilsunnar vegna?“ spurði lækn-
irinn, sem staðinn var upp frá borðinu
og var að hneppa að sér frakkann og í
þann veginn að leggja af stað heim til
sín. Hann gekk fast upp að Charley og
sagði: „Ég vil ekki níðast á þér, mon-
sieur; en veiki maðurinn er þarfur þjónn
byggðar sinnar, — skilurðu mig? Meiðsl
in eru viðkvæm og vandfarið með þau
og mikið þætti mér vænt um, ef að ég
mætti reiða mig á þig í nokkra daga til
að líta eftir honum .Presturinn mundi
gera það, en þú ert ungur, og þér er svo
sýnt um hlutina — skilurðu hvað ég
meina? Helmingurinn af borguninni,
sem ég fæ, gengur til þín, ef að þú vilt
hafa vakandi auga á honum, — koma
til hans þrisvar á dag og vera hjá hon-
um á næturna nokkurn tíma. Ég er
hræddur við hitaveiki. Hann benti Char
ley að koma með sér út að glugganum,
og talaði þar eitthvað við hann hljóð-
lega. „Þú skilur mig“, sagði hann glað-
lega og sneri sér að Rósalie.
„Já, mikið vel“, svaraði Charley og
dró sig til baka frá lækninum því hann
fann vínþefinn af honum og kadlur svit-
inn braust út um hann allan, og hann
fann vínnautnarþrána gömlu leggjast
yfir sig eins og farg. „Ég skal gjöra það,
sem að ég get“, sagði hann.
„Komdu mín kæra“, sagði læknir-
inn við Rósalie. „Við skulum fara og líta
á hann föður þinn“.
Charley hafði haft augun á vínflösk-
unni, sem stóð á borðinu, en þegar Rósa
lie sneri sér að honum til að kveðja
hann, þá sagði hann nokkuð hastur:
„Gjörðu svo vel að taka bakkann og
leyfarnar til frú Dauphin“. —
Hún leit spyrjandi augum á Charley,
því að hún áttaði sig ekki undir eins á
hinu eldlega augnaráði hans. Kafrjóð
lyfti hún bakkanum með leyfunum af
borðinu og með lífsfjörið svellandi um
æðar sér sagði hún:
„Það er dásamlegt að lifa, er það
ekki?“ #
Hann kinkaði kolli, brosti og áhyggju
svipnum létti af andliti hans. Kvenn-
eðlið í henni hafði unnið sigr á óvini
hans.
XXXV. KAPÍTULI
Maximilian Cour og annar koma
Það er dásamlegt að lifa, er það?
Á haustin þegar að maður andar að
sér vínþrúguloftinu. Það virtist svo sann
arlega, — jafnvel Charley virtist það,
þar sem að hann vann allan daginn á
verkstæði sínu, með dyrnar opnar, sem
haustsólin skein í gegnum. Og líka þeg-
ar að hann sat hálfar og heilar næturn-
ar við rúm Marcisse Dauphins og einn-
ig, er hann sat við vöggu tvíburanna, á
meðan að frú Dauphin hagræddi manni
sínum. Svar Charley við spurningu
Rósalie var í því falið, að sjón hans
hafði aldrei verið eins skörp, hann sjálf-
ur aldrei eins vel lifandi og fótspor hans
aldrei eins létt, eins og vikuna, sem að
hann vann tveggja manna verk. Hann
var vonbetri en hann hafði nokkurn-
tíma verið, síðan daginn, sem hann
vaknaði og mundi eftir sér í kyrðinni á
Verdómefjöllunum. Hann hafði fundið
meðalið við hinni miklu ástríðu sinni —
við hinum nagandi vana, sem hafði næst
um riðið honum að fullu um kveldið,
þegar hann hafði heyrt Jón Brown
syngja Kampavíns-Charley. Með eigin
vilja og óbifanlegum ásetningi, hafði
hann neitað sér um að nota meðulin,
sem bróðir prestsins sendi honum. En
á hátíð Jóhannesar skírara, hafði þessi
sterki vilji hans brugðist honum, andans
atgjörfi hans, rökfimi og ráðsnild —
bognað og brotnað eins og reyr, fyrir
ofur afli ástríðunnar. En nú var hann
haldinn af nýju afli. Þegar að hann var
að því kominn að rétta út hendina eftir
vínglasinu í húsi friðdómarans, og hann
í fyrsta sinni á ævinni leitað aðstoðar,
þá hljómaði konurödd í eyrum hans:
„Það er dásamlegt að lifa, er það ekki?“
og áformi hans var hnekkt. Augnaráð
konu hafði lægt rót ástríðnanna í huga
hans. Hann hafði aldrei áður treyst á
hinar siðferðilegu og andlegu hvatir
sjálfs sín. Það, sem til var af slíkri skap-
gerðarkend hjá honum var af ósýnilegri
stærð, — sem hvorki var hægt að marg-
falda, eða mæla — hafði legið í frum-
dvala ættarerfðanna í blóði hans, en
eins afllaus og meðul sem svift hafa
verið áhrifum sínum með útþynningu.
