Lögberg - 02.02.1950, Blaðsíða 8

8
LÖGBERG, FÍMTUDAGINN, 2. FEBRÚAR, 1950.
HEILSAÐ UPP Á GAMLA FÓLKIÐ:
Á elliheimilinu Grund eyða 250 manns
ævikvöldinu og una hag sínum vel
Jólin nálgast. Búðargluggarnir í kaupstöðunum skipta um svip
og jólannríkið er að hefjast á þúsundum heimila um land allt.
Jólin eru hátíð barnanna sérstaklega, og líka gamla fólksins, auk
þess, sem þau eru hátíð allra hinna. í elli- og hjúkrunarheimilinu
Grund í Reykjavík, þar sem 254 gamalmenni eyða ævikvöldinu er
jólannríkið hafið. Á þessu
stærsta heimili á íslandi er enn
sem fyrrr lögð sérstök áherzla á
að gera jólin sesm ánægjulegust
fyrir vistmennina. Blaðamaður
frá Tímanum heilsaði upp á
gamla fólkið í gær, og átti viðtal
við Gísla Sigurbjörnsson for-
stöðumann elliheimilisins um
það merkilega starf, sem þar er
unnið fyrir kyslóðina, sem búin
er að ljúka miklu dagsverki í
sögu þúsund ára menningarþjóð-
ar.
Heimur gamla fólksins
Grund er heimur gamla fólks-
ins. Heimur út af fyrir sig, þar
sem þreytt kynslóð fær að hvíl-
ast við góðar aðstæður, prjóna,
spinna, hnýta öngultauma og
skera tóbak, eins og í gamla
daga.
Gamla fólkið lifir þarrta yfir-
leitt áhyggjulausu lífi og nýtur
hvíldarinnar, sem það er vel að
komið, því að þetta er kynslóðin,
sem barðist á öld frelsisbarátt-
unnar á fslandi og vann frægan
sigur, sem leggur yngri kynslóð-
um skyldur á herðar.
Þau sáu œvintýrin gerast
í breiðum og björtum göngum
Grundarheimilisins og hlýjum
setustofum má sjá gráhærða og
herðalotna öldunga, sem sjálfir
þreyttir af áraburði, horfðu hug-
fangnir á fyrstu vélbátana stolta,
eins og ungan oflátung, kljúfa
öldufaldinn. Þarna eru bændur
að austan og vestan, sem sáu
ævintýrið gerast, þegar ræktun-
arvélin réðist á þúfurnar og
vann afrek, sem ekki voru áður
til nema í þjóðsögum. Og við
gluggann í setustofunni á Grund,
situr gömul kona í körfustól og
prjónar. Það sem komið er af
peysunni liggur uppi á glugga-
kistunni, en bandhnykillinn í
kjöltunni. Sjálf hallar hún sér
með prjónanna út í birtuna í
glugganum, einsog hún gerði í
Það er þessi kona, sem er fulltrúi
gömlu baðstofunni fyrir austan.
þeirrar kynslóðar, sem sá hlóð-
irnar hverfa, en glansandi elda-
vélar, bökunarofna, ísskápa og
þvottavélar koma í staðinn. Og
samt eru menn svartsýnir á ís-
landi. Gamla konan hristir höf-
uðið. Ef til vill var það einmitt
þetta, sem henni datt í hug, eða
var það kannske eitthvað annað.
Þeir, sem hugsa til gamla
fólksins á jólunum.
Nú, þegar jólin nálgast fer
gamla fólkinu að berast jólagjaf-
ir og kort. Eitt félag hefir haft
forgöngu um starfsemi, sem
væri til eftirbreytni fyrir önnur
átthagafélög, en það er félag
austfirzkra kvenna. Það sendir
árlega þeim Austfirðingum, sem
á Grund eru, einhvern jólaglaðn-
ing. Annars gefur Vetrarhjálpin
árlega öllum einhverja jólagjöf
og Oddfellowsystur sjá um
blinda fólkið, en allmargt af
gamla fólkinu á Grund er blint.
Á Grund eru um 70 starfs-
menn, sem flest er kvenfólk. Um
20 af stúlkunum eru útlending-
ar, enda eru erfiðleikar á að fá
íslenzkt kvenfólk til starfa í
sjúkrahúsum og gamalmenna-
heimilum.
Starfið, sem að haki liggur.
Gísli Sigurbjörnsson, forstjóri
Grundar, hefir verið starfsmað-
ur þar í 15 ár og sýnt mikinn
dugnað í starfi sínu, og má full-
yrða, að án atorku hans og harð-
fylgis, ættu nú ekki 254 gamal-
menni ánægjulegt ævikvöld á
Grund. Þrjár stúlkur eru búnar
KAUPENDUR LÖGBERGS
: Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 50.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árgarlga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐMUNDSSON
SKÓLAVÖRÐUSTfG 17 REYKJAVÍK
Þróun iðnaðarfyrirtækja
í Manitobafylki!
Mikilvæg aðstoð við stofnun nýrra iðnaðarfyrirtækja
og útfærslu hinna eldri, fæst með því að ráðgast við
Iðnaðar- og Verzlunarmálaráðuneytið í Manitoba,
sem meðal annars gefur sig að eftirgreindum atriðum:
• Fjárhagslegar upplýsingar um fylkiS og hin mis-
munandi bygSariög þess.
• LeiSbeiningar viS smáfyrirtæki og þeim til
handa, er hafa I hyggju, aS stofna einkafyrlrtæki
í Manitoba.
• Otgáfa iSnaSar- og verzlunartfSinda, viSskipta-
skrá ásamt leiSbeiningum varSandi viSskipta-
rekstur I Manitoba.
• ASstoð viS skipulagningu út um bygðir Mani-
tobafylkis varðandi iðnfyrirtæki og nefndir, sem
vinna aS auknum ferðamannastraum.
• X’yrirgreiSsla og upplýsingar þeim til handa f
brezka veldinu og Bandaríkjunum varðandi
samningsbundna verksmiSjuframleiSslu eSa leyfi
siíks reksturs, svo og bækistöSvar söluumboðs-
manna.
• Sérstakar trúnaSarskýrslur varBandi allar aS-
stæSur, er lúta að hagkvæmlegum rekstrar-
stöSvum fyrir iðnað f Manitoba.
MeS slíkar þróunarstofnanir í huga, er það óhjá-
kva-milegt, aS iSnaðarframleiSsIa f Manitoba voxi
nröðum skrefum I framtfSinni.
PR0VINCE
Ilon. I>. Ií. Camplæll
forsætisráðherra í Manitoba
of MANITOBA
Ilon. J. S. McDlarmid
Iðnaðar- og verzlunarmálaráðherra
að vera jafn lengi starfsmenn
við Grundarheimilið, en það eru,
ráðskonan, Guðný Rósants,
Guðfríður Björnsdóttir og Mál-
fríður Magnúsdóttir, en læknir
heimilisins er Karl Sig. Jónas-
son. Ráðskona þvottahússins
heitir Hrefna Þorvaldsdóttir.
Litið inn til forstjórans.
Áður en varir rekst maður inn
í herbergi forstjórans, Gísli.Sig-
urbjörnsson er að tala í símann
um jólatréð stóra, sem á að reisa
í garðinum hjá Grund. Maður
er rétt að því kominn að biðja
.afsökunar og fara, þegar hann
kallar: „Blessaður komdu inn“.
Svo veit maður ekki fyrr en bú-
ið er að taka blað og blýant upp
úr vasanum og tölur og upplýs-
ingar blasa við á minnisblaðinu.
Stœrsta heimili á landinu
Elli- og hjúkrunarheimilið
Grund er stærsta heimili á
landinu, segir Gísli, en samt er
það alltof lítið. Okkar mesta
vandamál er það, að okkur vant-
ar meira húsrými handa gamla
fólkinu, svo að ekki þurfi að
vísa jafn mörgu frá og gert er.
En nú erum við í jólaönnun-
um. Stúlkurnar eru byrjaðar að
baka niðri og lífið hér gengur
til eins og gengur og gerist á
íslenzku heimili, eða svo viljum
við að minnsta kosti að það sé,
segir Gísli.
Annars hlakkar gamla fólkið
alltaf til jólanna. Við reynum
líka að gera því jólin sem ánægju
legust. Jólatré er sett upp í and-
dyri og stórt jólatré er árlega
sett niður í garðinum hér fyrir
utan og á því loga mörg rafmagns
ljós. Elliheimilið gefur líka út
sérstök jólakort handa gamla
fólkinu og á því er að þessu
sinni mynd frá skemmtiferð,
sem farin> var síðastliðið sumar
frá Elliheimilinu.
í mörgu að snúast
Af þeim 254 vistmönnum, sem
nú dvelja á Grund, er mestur
hluti rúmfastur mikið til, eða
um 140. Hitt er á fótum og oftast
við góða heilsu. Það hefir nóg
fyrir stafni alla daga. Á milli
máltíða fer það heimsóknir til
vina og ættingja úti um bæ, og
sumir vinna að staðaldri. Kon-
urnar prjóna og spinna, og karl-
mennirnir hnýta net, og öngult-
auma eða skera tóbak. Félagslíf
er mikið meðal gamla fólksins.