Rósálie hafði vakið aftur hina uppruna-
legu eðlisskapgerð hans. Dagarnir kyr-
látu, sem hann hafði lifað í Chaudiere,
meðvitund hans um syndsamlegt fram-
ferði þeirra Jó Portugais og Lauis Tru-
del, hið einfalda líf fólksins, sem hann
var á meðal — hinar einföldu lygar, ó-
hagganlega sannleik, augljósu sorg,
meðfæddu gleði, barnalegu trú og ó-
hefluðu óknitti, fyrirgefanlega sökum
þess, að þeir voru framdir með opin-
berri frekju — hafði haft sín áhrif á
hann. Andrúmsloftið allt hafði brotið
vanans bönd og gjört hann að nýjum
manni, svo þegar að hann féll fyrir vín-
nautnarástríðunni, sem heltók hann,
þá var hin eðlilega heilbrigði hans og
hinn vaxandi andlegi þroski hans bor-
inn ofurliði, svo að það reið honum næst
um því að fullu. Það var fyrsta leit hans
að afli utan sjálfs sín — að verkandi lög
máli, sem var hinni sjálföldu lífsstefnu
hans ókunnugt, og svarið hafði hann
fengið tafarlaust og fullnæ^jandi. En
hvað var svarið? Hann fékkst ekki um
það, hann hafði ekki enn komist lengra
á þeirri leið, en að byrjunarreynslunni
og í bili, að minsta kosti, bar minna á
hinni fyrri spurninga þrá hans. Hver
einasta ný og voldug tilfinnig, á sitt á-
hrifavald, nær sínu æðsta stigi, áður en
hún sameinast jafnvægi siðferðislífsins.
Hann var í hálfgerðum vandræðum.
Eitt kveld, er hann sat við rúm Nar-
casse Dauphins, sem nú var á batavegi,
kom í huga hans texti ræðu einnar, er
hann heyrði Jón Brown flytja: „Meiri
elsku hefir enginn en þá, að hann láti
lífið fyrir vini sína“. Hann hafði verið
að hugsa um Rósalie, og daginn á Va-
drómefjöllunum. Hún hefði ekki aðeins
verið reiðubúin að deyja með honum,
heldur líka til að deyja fyrir hann, ef á
hefði þurft að halda. Hvað var það, sem
hann gat gefið í staðinn?
Friðdómarinn hafði legið í rúmi sínu
og ekki tekið augun af Charley á með-
an að hann sat í þessum hugleiðingum
sínum. Nú tók hann til máls:
„Monsieur, þú hefir verið mér góð-
ur“. Charley lagði hendina á handlegg
sjúklingsins.
„Ekki finnst mér það. En ef að þú
steinþegir, þá skal ég halda að þú mein-
ir það“.
Friðdómarinn hristi höfuðið. „Ég
hefi ekki sagt orð í heilan klukkutíma.