Það ver miklum tíma til sam-
ræðna og rifjast þá upp margt
skemmtilegt frá liðnum lögum.
Auk þess er gott bókasafn til á
Grund, sem stofnunin hefir varið
miklu fé til á ári hverju.
Lífinu lifað að nýju.
Heimilislífið á Grund er líkt
frá degi til dags. Þegar jólin eru
liðin tekur hversdagsleikinn aft-
ur við og mörgum þykir hann
beztur þó að tilbreytingin sé góð
og allir hlakki til jólanna. Dag-
arnir og árin eru eins og stórir
dropar í eilífðinni. — Gamall
maður, sem alið hefir öll sín
manndómsár við norðlenzkan
fjörð, saknar þess að komast
aldrei út í stórhríð. Hann segist
oft óska þess að vera kominn
þangað, sem langt er á milli bæja
og beita þurfi karlmennsku og
hreysti, til að ná byggðum. Hann
er viss um, að einu sinni hefði
honum tekizt það, en er óviss
hvernig nú myndi fara .Vest-
firzkur sægarpur með veðurbar-
ið andlit og hendur, sem bera
merki um sterkleg átök við lífið,
saknar sjávarseltunnar. Hann
langar til að horfast í augu við
ölduna, bíta á jaxlinn, strengja
stag og finna sælöðrið leika um
höfuðið og saltan sjóinn milli
tannanna. Gömul kona austan af
landi heyrir niðinn í Þjórsá og
býst við því að kvíaærnar komi
heim á hverri stundu.
Beðið eftir grænu Ijósi.
Þannig verður gamla fólkinu
Grund eins og öllu öðru gömlu
fólki hugsað til þess, sem var.
Það er þess hálfa tilvera. og hinn
helmingurinn það sem er. I okk-
ar þjóðfélagi á öllu gömlu fólki
að líða vel. Sannleikurinn er líka
Frá bókamarkaðinum
Sjálfsagt munu sérmenntaðir
bókmenntafræðingar, er hafa
það að æfistarfi að skrifa ritdóma
fyrir stórblöðin og bókmennta-
ritin úti í „hinum stóra heimi“,
telja hlutverk sitt ærið ábyrgð-
armikið og margþætt, enda sé
þeim ekki hvað sízt ætlað að leið
beina rithöfundunum sjálfum —
gerast eins konar lærifeður
þeirra og leiðtogar, auk dómara-
starfanna sjálfra og hinnar list-
rænu matsgerðar í þágu lesend-
anna og listarinnar.
Við leikmennirnar hér heima
sem tekið höfum að okkur í bili,
hliðstætt hlutverk í þágu lítilla
blaða lítillar þjóðar, og verðum
að rækja það á harla stuttum og
stopulum tómstundum, sem okk-
ur gefast frá öðrum og óskyld-
um störfum — munum hins veg-
ar þykjast sleppa vei eftir atvik-
um, ef okkur tekst með nokkr-
um líkindum að rækja tvo þætti
hins margþætta ætlunarverks,
nefnilega þann, að hjálpa höf-
undum og útgefendum að koma
bókum sínum á framfæri við les-
endurnar á ofurlítið annan og
persónulegri hátt en með aug-
lýsingaskruminu einu saman, —
og í annan stað, ef verða mætti,
að veita lesöndunum dálitlar
bendingar og leiðsögn, er þeir
hyggjast velja lestrarefni, hvort
heldur það er nú handa sjálfum
sér, lestrarfélögum, eða gjafa-
bækur handa vinum sínum og
venzlamönnum. En jafnvel svo
fáþætt hlutverk getur þó reynzt
okkur algerlega ofviða á stund-
um, og þá ekki hvað sízt fyrir
þá sök, að tvær af hverjum þrem
ur bókum, sem okkur eru árlega
sendar til umsagna, berast okk-
ur venjulega í hendur á tveim-
ur til þremur vikum, og þá ein-
mitt í þann mund, sem helzt er
óskað að, um þær sé getið án
frests eða tafar — þ.e. meðan
„jólamarkaðurinn er enn í full-
um gangi“ og bezti sölutíminn
þannig enn ekki liðinn.
Til uppbótar á því, hversu
handhófslegur þessi fréttaflutn-
ingur minn af nýjungum á sviði
bókmenntanna verður óneitan-
lega að þessu sinni — einkum af
ofangreindum ástæðum — mun
ég leitast við að flokka að nokkru
eftir efni bækur þær, sem á skal
drepið í þetta skipti. Mun ég þá
nefna fyrst þann flokkinn, sem
einna eftirsóttastur og vinsælast-
ur er, af öllum almenningi, en
það munu vera skáldsögur, frum
samdar og þýddar, en nefna að
þessu sinni á seinni skipunum
þær bækurnar, sem eru mér sjálf
um persónulega einna hugstæð-
astar, en það eru þjóðhátta- og
aldarfarlýsingar og önnur rit um
íslenzk fræði og fleira þess hátt-
ar. Og óneitanlega lenda í þeim
flokki þær bækurnar, sem verð-
mætastar munu þykja, þegar
fram líða stundir, og líklegastar
til langlífis í vitund bókavina og
bókasafnara.
☆
ÍSLENSKAR SKÁLDSÖGUR.
Jón Björnsson rithöfundur er
löngu allvel kunnur og vel met-
inn á Norðurlöndum fyrir skáld-
sögur þær, er hann hefir frum-
ritað á dönsku, enda hafa máls-
metandi gagnrýnendur erlendir
lokið á þær lofsorði. Hér heima
var þetta unga og efnilega skáld
síður kunnugt til skamms tíma
fyrir þá sök, að sögur hans höfðu
þá enn eigi verið þýddar á ís-
lenzku. Þrjú síðustu árin hafa
hins vegar þrjár stærstu skáld-
sá, að bað getur öllu fólki á ís-
landi liðið vel, ef aðeins er rétt
að farið. Þeim sem á Grund búa
líður vel, ef heilsan leyfir.
Þegar kvölda tekur slokkna
ljósin hvert af öðru í gluggunum
á Grund. Gamla fólkið fer
snemma að hátta. En áður en
síðasta lj'ósið er slokknað, er
æskan komin út í Austurstræti.
Ungu stúlkurnar í tízkukjólun-
um frá New York og París líta
inn á Borgina og böllin, hitta
strák á horninu á móti Pósthús-
inu og bíða eftir grænu ljósi.
Alþbl. 14. des.
sögur hans og jafnmargar
drengjasögur eftjr hann verið
þýddar á móðurmáli höf. —
Norðri hefir nú nýskeð sent
fyrstu skáldsögu Jóns, Jordens
Magt, er út kom í Danmörku
1942, á markaðinn í íslenzkri
endursögn höfundarins sjálfs, og
nefnist bókin í hinum íslenzka
búningi Máttur jarðar. Er þetta
allmikil saga, 355 bls. í vandaðri
og smekklegri útgáfu, og gerist
hér heima í íslenzkri svejt á síð-
ustu áratugum. Sagan er efnis-
mikil, skemtileg og hvergi of-
sagt það, sem sænskur rithöf-
undur sagði um hana í ritdómi,
þegar hún kom fyrst út, að „frá-
sögnin öll . . . . er byggð á bjargi
gamallar frásagnarlistar sögu-
þjóðarinnar“. — Þá hefir Norðri
einnig gefið út hressilega og
„spennandi“ drengjasögu eftir
Jón Björnsson, er nefnist Sonur
öræfanna, og er hún líkleg til
vinsælda hjá röskum piltum. —
Þá gaf þetta sama forlag út í
sumar skáldsöguna Úlfhildi eftir
Hugrúnu. Hefir sú bók sætt
þeim örlögum, sem löngum hafa
áður dugað til að vekja athygli
og áhuga á nýjum skáldverkum:
Um hana hefir hafist eins konar
ritdeila. — Þekktur rithöfund-
ur og ritdómari réðist allhvat-
skeytlega á söguna, skömmu eft-
ir að hún kom út, en aðrir hafa
orðið til þess að taka í strenginn
beztu meðmæli sín og jafnframt
á móti honum og gefið sögunni
eins konar siðferðisvottorð, sem
vissulega er fullgott á sínu sviði
og harla maklegt. Kýs ég sízt að
blanda mér hér inn í þessa deilu,
og þó einkum vegna þess, að það
hefir dregizt fyrir mér að lesa
söguna til nokkurrar hlítar.
lðunnarútgáfan í Rvík hefir
nýskeð gefið út skáldsöguna
Silkikjólar og glæsimennska eft-
ir Sigurjón Jónsson. Er þetta
raunar endurritun tveggja skáld
sagna Sigurjóns, er nefndust
Silkikjólar og vaðmálsbuxur hin
fyrri, en Glœsimennska sú síðari,
og út komu fyrir hart nær þrjá-
tíu árum. Vöktu sögur þessar þá
allmikið umtal og úlfaþyt, enda
öðrum þræði ádeila á menningar
ástandið í höfuðstaðnum á ár-
unum eftir fyrra heimsstríðið.