Það er engin hitaveiki í mér og það er
nokkuð sem að ég þarf að segja, þegar
ég er búinn að því, þá líður mér betur —
áreiðanlega* Ég ætla að gera ærlega
búningsbót. Ég hélt einu sinni að þú
værir þetta eða hitt, — ég ætla ekki að
segja, hvað að ég hélt þig vera. Ég sagði,
að þú værir að skipta þér af málum
manna, að gefa þeim ráð, eins og þú
gafst Filion Lacasse og taka brauðið
frá munni mér — ég sagði það!“
Hann þagnaði, reisti sig á olboga í
rúminu, strauk hárið aftur með eyrun-
um, leit í spegil, sem var á veggnum í
herberginu ánægjulega og sagði með
spekingssvip: „En mönnum er gjarnt á
að misdæma! Þú hefir nú unnið fyrir
mínu daglega brauði, — nei, nei, mon-
sieur, þú verður að hlusta á mig! Og
unnið þitt daglega verk að auki, þú hef-
ir tekið að þér að vinna mitt daglega
verk síðan að ég varð fyrir þessu ó-
happi, og leyst það af hendi eins vel og
nokkur lögfræðingur gat leyst það, en
afhent konunni minni hvert einasta
cent, sem inn kom“.
„Hvað verkið, sem að ég hefi gjört
fyrir þig snertir, þá tel ég það ekki, —
þið friðdómararnir eigið ekki annríkt",
svaraði Charley og bætti við: „Þú getur
hjálpað mér við skærin og nálina í stað-
inn, einhvern tíma“.
í einlægni, sem friðdómaranum var
eiginleg, svaraði hann: „Þú ert undur-
samlegur skraddari“.
Charley hló, en það hafði sjaldan,
eða aldrei komið fyrir síðan að hann
kom til Chaudiere, en það var þó ein-
kennilegur sannleikur, að handiðn hans
veitti honum óblandna ánægju við að
sauma og sníða föt, handa bændunum í
Chaudiere og sonum þeirra, og treyjur
handa dætrum þeirra og konum —
ánægjumeiri og sælli, en hann hafði áð-
ur verið í öllu lífi sínu.
Að vinna með höndunum var hon-
um metnaður, sem gekk tilbeiðslu næst.
Hann vissi vel, að friðdómarinn meinti
ekki, að hann væri aðdáunarverður fyr-
ir skraddaraiðn sína, en hann lét það
ekki á sér heyra þegar að hann svar-
aði þurrlega: „Þú varst ánægður með
frakkan, sem ég saumaði handa þér
síðast, ég held að þú hafir verið í hon-
um þegar þú varst skotinn. Hann fór
þér ágætlega“.
Friðdómarinn leit í stóra spegilinn
á veggnum með angurblíðum ánægju-
svip. „Ó já, ég var nú ekki ólaglegur í
vextinum í fyrsti sinni, sem ég kom í
kofann vestur á fjöllunum fjórum!“
„Við getum ekki alltaf verið ungir.
Mittið á þér er nú ekki ólaglegt ennþá
og brjóstið gefur vestinu svip.“ „Sussu,
sussu, hugsaðu um tvíburana í hégóma-
dýrð þinni og látalátum“.
„Tvíburar og látalæti; þar komstu
með það. Það eru einmitt þau hjú, sem
ég vildi tala við þig um“. Eftir að líta
gætilega tildyranna og gluggans á her-
berginu hélt Dauphin áfram. „Það var
ekki óviljaslys þarna vestur á Fjórfjöll-
unum — ekki neitt líkt því. Það var hún
Paulette Dubois — þú þekkir konuna,
sem heima á í kofanum við garðshliðið
hjá signor Rossignol. Þegar að ég var
ungur feldi ég ástarhug til hennar, en
hún fór í burtu héðan. Það voru tveir
aðrir menn, annar þeirra var timbur-
kaupmaður, en hinn lögfræðingur..
Timburkaupmaðurinn var giftur, en
lögfræðingurinn ekki. Hún bjó fyrst með
timburkaupmanninum, svo var hann
drepinn — myrtur í skóginum.“
„Hvað hét timburkaupmaðurinn?“
spurði Charley.