Höfundur segir í formála hinnar
nýju útgáfu — sjálfsagt með full
um rétti: — „Umsagnir mennta-
manna í blöðum voru flestar
mjög frjálslegar og góðar, sumar
hiklausar og frádráttarlaust
mjög góðar“. Og ennfremur:
„ . . . . Sumir þorðu ekkert að
segja um bækurnar, sumir könn-
uðust ■ aldrei við að hafa lesið
þær. En það gerðu þó allir, sem
þá voru lesandi í landinu, þrátt
fyrir varnaðarorð. Sumir sendu
mér þakkarbréf, aðrir skammar-
bréf“ . . . . o. s. frv. Ekki er ólík-
legt, að skoðanir manna reynist
enn nokkuð skiptar um ágæti
þessarar sögu, en víst er um það,
að góðir sprettir eru víða í frá-
sögninni, og ekki er bókin leiðin-
leg, hvað sem um gildi hennar
sem skáldrits að öðrum þræði og
ádeilurits að hinu leytinu má
annars segja. Útgáfan er snotur,
að öðru leyti en því, að nokkrar
viðvaningslegar teikningar ó-
prýða bókina.
MESSUBOÐ
Fyrsta Lúterska Kirkja
Séra Valdimar J. Eyland*.
Heimili 776 Victor Street. Sími
>9017. —
Guðsþjónustur á hverjum
sunnudegi:
Á ensku kl. 11 f. h.
Á íslenzku kl. 7 e. h.
Sunnudagaskóli kl. 12:15 e. h.
☆
Lúterska kirkjan í Selkirk
Sunnud. 5. febrúar.
Ensk messa kl. 11 árd.
Sunnudagaskóli kl. 12
íslenzk messa kl. 7 síðd.
Aííir boðnir velkomnir.
S. ÓLAFSSON
GLÆNÝR, FROSINN
FISKUR
Birtingur, 6c pd.; Hvítfiskur,
20c pd.; Pickerel, 20c pd.; Pækur
(Jackfish), 8V2C pd.; Sugfiskur
(Mullets), 4c pd.; Sólfiskur, 12c
pd.; Lake Superior Sild, 6V2C pd.;
Lax, 35c pd.; Lúða, 35c pd.; Koli,
23c pd.; Ýsa, 23c pd.; Þorskur,
20c pd.; feitur Black Cod, 30c pd.
Reykt ýsa 15 punda kassi $4,50.
Pantið nú strax á þessu lága
verði. Allar pantanir sendar taf-
arlaust. Bændur geta tekið sig
saman og pantað í sameiningu.
Mörg hundruð ánægðir við-
skiptavinir, okkar beztu með-
mæli.
Arnason’s Fisheries, (Farmers
mail order), 323 Harcourt St„
Winnipeg, Manitoba.
“MENSTREX”
Ladies! Use full strength "Menstrex”
to help alleviate pain. distress and
nervous tension associated with
monthly periods. Ladies, o r d e r
genuine "Menstrex" today. S5.00.
Rushed Airmail postpaid. GOLDEN
DRUGS. St. Mary’s at Kargrave,
Winnipeg.
(5.0 kaupi
hæzta verði gamla íslenzka
muni, svo sem tðbaksdósár og
pontur. hornspæni, útskornar
bríkur, einkum af Austurlandi,
ag væri þá æskilegt, ef unt væri,
gerð yrði gTein fyrir aldri mun-
inna og hverjir hefðu smlðað þá.
UALLDÓR M. SWAN,
912 Jessie Avenue,
Winnipeg - Bími 46 958
/K KAGBORG
Ér,
PHONE 2IS5I
FUEL/^
»31 *+ ■■ ■
Bus. Phone 27 989—Res. Phone 36 151
Rovalzos Flower Shop
Our Sperialties:
WEDDING CORSAGES
COLONIAL BOUQUETS
FUNERAL DESIGNS
Miss K. Chrlstie, Proprietress
Formerly with Robinson & Co.
253 Notre Dame Ave.
WINNIPEG MANITOBA
Business College Education
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Commence Your Business TrainingImmediately!
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
PHONE 21804
695 SARGENT AVE., WINNIPEG